سرترالین (به انگلیسی: Sertraline) (با نام‌های تجاری زُلُفْت و آسِنْتْرا) یک داروی ضدافسردگی از گروه مهارکننده‌های بازجذب سروتونین است که استفاده از آن برای درمان افسردگی، اختلال وسواسی جبری، اختلال هراس، فوبیای اجتماعی، اختلال ناخوشی پیش‌قاعدگی و اختلال استرس پس از سانحه پذیرفته شده‌است.
سرترالین در سال ۲۰۱۳ با تجویز بیش از ۴۱ میلیون نسخه پرمصرف‌ترین داروی ضدافسردگی و دومین داروی پرمصرف روان‌پزشکی پس از آلپرازولام در ایالات متحده بوده‌است.

تولید‌کننده: KRKA [ اسلوونی ]
وارد‌کننده: داروسازی اکتوورکو
طبقه‌بندی مارتیندل: داروهای ضدافسردگی
اشکال دارویی: قرص
قرص: ۵۰,۱۰۰ میلی‌گرم
طبقه‌بندی درمانی: داروهای موثر بر سیستم اعصاب مرکزی > داروهای روان درمانی > داروهای ضدافسردگی > داروهای مهارکننده انتخابی سروتونین

_ مکانیسم اثر
سرترالین از طریق جلوگیری از جذب مجدد سروتونین توسط گیرنده‌های عصبی پس سیناپسی و بالابردن غلظت سروتونین در دستگاه عصبی مرکزی است. سرترالین هم‌چنین به میزان کمی از جذب مجدد دوپامین جلوگیری می‌کند.
(حدود ۱٪ قدرت جلوگیری از جذب سروتونین آن) و تا حدی نیز وقفه‌دهنده گیرنده‌های آلفای آدرنالین است (حدود ۱٪ تا ۱۰٪ قدرت جلوگیری از جذب سروتونین آن).
فرمول شیمیایی سرترالین C17H17Cl2N است. نیمه عمر آن بین ۱۳ تا ۴۵ ساعت و در زنان حدود ۱٫۵ برابر بیش از مردان است. غلظت آن در پلاسمای خون پس از ۴ تا ۶ ساعت به حداکثر می‌رسد و درصد وابستگی آن به پروتئین پلاسمای خون حدود ۹۹٪ است.

_ موارد مصرف سرترالین
در درمان افسردگی، وسواس اجباری، اختلالات پانیک و اختلالات خلقی کاربرد دارد.
سلول‌های مغزی که نورون نامیده می شوند،مواد شیمیایی مختلفی را جهت ارتباط با سایر نورون‌ها ترشح می‌کنند. این یعنی یک سری تکانه الکتریکی بین نورون‌ها مسئول کارکردهای بخش‌های مختلف مغز می‌باشند. آسنترا سطح سروتونین را در فضای بین نورون ها افزایش می دهند.این کار کمک به برطرف سازی علائم افسردگی و حملات ترس و بسیاری از اختلالات دیگر مربوط به خلق و خو در برخی از افراد می شود. سرترالین به علت کاهش میل جنسی در درمان انزال زودرس نیز کاربرد دارد.

_ درمان هراس اجتماعی
سرترالین برای درمان بیماری هراس اجتماعی نتایج موفقیت‌آمیزی بدست آورده‌است. مطالعات و تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده نشان دهنده این امر است که برای درمان این بیماری به میزان دوز بیشتری از مصرف نیاز است علاو بر این بهبودی به کندی صورت می‌گیرد و معمولاً پاسخ به دارو از هفته ششم شروع شده و تا هفته دوازدهم افزایش می‌یابد. سرترالین علاو بر این‌که مولفه‌های روانی هراس اجتماعی همچون ترس و اجتناب بهبود می‌بخشد بر مولفه‌های فیزیکی مانند سرخ شدن و تپش قلب نیز تأثیر مثبت می‌گذارد.
سرترالین از طریق دهان طبق دستور پزشک یا صبح و یا شب ، معمولا یک بار در روز مصرف می‌شود. شکل قرص این دارو ممکن است یا همراه با غذا یا بدون غذا مصرف شود. شکل کپسول آن معمولا همراه با غذا پس از صرف صبحانه و یا پس از شام مصرف می‌شود.

اگر سرترالین را برای مشکلات پیش از قاعدگی مصرف می‌کنید، پزشک شما ممکن است دستور دهد این دارو را هر روز از ماه یا فقط ۲ هفته قبل از قاعدگی تا شروع دوره قاعدگی خود مصرف کنید.
دوز دارو براساس وضعیت پزشکی و پاسخ به درمان شما تعیین می‌شود. برای کاهش خطر ابتلا به عوارض جانبی، پزشک ممکن است این دارو با دوز پایین شروع کند و به تدریج دوز شما را افزایش دهد. دستورالعمل پزشک خود را به دقت دنبال کنید. برای دریافت بیشترین فایده این دارو، آن را به طور منظم مصرف کنید. برای کمک برای یادآوری، دارو را هر روز در همان زمان مصرف کنید.

ادامه مصرف این دارو طبق تجویز حائز اهمیت است حتی اگر احساس کنید حال‌تان خوب شده است. مصرف این دارو را بدون مشورت با پزشک خود متوقف نکنید. هنگامی که مصرف این دارو به صورت ناگهانی متوقف شود برخی از شرایط بدتر خواهند شد. همچنین، ممکن است علائمی مانند نوسانات خلقی، سردرد، خستگی، مشکلات خواب، و احساسات مختصری مشابه شوک الکتریکی را تجربه کنید. ممکن است برای کاهش عوارض جانبی، نیاز باشد دوز شما به تدریج کاهش یابد. هر گونه نشانه جدید یا بدتر شدن وضعیت خود را فورا گزارش دهید.
در صورتی که وضعیت شما همچنان ادامه یافت و یا بدتر شد به پزشک مراجعه کنید.

_ مصرف در دوران بارداری
این دارو می‌تواند برای جنین مضر باشد. مصرف این دارو در دوران بارداری می‌تواند باعث مشکلات بسیار جدی ریوی در نوزاد شود. در دوره مصرف این دارو توصیه می‌شود از روش‌های مطمئن پیشگیری از بارداری استفاده کنید و در صورتی که در دوره مصرف سرترالین متوجه شدید که باردار هستید سریعاً به پزشک مراجعه کرده و از قطع ناگهانی و بدون تجویز پزشک خودداری کنید. مصرف این دارو در دوران بارداری می‌تواند علائم افسردگی شما را تشدید کرده و باعث بروز افسردگی شدید بعد از زایمان شود.

_ عوارض جانبی سرترالین
عوارض گوارشی مانند احساس تهوع، سوء‌هاضمه، یبوست یا اسهال خصوصا در ابتدای مصرف سرترالین شایع می‌باشد که با مصرف وعده‌های غذایی ساده و سبک و مصرف آب به مقدار کافی می‌توان شدت آن‌ها را کاهش داد.
_در صورت احساس خواب‌آلودگی ،ضعف و خستگی از رانندگی و انجام کارهایی که نیاز به احتیاط و تمرکز دارند خودداری نمایید.
_برای سردرد احتمالی ناشی از مصرف این دارو از داروساز خود درمورد داروی ضددرد مناسب سوال بفرمایید.
_خونریزی‌های غیرطبیعی (نقاط قرمز در سطح پوست)
_آکاتزیا (عدم تحمل وضعیت نشسته)
_بزرگی و احساس کشیدگی پستان و یا ترشح شیر در خانم‌ها
_گرفتگی و پرش ناگهانی عضلات
_تب، سرگیجه
_ تپش قلب
_ راش پوستی
_احساس خارش در پوست
_خشکی دهان نیز از علائم مربوط به مصرف این دارو میباشد که با آدامس یا آبنبات فاقد شکر می‌توان آن را برطرف نمود.
_تغییرات خلق‌و خو مانند احساس اضطراب، پریشانی، بی‌قراری و فراموشی و احساس لرزش ممکن است اوایل درمان با سرترالین بروز کند که به مرور و در مدت چند روز برطرف می‌شوند امادر صورت ادامه‌دار شدن یا تشدید این علائم با پزشک خود صحبت کنید.
_در صورت اختلال در خواب، تعریق بیش از حد،کاهش اشتها یا تغییر وزن ناگهانی، درد، احساس گزگز انگشتان، مشکلات جنسی ( از قبیل کاهش تمایلات جنسی، تأخیر در انزال)، زنگ زدن گوش، ضربان‌نامنظم ، آبریزش بینی یا خارش که ادامه‌دار باشد،با پزشک خود صحبت نمایید.

_ احتیاطات در مصرف سرترالین

– در دو هفته اول مصرف دارو احساس تهوع ممکن است آزار‌دهنده باشد و پزشک معالج در صورت لزوم قرص ضدتهوع تجویز خواهد کرد.

– اثرات دارو بعد از چند هفته خود را نشان می‌دهد و بیمار باید صبور باشد.

– در مصرف بالای سه ماه، درجاتی از افزایش وزن ممکن است رخ دهد که برای آن نیز راهکارهایی وجود دارد که پزشک معالج معرفی خواهد کرد.

– دارو از دسترس کودکان دور باشد زیرا اثرات مسمومیت در کودکان بسیار شدید است.

– مصرف Sertraline در حالی که همزمان مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز مصرف می‌شود یا کمتر از ۲ هفته است که مصرف چنین داروهایی قطع شده است، ممکن است موجب گیجی، افزایش ناگهانی دمای بدن ، افزایش شدید فشارخون و بروز تشنج شود.

– بیمارانی که احتمال اقدام به خودکشی در آنها وجود دارد، نباید مقادیر زیاد دارو را بطور یک جا در اختیار داشته باشند.

– تا مشخص شدن پاسخ بدن به این دارو، بیمار هنگام رانندگی یا کار با وسایل خطرناک احتیاط کند. زیرا این دارو در برخی افراد موجب خواب‌آلودگی و کاهش سطح هوشیاری می‌شود.

– برای تسکین خشکی دهان از آدامس یا آب نبات‌های بدون قند استفاده شود. اگر این مشکل بیش از ۲ هفته ادامه پیدا کرد با پزشک معالج مشورت شود.
بایدهای مصرف Sertraline

سرترالین با نام تجاری زولوفت (Zoloft) هم به فروش می‌رسد. سرترالین یک داروی ضدافسردگی بازدارنده در حوزه خود می‌باشد. به یاد داشته باشید در صورت استفاده از بقیه داروهای بازدارنده در دو هفته قبل از سرترالین را مصرف نکنید.

بسیاری از افراد جوان بعد از مصرف اولین قرص‌های ضدافسردگی به فکر خودکشی می‌افتند. در صورت مشاهده این شواهد باید هر چه زودتر به پزشک معالج خود مراجعه کنید.
قبل از استفاده از این دارو، پزشک و یا داروساز را از سابقه پزشکی خود آگاه سازید، به ویژه سوابقی همچون: مشکلات خونریزی، بیماری کبد، اختلال تشنج، بیماری تیروئید، سابقه شخصی یا خانوادگی گلوکوم (نوع زاویه بسته).

این دارو ممکن است موجب سرگیجه یا خواب‌آلودگی شود. تا زمانی که مطمئن نشدید که می‌توانید فعالیت‌هایی که نیازمند هوشیاری هستند را با خیال راحت انجام دهید، از رانندگی، استفاده از ماشین‌آلات، و یا انجام هر فعالیتی که نیاز به هوشیاری دارد خودداری کنید.

قبل از عمل جراحی، پزشک یا دندان‌پزشک خود را در مورد تمام محصولاتی که استفاده می‌کنید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه، و محصولات گیاهی) مطلع سازید.

افراد مسن ممکن است به عوارض جانبی این دارو، به خصوص خونریزی یا از دست دادن هماهنگی حساس‌تر باشند. افراد مسن ممکن است محتمل ابتلا به یک نوع عدم تعادل نمک (هیپوناترمی) باشند، به خصوص اگر آنها در حال مصرف “قرص‌های آب” (دیورتیک‌ها) باشند. از دست دادن هماهنگی می‌تواند خطر سقوط را افزایش دهد.
در دوران بارداری، این دارو باید تنها در صورت نیاز استفاده شود. این دارو می‌تواند به جنین آسیب برساند. همچنین، نوزادان متولد شده از مادرانی که این دارو را طی ۳ ماه آخر بارداری استفاده کرده‌اند ممکن است به ندرت علائم ترک مانند مشکلاتی در تغذیه، تنفس، تشنج، سفتی عضلات، یا گریه مداوم را نشان دهند. اگر متوجه هر یک از این نشانه‌ها در نوزاد خود شدید، فورا پزشک را مطلع سازید.

از آن‌جا که مشکلات روحی و روانی، خلق‌و خوی درمان نشده (مانند افسردگی، حملات هراس، اختلال وسواسی جبری، اختلال استرس پس از سانحه) می‌توانند به یک بیماری جدی تبدیل شوند، مصرف این دارو را متوقف نکنید مگر اینکه پزشک چنین دستوری داده باشد.

اگر در حال برنامه‌ریزی برای بارداری هستید، باردار شده‌اید، یا فکر می‌کنید ممکن است باردار باشید، بلافاصله در مورد مزایا و خطرات ناشی از استفاده از این دارو در دوران بارداری با پزشک خود صحبت کنید.

این دارو به شیر مادر نفوذ می‌کند. قبل از تغذیه با شیر مادر با پزشک خود مشورت کنید.

_ تداخلات دارویی

تداخلات دارویی ممکن است عملکرد داروهای شما را تغییر دهند و یا خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی را افزایش دهند. این مقاله از راستینه شامل تمام تداخلات دارویی امکان‌پذیر نیست. لیستی از تمام محصولاتی که استفاده می‌کنید (از جمله داروهای با نسخه، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) تهیه کنید و آن را با پزشک و مسئول داروخانه به اشتراک بگذارید. بدون تایید پزشک، میزان مصرف هیچ دارویی را شروع، متوقف، و یا تغییر ندهید.

برخی از محصولاتی که ممکن است با این دارو تداخل ایجاد کنند عبارتنداز: پیموزاید، داروهای دیگری که می توانند موجب خونریزی / کبودی شوند (از جمله داروهای ضد پلاکتی مانند کلوپیدوگرل، التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، “رقیق کننده خون” مانند وارفارین).

مصرف مهار کننده های MAO با این دارو ممکن است تداخل دارویی جدی ایجاد کند (احتمالا منجر به مرگ میشود). از مصرف مهار کننده های MAO (ایزوکاربوکسازید، لینزولید، متیلن آبی، موکلوبماید، فنلزین، پروکاربازین، رازاگیلین، سلجیلین، ترانیل سیپرومین) در طول درمان با این دارو اجتناب کنید. همچنین اکثر مهار کننده های MAO باید به مدت دو هفته قبل و بعد از درمان با این دارو مصرف نشوند. از پزشک خود بپرسید چه موقع مصرف دارو را شروع و یا قطع کنید.

در صورتی که داروهای دیگری که باعث افزایش سروتونین میشوند را مصرف میکنید، خطر سندرم / سمیت سروتونین افزایش می یابد. نمونه چنین داروهایی عبارتند از: داروهای خیابانی مانند MDMA / “اکستازی،” مخمر سنت جان، داروهای ضد افسردگی خاصی (از جمله داروهای SSRI دیگر مانند فلوکستین / پاروکستین، SNRI ها مانند دولوکستین / ونلافاکسین)، تریپتوفان. احتمال خطر ابتلا به سندرم سروتونین / سمیت زمانی که شما این داروها را شروع یا دوز آنها را افزایش میدهید میتواند بیشتر شود.

در صورت مصرف سایر محصولاتی که باعث خواب آلودگی میشوند از جمله آنتی هیستامین ها (از قبیل ستیریزین، دیفن هیدرامین)، داروهایی برای خواب یا اضطراب (مانند آلپرازولام، دیازپام، زولپیدم)، شل کننده های عضلانی، و داروهای ضد درد مخدر (مانند به عنوان کدئین)، پزشک یا داروساز را مطلع سازید.

برچسب روی تمام داروهای خود (مانند داروهای آلرژی یا سرفه و سرماخوردگی) را بررسی کنید، چرا که آنها ممکن است حاوی مواد تشکیل دهنده‌ای باشند که باعث خواب‌آلودگی می‌شوند. از داروساز در مورد نحوه استفاده مطمئن داروها سوال کنید.

آسپرین زمانی که با این دارو مصرف شود، می تواند خطر خونریزی را افزایش دهد. با این حال، اگر پزشک شما مصرف آسپرین با دوز پایین را (معمولا در دوزهای ۸۱-۳۲۵ میلی گرم در روز) برای پیشگیری از حمله قلبی یا سکته تجویز کرده است، شما باید مصرف آن را ادامه دهید مگر اینکه پزشک شما غیر از این دستور داشته باشد.

این دارو ممکن است با آزمایش های پزشکی/ آزمایشگاهی خاص (از جمله اسکن مغز برای درمان بیماری پارکینسون) تداخل داشته باشد و احتمالا باعث نتایج اشتباه خواهد شد. مطمئن شوید که پرسنل آزمایشگاه و پزشکان شما می دانند که شما از این دارو استفاده میکنید.

_مصرف دوز بالا یا اوردوز

در صورتی که دوز بالایی مصرف گردد با مرکز مسمومیت یا اورژانس تماس گیرید. در تهران می‌توان با مرکز مسمومیت با شماره تلفن ۱۴۹۰ تماس بگیرید. ساکنان دیگر شهرها می‌توانند با مرکز کنترل مسمومیت استانی یا اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرند.

_ نکته‌های مهم

سرترالین را به بقیه افراد جهت مصرف ندهید. این برخلاف قانون است. تست‌های آزمایشگاهی و یا پزشکی (مانند فشارخون، ضربان قلب، رشد در کودکان) ممکن است به صورت دوره‌ای برای نشان دادن پیشرفت شما و یا کنترل عوارض جانبی انجام شود. برای جزئیات بیشتر با پزشک خود مشورت کنید.

منابع:

۱- سایت rastineh.com

۲- سایت دانشنامه‌آزاد

۳- سایت ویکی‌روان