بیماریها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان ,دارونامه
به گزارش سایت drhealthbenefits.com
آیا چیزی درباره‌ی استروئیدها می‌دانید؟ کورتیکواستروئیدها، یا آنطور که بیشتر نامیده می‌شوند «استروئیدها»، داروهای ضد التهاب هستند. این داروها اشکال ترکیبی کورتیزون هستند، هورمونی که در غدد آدرنال‌تان تولید می‌شوند. انواع بسیاری از استروئیدها وجود دارد که می‌توانید آنها را از پیشخوان داروخانه‌ها تهیه کنید، مانند پردنیسون، میتل‌پریدنیسون، پردنیسولون، دگزامتازون، و هیدروکسیزین. سوای انواع بسیار، استروئیدها در گونه‌های مختلفی نیز وجود دارند، گونه‌های رایج استروئیدها، استروئیدهای خوراکی و استروئیدها موضعی هستند.
اما آیا می‌دانستید مصرف استروئیدها برای مدت چند دوره و دوز بالای آن می‌تواند خطرهای مختلفی برای سلامتی‌تان به بار بیاورد؟ بله، در اینجا خطرهای مختلفی که مصرف استروئیدها در دراز مدت و با دوز بالا می‌توانند برای سلامتی ایجاد کنند به شما معرفی می‌شود.
۱. سندرم ترک استروئیدها
اگر به مصرف استروئیدها اعتیاد دارید، احتمال آنکه از سندرم ترک استروئید رنج ببرید بیشتر است. این سندرم احتمالا هر بار که دارو را دست کم دو هفته یا بیشتر مصرف کنید اتفاق خواهد افتاد. علائمی که سندرم ترک استروئید دارد شامل درد مفصل، خستگی مفرط، سفتی عضلات، نرمی عضلات، و تب می‌شوند. پس، استفاده از استروئیدها را نمی‌تواند ناگهانی قطع کرد، بلکه در عوض باید دوز آن را آرام آرام پایین آورد.
برای غلبه بر این سندرم ترک استروئید، لازم است به طور منظم با پزشک مشورت کنید. شما می‌توانید از آنها بخواهید دوز مناسب را مصرف کنند تا استفاده از استروئید مرحله به مرحله کاهش پیدا کند. این به خاطر کاهش ناگهانی مصرف استروئید است که باعث می‌شود از عوارض بد آن رنج ببرید. گاهی، عوارض بد نسبت به اثرات جانبی مصرف استروئیدها خطرناک‌تر هستند.
۲. عفونت‌ها
اگر مدت زمان درازی است که داروهای استروئید مصرف می‌کنید، احتمال آنکه دچار عفونت‌های مختلف بشوید بیشتر است. چرا این اتفاق می‌افتد؟ چون وقتی مدت زیادی باشد استروئید مصرف می‌کنید، استروئیدها می‌توانند نقش محافظت کننده‌ی سیستم ایمنی را سرکوب کنند و در نتیجه، هیچ شکی نیست که واقعا مستعد ابتلا به انواع عفونت‌ها خواهید بود.
پس، برای غلبه بر چنین مشکلی، داشتن مشاوره‌ی منظم با پزشک می‌تواند انتخاب عاقلانه‌ای باشد. از پزشک‌تان درباره‌ی امکان وجود واکسیناسیون برای پیشگیری در برابر ذات‌الریه سوال کنید. همچنین همیشه به محض امکان وقتی علامت تب، درد موقع ادرار کردن، و اسیر عفونت‌ها را دارید، به درمانگاه یا پزشک مراجعه و درخواست کمک پزشکی کنید. علاوه بر آن، باید در صورتی که سابقه‌ی بیماری سل دارید به پزشک‌تان اطلاع بدهید.
۳. زخم معده و خونریزی
اگر مدت زمان زیادی استروئید مصرف کرده باشید، احتمال آنکه به زخم معده و خونریزی هم دچار شوید بیشتر خواهد بود. امکان آنکه به بیماریها مبتلا شوید در صورتی که استروئیدها را همراه با داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (مانند آسپرین، و ایبوپروفن) مصرف کرده باشید، بیشتر خواهد بود. برای غلبه بر این مشکل، مصرف استروئیدها با ضد اسید خیلی زود پس از خوردن وعده‌ی غذایی بهتر است و این ترکیب می‌تواند حساسیت معده را کاهش دهد. اما یادتان باشد، به محض امکان و در صورت رنج بردن از هر یک از دردهای معده همراه با مدفوع سیاه و خون آلود از درمان‌های پزشکی کمک بگیرید.
۴. افزایش وزن
هیچ شکی وجود ندارد که بین استفاده از استروئیدها و افزایش وزن رابطه وجود دارد. این به خاطر آن است که استروئیدها بر متابولیسم بدن تاثیر می‌گذارند و همچنین بر شیوه‌ی ذخیره‌ی چربی توسط بدن تاثیر گذار خواهند بود. چون استروئیدها می‌توانند بر متابولیسم بدن تاثیر بگذارند، شکی وجود ندارد که اشتهایتان افزایش پیدا خواهد کرد و اگر آن را کنترل نکنید، چربی که در بدن‌تان جمع می‌شود نیز افزایش خواهد یافت و در نتیجه‌ی آن به اضافه وزن دچار می‌شوید.
برای غلبه بر این مشکل، لازم است اطمینان حاصل کنید همیشه حواستان به کالری‌های خوراکی‌هایی که مصرف می‌کنید هست. علاوه بر آن، به انجام ورزش‌های بیشتر برای سوزاندن کالری‌ها نیز نیاز دارید. خبر خوش آنکه، بعد از شش ماه از ترک استروئید، دوباره کمی وزن کم خواهید کرد.
۵. تغییرات خلق‌و‌خو
این خطر دیگری است که هنگام مصرف دراز مدت استروئیدها سلامتی‌مان را تهدید می‌کند. استروئیدها در دراز مدت تغییرات خلق و خو ایجاد می‌کنند. اگر هر روز حدود ۳۰ میلی گرم استروئید مصرف کنید، قطعا می‌تواند بر روحیه و خلق و خوی‌تان تاثیر بگذارد. بعضی آدم‌ها احساس افسردگی می‌کنند، بعضی شادمانی مضاعف بدون دلیل واضح احساس خواهند کرد، و بعضی دیگر در طول روز احساس اضطراب می‌کنند.
خب، برای حل این خطر استروئیدها برای سلامتی بسیار ضروری است داروهای دیگری نیز مصرف کنید که به مشکل خلق و خو کمک می‌کنند. همیشه به خانواده‌تان درباره‌ی این خطر مصرف استروئید برای سلامتی اطلاعات بدهید تا اینکه بتوانند درک‌تان کنند و هر زمان با تغییرات رفتاری مواجه می‌شوید تشخیص بدهند.
۶. بی‌خوابی
در واقع، بین استفاده‌ی استروئید و بی‌خوابی رابطه وجود دارد. این به خاطر آن است که استروئیدها می‌توانند در توانایی به خواب رفتن اختلال ایجاد کنند، به ویژه وقتی عصرها مصرف شوند. بعد از استفاده‌ی استروئیدها، احساس خواهید کرد خوابیدن برایتان کمی سخت تر است. بنابراین، برای غلبه بر این مشکل، لازم است که از پزشک‌تان بپرسید آیا مجاز هستید صبح‌ها استروئید مصرف کنید. اما، در صورتی که واقعا باید دارو را عصرها مصرف کنید، حتما موقعی استفاده کنید که مجال آماده شدن برای خواب را به شما بدهد. لازم است حتما محیطی داشته باشید که به خواب بهتر کمک کند، مثلا اتاق خواب تاریک و تمیز، و بعد اتاق را ساکت و خنک نیز نگه دارید.
۷. احتباس مایعات و فشار خون بالا
هر بار که تصمیم به مصرف استروئیدها به طور منظم و برای مدت زمانی طولانی بگیرید، از این دو ناراحتی نمی‌توان اجتناب کرد. چون استروئیدها برای تنظیم تعادل آب، سدیم و سایر الکترولیت‌های بدن بسیار ضروری هستند. پس، استفاده از کورتیکواستروئیدها بدون شک احتمال احتباس مایعات و بالا رفتن فشار خون را افزایش می‌دهد که به نوبه‌ی خود می‌تواند باعث ابتلا به بیماری فشار خون بشود.
پس، برای غلبه بر این بیماری، لازم است یک رژیم غذایی کم سدیم داشته باشید، تا آنکه فشار خون‌تان بیشتر بالا نرود. اگر سابقه‌ی فشار خون دارید، باید به طور منظم معاینه بشوید. مصرف ادرار آورها نیز مفید خواهد بود.
۸. قندخون بالا
سوای افزایش فشارخون و احتباس مایعات، ممکن است بدن‌تان دچار افزایش قند خون نیز بشود، که می‌تواند سبب مشکل قند خون بشود و مشکلاتی که به همراه دارد مانند دیابت. این به خاطر آن است که کورتیزون موجود درگیر حفظ سطح گلوکز خون در حد نرمال خواهد شد، و استفاده از کورتیکواستروئیدها بدون شک سطح قندخون را افزایش می‌دهد که می‌تواند به دیابت منجر شود.
برای غلبه بر این مشکل، همه‌ی کاری که لازم است انجام دهید چک کردن مرتب سطح قند خون توسط پزشک هنگام مصرف استروئیدها است. حتما آن را با سبک زندگی سالم و خوردن خوراکی‌هایی که حاوی مقدار کمی قند هستند متعادل سازید تا آنکه در عین مصرف استروئیدها از خطر ابتلا به دیابت دور بمانید.
۹. بیماری چشم
خطر دیگری که موقع مصرف استروئیده به طور منظم برای مدت طولانی سلامتی‌مان را تهدید می‌کند بیماری چشم است. بسیاری از متخصصان حوزه‌ی سلامت می‌گویند گاهی استروئیدها می‌توانند به بیماری‌های چشمی مانند آب مروارید و آب سیاه منجر شوند هر چند این که بین مصرف استروئیدها و بیماری‌های چشمی ارتباط وجود دارد یا نه هنوز ناشناخته است.
بنابراین، اگر سابقه‌ی آب مروارید و آب سیاه دارید، باید به پزشک بگویید که استروئید مصرف می‌کنید تا اینکه به صورت دوره‌ای تحت چک آپ پزشکی قرار بگیرید. استروئیدها گاهی می‌توانند باعث تاری دید نیز بشوند اما موقتی است و اصلا چیز جدی نیست. اما اگر مشکلات بصری بیشتر شد، نباید در مراجعه‌ی سریع به پزشک لحظه‌ای تردید کنید.
۱۰. تصلب شریان
شکی وجود ندارد که هر بار تصمیم به مصرف استروئیدها می‌گیرید، احتمال آنکه به تصلب شریان نیز مبتلا بشوید بیشتر می‌شود. این تصلب شریان، البته به بیماری‌های جدی تری مانند بیماری قلب منجر خواهد شد. اما باید یادتان باشد که اگر مدت زمان زیادی است استروئید مصرف می‌کنید و آنهم با دوز بالا، به تصلب شریان دچار خواهید شد.
برای غلبه بر این مشکل، لازم است سبک زندگی سالمی را در پیش بگیرید، یعنی باید خوراکی‌هایی بخورید که سطح کالری و کلسترول پایینی دارند و سپس لازم است فعالیت جسمی یا ورزش منظم در طول روز انجام دهید. علاوه بر آن، باید استرس‌تان را کنترل کنید و حتما سطح فشار خون و کلسترول بدن‌تان به طور منظم چک کنید.
۱۱. بافت‌مردگی بی‌خونی (آواسکولار نکروز)
مصرف دوز بالای استروئید خطر ابتلا به بیماری که آواسکولار نکروز (بافت مردگی بی‌خونی) نامیده می‌شود را افزایش می‌دهد. بنابراین، این بیماری شکلی از آسیب است که در استخوان‌ها اتفاق می‌افتد، به ویژه در استخوانی که در مفصل لگن واقع شده است و درد لگن می‌تواند اولین نشانه‌ی این بیماری باشد. تنها راه غلبه بر این بیماری آن است که باید کمک و درمان پزشکی را در اسرع وقت و موقع احساس درد در لگن درخواست کنید، چون در واقع مفصل لگنی که آسیب دیده در این ناحیه قرار دارد.
۱۲. پوکی‌استخوان
همان طور که از قبل می‌دانید استروئیدها می‌توانند بر سلامت استخوان‌ها تاثیر بگذارند. استروئید درمانی می‌تواند باعث رقیق شدن خون بشود، که همین می‌تواند استخوان را مستعد ضعف کند. بنابراین، به همین خاطر است که پزشکان همیشه تست اندازه‌گیری تراکم استخوان را به صورت ادواری در دوره‌ای که استروئید مصرف می‌کنید اجباری می‌دانند. می‌توانید برای کاهش خطر پوکی استخوان هنگام مصرف استروئیدها توصیه‌های زیر را دنبال کنید:
– باید مکمل کلسیم مصرف کنید یا خوراکی‌هایی که کلسیم زیاد دارند مانند شیر، پنیر، و سایر محصولات لبنی.
– باید سیگار کشیدن و مصرف الکل را ترک کنید چون این دو عاملی هستند که می‌توانند باعث پیدایش پوکی استخوان بشوند.
– همیشه ورزش‌های مناسب کنترل وزن انجام دهید مانند پیاده‌روی، دو، و سایر فعالیت‌های جسمی چون این فعالیت‌ها می‌توانند باعث حفظ تراکم استخوان‌ها بشوند.
۱۳. واکنش تغییر یافته با استرس جسمی
این یکی از مشکلات اصلی است که موقع استفاده و مصرف استروئیدها رخ می‌دهد. بدن‌تان به نوعی کاهش واکنش به استرس جسمی دچار می‌شود چون غدد آدرنال آن طور که باید واکنش نشان نمی‌دهند. در واقع، این اثر می‌تواند حتی دوره‌ای طولانی پس از آنکه دیگر استروئید مصرف نمی‌کنید هم ادامه داشته باشد. بدن‌تان قادر نحواهد بود به استرس جسمی واکنش بدهد اگر به بیماری جدیدی مبتلا شوید و آن وقت هر بار که ترومای جدی را تجربه کنید بسیار برایتان خطرناک خواهد بود.
برای غلبه بر این مورد، حتما توصیه‌های پزشک و تایید او را بگیرید تا اینکه دوز مناسبی را که باید مصرف کنید به شما تجویز نماید. ممکن است هر بار که با استرسی بزرگ مواجه می‌شوید استروئید مصرف نمایید مثلا هنگام عمل جراحی یا عفونت‌های شدید.
این یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی است که موقع استفاده از استروئیدها رخ خواهد داد. بدن‌تان نوعی کاهش واکنش در برابر استرس جسمی را به خاطرآنکه غدد آدرنال آنطور که باید واکنش نشان نمی‌دهند تجربه خواهد کرد. در واقع، این اثر می‌تواند حتی مدت‌ها پس از آنکه مصرف استروئید را قطع می‌کنید ادامه پیدا کند. بدن‌تان قادر نخواهد بود هنگام مواجه با بیماری جدید واکنش نشان بدهد و در این صورت هر بار دچار ترومایی شدید بشوید برایتان بسیار خطرناک خواهد بود.
برای غلبه بر این مشکل، حتما از پزشک توصیه و تایید بگیرید تا اینکه بتواند به شما دوز مصرفی مناسب را تجویز کند. ممکن است به دوز بالایی از استروئید هنگام مواجه با استرس‌های شدید مانند عمل جراحی یا عفونت‌های شدید نیاز داشته باشید.
۱۴. اختلال در تولید هورمون‌ها
سوای تاثیر گذاشتن بر استخوان‌ها، مصرف مداوم استروئیدها می‌تواند باعث اختلال در تولید هورمون‌های بدن نیز بشود. به ویژه، مصرف استروئید در بین مردان می‌تواند تولید اسپرم را کاهش دهد و باعث آب رفتن بیضه‌ها نیز بشود. علاوه بر آن، استفاده از استروئیدها می‌تواند بر رشد سینه‌های مردان تاثیر بگذارد که ژنیکوماستی نامیده می‌شود. در واقع، حدود نیمی از بدنسازانی که استروئید مصرف می‌کنند از یکی از مشکلاتی که در فوق اشاره شد رنج می‌برند.
از طرف دیگر، مصرف استروئید همچنین می‌تواند بر هورمون‌های زنان نیز تاثیر بگذارد. در واقع، استروئیدهای آنابولیک می‌توانند باعث افزایش مردانگی در بین زنان بشوند که به معنی کاهش اندازه‌ی پستان و چربی بدن، افزایش اندازه‌ی کلیتوریوس و بم‌تر شدن صدای آنها نسبت به قبل است. علاوه بر آن، بعضی از زنان ممکن است رشد بیش از حد موی بدن و از دست دادن موی سر را تجربه کنند.
۱۵. سیستم اسکلتی عضلانی
از آنجایی که استروئیدها می‌توانند بر هورمون‌ها اثر بگذارند، هیچ شکی وجود ندارد که می‌توانند بر سیستم اسکلتی عضلانی نیز تاثیر بگذارد. افزایش سطح هورمون‌هایی مانند تستوسترون و سایر هورمون‌های جنسی معمولا باعث تحریک رشد انزالی که در هنگام بلوغ و نوجوانی اتفاق می‌افتد می‌شوند و همچنین تولید سیگنالی که رشد بدن را نیز متوقف می‌کند. بنابراین هر وقت بچه‌ها از استروئیدهای آنابولیک استفاده کنند امکان دارد هورمون‌های جنسی‌شان کم کم افزایش پیدا کند و این می‌تواند سیگنال دائمی به استخوان‌ها بفرستد و جلوی رشدشان را بگیرد.
۱۶. عفونت‌های باکتریایی و ویروسی
این نیز بدون شک هنگام مصرف استروئیدها اتفاق خواهد افتاد. بنابراین، هر وقت آدم‌ها کمی استروئید به بدن‌شان وارد کنند، به ویژه موقع انجام تزریق‌های غیر بهداشتی و غیر قانونی، دچار چنین عفونت‌هایی خواهند شد. چنین چیزهایی بدون شک به عفونت‌های مختلفی که تهدید کننده‌ی زندگی محسوب می‌شوند منجر خواهند شد مانند عفونت‌های ویروسی شبیه ایدز، و هپاتیت B یا هپایتیت C . علاوه بر آن، کسانی که بدون توصیه‌ی پزشک استروئید تزریق می‌کنند و این کار را به روشی نادرست انجام می‌دهند ممکن است دچار «التهاب درون شامه قلب» بشوند، نوعی عفونت باکتریایی که باعث التهاب مرگبار در لایه‌ی داخلی قلب می‌شود. عفونت‌های باکتریایی می‌توانند باعث درد بسیاری نیز بشوند.
۱۷. بیماری قلبی عروقی
در واقع، بین مصرف استروئیدها و بیماری قلبی رابطه وجود دارد. این به خاطر آن است که استروئیدها به ایجاد بیماری قلبی از طریق تغییر سطح لیپوپروتئینی که عملکرد اصلی‌اش حمل کلسترول‌ها در بدن است دامن می‌زنند. هر بار که استروئید مصرف می‌کنید، سطح کلسترول بد افزایش پیدا می‌کند. بر عکس کلسترول خوب کاهش می‌یابد. این بدون شک به ناراحتی های جدی مانند بیماری‌های قلبی منجر می‌شود و این ناراحتی نیز جریان خون در شریان‌ها را دچار اختلال می‌کند که قطعا به بیماری‌های مغزی مانند سکته منجر خواهد شد.
۱۸. مشکل پوستی
ممکن است متوجه شده باشید آدم‌هایی که استروئید مصرف می‌کنند بیشتر احتمال دارد از مشکلات مربوط به پوست رنج ببرند. این به خاطر استفاده از استروئیدها است که می‌تواند بر هورمون‌ها اثر بگذارد که به نوبه‌ی خود تغییراتی در سلامتی پوست ایجاد خواهد کرد. بیشتر مستعد آکنه‌های کیستی خواهید بود و موها و پوست‌تان چرب‌تر از قبل می‌شود که بدون شک باعث آسیب پذیرتر شدن و رنج کشیدن بیشتر از جوش و کیست می‌شود.
_ آیا داروهای استروئیدی خطرناک هستند؟
خب، پس از آن که به تمام خطرهای سلامتی موقع مصرف داروهای استروئید پی بردید، ممکن است فکر کنید داروی استروئید واقعا برای سلامتی‌مان مضر است. اما، آیا واقعا درست است که داروی استروئید خطرناک است؟ خب، داروی استروئیدی هم مانند هر داروی دیگری، است که می‌تواند نجات بخش باشد اما اگر با دوز بالا یا برای چندین دوره مصرف شود می‌تواند عوارض جانبی بسیاری داشته باشد. وقتی از این داروهای استروئیدی برای کوتاه مدت استفاده می‌کنید، از آن خطرات سلامتی که در فوق اشاره کردیم در امان خواهید بود.
بنابراین، بدن‌تان به طور خودکار و طبیعی خودش استروئید تولید می‌کند، اما هر وقت داروی استروئیدی برای مدت زمانی طولانی مصرف شود احتمالا بدن‌تان تولید طبیعی استروئید را متوقف خواهد کرد. در نتیجه، نمی‌توانید فقط پس از یک دوره دست از مصرف داروی استروئیدی بکشید اما لازم است میزان آن را کاهش دهید تا جلوی سندرم ترک استروئید گرفته شود.
_ چطور از علائم ترک استروئید پیشگیری کنیم؟
خب پس از آنکه فهمیدیم داروی استروئید عموما اگر به اندازه‌ی مناسب و برای دوره‌ی کوتاهی مصرف شود بی‌خطر است، ممکن است علاقمند باشید از داروی استروئید در صورت نیاز بیشتر استفاده کنید. اما، همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، باید از علائم ترک استروئید نیز باخبر باشید مانند سرگیجه، سبکی سر، خستگی، درد معده، و درد بدن. اگر توصیه‌های مفید زیر را به کار ببندید نیازی نیست نگران علائم ترک استروئید باشید:
– هرگز بدون توصیه‌ی پزشک مصرف استروئیدها را قطع نکنید.
– موقعی که استروئید مصرف می‌کنید از هیچ داروی دیگری استفاده نکیند.
– همیشه به دیگران بگویید که استروئید مصرف می‌کنید.
– اگر به خاطر مصرف استروئید احساس ناراحتی یا بیماری می‌کنید به پزشک اطلاع دهید.
منابع:
۱- bazdeh.org
۲- drhealthbenefits.com
