بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان. , شیرین کریمی,سلامت پوست و مو,  اخبار پزشکی

 

نویسنده: لیزا فیتمن

به گزارش سایت reader’s digest

پس از پنجاه سالگی از هر سه بزرگسال یک نفر به این بیماری دردناک دچار می‌شود.

برای فرانسوا فونتین آکنه فقط یک خاطرۀ دور مربوط به دوران نوجوانی‌اش بود. با این حال در پاریس یک روز پس از اینکه از فرانسوا و دوست‌اش از خرید برمی‌گشتند دوست فرانسوا متوجه خطوطی از برآمدگی‌های ریز قرمزرنگ در پیشانی او شد.

فرانسوا با خود فکر کرد این واکنشی آلرژیک به لباس‌هایی است که خریده‌ام. اما وقتی به خانه برگشت محض احتیاط با پزشک همیشگی‌اش تماس گرفت و علائم و نشانه‌ها را برای او شرح داد.

پزشک به او گفت: «فکر می‌کنم می‌دانم به چه چیز مبتلا شده‌ای، وحشت‌ نکن. دستیار من داروهای آنتی‌ویروس برای تو می‌آورد که باید فوراً مصرف کنی و هر چه سریع‌تر به متخصص چشم مراجعه کنی.»

صبح روز بعد فونتین در مطب متخصص چشم نشسته بود و از اینکه پزشک‌اش بیماری را ویروسی به نام زونا تشخیص داده بود شوکه شده بود.

پزشک توضیح داد: «بیماری زونا وقتی اتفاق می‌افتد که ویروسی به نام واریسلا زوستر که نشئت‌گرفته از آبله مرغان است دوباره فعال می‌شود، شما در کودکی به آبله مرغان مبتلا شدید، درست است؟»

بله فونتین در کودکی آبله مرغان داشت. اما نمی‌دانست این ویروس از آن زمان در پایانه‌های عصبی طناب نخاعی‌اش خاموش و آرام کمین کرده و منتظر است تا پیش از اینکه فونتین از سیستم ایمنی بدن‌اش محافطت کند آن را به تسخیر خود درآورد. یا برای بعضی از بیماران در حالی که خارش از بین رفته و آبله‌ها محو شده‌اند، از آنچه درد عصبی پس از زونا یا آسیب عصبی نام دارد حس خارش و سوزش ایجاد می‌شود و می‌تواند تا مدتی ادامه پیدا کند.

اکنون شش سال از آن ماجرا گذشته است و فونتین که ۸۶ ساله است می‌گوید: «من خوش شانس بودم. این بیماری بر روی چشم من اثر نگذاشت. اما فارغ از تلاش‌هایی که کردم درد آن هنوز ادامه دارد و در این راه حدس می‌زنم که چندان خوش شانس نیستم.»

غالباً شیوع زونا بیشتر از یک تا دو هفته دوام پیدا نمی‌کند اما برخی از بیماران از جمله بیمارانی که تحت درمان سرطان قرار دارند با عوارض خطرناک‌تر تهدیدکنندۀ جان‌شان مواجه می‌شوند.

تحقیقی در دسامبر سال ۲۰۱۵ منتشر شد و نشان داد که موارد شدید زونا می‌توانند منجر به خطر سکته مغزی و حمله قلبی و مرگ بشوند. دکتر کارولین میناسیان و همکارانش از دانشکدۀ بهداشت و پزشکی لندن مربوط به کالج دانشگاهی لندن شواهد و پرونده‌های ۶۷۰۰۰ بیمار را بررسی کردند، این بیماران در ایالات متحد آمریکا، به زونا مبتلا بودند و در طی یک سال دچار سکته مغزی یا حمله قلبی شده بودند. این علائم شامل هفت نشانه هستند که ممکن است آنها را نادیده بگیرید.

محققان در مجله Public Library of Science  گزارش داده‌اند: «ما شاهد افزایش ۲٫۴ درصدی در نرخ سکته مغزی ایسکمیک و افزایش ۱٫۷ درصدی در نرخ حمله قلبی ایسکمیک بودیم. بیشترین افزایش در طول هفتۀ اول ابتلا به زونا نشان داده شد.»

محققان دو علّت احتمالی را مطرح کرده‌اند: ویروس‌ها باعث ایجاد و افزایش چربی در عروق خونی می‌شوند و آنها را متوقف می‌کنند و باعث سکته مغزی یا حمله قلبی می‌شود و یا فشار ناشی از درد فشار خون را بالا می‌برد و منجر به سکته مغزی یا جمله قلبی می‌شود.

در تحقیق دیگری که در مورد زونا در دسامبر ۲۰۱۵ در کلینیک مایو در مینه‌سوتای آمریکا انجام شد نشان داده شد که بزرگسالانی که دچار تنگی‌نفس یا آسم هستند در مقایسه با سایرین تا ۷۰ درصد بیشتر خطر ابتلا به زونا دارند.

هیچ درمانی برای زونا وجود ندارد. نام لاتین و فرانسۀ این بیماری از واژه‌هایی می‌آید که برای «کمربند» به کار می‌روند زیرا زونا اغلب در سطح کمر ظاهر می‌شود و تا حدی دور بدن می‌چرخد. دکتر الیسون مک‌گیر، میکروبیولوژیست در بیمارستان ماونت سینای تورنتوی کانادا علائم و نشانه‌های این بیماری را برمی‌شمرد و  و معتقد است زونا اغلب در یک طرف بدن پدیدار می‌شود زیرا معمولاً فقط یک رشته از ریشۀ عصبی را درگیر می‌کند. و ممکن موجب بی‌حسی و مور مور شدن بدن، خارش و خستگی، سردرد، تب بالا و حساسیت به نور و درد عصبی شدید بشود و زندگی فرد را مختل کند و موجب بی‌خوابی و عدم توانایی در کارکردن و انجام امور روزمره بشود.

دکتر مک‌گیر شرح می‌دهد: «با افزایش سن سیستم ایمنی بدن از توجه به برخی ویروس‌ها بازمی‌ماند، یعنی ویروس‌هایی که برای مدتی بی‌کار و خاموش بوده‌اند و در ریشۀ عصب رشد کرده‌اند. در نتیجه جوش‌های پوستی به شکل‌های مشخص پدیدار می‌شوند زیرا آنها الگوی اعصاب را دنبال می‌کنند و به عنوان بیماری روی پوست حس می‌شوند.»

بیماری زونا واگیردار نیست. دکتر مک‌گیر می‌گوید اگر در کنار فردی باشید که به زونا مبتلا شده است اگر آبله مرغان نداشته‌اید ویروس زونا به شما منتقل نمی‌شود. اما اگر هرگز به آبله مرغان مبتلا نشده‌اید در مجاورت فردی هستید که به زونا مبتلا شده است ممکن است به این بیماری کودکان مبتلا بشوید. یازده نشانه برای زونا وجود دارد که ممکن است از آنها غفلت کنید.

دکتر تیمو وسیکاری، ویروس‌شناس، استاد دانشگاه تامپر در فنلاند و مدیر مرکز تحقیقات واکسن می‌گوید: «اغلب مردم در طول عمرشان فقط یکبار به زونا مبتلا می‌شوند زیرا این بیماری در بدن باقی می‌ماند تا زنگ‌خطری باشد برای گوش‌به‌زنگ بودن دوبارۀ سیستم ایمنی بدن. با این حال بسته به این که وقتی برای اولین بار به این بیماری دچار می‌شوید چند سال‌تان است ممکن است بار دوم و شاید بار سومی نیز وجود داشته باشد.

امید به زندگی در اروپا و آمریکای شمالی بیشتر از قبل شده است و همراه با نسل بیبی بومر (نسل بعد از جنگ جهانی دوم که دوران ازدیاد زاد و ولد در امریکا بود) فرصت جدیدی برای افزایش بیماری زونا فراهم شد و پزشکان خودشان را برای مواجهه با مواردی بیشتر از قبل آماده کردند. به گفتۀ دکتر وسیکاری: «اینگونه در نظر بگیرید که اگر ما ۲۰۰ سال زندگی کنیم، هر فردی در جایی از زندگی‌اش بالاخره به زونا مبتلا می‌شود.»

از آنجایی که از هر سه نفر بزرگسال یک نفر به این بیماری مبتلا می‌شود، بهتر است در مرحلۀ اول از شیوع این بیماری پیشگیری شود. وسیکاری می‌گوید: «به همین دلیل شما باید واکسن بزنید.»

اگر تا کنون واکسینه نشده‌اید باید سریع‌تر اقدام کنید، زیرا با مشاهدۀ اولین علائم و نشانه‌ها بهترین زمان استفاده از داروهای ضدویروسی تا ۷۲ ساعت پس از ابتلا به این ویروس است. این موضوع بسیار اهمیت دارد به خصوص اگر می‌خواهید درد شدید پس از عفونت کاهش یابد، این درد اغلب ایجاد می‌شود.

در حال حاضر یک نوع واکسن در بازار وجود دارد. این واکسن زوستاواکس (Zostavax) نام دارد و در ده سال گذشته برای استفاده در اروپا و آمریکای شمالی تایید شده است، استفاده از این واکسن نشان داده است که احتمال ابتلا به زونا تا ۶۴ درصد کاهش یافته است. اما با مواد تشکیل‌دهنده‌ای مانند ویروس‌های زندۀ آبله مرغان تولید آن در مقادیر زیاد دشوار است. در نتیجه یک قیمت یک تزریق در حدود ۲۰۰ دلار آمریکا تمام می‌شود که این مبلغ برای پوشش دادن برنامه‌های بیمه درمانی دولتی در اروپا بسیار بالاست. اما استثنائاتی وجود دارد: در سه سال گذشته بریتانیا در بخش خدمات بهداشت ملّی این واکسن را برای افراد میان سنین ۷۰ تا ۷۸ ساله ساخته است.سانوفی پاستور که مجوز تولید واکسن در فرانسه را کسب کرد در ژوئن سال ۲۰۱۵ اعلام کردن که این واکسن در دسترس است؛ همچنین اعلام شد که برای تمام بزگسالان ۶۵ تا ۷۴ ساله در فرانسه هزینۀ این واکسن به شکل ملّی بازپرداخت می‌شود. این بازۀ سنی به گونه‌ای قراردادی است، اما حتی افراد جوان‌تر و در موارد نادر کودکان نیز می‌توانند به بیماری زونا مبتلا بشوند و برنامه‌های بهداشت و سلامت دولت هزینه‌های واکسن را برای آنها پوشش نمی‌دهد.

وسیکاری که بر روی آزمایشات تحقیقی این واکسن کار می‌کرد می‌گوید: «شایع‌ترین وضعیت در فنلاند است اما به دلیل هزینۀ بالا، واکسن زوستاواکس حتی در فنلاند در دسترس نیست.»

اما فردی که واکسینه شده است با این که تا ۵ سال واکسن اثرگذار است اما هنوز متخصصان نمی‌دانند دقیقا تا چه زمانی اثر واکسن در بدن باقی می‌ماند. بنابراین اگر پس از پنجاه سالگی یا در اوایل دهۀ شصت سالگی واکسن بزنید بهتر است در مورد آن با پزشک مشورت کنید و بپرسید که اگر لازم است چه زمانی باید برای بار دوم واکسینه شوید. اگر به زونا مبتلا شده‌اید لزومی ندارد واکسینه شوید زیرا سیستم ایمنی بدن شما به این بیماری مبتلا شده است.

وقتی واکسینه یا مجدداً واکسینه می‌شوید می‌توانید تا به این زودی‌ها دیگر نگران این بیماری نباشید. در آیندۀ نزدیک – شاید تا اوایل سال آینده- واکسن جدیدی ابداع شود و به بازار بیاید، وسیکاری بر روی این واکسن جدید نیز کار می‌کند. به طور آزمایشی این واکسن شینگریکس (Shingrix) نامیده می‌شود، متخصصان در اروپا و آمریکای شمالی بسیار هیجان‌زده‌اند زیرا در طی مراحل این تحقیق ثابت شد که این واکسن دست کم بر روی ۹۰ درصد از بزرگسالان ۵۰ ساله به بالا اثرگذار بوده است.

آزمایش‌های تحقیقی که در شماری از کشورهای صورت گرفت شامل بیش از ۱۶۰۰۰ بیمار ۵۰ ساله به بالا می‌شد و برخی از این مشارکت‌کنندگان بیش از ۸۰ سال سن داشتند. نتایج امیدوارکننده بودند و تاکنون هیچ شواهد و مدارکی به دست نیامده است که نشان بدهد تاثیر واکسن در طول زمان کاهش یافته است.

برخلاف واکسن زوستاواکس، واکسن شینگریکس حاوی هیچ‌گونه ویروس زنده نیست، این واکسن به جای ویروس زنده حاوی نوعی پروتئین است که در ویروس پیدا می‌شود و یاری‌دهندۀ ویروس است و یا در مواد شیمیایی‌ای وجود دارند که به بدن کمک می‌کنند تا سیستم ایمنی هشیار بماند، این پروتئین به راحتی قابل تکثیر است. قبلاً نیز از این پروتئین یاری‌دهنده برای تهیه واکسن‌ها و به منظور پیشگیری از ابتلا به بیماری‌هایی مانند هپاتیت A و B، دیفتری و کزاز استفاده می‌شد، اما این اولین بار است که این واکسن برای مبارزه با زونا به کار گرفته شده است.

انتظار می‌رود که تولیدکنندۀ واکسن، شرکت GlaxoSmithKline در نیمۀ دوم سال جاری یافته‌های خود را برای تصویب به ادارۀ دارو و غذای ایالات متحد آمریکا ارائه کند و سپس به زودی این یافته‌ها را در اختیار مقامات اروپایی و کانادایی قرار بدهد.

اگر شما هنوز واکسینه نشده‌اید نحوۀ تشخیص نشانه‌های اولیۀ زونا را بیاموزید و به محض اینکه چیزی مشکوک در بدن خود مشاهده کردید با پزشک تماس بگیرید.
ماریلی سیگال، ساکن ونکوور آزرو می‌کند کاش سه سال پیش وقتی که به بیماری زونا مبتلا شد به نشانه‌های اولیه توجه کرده بود. در آن زمان او تازه داشت ۵۵ ساله می‌شد، در یک بعدازظهر ماه آگوست سال ۲۰۱۳ او همراه با مهمانانش در باغ حیاط پشتی نشسته بود، درست در همان موقع بود که درد شدیدی در بخش چپ پشت‌اش احساس کرد. در ابتدا او این درد را حمل بر اسکولیوز یا خمیدگی جانبی ستون مهره‌هایش کرد که در کودکی با آن دست و پنجه نرم می‌کرد.
اما درد از بین نرفت، بدتر شد. روز بعد سیگال روی بدنش متوجه نشانه‌ای مانند نیش حشرات شد. بالاخره در روز سوم او به کلینیکی که در مسیرش بود مراجعه کرد، پزشک او را معاینه کرد و گفت: «من می‌توانم تا آمدن نتیجۀ آزمایش صبر کنم، اما همین حالا هم به شما می‌گویم که این بیماری زونا است.»
سیگال که اکنون ۵۸ ساله است در آن زمان غافلگیر شد. او به عنوان یک روان‌درمانگر و با توجه به دانسته‌های پزشکی فکر می‌کرد فقط پس از ۶۰ سالگی در معرض خطر قرار دارد.

پزشک داروهای ضدویروس تجویز کرد اما بسیار دیر شده بود زیرا سیگال اولین علائم و نشانه‌ها را بیشتر از سه روز قبل مشاهده کرده بود.
برای فرانسوا فونتین این تجربه بسیار دشوار بود. او تمام انواع درمان‌ها را امتحان کرد از طب سوزنی گرفته تا هیپنوتیزم برای متوقف کردن درد سوزش. اما هیچ‌کدام مؤثر نبودند.
فونتین می‌گوید: «من نمی‌گذارم پوستم در معرض باد و آفتاب قرار بگیرد چون دردآور است، بعضی شب‌ها درد وحشتناک است. نمی‌توانم بخوابم و آنقدر بدنم را می‌خارانم تا خون بیاید.»
با همۀ اینها او هر روز در لحظه زندگی می‌کند، بی‌نگرانی برای فردا، سرزنده و مصمم برای زیستن تمامی لحظه‌ها.
برای دیگران با وجود واکسن جدید ممکن است بیماری زونا اصلاً مسئلۀ مهمی نباشد. دکتر آلیسون مک‌گیر می‌گوید: «فرض بر این است که واکسن جدید تمام موانع ایمنی را پشت سر می‌گذارد و این خبری بسیار خوب است.»

منبع: reader’s diges