برخی از بیماران مبتلا به بیماری‌های کبدی مانند سیروز کبدی که در ایالات متحده آمریکا در هر سال جان ۳۱۰۰۰ نفر را می‌گیرد، به نارسایی کبد دچار شده و می‌میرند. سیروز بیماری تدریجی است. گاهی اوقات نارسایی کبدی به‌طور ناگهانی اتفاق می‌افتد و ممکن است به مرگ ناگهانی منتهی شود. با این حال، زمانی که تمام درمان‌ها ناکام شوند، پیوند کبد ممکن است به برخی افراد کمک کند تا بهبود یابند.

_ علائم و نشانه‌های نارسایی کبد

تشخیص نشانه‌های انواع نارسایی کبدی می‌تواند دشوار بوده یا با سایر بیماری‌ها مرتبط باشد. مراحل نارسایی کبد، علائم این بیماری را تعیین می‌کند. اما بین علائم نارسایی مزمن و نارسایی حاد، همپوشانی وجود دارد.

_ نارسایی مزمن کبدی

علائم اولیه بیماری مزمن کبد یا نارسایی مزمن کبدی عبارتند از:

حالت تهوع
اسهال
کاهش اشتها
کاهش وزن
خستگی

_ علائم بعدی نارسایی کبدی عبارتند از:

کبودی یا خونریزی
زردی
خارش
تورم یا تجمع مایع در پاها
نارسایی حاد کبدی

_ علائم و نشانه‌های نارسایی حاد کبدی به صورت ناگهانی رخ می‌دهند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

زردی رنگ پوست و چشم‌ها (زردی)
درد سمت راست و بالای شکم
تورم شکم (آسیت)
حالت تهوع
استفراغ
احساس بی‌حالی
سردرگمی (آنسفالوپاتی کبدی)
خواب‌آلودگی
کما

_ علل و عوامل خطر
علل نارسایی مزمن کبدی

سیروز
هموکروماتوز
هپاتیت B
هپاتیت C
مسمومیت با الکل
سوء تغذیه

علل نارسایی حاد کبدی

ویروس هپاتیت
مصرف بیش از حد استامینوفن
مصرف برخی از داروها. داروهایی که ممکن است باعث نارسایی کبد شوند عبارتند از:

آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آموکسی‌سیلین، کلیندامایسین و اریترومایسین
ضدصرع‌هایی مانند کاربامازپین و فنوباربیتال
داروهای ضدافسردگی مانند بوپروپیون، ترازودون و فلوکستین
داروهای ضدقارچ
داروهای ضدفشارخون مانند کاپوتوتریل و انالاپریل
داروهای آنتی‌سایکوتیک مانند کلرپرومازین و ریزپریدون
داروهای قلبی مانند آمیودارون و کلوپیدوگرل
هورمون‌هایی مانند استروئیدهای آنابولیک و قرص‌های جلوگیری از بارداری

داروهای دیگر مانند آلوپورینول که برای درمان نقرس استفاده می‌شود، باکلوفن که برای آرام کردن ماهیچه‌ها استفاده می‌شود یا متوترکسات که برای درمان سرطان است.

بعضی از مکمل‌ها مانند مکمل‌های ترموژنیک که باعث افزایش تولید گرما در بدن می‌شوند.
مسومیت با قارچ

_ عوامل خطر

علل مختلفی وجود دارد که می‌تواند کبد را در مسیر نارسایی قرار دهد. عوامل خطر ایجاد کننده این بیماری عبارتند از:

ابتلا به بیماری ژنتیکی مانند هموکروماتوز
مصرف الکل
عفونت‌های ویروسی (به ویژه ویروس هپاتیت)
رژیم غذایی نامناسب
مصرف موادی که می‌توانند به کبد آسیب برساند

افزایش چربی در کبد یا بیماری کبد چرب غیرالکلی. شرایط زیر می‌تواند به رسوب چربی در کبد منجر شود:

سلول‌ها در پاسخ به قند، انسولین کافی تولید نکنند.
ابتلا به قند خون بالا (هیپرگلیسمی) که نشان‌دهنده پیش دیابت یا دیابت نوع ۲ واقعی است
اضافه وزن یا چاقی
افزایش چربی‌ها به ویژه تری‌گلیسیرید در خون

_ درمان‌های متعارف

آزمایش خون، بیوپسی کبدی، CT اسکن، MRI یا تصویربرداری اولتراسوند برای تشخیص این نارسایی استفاده می‌شوند.

برای درمان نارسایی مزمن کبد، بیمار ممکن است بسته به شرایطی که موجب نارسایی شده است تحت درمان‌های مختلفی از قبیل موارد زیر قرار بگیرد:

سیروز ممکن است نیاز به تخلیه آسیت (مایع) داشته باشد.
هپاتیت ممکن است نیاز به داروهای خاصی داشته باشد یا ترکیبی از داروها برای مبارزه با عفونت استفاده شود. بیمار ممکن است در بیمارستان بستری شود.
هموکروماتوز با تخلیه منظم خون درمان می‌شود.

هپاتیت الکلی شامل برنامه درمانی مانند نوشیدن آب، مصرف داروهای ترک الکل، درمان سوء تغذیه، داروهای ضدالتهابی، کورتیکواستروئیدها و داروهای دیگر است.
بسیاری از داروها نیز برای درمان خارش استفاده می‌شوند.
برای جلوگیری از مرگ‌ومیر ناشی از بیماری کبدی، آخرین درمان پیوند کبد است.

_ روش‌های طبیعی برای کاهش علائم نارسایی کبد

۱- مراقبت از پوست

بیماران مبتلا به نارسایی کبد می‌توانند از روش های زیر برای مراقبت از پوست خود استفاده کنند.

نمک صفراوی. بسیاری از پزشکان از محصولات طبیعی مثل رزین‌های نمک صفرا (کلستیآمینین) برای متوقف کردن خارش استفاده می‌کنند. برخی از بیماران ممکن است با مصرف این داروها عوارض جانبی مانند اسهال یا استفراغ داشته باشند.
استفاده از پماد مرطوب کننده
استفاده از پماد خنک کننده
کوتاه کردن ناخن‌ها
استفاده از کمپرس یخ روی پوست
شستشوی پوست با بلغور جو دوسر کلوئیدی
نور درمانی

۲- افزایش اشتها

بسیاری از افراد مبتلا به نارسایی کبد، نمی‌توانند به درستی غذا بخورند و به مرور زمان سوء تغذیه می‌گیرند.

نکات مهمی که برای بهبود اشتها و کاهش علائم نارسایی کبد وجود دارد عبارتند از:

مصرف میان وعده مصرف میان وعده‌ها کالری بیشتری به بدن وارد می‌کند. مصرف یک میان وعده در هنگام خواب به شما کمک خواهد کرد که بهتر بخوابید.

برخی از میان وعده‌های پیشنهاد شده برای بیماران مبتلا به سیروز و بیماری پیشرفته کبد عبارتند از:

نان تست
کراکر
غلات
میوه
نوشیدنی‌های شیری

نوشیدن آب حتی زمانی که احساس تشنگی نمی‌کنید. حتی اگر احساس تشنگی نمی‌کنید، نیاز دارید که مایعات بدن‌تان متعادل شود. پس به اندازه کافی مایعات بنوشید.

کاهش مصرف نمک. راه‌های کاهش مصرف نمک عبارتند از:
مصرف مواد غذایی تازه
مصرف مواد غذایی که بر روی آن‌ها برچسب کم سدیم نوشته شده است. وجود بیش از ۱٫۵ گرم نمک در هر ۱۰۰ گرم محصول نشان می‌دهد که این ماده پر سدیم است.
برداشتن نمک روی میز
مصرف گوشت تازه به جای گوشت‌های فرآوری شده مثل سوسیس و کالباس

استفاده از ادویه‌جات زیر به جای نمک:

فلفل
آب لیمو
سس تهیه شده از روغن زیتون و سرکه
پیاز، پیازچه و موسیر
کنجد
سیر، چیلی و زنجبیل

۳- رژیم غذایی مناسب

برای کمک به کاهش علائم نارسایی کبد و عملکرد بهتر کبد، ممکن است لازم باشد رژیم غذایی خود را تغییر دهید:

پروتئین کمتری بخورید. افراد مبتلا به آسیب کبدی ممکن است قادر به پردازش کامل پروتئین نباشند. ضایعات به جا مانده از پردازش پروتئین می‌توانند بر روی مغز و تفکر تأثیر بگذارند. کافی است که به ازای هر یک کیلوگرم وزن بدن حدود ۱ گرم پروتئین در روز مصرف کنید. بنابراین یک مرد ۱۵۴ پوندی یا ۷۰ کیلوگرمی باید حدود ۷۰ گرم پروتئین در روز مصرف کند.
کربوهیدرات‌های سالم استفاده کنید.
مقدار زیادی میوه و سبزیجات حاوی فیبر استفاده کنید.
به اندازه متعادل چربی استفاده کنید. مصرف چربی همراه با کربوهیدرات می تواند به جلوگیری از تجزیه پروتئین در کبد کمک کند.
قطع مصرف الکل
محدود کردن مصرف نمک
مصرف مکمل غذایی که توسط پزشک تجویز شده است. ویتامین‌های گروه B به ویژه برای افراد مبتلا به آسیب کبدی مفید هستند. مصرف مکمل ممکن است برای درمان مشکلات عصبی یا مشکلات تغذیه ای مورد نیاز باشد.

۴- درمان خواب‌آلودگی

برای درمان مشکلات خواب نور درمانی ممکن است مفید باشد. نور درمانی ممکن است راهی برای مبارزه با خواب‌آلودگی در طول روز باشد.
برای آپنه خواب، که می‌تواند خواب شبانه شما را تحت تأثیر قرار دهد، روش درمانی مناسب را بسته به نظر پزشک انتخاب کنید.
برای سندرم پای بی‌قرار، که در میان افرادی که دارای نارسایی کبد هستند شایع است از روش‌های درمان زیر استفاده کنید:

نور درمانی
طب سوزنی
تمرینات ورزشی

حداقل یک تا دو ساعت بعد از صرف غذا دراز نکشید و یک تا دو ساعت قبل از خواب غذا مصرف نکنید. این کار ممکن است خطر رفلکس اسید در شب را کاهش دهد.

۵- مصرف مکمل

برخی از مکمل‌های گیاهی که برای سلامت کبد و سم‌زدایی مفید هستند را استفاده کنید. بعضی از داروهای گیاهی که برای افراد مبتلا به بیماری کبدی مفید هستند و کبد را سم‌زدایی می‌کنند باید بخشی از روش‌های کاهش علائم نارسایی کبد باشند.

بنابراین تحت نظر پزشک می‌توانید از این مکمل‌ها برای کاهش علائم نارسایی کبد استفاده کنید:
SNMC

SNMC ترکیبی از مواد طبیعی گلیسیریزین (ریشه شیرین‌بیان)، سیستئین (اسید آمینه) و گلیسین (اسید آمینه) است. SNMC عمدتا یک دارو ضدالتهابی است و التهاب را کاهش می‌دهد. التهاب فرایند طبیعی است که بدن را متورم، گرم و دردناک می‌کند.

خار مریم

مصرف مکمل خار مریم ممکن است در سم‌زدایی از بدن و کاهش علائم نارسایی کبد مفید باشد. این عصاره ممکن است به پاک کردن کبد و از بین بردن سموم کمک کند.

ان-استیل سیستئین (NAC)

استفاده از NAC با کاهش میزان مرگ‌ومیر ناشی از نارسایی حاد کبدی ارتباط دارد. از این ماده برای درمان بیمارانی که از طریق مصرف بیش از حد استامینوفن مسموم شده‌اند، استفاده می‌شود.

منابع:

پیام سلامت

Acute liver failure
Itch in Liver Disease: Facts and Speculations
Liver Injury Caused by Drugs
Acute liver failure caused by mushroom poisoning: still a fork in the road
Management of Pruritus in Chronic Liver Disease
Recent advances in the management of pruritus in chronic liver diseases
Management of Pruritus in Chronic Liver Disease
Complementary and alternative therapies for restless legs syndrome: An evidence-based systematic review
Herbal medicines for liver diseases
Role of N-acetylcysteine in adults with non-acetaminophen-induced acute liver failure in a center without the facility of liver transplantation