سوال و پاسخ ( پیسی یا برص چیست و چرا بوجود می‌آید؟ )
بیماریها و راه درمان, سوال و پاسخ, سلامت پوست و مو, پیشگیری بهتر از درمان
پیسی، بَرَص، لک و پیس یا ویتیلیگو (Vitiligo) یک اختلال تولید رنگدانه است که در آن ملانوسیتها (سلولهایی که رنگدانه تولید می‌کنند) در قسمت‌هایی از پوست، غشاهای مخاطی و شبکیه تخریب شده‌اند. در نتیجه لکه‌های سفیدپوست درنواحی مختلف بدن ظاهر می‌شوند. مویی که در نواحی مبتلا به پیسی رشد میکند معمولاً سفید می‌شود.
علّت بیماری پیسی شناخته نشده‌است، اما پزشکان چندین نظریه متفاوت مطرح کرده‌اند. یک تئوری این است که افراد پادتنهایی (آنتی‌بادی‌هایی) تولید می‌کنند که ملانوسیت‌های بدن خودشان را تخریب میکند. تئوری دیگر این است که ملانوسیتها خود به خود تخریب می‌شوند. در نهایت بعضی افراد گزارش کرده‌اند که یک رخداد منفرد از قبیل آفتاب سوختگی یا فشار روحی باعث بروز پیسی شده‌است ولی مورد اخیر از نظر علمی ثابت نشده‌است.
این ضایعات در هر جایی از بدن ممکن است دیده شوند. معمولاٌ در هر دو طرف بدن بطور قرینه لک‌های متعدد سفید و شیری رنگ دیده می‌شود. شایع‌ترین مناطق درگیری پوستی عبارتند از: صورت، لب‌ها، دست‌ها، بازوها، پاها و نواحی تناسلی. همچنین مویی که در نواحی مبتلا به ویتیلیگو رشد میکند معمولاً سفید می‌شود.
چه کسانی به پیسی مبتلا می‌شوند؟
از هر صد نفر، یک یا دو نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند. (حدود ۱ـ۲ درصد جمعیت دنیا یا ۴۰-۵۰ میلیون نفر ) حدود نیمی از افرادی که به این بیماری دچار می‌شوند، قبل از بیست سالگی علایم آن را در خود خواهند یافت.(۹۵% افراد قبل از ۴۰ سالگی علائم را نشان داده‌اند . ) حدود یک پنجم از مبتلایان نیز یکی از افراد خانواده‌شان به این بیماری مبتلا بوده‌اند. بیماری تمام نژادها و هر دو جنس را یکسان تحت تاثیر قرار می‌دهد . بنظر می‌رسدپیسی در افراد مبتلا به بیماری‌های اتوایمیون شایع‌تر است.
(بیماری‌های اتوایمیون بیماری‌هایی هستند که در آنها سیستم‌ایمنی شخص علیه ارگان‌ها یا بافت‌های بدن خودش واکنش نشان می‌دهد) این بیماری‌های اتوایمیون عبارتند از: پرکاری غده تیروئید، نارسایی قشر غده فوق‌کلیه، آلوپسی آره آتا و أنمی پرنسیوز. البته در کل بیشتر کسانی که پیسی دارند، از نظر سلامتی عمومی در وضعیت خوبی بسر می‌برند.
پیسی می‌تواند بیماری ارثی باشد یعنی در بین افراد فامیل بروز کند اطفالی که والدین‌شان مبتلا به این بیماری هستند بیشتر احتمال ابتلا به پیسی دارند. بااین حال بیشتر اطفالی که یکی از والدین‌شان مبتلا به پیسی باشند به بیماری مبتلا نمی‌شوند و بیشتر افراد مبتلا به پیسی سابقه‌ی از این بیماری را در فامیل ندارند. غالباً در پوست پشت دست‌ها، صورت و زیر بغل ایجاد می‌گردد. در اواخر دوران کودکی (۱۲-۹ سالگی ) تا میانسالی شایع‌تر است ..
دلیل پیدایش پیسی چیست؟
پیدایش پیسی نتیجه از بین رفتن سلول‌های رنگدانه‌ساز پوست است که دلیل آن ناشناخته است. ولی چهار تئوری اصلی دراین زمینه وجود دارد:
۱- سلول‌های عصبی که به‌طور غیرطبیعی فعال شده‌اند ممکن است با تولید مواد سمی به سلول‌های رنگدانه‌ساز آسیب برسانند.
۲- سیستم‌ایمنی بدن ممکن است در موقع دفاع از بدن در مقابل یک ماده خارجی، رنگدانه پوست را نیز از بین ببرد.
۳- سلول‌های رنگدانه‌ساز ممکن است عامل از بین رفتن خودشان باشند. یعنی زمانی که رنگدانه در حال ساخته شدن است، مواد زائدی نیز در کنار آن تولید می‌شوند که سمی بوده و قادر به از بین بردن خود سلول‌ها است.
۴- وجود یک نقص ارثی موجب حساس شدن سلول‌های رنگدانه‌ساز به آسیب و در نتیجه از بین رفتن‌ها می‌شود.
نشانه‌های پیسی چه هستند؟
معمولاً افراد مبتلا به بیماری پیسی اول از همه به لکه‌های سفید (پیگمانتاسیون) روی پوست‌شان توجه می‌کنند. این لکه‌ها بیشتر از همه در مناطق در معرض نور از قبیل دست‌ها پاها بازوها، صورت و لب‌ها شایع هستند. دیگر نقاط شایع لکه‌های سفید عبارتند از زیر بغل و کشاله ران، اطراف دهان و چشم، پره‌های بینی، ناف و نواحی تناسلی.
پیسی معمولاً به یکی از سه الگوی زیر ظاهر می‌شود: در یک الگو (الگوی کانونی) ناحیه بدون رنگدانه به یک یا تعداد معدودی ناحیه محدود می‌شود. بعضی افراد نواحی بدون رنگدانه را در یک سمت بدن خود دارند (الگوی سگمنتال). اما در بیشتر افراد مبتلا به پیسی نواحی فاقد رنگدانه بیماری پیسی در قسمت‌های مختلف بدن بوجود می‌آید (الگوی ژنرالیزه). علاوه بر لکه‌های سفید روی پوست، ممکن‌ست افراد مبتلا به پیسی سفید شدن زودرس موهای سر، ابروها و ریش را داشته باشند.
علایم شایع
ماکول‌ها (نواحی کوچکی بارنگ متفاوت از پوست ) یا لکه‌هایی با مشخصات زیر:
– صاف، سفید و غیرقابل لمس با انگشتان هستند.
– گسترش یافته، نواحی بسیار بزرگ، با شکل نامنظم و بدون رنگی را تشکیل می‌دهند.
– معمولاً در هر دو طرف بدن و تقریباً در جای مشابهی قرار دارند.
– قطر آنها از ۳-۲ میلی‌متر تا چند سانتی‌متر متفاوت است.
– باعث آزار و خارش نمی‌شوند.
– اختلال باعث خاکستری شدن زود هنگام مو می‌گردد.
چگونه پیسی تشخیص داده می‌شود؟
اگر پزشک به بیماری پیسی در شخص مشکوک شد، از او در مورد تاریخچه بیماری‌اش سوال میکند. نکات مهم در یک تاریخچه پزشکی، سابقه خانوادگی پیسی، بثورات، آفتاب سوختگی یا ضربه‌های پوست در محل ضایعه فعلی حدود ۳-۲ ماه قبل از شروع فقدان رنگدانه، استرس یا بیماری جسمی و سفید شدن زودرس موها (قبل از ۳۵ سالگی) می‌باشند. علاوه بر اینها لازم‌ست پزشک بداند که آیا بیمار یا فردی از خانواده‌اش مبتلا به بیماری اتوایمون بوده‌اند یا حساسیت شدید نسبت به آفتاب داشته‌اند یا نه.
پزشک بیمار را برای رد کردن بیماری‌های دیگر معاینه میکند. ممکن است پزشک از محل پوست گرفتار نمونه‌برداری کند بیماری پیسی و یا برای بررسی شمارش سلول‌های خونی و عملکرد تیروئید، از خون نمونه‌گیری کند. در برخی بیماران ممکن‌ست معاینه چشم از نظر التهاب برخی قسمت‌ها (Uvitis) توصیه شود. یک تست خون از لحاظ وجود ANA (یک نوع آنتی‌بادی علیه سلول‌های خودی) ممکن‌ست انجام شود که به تشخیص وجود دیگر بیماری‌های اتوایمون کمک کند.
پیسی چگونه پیشرفت میکند؟
وسعت، دوره و شدت از دست رفتن رنگدانه در اشخاص مختلف متفاوت است. افرادی که پوست روشنی دارند معمولاٌ در تابستان متوجه تفاوت رنگ مابین نواحی مبتلا و سایر نقاط سالم پوست که برنزه شده‌اند، می‌شوند. پیسی در افراد با پوست تیره بسیار واضح‌تر از روشن پوستان است در موارد شدید ممکن است رنگدانه در همه جای پوست از بین برود و پوست یکسره سفید شود. هیچ راهی برای پیش‌گویی این که هر فرد چقدر رنگدانه از دست خواهد داد و یا اینکه بیماری وی چقدر طول خواهد کشید وجود ندارد.
یک لک پیسی به صورت ناحیه‌ای به رنگ سفید شیری رنگ دیده می‌شود. با این حال میزان تخریب رنگدانه در هر لک می‌تواند با سایر لک‌ها متفاوت باشد. در یک لک ممکن است سایه‌های مختلفی وجود داشته باشد و نیز یک ناحیه تیره‌تر، نواحی سفید شده را احاطه کرده باشد.
پیسی اغلب با از دست رفتن ناگهانی رنگدانه در یک نقطه از پوست شروع می‌شود. این فرآیند می‌تواند ادامه یابد و یا به دلایل ناشناخته، خود به خود متوقف شود. دوره‌های از دست رفتن رنگدانه و متعاقب آن ثابت ماندن رنگ لک و دوباره از دست رفتن رنگدانه به طور مدوام تکرار می‌شوند.
بازگشت خودبه‌خودی رنگ به لک‌های سفید شده خیلی به ندرت اتفاق می‌افتد. بعضی از بیماران که تصور می‌کنند بیماری‌شان خوب شده، در واقع تمام رنگدانه پوست خود را از دست داده و پوست‌شان یک دست سفید شده است. گرچه رنگ پوست این افراد یک دست سفید شده ولی آنها باز هم به پیسی مبتلا هستند.
بیشتر بدانید اقدامات درمانی برای بیماری پیسی
۱٫روان درمانی و بهبود بخشیدن به وضعیت روحی مبتلا به پیسی.
۲٫استفاده از عوامل پیگمانته کننده نظیر ۸ـ متوکسی پسورالن (متوکسالن و دیگر نام‌های تجارتی) از راه خوراکی و سپس قرار گرفتن در معرض اشعه اولتراویوله و سایر روش‌های درمانی مانند آن.
۳٫استعمال عوامل محرک پیگمانتاسیون نظیر استروئیدهای قوی.
۴٫روش‌های طب سنتی (مکمل): مبتنی بر تشخیص و موافقت پزشک معالج شما و تکمیل اقدامات درمانی از طریق بهره‌گیری از خواص گیاهان دارویی و شفابخش و روش‌های سنتی و علمی گیاه درمانی.
درمان‌های طبی بیماری پیسی:
۱) درمان با استروئید موضعی:
استروئید موضعی می‌تواند در برگرداندن رنگ به لکه‌های سفید کمک کند، بخصوص اگر در مراحل اولیه بیماری شروع شود. درمان باید دست کم تا سه ماه ادامه یابد تا نتیجه دیده شود.
این روش ساده‌ترین و کم عارضه‌ترین شیوه درمانی می‌باشد، اما اثر بخشی آن به اندازه روش‌های طبی دیگر نمی‌باشد.
۲) پسورالن فتوکموتراپی:
احتمالاٌ سودمندترین روش درمانی بیماری پیسی می‌باشد. اما وقت‌گیر است و باید مراقبت کافی برای جلوگیری از ایجاد عوارض که گاهی شدید هم هست، به عمل آید.
پسورالن یا بصورت موضعی روی پوست قرار می‌گیرد یا از طریق خوراکی مصرف می‌گردد و سپس بیمار در مدت زمان معینی در معرض اشعه UV-A قرار می‌گیرد. درمان موضعی برای افرادی که تعداد لکه‌های سفیدشان کم است (کمتر از ۲۰% سطح بدن)، همچنین افراد زیر ۲ سال و افرادی که لکه‌های محدود و مشخص دارند به کار می‌رود. درمان خوراکی برای مواردی که بیش از ۲۰% سطح بدن درگیر باشد یا افرادی که به درمان موضعی پسورالن پاسخ نمی‌دهند، بکار می‌رود.
۳) دپیگمنیشن:
عبارت است از بی‌رنگ کردن باقیمانده پوست بدن تا تا با لکه‌های سفید همرنگ شود. این روش برای افرادی که بیش از ۵۰% سطح بدنشان درگیر باشد بهترین انتخاب است، اما شخصی که به این روش درمان می‌شود برای همیشه بطور غیرطبیعی نسبت به نور حساس خواهد بود.
پیسی در کودکان چگونه درمان می‌شود؟
معمولاٌ در کودکان از روش‌های درمان شدید و تهاجمی استفاده نمی‌شود. در بیماران خردسال استفاده از ضدآفتاب و پوشانیدن لک‌ها با مواد رنگ کننده بهترین درمان است. کورتون‌های موضعی را هم با احتیاط زیاد می توان بکار برد. از «پووا» معمولاٌ تا سن ۱۲ سالگی استفاده نمی‌شود، اما در این دوره سنی نوعی از اشعه ماوراءبنفش به نام ماوراءبنفش B با طیف باریک نتایج قابل قبولی در درمان پیسی داشته است.
چگونه بیماران می‌توانند بر جنبه‌های روحی و روانی پیسی فائق آیند؟
تغییراتی که پیسی در ظاهر افراد بوجود می آورد می‌تواند سلامت روحی و روانی آنها را تحت تأثیر قرار دهد و می‌تواند مشکلاتی در زمینه پیدا کردن شغل و یا ادامه کار ایجاد کند. افراد مبتلا، استرس‌های روحی را تجربه خواهند کرد مخصوصاً اگر پیسی در نواحی قابل رویت بدن از قبیل صورت، دست‌ها، بازوها، پاها و یا در نواحی تناسلی باشد.
نوجوانانی که بطور مشخص نگران ظاهر خود هستند ممکن‌ست با بیماری پیسی منتشر شدیداً تحت تأثیر روحی قرار گیرند. بعضی افراد مبتلا به پیسی احساس پریشانی، شرمندگی، افسردگی یا نگرانی در مورد واکنش دیگر افراد می‌کنند.
نحوه مقابله با بیماری پیسی
چند راهکار می‌تواند به شخص کمک کند تا بر پیسی فائق آید. نکته مهم این‌ست که در مرحله اول یک پزشک آشنا به پیسی پیدا کند که بیماری را جدی بگیرد . پزشک باید شنونده خوبی باشد و حمایت عاطفی خوبی بکند. بیمار اگر احساس افسردگی میکند بیماری پیسی باید با پزشک درمیان بگذارد، چون پزشک‌ها و دیگر کارکنان بخش سلامت روانی می‌توانند در زمینه رفع افسردگی کمک کنند. بیماران همچنین در حد امکان باید در زمینه بیماری‌شان و راه‌های درمان آن آگاهی پیدا کنند و در تصمیم گیری در مورد اقدامات درمانی سهیم باشند. صحبت کردن با بیماران دیگر مبتلا به بیماری پیسی می‌تواند به بیمار کمک کند، خانواده و دیگر دوستان نیز دیگر حامیان بیمار هستند.
بعضی افراد مبتلا به بیماری پیسی دریافته‌اند که مواد آرایشی که روی لکه‌های سفید را می‌پوشانند، ظاهر آنها را بهتر کرده و به آنها کمک میکند در مورد خودشان احساس بهتری داشته باشند. ممکن‌ست نیاز باشد بیمار چندین نوع ماده آرایشی را امتحان کند تا بهترین محصول را پیدا کند.
برای پیشگیری از گسترش یا عود پیسی چه می‌توان کرد؟
از آنجایی که علت این بیماری شناخته نشده است، راه مؤثری برای پیشگیری از آن وجود ندارد. نقش استرس‌های روحی در ایجاد یا تشدید بیماری قطعاٌ مشخص نشده است. اگر چه بعضی از بیماران دوره‌های شدت بیماری را به این استرس‌ها ارتباط می‌دهند. در برخی بیماران هرگونه آسیب پوست (سوختگی، زخم، خراشیدگی، ضربه‌های مکرر) موجب پیدایش لک‌های پیسی در محل آسیب می‌شود.
نقش غذا در بروز بیماری مشخص نیست و در حال حاضر هیچ محدودیت غذایی خاصی به بیماران توصیه نمی‌شود.
نکاتی درباره بیماری پیسی
۱- مناطق هیپوپیگمانته نسبت به اثرات نور خورشید حساس هستند.. لذا تمامی بیماران بایستی در هوای آفتابی( و حتی هوای ابری) از داروهای ضد آفتاب با قدرت بالا(spf شماره ۱۵ یا بالاتر) استفاده کنند.
۲- پاسخ به درمان معمولا چند ماه تا چند سال زمان میبرد لذا جهت جلب اطمینان بیمار و همراهی او در درمان بهتر است عکسهای بیمارانی که تحت درمان موفقیت آمیز قرار گرفته را به شخص نشان داد و قبل و در طول درمان.. عکس های کنترل جهت تقویت روحی بیمار و بررسی پاسخ به درمان گرفته و نشان داد.
۳- پوست نواحی مجاور رویش موهای سر.. مخاط( از جمله لب و…) موهای سفید در حال ابتلا و مقابل برجستگی های استخوانی (پشت دست و پاها.. پاشنه.. نرمی کف دست آرنج و.. ) نسبت به درمان مقاوم هستند ولی ممکن است پاسخ مطلوب نیز مشاهده شود.
۴- برای درمان با PUVA مواردی ممنوع است که فعلا به اون‌ها اشاره نمی‌کنیم.
۵- روش‌های درمانی بر حسب سن و شدت ضایعه متفاوت می‌باشد. آیا امکان دارد لک‌های حاصل از پیسی را با تاتو کردن محو کنم. اشکالی ندارد؟ پس از درمان پیسی با داروها حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از لکه‌های سفید روی پوست از بین می‌رود. اگر لک‌ها کوچک باشد می‌توان با لیزر حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد آنها را محو کرد. پیسی جزو بیماری‌های خودایمنی بدن است و هیچ وقت کاملا خوب نمی‌شود و از بین نمی‌رود.
از همه مهم‌تر اینکه تاتوی همرنگ پوست پیدا نمی‌کنید و این دورنگه شدن بدتر آزارتان خواهد داد. در ثانی امکان عفونت و برجسته شدن پوست در آن ناحیه هست. به هر حال اگر تصمیم گرفتید تاتو کنید و مطمئن هستید همرنگ پوست درخواهد آمد، مانعی ندارد. احتمال عفونت و غیره را نیز از یاد نبرید. تصمیم با شماست.
منبع: pezeshk.us
*مطالب مرتبط:
_سوال و پاسخ( بیماری پوستی پسوریازیس ( صدفی ) چیست؟)
_علت خارش پوست در هوای سرد چیست؟
_واقعیت خطرناک و ناخوشایند بیماری زونا
_آیا خارش پوستیِ مزمن می‌تواند دلیلی برای افسردگی، افکار خودکشی و استرس باشد؟
_۱۴ نکته مهم درباره قرص راکوتان
_سوال و پاسخ ( انواع عفونت‌ها در بیماران دیابتی )
_رسوبات کلسیم در پوست؛ نشانه، دلیل، درمان
