از بچگی با بیماری سرماخوردگی یک‌جوری بزرگ شده‌ایم اما به اشتباه تا سرماخوردگی به سراغ‌مان می‌آمد کلی آنتی‌بیوتیک به خوردمان می‌دادند بدون آنکه بدانیم آیا واقعا لازم است.
که این آنتی‌بیوتیک‌ها را به هنگام سرماخوردگی مصرف کنیم یا خیر این روزها کلی آنتی‌بیوتیک بصورت آمپول و قرص در بازار در داروخانه‌ها است و افراد تا سرماخوردگی به سراغ‌شان می‌آید یکی از این آنتی‌بیوتیک‌ها را مصرف می‌کنند در این مقاله خواهیم گفت که به هیچ عنوان تا سرماخوردگی شما علائم نیاز به آنتی‌بیوتیک را در خود نداشته باشد از آنتی بیوتیک استفاده نکنید و در صورت نیاز به آنتی‌بیوتیک، آمپول‌های حاوی آنتی‌بیوتیک را قبل از تست استفاده نکنید. با جامعه پزشکان ایران همراه باشید.
_ تعریف سرماخوردگی
سرماخوردگی (به انگلیسی: common cold) که با نام‌های نازوفارنژیت (nasopharyngitis)، رینوفارنژیت (rhinopharyngitis) و زکام حاد (acute coryza) نیز شناخته میشود، بیماری واگیردار مربوط به دستگاه تنفسی فوقانی است که عمدتاً بینی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
سرماخوردگی معمولاً با خستگی، احساس سرما، عطسه و سردرد آغاز میشود و با علائمی چون، گلودرد، آبریزش بینی و تب ادامه می‌یابد و معمولاً هفت تا ده روز بعد برطرف میشود و برخی علائم ممکن است تا سه هفته طول بکشد. بیش از دویست نوع ویروس عامل سرماخوردگی وجود دارد، با این حال راینو ویروس‌ها (که خود بیش از ۹۹ نوع مختلف شناخته‌شده هستند) متداول‌ترین عامل این بیماری هستند. ویروس‌های عامل بیماری می‌توانند تا مدت زمانی طولانی (برای راینو ویروس تا بیش از ۱۸ ساعت) در محیط زنده بمانند و ممکن است از دستان به چشمان و بینی که محل عفونت هستند، منتقل شوند. ویروس از طریق عطسه، سرفه و تماس با افراد یا اشیاء آلوده قابل انتقال به بدن است
عفونت دستگاه تنفسی فوقانی بر اساس قسمت‌هایی از بدن که بیشتر دچار عفونت میشوند، دسته‌بندی می‌گردند، که سرماخوردگی عمدتاً بینی، سینوس‌ها (سینوزیت)، گلو (فارنژیت) و همچنین یک یا هر دو چشم را با التهاب ملتحمه تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم بیماری معمولاً به واکنش دستگاه ایمنی بدن بیشتر مرتبط هستند تا به بافت‌هایی که ویروس از بین می‌برد.
بزرگسالان معمولا ۲ تا ۳ بار در سال این بیماری را تجربه می‌کنند (که به وضعیت سلامت عمومی بدن، سن و در معرض ویروس بودن، بستگی دارد) اما در کودکان معمولا ۸ تا ۱۲ بار در سال سرماخوردگی رخ می‌دهد. داروهای زیادی برای درمان سرماخوردگی ساخته شده‌اند اما باید گفت درمان مشخصی برای آن وجود ندارد و بیشتر داروها از جمله داروهای تب‌بر (مانند استامینوفن) یا ضدآبریزش بینی (مانند آنتی‌هیستامین) می‌توان کاهش دادبرای کم کردن علایم عمل می‌کنند.
سرماخوردگی واکسن ندارد. مهم‌ترین راه‌های پیشگیری عبارتند از: شستن دست‌ها؛ لمس نکردن چشم‌ها، بینی یا دهان با دستان نشسته؛ و دور ماندن از افراد بیمار. ماسک صورت هم میتواند برای پیشگیری از این بیماری مناسب باشد. درمانی برای سرماخوردگی وجود ندارد، ولی علایم‌ش میتواند بهبود یابند. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن میتواند به درد کمک کند. نباید از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده شود. معمولاً بیماری، خود به خود بین ۷ تا ۱۰ روز (پروسه درمان) درمان میشود، شاید هم کمتر.
*** علائم و نشانه‌ها
– علائم شایع اولیه
گلودرد
آبریزش بینی
اشک از چشم
گرفتگی بینی
عطسه
سرفه
کوفتگی و بدن‌درد
احساس خستگی
– علائم ثانویه
سردرد
گرفتگی صدا
تب
گرفتگی سینوس
گرفتگی گوش
سرفهٔ بدون خلط
درد مفصل
درد عضله
سرماخوردگی معمولاً با خستگی، احساس سرما، عطسه و سردرد آغاز میشود و تا دو روز پس از آن ادامه دارد و با علائم دیگر از جمله آبریزش بینی و سرفه دنبال میشود.
این علائم ۱۶ ساعت پس از در معرض ویروس قرار گرفتن آغاز می‌شوندو معمولاً دو تا چهار روز پس از آغاز بیماری به بیشترین حد خود می‌رسند. علائم معمولاً ظرف هفت تا ده روز بعد برطرف میشوند، اما بعضی علائم مانند سرفه خشک ممکن است تا سه هفته باقی بمانند. در کودکان، سرفه در ۳۵ تا ۴۰ درصد موارد تا بیش از ده روز و در ۱۰٪ از موارد تا بیش از ۲۵ روز ادامه می‌یابد.
.
علائم بیماری توسط دستگاه ایمنی بدن پدیدار میشوند و نه توسط ویروس. مواد ضدعفونی‌کننده‌ای که توسط گلبولهای سفید تولید میشوند، میتواند به سلول‌های بدن آسیب برساند یا باعث تولید آنزیم و در نتیجه واکنش‌های شیمیایی درون بدن شود و این گونه علائم بیماری پدیدار می‌گردد.در واقع علائم بیماری از واکنش‌های شیمیایی پیچیده درون رگ‌های خون، غدد و بافت‌های عصبی پدیدار میشوند.گرفتگی بینی به دلیل متورم شدن رگ‌های درون حفره بینی است که میزان تورم رگ‌ها توسط عصب‌هایی کنترل میشود که مواد شیمیایی با نام نوراپی‌نفرین (یا نورآدرنالین) تولید می‌کنند.
هنگامی که بینی ملتهب میشود، اگر راه یکی از حفره‌های بینی سد شود و حفره دیگر خالی باشد، به آن حفره فشار وارد شده و راه برای ورود باکتری یا ویروس به بافت‌های بینی باز خواهد بود. علاوه بر بافت‌های بینی، حفره سینوس نیز میتواند از باکتری یا ویروس پُر شود و منجر به سینوزیت و عفونت گوش میانی در کودکان شود.سرفه که از علائم بعدی سرماخوردگی است، به دلیل متورم و عفونی شدن گلو، نای و راه‌های هوایی تحتانی به وجود می‌آید. سرفه‌های خشک نشان‌دهندهٔ التهاب راه هوایی فوقانی و سرفه‌های دارای خلط نشان‌دهنده التهاب راه هوایی تحتانی هستند.
*** علت سرماخوردگی
سرماخوردگی عفونت دستگاه تنفسی فوقانی است که به راحتی منتقل میشود. برخلاف باکتری‌ها، ویروس‌ها دارای ساختار سلولی نیستند. ویروس سرماخوردگی دارای جداری (envelope) از جنس پروتئین است و از این روی مقاومت بیشتری نسبت به دیگر انواع ویروس‌ها دارد. دانشمندان بر این باورند که ویروس‌ها «زنده» نیستند و باید در اطراف سلول‌ها قرار گیرند تا بتوانند تکثیر شوند.
*** انتقال بیماری سرماخوردگی
ویروس سرماخوردگی اغلب به دو شکل منتقل میشود، استنشاق یا بلعیدن ذرات موجود در هوا که ویروس را دربردارند یا تماس با مخاط بینی یا اشیای آلوده.
*** تشخیص بیماری
تفاوت بین عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی به طور کلی بستگی به محلی که علائم بروز می‌کند دارد. تأثیر سرماخوردگی عمدتاً بر روی بینی، فارنژیت بر روی گلو و برونشیت بر روی ریهها میباشد.
در نوزادان یا افراد بسیار مسن، سرماخوردگی میتواند باعث گسترش عفونت‌های سینه مانند برونشیت شده و حتی منجر به مرگ شود.
با بالا رفتن سن، دستگاه ایمنی بدن قدرتمندتر شده و با هر ابتلا به سرماخوردگی، پادتن مخصوص آن تولید میشود و در نتیجه بزرگسالان کمتر از خردسالان دچار سرماخوردگی میشوند. همچنین بزرگسالان در مقابل ویروسی که خردسالان به آن مبتلا میشوند، مصونیت بیشتری دارند. تولید پادتنها حداقل دو هفته پس از ابتلا به عفونت انجام میشود و پس از سه یا چهار هفته به حداکثر میزان خود می‌رسد.
پادتنها باعث درمان بیماری نمی‌شوند، بلکه مانع ابتلای مجدد به یک ویروس خاص میشوند، از طرفی در مقابل ویروس‌های دیگر نمی‌توانند از بدن محافظت کنند.
*** درمان
در حال حاضر هیچ دارو یا درمان گیاهی که اثبات شده باشد دوره بیماری را کوتاه می‌کند به وجود نیامده است.
به همین دلیل درمان بیماری شامل تسکین و بهبود بخشیدن علائم آن میشود. استراحت کافی، نوشیدن مایعات برای حفظ آب بدن، و قرقره با آب ولرم و نمک اقداماتی است که از گذشته انجام می‌شده و میتواند مفید باشد.
در اینجا به بعضی داروهای رایج اشاره می‌کنیم:
داروهای مرکب سرماخوردگی (تلفیق چند ماده موثر در یک دارو): بسیاری داروهای سرماخوردگی، ترکیبی از چند دارو هستند، این داروها در بازار، اسم های گوناگونی دارند: ادالت کلد، کلداستاپ و… مثلا حاوی یک ضداحتقان، یک آنتی‌هیستامین، یک ضدسرفه و یک ضددرد هستند (همه در یک قرص) اما هنگام مصرف این داروها باید دقت کرد وقتی چنین دارویی را می خورید، در واقع همه این داروها را با هم مصرف کرده اید در حالی که شاید نیازی به بعضی از آنها نداشته باشید…
داروهای تب‌بر: تب، پاسخ بدن در مقابل ویروس‌ها و باکتری‌هاست و گاهی لازم است برای درمان آن دارو مصرف شود. بعضی داروها مانند استامینوفن، آسپیرین و ایبوپروفن هم آثار ضددرد و هم آثار ضدتب دارند اما اگر باوجود مصرف دارو باز هم تب وجود داشته باشد یا درجه بدن بالاتر برود یا اگر تب پیش از ۳ روز طول بکشد، باید به پزشک مراجعه شود.
دارو برای رفع گرفتگی بینی: زمانی که بینی دچار احتقان (گرفتگی) شده باشد، داروهای ضداحتقان کمک خوبی هستند. آنها التهاب را در راه‌های بینی کم می‌کنند و اجازه می دهند فرد راحت‌تر از راه بینی تنفس کند.
دو نوع داروی ضداحتقان وجود دارد:
ضداحتقانهای خوراکی: قرص‌ها و شربت‌هایی مانند فنیل افرین و سودوافدرین ضداحتقانهای خوراکی محسوب میشوند. این داروها آثار ضداحتقان خوبی دارند اما مانند همه داروها عوارضی هم دارند مثلا تهوع، گیجی و مشکل خواب. باوجودی که می توان این داروها را بدون نسخه از داروخانه تهیه کرد اما بهتر است از داروساز داروخانه در مورد نحوه و مقدار مصرف آن سوال شود. افراد با فشارخون بالا، دیابت، مشکل قلبی و تیرویید هم بهتر است قبل از مصرف دارو با پزشک خود مشورت کنند. زنان باردار و شیرده نیز باید قبل از مصرف هر دارویی از پزشک یا داروساز اطلاعات لازم را کسب کنند.
اسپری بینی ضداحتقان (مانند فنیل افرین): در این روش دارو را مستقیم به داخل بینی اسپری می‌کنند و باعث کم شدن گرفتگی بینی میشود. این دارو نیز عوارضی مشابه نوع خوراکی آن دارد. به علاوه ممکن است باعث سوزش و خشکی بینی شود. مصرف اسپری‌های بینی ضداحتقان، نباید بیش از ۳ روز پشت سر هم ادامه پیدا کند چون باعث بدتر شدن وضعیت احتقان میشود.
دارو برای رفع آبریزش بینی: اگر عطسه و آبریزش بینی داشته باشید، آنتی‌هیستامین‌ها (مانند کلرفنیرآمین) و دیفن هیدرامین موثر هستند. این داروها با مسدودکردن آثار هیستامین (ماده ای شیمیایی که باعث عطسه و آبریزش میشود) در خشک کردن راه های بینی موثر هستند اما این گروه از دارو یک عارضه مهم دارند؛ خواب آلودگی، بنابراین بهتر است قبل از کارهایی که به تمرکز و دقت بالا نیاز دارند (مانند رانندگی) مصرف نشوند.
داروی ضدسرفه: دو نوع داروی ضدسرفه وجود دارد: سرکوب کننده سرفه و خلط آور.
سرکوب کننده‌های سرفه: این داروها باعث توقف سرفه میشوند. معمولا داروی دکسترومتورفان به عنوان یک ضدسرفه اثر خوبی دارد. این دارو هم معمولا نیازی به نسخه ندارد اما لازم است در مورد نحوه و مقدار مصرف آن از داروساز اطلاعاتی به دست آورد. این دارو هم عوارضی دارد؛ مثل گیجی، تهوع و معده درد. اما اگر سرفه شما طولانی شد یا به دارو جواب نداد بهتر است به پزشک مراجعه کنید و سرخود دارو مصرف نکنید.
داروهای خلط آور (اکسپکتورانت): این داروها با نازک کردن مخاط، گرفتگی قفسه سینه را رفع و سرفه کردن را راحت‌تر می‌کنند (مانند گایافنزین). البته در بعضی داروهای ضدسرفه مخلوطی از هر دو نوع داروی ضدسرفه وجود دارد.
** درمان گیاهی
در مکتب طب ایرانی، محور اصلی علائم و پیگیری روند درمان براساس نوع ترشحات مجاری تنفسی فوقانی تعریف میشود. منشأ اصلی این ترشحات مغز است و آن‌چه از مسیر بینی و چشم خارج میشود، «زکام» نام می‌گیرد و ترشحاتی که به حلق و مجاری تنفسی تحتانی ریخته میشود، «نزله» نام دارد.
نکته بسیار مهم و اساسی آن است که بر اساس این تفکر باید تدابیری به کار برد که در روزهای نخست سرماخوردگی که خلط رقیق است، آن را غلیظ نماییم و برعکس در روزهای نهایی یا هنگام بروز عوارضی چون سینوزیت چرکی و وجود اخلاط غلیظی که دفع آنها مشکل است، خلط را رقیق و آماده دفع کنیم.
از منظر این طب، با توجه به اینکه زکام و ترشحات بینی و چشم، یکی از راه‌های دفع مواد ناسالم از بدن افراد است، چنانچه کوتاه باشد و منجر به ایجاد عوارض دیگری در بدن نشود، نباید جلوی آن گرفته شود. البته در صورتی که فرد مبتلا به سرماخوردگی به علائمی هم چون تب و بدن درد شدید، چرک گلو و دیگر علائم عفونت باکتریال دچار شود، حتماً باید تحت درمان سریع پزشک قرار گیرد و به جز موارد ساده بیماری، از خود درمانی باید پرهیز کرد.
علائم بیماری در مراحل اولیه سرماخوردگی (نزله گرم) بیشتر شامل ترشحات رقیق و آبکی بینی و حلق، سوزش و خارش گلو و حلق، سرخی چشم ها، التهاب حلق و گرفتگی بینی و صدا است. چنانچه فرد مبتلا به سرماخوردگی از قوای جسمانی مناسبی برخوردار و آبریزش بینی و سرماخوردگی وی بدون علائم عفونت باکتریال باشد، بهتر است در طول مدت بیماری از سوپ و آش‌های ساده و گرم استفاده نماید و از مصرف نابجای آنتی‌بیوتیک‌ها پرهیز کند. با این اوصاف، بهتر است غذای اصلی در سه روز نخست، تنها سوپ جو رقیق با حبوبات بسیار اندک و سبزیجات فراوان باشد و بهتر است معده سبک نگاه داشته شود. در این زمان خوردن غذاهای سنگین، منع شده است.
– آویشن دم کنید
آویشن سرشار از «فنول» است برای همین یک ضدعفونی کننده موثر میشود که با بیماری‌های مجاری تنفسی مقابله می‌کند. متخصصان معتقدند که این گیاه در درمان التهاب مجاری تنفسی بسیار موثر عمل می‌کند.
دو قاشق چای‌خوری آویشن را در یک فنجان آب جوش ریخته و اجازه دهید به مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد. محلول را صاف کنید و روزانه سه مرتبه از این دم کرده میل کنید.
– سیر را دریابید
سیر حاوی ماده ایی به نام «آلیسین» است که خواص ضدعفونی کنندگی و ضدباکتریایی است. نتایج یک پژوهش آمریکایی نشان می‌دهد افرادی که روزانه سیر مصرف می‌کنند کمتر سرما می‌خورند و زمانی که دچار سرماخوردگی میشوند علائم سرماخوردگی‌شان خیلی زود از بین می‌رود.
برای بهره‌مندی از خواص سیر توصیه می‌کنیم دو حبه سیر را له کنید و سپس آن‌را با شیر یا آب گوشت یا آب مرغ بجوشانید و داغ میل کنید.
– شربت پیاز
پیاز ضدعفونی کننده‌ی موثری است. پیاز پخته شده خلط آور است و به این ترتیب باعث تسکین گلو شده و ترشحات برونشیتی و علائم سرماخوردگی را از بین می‌برد.
۱۰۰ گرم پیاز را خرد کنید و در ۲۰ سی‌سی لیتر آب و به مدت ۲۰ دقیقه بجوشانید. محلول را صاف کرده و ۱ قاشق غذاخوری عسل به آن اضافه کنید. دوباره محلول را روی حرارت گذاشته و اجازه دهید مثل شربت غلیظ شود. روزانه ۲ تا ۶ قاشق چای‌خوری از این شربت میل کنید.
– با اسطوخودوس بخور کنید
بخور دادن در دوره‌ی سرماخوردگی باعث میشود که مجاری تنفسی باز شود. به خاطر اینکه گرما باعث انبساط رگ‌های خونی و افزایش سرعت جریان خون میشود و به این ترتیب سرعت عکس‌العمل سیستم ایمنی بدن را بالا می‌برد. توجه داشته باشید که خود بخار تأثیر مفیدی در درمان سرماخوردگی دارد. حمام، سونا و حتی دوش آب گرم باعث بهبود سرماخوردگی میشود.
یکی از بخورهای مفید بخور با اسطوخودوس است. برای این کار ۵ قطره روغن اسطوخودوس را به یک کاسه آب داغ اضافه کنید و به مدت ۱۵ دقیقه بخور دهید. اگر سرماخوردگی‌تان شدید بود این کار را روزی سه مرتبه تکرار کنید. در صورتی که سرماخوردگی‌تان خفیف بود یک مرتبه قبل از خواب بخور اسطوخودوس دهید. باید بدانید اسطوخودوس خواص ضدعفونی کننده و ضدالتهابی دارد که ترشحات بینی را بهبود می‌دهد.
– سینه‌تان را با اکالیپتوس ماساژ دهید
اکالیپتوس به طوری موثر با بیمارهای تنفسی مقابله می‌کند. به خاطر اینکه این گیاه ضدعفونی کننده و خلط آور است. خواص دارویی این گیاه مدیون ماده ایی به نام اوکالیپتول است. این ماده به طور مستقیم روی سلول‌های برونشیت تأثیر می‌گذارد.
ترکیبات اکالیپتوس ترشحات ریوی را روان کرده و دفع آنها را آسان‌تر می‌سازند. این گیاه التهاب مجاری تنفسی را درمان می‌کند.زمانی که سرما می‌خورید ۱۵ تا ۲۰ قطره روغن اکالیپتوس را در ۲۵ میلی گرم روغن مایع گیاهی ریخته و سینه‌تان را با آن ماساژ دهید. هر روز ۳ مرتبه این کار را تکرار کنید.
– آب نمک
شستشو دادن بینی با سرم شستشو یا آب نمک معمولی باعث تمیز شدن مجاری بینی و از بین رفتن خلط میشود. زمانی که مجاری تنفسی شستشو داده نشود شرایطی به وجود می‌آید که میکروب‌ها در مجاری تنفسی بیشتر شوند.
برای شستشوی مجاری تنفسی‌تان یک لیتر آب را با یک قاشق چای‌خوری پُر نمک بجوشانید و بگذارید تا خنک شود. آب نمک را در مشتتان ریخته و وارد سوراخ‌های بینتان کرده سرتان را به عقب ببرید به طوری که آب نمک وارد مجاری بینی‌تان شود و مخاط را تمیز کند. هر روز این کار را چندین با تکرار کنید خواهید دید که به زودی علائم بیماری‌تان رفع خواهد شد.
– گل ختمی
از دیگر گیاهان موثر در درمان سرفه‌های خشک سرماخوردگی است و می‌توانید آن را به‌صورت دم‌‌کرده یا جوشانده استفاده کنید. فقط یادتان باشد که استفاده از این گیاه یا شکل دارویی آن در افراد دیابتی توصیه نمی‌شود.
– کتیرا و سرخارگل
برای تقویت و افزایش سیستم ایمنی بدن ، پرسیاوش برای درمان تب، دارچین برای درمان سوء‌هاضمه، گرفتگی عضلات و همچنین افزایش سطح انرژی و بهبود گردش خون هم مفید هستند. ترکیب دارچین و عسل هم عفونتها را از بین می‌برند و هم از باکتری‌هایی که باعث ایجاد عفونت میشوند جلوگیری می‌کند.
– دم کرده پونه کوهی
پاییز و زمستان بسیار مناسب بوده، خاصیت ضد عفونی کنندگی داشته و برای سرماخوردگی نیز بسیار مفید است. این دمنوش را می توان با مقداری عسل مخلوط نموده و روزانه چند نوبت میل نمود.
– برای سرماخوردگی های ساده در فصل سرد، کدو حلوایی یک درمان مناسب است که می تواند به صورت بخار پز به همراه کمی پودر نبات و دارچین مصرف شود. کدو حلوایی منبع مناسب ویتامین E، C و بتاکاروتن است که همه آنها خاصیت آنتی اکسیدانی دارند.
– زنجبیل
زنجبیل تازه از جمله گیاهان دارویی است که تاثیر فوق العاده‌ای در پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی در فصول سرد دارد. این گیاه خاصیت ضدباکتری و ضد‌ویروسی داشته و یکی از بهترین محرک‌ها برای تقویت و افزایش توان سیستم ایمنی و دفاعی بدن محسوب میشود. این گیاه را می‌توان به عنوان مواد اولیه برای تهیه غذا در وعده‌های روزانه استفاده کرد و یا آن را به صورت دمنوش مصرف نمود.
– شیرین‌بیان
مصرف ریشه گیاه شیرین‌بیان یکی از داروهای مناسب برای درمان سرفه‌های ناشی از سرماخوردگی است. توصیه میشود مقدار اندکی از ریشه شیرین بیان با اندکی آب جوشانده، سپس آن را با کمی عسل مخلوط کرده و نوشید. (البته تعیین میزان مصرف شیرین‌بیان باید با نظر پزشک انجام شود، زیرا زیاده روی در مصرف گیاه شیرین‌بیان عوارضی جدی را به دنبال دارد)
** درمان سرفه
جهت کنترل سرفه‌های خشک، می توان یک قاشق غذاخوری به دانه را در یک لیوان آب خیساند تا حالت ژله‌ای پیدا کند و هر چند ساعت یکبار، یک قاشق غذاخوری از آن را میل کنید. دانه‌های به را در دهان نگهدارید و لعاب آن را قورت دهید.
بهتر است در فصول سرد و به خصوص در موارد شک به بیماری سرماخوردگی از مصرف نوشیدنی‌های سرد اجتناب کرد.
نوشیدن یک تا دو لیوان دم کرده دارچین در طول روز سیستم دفاعی بدن را نسبت به ابتلا به سرماخوردگی و زکام مقاوم و ایمن می‌کند. در ضمن در نزله سرد (سرماخوردگی طول کشیده با ترشحات غلیظ و لزج، که به سختی از مجاری تنفسی جدا میشود و می تواند بیشتر به رنگ سفید و کمتر به رنگ‌های زرد و سبز و تیره باشد) نیز از بهترین دمنوش‌ها است.
در این مرحله از بیماری، طب ایرانی پیش از هر چیز برای رقیق کردن و دفع اخلاط غلیظ بدن دست به کار میشود. بدین منظور، از بیمار خواسته میشود که سر خود را بپوشاند و حتی آن را با کمک حوله‌ای که گرم شده، گرم نگاه دارد. استفاده از بخور ترکیبی از گیاهان دارویی شوید، بابونه، بومادران و آویشن و مرزنجوش برای درمان نزله سرد بسیار مفید و مناسب است.
همچنین نوشیدن یک فنجان از جوشانده صاف شده از این ترکیب، هر چند ساعت یکبار، نیز به بیماران مبتلا به نزله سرد توصیه میشود. در کنار این موارد استفاده از غذاهای سبک از قبیل حریره سبوس گندم (تهیه شده از آب، سبوس گندم، نشاسته، کتیرا، روغن بادام و شکر و همچنین مصرف مغز بادام، روغن بادام شیرین و کره گاو) نیز توصیه میشود. همین طور نوشیدن جوشانده‌ای که از گیاهانی چون زوفا، ریشه شیرین‌بیان و انجیر تهیه شده باشد، برای نرم کردن سینه مبتلایان به نزله سرد که خلط های غلیظ دارند، مفید است.
داروهای سرماخوردگی کودکان:
مواد موثره داروهای سرماخوردگی کودکان، تقریبا مشابه داروهای سرماخوردگی بزرگسالان یعنی حاوی مواد ضددرد، ضدتب، آنتی‌هیستامین، ضداحتقان و ضدسرفه است اما با آنها تفاوت‌هایی نیز دارند. مثلا در داروهای سرماخوردگی کودکان، عوامل ضداحتقان کمتر به کار رفته است (چون آثار جانبی مانند خواب آلودگی دارد) یا مثلا آسپیرین در آنها وجود ندارد (چون میتواند باعث ایجاد مشکل هایی در کودکان شود).
یکی دیگر از تفاوت‌های داروی سرماخوردگی کودکان با بزرگسالان در مقدار مواد موثره آن است. داروهای بزرگسالان، حاوی مقادیر استاندارد از هر ماده است که براساس وزن یک فرد بالغ (حدود ۷۰ کیلوگرم) تعیین میشود اما تعیین اندازه دارو در کودکان سخت تر است و اغلب براساس سن و وزن کودک مشخص میشود.
تفاوت دیگر در شکل داروی کودکان است. از آنجا که بلعیدن قرص برای کودکان کار سختی است، معمولا داروهای کودکان به اشکالی ساخته میشوند که مصرف آنها راحت تر باشد. مثلا داروهای مایع و قرص‌های جویدنی از معمول‌ترین اشکال دارویی کودکان است. به علاوه طعم داروهای کودکان معمولا متفاوت است و از طعم‌های میوه‌ای در آنها استفاده میشود.
رنگ داروهای کودکان نیز اغلب متفاوت است و از رنگ‌های شاد و جالب توجه کمک می‌گیرند. داروهای سرماخوردگی کودکان گاهی می تواند باعث بروز مشکل‌هایی در آنها شود. معمولی ترین مشکل، مصرف بیش از حد و مسمومیت کودکان است. بنابراین داروهای کودکان را باید حتما با پیمانه مخصوص دارو اندازه‌گیری کرد تا مقدار آن حساب شده باشد.
مصرف داروهای سرماخوردگی بدون نسخه و دستور پزشک، برای کودکان زیر ۲ سال ممنوع است و هرگز نباید به کودکان کمتر از ۲ سال، سر خود دارو داده شود.
** خوراکی‌های مناسب سرماخوردگی
پرتقال، لیمو‌شیرین، لیمو‌ترش، گریپ فروت، انواع توت، فلفل دلمه‌ای، شلغم، توت فرنگی، سیب‌زمینی و سبزیجات برگ سبز از قبیل انواع کلم. دریافت زیاد و منظم ویتامین ث به کاهش بروز، شدت و طول مدت سرماخوردگی کمک می‌کند.
غلات سبوس‌دار و حبوبات، منابع غذایی خوب یکی از ویتامین‌های گروه ب به نام پانتوتنیک اسید هستند. کمبود پانتوتنیک اسید، سبب بروز عفونت‌های مکرر دستگاه تنفسی فوقانی میشود.
دانه کنجد، تخمه کدو حلوایی و آفتاب‌گردان منابع غنی اسیدهای چرب امگا ۶ هستند. این اسیدهای چرب در مبارزه علیه عفونت‌های سرماخوردگی به سلول‌های دستگاه تنفسی کمک می‌کنند.
*** در چه صورت به آنتی‌بیوتیک نیازمند هستید
مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، تنها در صورت وجود علائمی خاص هنگام سرماخوردگی مجاز است.
آنتی‌بیوتیک‌ها، داروی کشنده باکتری‌ها هستند که در ۹۰ درصد از عفونت‌های مجاری تنفسی از جمله آنفلوآنزا مؤثر بوده و عفونت‌های سینوسی را بهبود می‌بخشد.
از آنجا که آنتی‌بیوتیک‌ها بر ویروس‌ها بی‌اثرند، افتراق عامل بوجود آورنده بیماری توسط پزشک نقش مهمی در استفاده مؤثر از داروها و التیام بیماریها دارد.
بنابراین لازم است یک‌سری علائم در فرد بیمار وجود داشته باشد تا وجود باکتری ثابت شده و نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک مشخص شود. علاوه بر نشانه‌هایی که پزشک متخصص در فرد بیمار پیدا می‌کند وجود پنج علامت برای مصرف آنتی‌بیوتیک ضروری شمرده شده است تا به این ترتیب از مصرف خودسرانه این قبیل داروها پیشگیری شود.
▪ تب: افزایش دمای بدن، لرز و احساس سرما از نشانه های ورود باکتری‌ها به بدن است. اگرچه این علائم به واسطه ورود ویروس‌ها نیز در بدن تظاهر پیدا می‌کنند ولی تداوم آنها نشانه‌ای از نیاز به آنتی‌بیوتیک است.
▪ طول مدت بیماری: از آنجا که عفونت‌های ویروسی به سینوس‌ها گسترش پیدا می کند و ممکن است با عفونت‌های باکتریایی همراه شود، چنانچه سرماخوردگی‌های ویروسی بیش از ۱۰ الی ۱۴ روز ادامه پیدا کند نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک مناسب با تجویز پزشک وجود دارد.
▪ ترشحات رنگی: اغلب ترشحات مجاری هوایی که توسط ویروس‌ها به وجود می‌آیند، آبکی و شفاف هستند اما چنانچه این ترشحات سبزرنگ شده باشند، عفونت باکتریایی تلقی میشوند، بنابراین نیاز به مراجعه به متخصص دارد.
▪ زخم گلو: اگرچه مخاط قرمزرنگ گلو و بلع دردناک در انواع سرماخوردگی‌ها وجود دارد اما لکه‌های سفیدرنگی که پزشک در حلق تشخیص می‌دهد نشان از عفونت‌های باکتریایی است.
▪ تست آزمایشگاهی: بررسی خلط سینه یا ترشحات بینی در آزمایشگاه، روش مناسبی برای نوع میکروب وارد شده به بدن است. از آنجا که کشت باکتری‌ها حداقل دو روز زمان نیاز داشته و پرهزینه‌تر است، این روش در رابطه با تشخیص عفونت سل، کاربرد بیشتری دارد.
و برای درمان این آمپول‌های حاوی آنتی‌بیوتیک قبل از تزریق حتما تست صورت گیرد تا شخص آلرژی به دارو نداشته باشد حتی به قرص
پنی‌سیلین‌ها، سفالوسپورین‌ها، ایمی پنم، آزترئونام، وانکومایسین، سیکلوسپورین، باسیتراسین، سیپروفلوکساسین، سفتریاکسون
منابع
۱- Common cold
۲- Common Cold and Runny Nose
۳- سایت طب پارسی
۴- سایت تبیان
