تست‌های عملکرد کبد؛ انواع و کاربردهای آن‌ها
تست‌های عملکرد کبد که به عنوان شیمی کبد نیز شناخته می‌شوند، با اندازه‌گیری سطح پروتئین، آنزیم‌های کبدی و بیلی‌روبین ( یکی از پیگمان‌های زردرنگ صفراوی است که از شکست و تجزیهٔ طبیعی هموگلوبین حاصل می‌شود و عامل رنگ زرد ادرار و رنگ قهوه‌ای مدفوع است. گلبول‌های قرمز پس از طی عمر ۱۲۰روزهٔ خود در طحال، توسط ماکروفاژهای طحالی تخریب می‌شوند. هموگلوبینِ موجود در گلبول‌های قرمز پس از تخریب اریتروسیت‌ها آزاد و به یک «هِم» (heme) و اسید آمینه تجزیه می‌شوند). در خون می‌توانند سطح سلامت کبد را مشخص کنند.
_ تست‌های عملکرد کبد چه کاربردهایی دارند؟
تست‌های عملکرد کبد در موارد زیر تجویز می‌شوند:
برای بررسی آسیب‌های ناشی از عفونت‌های کبدی، مانند هپاتیت B و هپاتیت C
برای نظارت بر عوارض جانبی برخی از داروهایی که بر روی کبد تاثیر می‌گذارند.
برای نظارت بر روی بیماری و نحوه کارکرد درمان خاصی که برای بیمار مبتلا به بیماری کبدی به کار برده می‌شود.
برای بیماری که در معرض علائم اختلال کبدی است.
برای بیماری که شرایط خاصی از قبیل تری‌گلیسیرید بالا، دیابت، فشار خون بالا یا کم‌خونی دارد
برای افرادی که به شدت الکل مصرف می‌کنند.
برای بیماری که بیماری صفراوی دارد.
_ انواع تست‌های عملکرد کبد
این تست‌ها انواع بسیاری دارند. تست‌های خاص می‌توانند جنبه‌های مختلفی از عملکرد کبد را بازتاب دهند.
تست‌های معمولی که برای بررسی ناهنجاری‌های کبدی انجام می‌شوند، موارد زیر را اندازه‌گیری می‌کنند:
آلانین ترانس آمیناز (ALT)
آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)
آلکالن فسفاتاز (ALP)
آلبومین
بیلی روبین
آزمایش ALT و AST آنزیم‌هایی را که کبد شما در اثر آسیب‌دیدگی یا بیماری منتشر می‌کند، اندازه‌گیری می‌کند. آزمایش آلبومین میزان آلبومین کبد را اندازه‌گیری می‌کند، در حالی که آزمایش بیلی‌روبین چگونگی دفع بیلی‌روبین را در بدن اندازه‌گیری می‌کند. ALP می‌تواند برای ارزیابی سیستم مجرای صفراوی کبد مورد استفاده قرار گیرد.
نتایج غیرطبیعی در هر یک از این آزمایشات کبدی به‌طور معمول نیاز به پیگیری جهت تعیین علت ناهنجاری موجود در بدن دارد. حتی کمی تفاوت در نتایج می‌تواند بیماری کبد جدی را نشان دهد. با این‌حال، این آنزیم‌ها در مکان‌های دیگری از بدن علاوه بر کبد یافت می‌شوند.
در مورد نتایج تست‌های عملکرد کبد و این‌که چه چیزی ممکن است در این تست‌ها مهم باشد، با پزشک مشورت کنید.
_ شایع‌ترین تست‌های عملکرد کبدی
تست‌های عملکرد کبد برای اندازه‌گیری آنزیم‌ها و پروتئین‌های خاصی در خون انجام می‌شوند. بسته به نوع آزمایش، سطوح بالاتر یا پایین‌تر از حد طبیعی این آنزیم‌ها یا پروتئین‌ها می‌تواند مشکلی را در کبد نشان دهد.
_ برخی از آزمایش‌های معمول کبدی عبارتند از:
آزمایش آلانین ترانس آمیناز (ALT)
آلانین ترانس آمیناز (ALT) برای اندازه‌گیری متابولیسم پروتئین توسط بدن استفاده می‌شود. اگر کبد آسیب دیده یا نتواند به درستی عمل کند، ALT به خون منتقل می‌شود. این روند باعث می‌شود سطح ALT افزایش یابد.
افزایش بیش از حد این فاکتور در این آزمایش می‌تواند نشانه‌ای از آسیب کبدی باشد.
به گفته متخصصان کالج آمریکایی گوارش، ALT بالای ۲۵ IU / L (واحد بین‌المللی در هر لیتر) در زنان و ۳۳ IU / L در مردان به‌طور معمول نیاز به انجام آزمایشات بیشتر و ارزیابی دارد.
آزمایش آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)
آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) آنزیمی است که در قسمت‌های مختلف بدن، از جمله قلب، کبد و ماهیچه‌ها یافت می‌شود. از آن‌جائی که سطح AST مانند ALT نمی‌تواندآسیب کبدی را نشان دهد، معمولا این آزمایش با ALT برای بررسی مشکلات کبدی تجویز می‌شود.
هنگامی که کبد آسیب ببیند، AST می‌تواند به جریان خون آزاد شود. افزایش سطح تست AST ممکن است نشان دهنده وجود مشکل در کبد یا عضلات باشد. محدوده طبیعی AST به‌طور متوسط تا ۴۰ IU / L در بزرگسالان است و ممکن است در نوزادان و کودکان کمی بالاتر باشد.
آزمایش آلکالین فسفاتاز (ALP)
آلکالین فسفاتاز (ALP) آنزیمی است که در استخوان‌ها، مجرای صفراوی و کبد یافت می‌شود. آزمون ALP معمولا در ترکیب با چندین آزمون دیگر تجویز می‌شود. افزایش سطح ALP ممکن است التهاب کبدی، انسداد مجاری صفراوی یا بیماری استخوانی را نشان دهد.
در کودکان و نوجوانان ممکن است سطح ALP بسیار بالا برود. زیرا استخوان‌های آن‌ها در حال رشد است. حاملگی نیز می‌تواند سطح ALP را افزایش دهد. محدوده طبیعی ALP به‌طور معمول تا ۱۲۰ U / L در بزرگسالان است.
آزمایش آلبومین
آلبومین پروتئین اصلی تولید شده توسط کبد است. این پروتئین بسیاری از عملکردهای مهم را انجام می‌دهد. به‌عنوان مثال، آلبومین:
نشت مایع از عروق خونی را متوقف می‌کند
بافت‌های بدن را تغذیه می‌کند
حمل هورمون‌ها، ویتامین‌ها، و مواد دیگر در سراسر بدن را به عهده دارد
آزمایش آلبومین نشان می‌دهد که آیا کبد این پروتئین خاص را تولید می‌کند. کاهش این فاکتور در این آزمون می‌تواند نشان دهد که کبد به درستی کار نمی‌کند. محدوده طبیعی آلبومین بین ۳٫۵ الی ۵٫۰ گرم در دسی لیتر (g / dL) است. با این حال، کمبود آلبومین نیز می‌تواند منجر به فقر تغذیه‌ای، بیماری کلیوی، عفونت و التهاب شود.
آزمایش بیلی‌روبین
بیلی‌روبین یک فراورده تولید شده توسط بدن پس از تخریب گلبول‌های قرمز است. این ماده معمولا توسط کبد پردازش می‌شود و از طریق مدفوع دفع می‌شود. کبد آسیب دیده نمی‌تواند بیلی‌روبین را به درستی پردازش کند. این کاهش عملکرد کبد منجر به افزایش سطح بیلی‌روبین در خون می‌شود. افزایش سطح این ماده در آزمایش بیلی‌روبین ممکن است نشان دهد که کبد به درستی کار نمی‌کند.
محدوده طبیعی برای بیلی‌روبین کل به‌طور معمول بین ۰٫۱ الی ۱٫۲ میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg / dL) است. برخی بیماری‌های ارثی نیز وجود دارند که سطح بیلی‌روبین را افزایش داده اما عملکرد کبد را دچار تغییر نمی‌کنند.
_ چرا به تست‌های عملکرد کبد نیاز پیدا می‌کنیم؟
تست‌های عملکرد کبدی می‌توانند به تعیین این که آیا کبد شما به درستی کار می‌کند یا خیر؟ کمک کنند. کبد برخی از عملکردهای مهم و حیاتی بدن را انجام می‌دهد. این عملکردها عبارتند از:
از بین بردن آلاینده‌ها از خون
تبدیل مواد مغذی از غذاهایی که می‌خوریم
ذخیره‌سازی مواد معدنی و ویتامین‌ها
تنظیم لخته شدن خون
تولید کلسترول، پروتئین، آنزیم‌ها و صفرا
ساخت عواملی که با عفونت مبارزه می‌کنند
از بین بردن باکتری‌ها از خون
دفع مواد شیمیایی که می‌توانند به بدن شما آسیب برسانند
حفظ تعادل هورمون‌ها
تنظیم میزان قندخون
مشکلات کبدی که می‌توانند فرد را بسیار بیمار کنند، حتی می‌تواند کشنده باشند.
_ علائم اختلالات کبدی چیست؟
نشانه‌های اختلال کبدی عبارتند از:
ضعف
خستگی یا کمبود انرژی
کاهش وزن
زردی (زرد شدن رنگ پوست و چشم)
جمع شدن مایع در شکم که به عنوان آسیت شناخته می‌شود
تغییر رنگ مواد تخلیه شده از بدن (تیره شدن ادرار یا کم‌رنگ شدن مدفوع)
حالت تهوع
استفراغ
اسهال
درد شکم
کبودی یا خونریزی غیرطبیعی
اگر علائم اختلال کبدی را تجربه می‌کنید، ممکن است پزشک تست‌های عملکرد کبد را برای‌تان تجویز کند. همان‌طور که گفتیم تست‌های مختلف می‌توانند عملکردهای مختلف کبد و همچنین پیشرفت بیماری یا نحوه تاثیرگذاری درمان را کنترل و عوارض جانبی برخی از داروها را آزمایش کنند.
_ نحوه آماده شدن برای انجام تست‌های عملکرد کبد
دکتر احتمالا دستورالعمل‌های کامل را در مورد نحوه آماده شدن برای نمونه گیری خون ارائه می‌دهد.
برخی از داروها و مواد غذایی ممکن است سطح این آنزیم‌ها و پروتئین‌ها را در خون تحت تاثیر قرار دهند. پزشک ممکن است از شما بخواهد که از مصرف بعضی از انواع داروها اجتناب کنند یا ممکن است از شما بخواهند قبل از تست، ناشتا باشید. اطمینان حاصل کنید که قبل از آزمایش، آب کافی نوشیده‌اید. ضمن این که در روز آزمایش سعی کنید لباسی بپوشید که آستینش به راحتی بالا می‌رود.
_ خطرات تست‌های عملکرد کبد
نمونه‌برداری از خون روش معمولی است و به ندرت باعث عوارض جانبی جدی می‌شود. با این حال، این نمونه‌گیری می‌تواند شامل عوارض زیر باشد:
خونریزی زیر پوستی یا هماتوم
خونریزی بیش از حد
غش کردن
عفونت
پس از تست‌های عملکرد کبد
پس از آزمایش، معمولا می‌توانید به فعالیت‌های عادی خود ادامه دهید. با این حال، اگر در خلال نمونه‌گیری یا بعد از آن احساس خستگی یا سرگیجه کردید، قبل از ترک محل آزمایش، باید چند دقیقه در آن جا بمانید. نتایج این آزمایش‌ها ممکن است نتواند دقیقا تعیین کند که کدام بیماری را دارید و یا میزان آسیب کبدی چقدر است، اما ممکن است مرحله بعدی تشخیص را تعیین کند.
به‌طور کلی، اگر نتایج این تست‌ها نشان‌دهنده وجود یک مشکل در عملکرد کبد شما باشد، پزشک داروها و سابقه پزشکی شما را برای کمک به تعیین علت، بررسی خواهد کرد.
اگر مشروبات الکلی زیادی مصرف می‌کنید، باید این عادت را ترک کنید. اگر پزشک تشخیص دهد که دارو باعث افزایش آنزیم‌های کبدی شده است، به شما توصیه می‌کند که مصرف دارو را متوقف کنید.
پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که آزمایش هپاتیت، سایر عفونت‌ها یا سایر بیماری‌هایی که می‌توانند بر روی کبد تاثیر گذار باشند را تجویز کند. او همچنین می‌تواند تصویربرداری‌هایی مانند سونوگرافی یا سی‌تی اسکن را انجام دهد. گاهی بیوپسی ( تکه‌برداری و نمونه‌برداری نیز می‌گویند، یک آزمایش پزشکی است که معمولاً توسط یک جراح یا متخصص رادیولوژی انجام می‌شود و شامل برداشتن نمونه‌ای از سلول‌ها یا بافت‌ها برای بررسی وجود یک بیماری یا تعیین وسعت آن است. بافت برداشته‌شده معمولاً توسط متخصص آسیب‌شناسی زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود ) کبدی برای ارزیابی کبد جهت تشخیص فیبروز، بیماری کبد چرب یا سایر بیماری‌های کبدی توصیه می‌شود.
منبع: پیام سلامت