بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان, دارونامه, شیرین کریمی  

به گزارش سایت سازمان بهداشت اروپا که در تاریخ ۱۸th October 2018 منتشر شده است.

سازمان بهداشت اروپا تحقیقات یک گروه از دانشمندان بین‌المللی را پیگیری می‌کند.

این گروه نوعی داروی پپتیدی جدید کشف کرده‌اند که می‌تواند به درمان‌های مؤثرتری برای هپاتوسلولار کارسینوما، که نوعی سرطان کبد است، منجر شود.

هپاتوسلولار کارسینوما شایع‌ترین نوع از سرطان اولیۀ کبد است و بر اساس گزارش سازمان جهانی گاستروانترولوژی این سرطان به ۶۰۰۰۰۰ مرگ در سال منجر می‌شود. سورافنیب، داروی مهارکنندۀ تیروزین کیناز است و اگرچه این دارو عوارض جانبی نامطلوب از جمله خون‌ریزی، اسهال، درد، به ندرت سرطان پوست، تنگی نفس و درد مفاصل دارد و طول عمر بیمار را فقط تا سه ماه افزایش می‌دهد اما در حال حاضر اولین انتخاب برای درمان بیماران مبتلا به این بیماری است.

فقدان درمان‌های جایگزین و نبود اکتشاف‌های تازۀ درمانی در این زمینه باعث شده است که هپاتوسلولار کارسینوما دومین علّت مرگ‌ومیر جهانیِ ناشی از سرطان شناخته شود.

با این حال، اکنون به همّت یک گروه بین‌المللی از دانشمندان و محققان پیشرفت‌هایی در درمان هپاتوسلولار کارسینوما ایجاد شده است، این گروه نوعی داروی پپتیدی جدید کشف کرده‌اند که می‌تواند به درمان‌های مؤثرتری برای این بیماری منتهی شود.

این تیم شامل دانشمندانِ دانشگاه ملی سنگاپور (NUS)، مؤسسۀ علمی سرطان سنگاپور، محققان ِآژانس علوم، فناوری و تحقیق در سنگاپور و همچنین بیمارستان زنان بریگام در امریکا می‌شود.

آیا SALL4  یک تلاش محکوم به شکست در کشف و توسعۀ دارو است؟

در گذشته مطالعات بسیار زیادی بر روی نسخه‌برداری از عامل SALL4 به عنوان نشانگری برای پیش‌بینی بیماری و هدف بالقوۀ دارویی برای هپاتوسلولار کارسینوما و سرطان‌های دیگر مثل سرطان ریه و سرطان خون صورت گرفته است. عامل SALL4 به طور معمول در جنینِ در حالِ رشد وجود دارد و در بافت‌های بزرگسالان غیرفعال است؛ با این وجود در سرطان‌هایی مثل هپاتوسلولار کارسینوما این عامل دوباره فعال می‌شود و در رشد تومور دخالت دارد.

در تحقیقات پیشین عامل SALL4 را «غیرقابل دارویی‌شدن» undruggable می‌دانستند، به این معنی که تلاش های قبلی برای کشف و توسعه دارویی در این مورد شکست خورده بود، اما اکنون در تحقیقات جدید گروه دانشمندان سنگاپور-امریکا نشان داده‌اند که این‌گونه نیست.

مدیر مؤسسۀ CSI سنگاپور، دانیل تنن می‌گوید: «در تحقیقات پیشین ما دریافتیم که پروتئین SALL4 با پروتئین دیگری به نام NuRD همکاری می‌کند و همکاری این دو پروتئین در توسعۀ سرطان‌هایی مثل هپاتوسلولار کارسینوما بسیار حساس و مهم است.

برخلاف کارهای قبلی که تلاش کرده بودند در ساختار سه بُعدی SALL4 محل‌های کوچک یا «کیسه‌هایی» را که ملکول دارو بتواند در آن مستقر بشود و اثر بگذارد مشخص کنند، در تحقیقات اخیر دانشمندان یک ملکول زیستی طراحی کرده‌اند که توانایی متوقف کردن همکاری دو پروتئینِ SALL4 و  Nurd را دارد.

در تجربه‌های آزمایشگاهی، این زیست-ملکول که FFW نام دارد و شامل زنجیرۀ کوچکی از اسیدهای آمینه است نه تنها منجر به مرگ سلول توموری می‌شود بلکه حرکت سلول‌های تومور را نیز کاهش داده و کند می‌کند.

دانیل تنن اضافه می‌کند: «این کشف مهیّج پیامدهای مهمی برای درمان هپاتوسلولار کارسینوما دارد. کار ما همچنین می‌تواند برای طیف وسیعی از سرطان‌های سخت و مقاوم و سرطان خون بدخیم با افزایش SALL4 باشد.»

یک پیشرفت مهم دیگر این است که محققان دریافتند که ترکیب FFW و سورافنیب می‌تواند رشد هپاتوسلولار کارسینوما که در برابر سورافنیب مقاوم بود را کاهش دهد.

بر اساس نظر NUS اکثر درمان‌های هدفمند، داروهای ملکول‌کوچک است، اما داروهای پپتیدی که خوب‌ طراحی ‌شده‌اند، مثل FFW نسبت به ملکول‌های کوچک، متمایل به گزینش و تحت اختیارگرفتن سطوح اتصالی بزرگ با مشخصۀ سمیّت امن‌تری دارند.

نگاهی به آیندۀ درمانی بیماری هپاتوسلولار کارسینوما

این دانش که تعامل SALL4-NuRD می‌تواند به عنوان هدف اختصاصی سلول‌های سرطانی قرار بگیرد، پتانسیل درمانی بسیار زیادی برای بیماری هپاتوسلولار کارسینوما دارد، گرچه به طور حتم تحقیقات بیشتری لازم است.

دکتر لیوبی هو محقق همکار در مؤسسۀ تحقیقاتی سنگاپور CSI می‌گوید: «بر اساس اطلاعاتی که ما در مورد ساختار تظاهر ژن کلی به دست آوردیم، ما کارمان را بر روی این پپتید و دیگر پپتیدها با سخاتاری مشابه را ادامه می‌دهیم، هدف ما این است که به تدریج بتوانیم آنها را به داروهای در سطح کلینیکی برای استفاده در درمان بیماران تبدیل کنیم.»

پروفسور لی چای، محقق همکار از بیمارستان زنان بریگام اضافه می‌کند: «یک درمان ایده‌ال برای مختص سرطان باشد و برای بافت‌های طبیعی و سالم نیز غیرسمّی باشد و به بافت‌های سالم آسیب نزند، برای این منظور ما تلاش کردیم پیوند ارتباطی مفقوده و نادیده‌گرفته‌شده‌ای را پیدا کنیم که بتواند سرطان را درمان کند و عملکرد عادی سلول‌ها را به آنها بازگرداند.»

در مرحلۀ بعد این گروه تحقیقاتی می‌خواهد اثرات تعاملات پروتئینی را در انواع سرطان‌های دیگر غیر از هپاتوسلولار کارسینوما نیز جستجو کند.

این تحقیق در مجموعه مقالات آکادمی ملّی علوم ایالات متحده PNAS منتشر شده است.

منبع: health europa