سوال و پاسخ (علل دوبینی چشم چیست؟) - جامعه پزشکان ایران

بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان

دوبینی (به انگلیسی: Diplopia)، که به آن دوگانگی دید نیز می‌گویند، نوعی اختلال دید است که از یک جسم واحد دو تصویر در ذهن احساس می‌شود. دوگانگی دید می‌تواند به صورت افقی، عمودی، قطری (یعنی هم افقی و هم عمودی) و یا به صورت چرخش تصویر یک جسم در مقایسه با دیگر اجسام باشد. این مشکل معمولاً ناشی از ماهیچه‌های بیرونی چشم هستند به صورتی که هر دو چشم به صورت عملکردی سالم هستند اما نمی‌توانند بر روی یک هدف مشخص تمرکز نمایند. مشکل ماهیچه‌های بیرونی چشم می‌تواند به علت معضلات فیزیکی، اختلالات تماس عصبی-ماهیچه‌ای، اختلالات اعصاب مغزی که محرک اعصاب هستند، اختلالات گاه و بیگاه شامل سلول‌های دخیل در حرکت چشم و یا مصرف مواد سمی باشد. دوبینی می‌تواند یکی از اولین نشانه‌های یک بیماری‌ همستی مانند موارد مربوط به فریاندهای پردازش عضلات و یا اعصاب باشد که می‌تواند منجر به ایجاد اختلال در تعادل، حرکت و یا توانایی خواندن شخص گردد.

علل دو بینی چشم

وقتی چشم‌های خود را باز می کنید، یک تصویر واضح و تک از هر چیزی را می‌بینید. این روند خودکار بستگی به هماهنگی بخش‌های مختلف دستگاه بینایی (چشم) دارد. این بخش‌ها بایستی با یکدیگر کار کنند تا بتوانید تصویر مناسبی را از اجسام ببینید و عبارتند از:

۱- قرنیه: بخش شفاف جلوی چشم است که باعث تمرکز نور وارده به چشم می‌شود.

۲- عدسی چشم که پشت مردمک است و نور متمرکز را به سمت شبکیه هدایت می‌کند.

۳- عضلات چشم که باعث حرکت چشم می‌شوند.

۴- اعصاب چشم که پیام‌های بینایی را از چشم‌ها به مغز می‌برند.

۵- مغز که اطلاعات بینایی چشم‌ها را پردازش می‌کند.

وجود مشکل در هر یک از قسمت‌های دستگاه بینایی منجر به دوبینی چشم می‌شود. دو بینی مسئله ای غیرعادی است و بایستی سریعا به چشم پزشک مراجعه کرد.

۱- مشکلات قرنیه چشم

مشکلات قرنیه اغلب باعث دوبینی یکی از چشم‌ها می‌شود. بستن (پوشاندن) چشم مبتلا به دوبینی، باعث برطرف شدن مشکل می‌شود. سطح غیرطبیعی چشم (قرنیه غیرطبیعی)، نور وارده را می‌شکند و باعث دوبینی می‌شود.

علل آسیب قرنیه عبارتند از:

عفونت قرنیه مثل بیماری زونا که قرنیه را بدشکل و خمیده می‌کند.
زخم قرنیه که سطح قرنیه را تغییر داده و تصاویر ناموزون ایجاد می‌کند.
خشکی قرنیه که باعث دوبینی می‌شود.

۲- مشکلات عدسی چشم

آب مروارید (کاتاراکت) شایع‌ترین بیماری عدسی چشم است که باعث دوبینی می‌شود.

اگر هر دو چشم مبتلا به آب مروارید باشند، تصاویر دیده شده توسط دو چشم بدشکل می‌شوند.

آب مروارید اغلب با یک جراحی جزئی درمان می‌شود.

۳- مشکلات عضلات چشم

اگر یک عضله در یک چشم ضعیف شود و خوب کار نکند، چشم نمی‌تواند به راحتی حرکت کند و باعث دوبینی می‌شود.

علل مشکلات عضلات چشم عبارتند از :

بیماری میاستنی گراویس که یک بیماری خودایمنی است. این بیماری از تحریک عضلات توسط اعصاب سر جلوگیری می‌کند. اولین علائم این بیماری شامل دوبینی چشم و افتادگی پلک‌ها (پتوز) است (تصویر کناری).
بیماری گریوز که یک اختلال مربوط به غده تیروئید است و عضلات چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

در مشکل دوبینی عمودی، یک تصویر بالای یک تصویر دیگر دیده می‌شود.

۴- مشکلات اعصاب چشم

بیماری‌های مختلفی باعث آسیب اعصابی می‌شوند که عضلات چشم را کنترل می‌کنند و در نتیجه باعث دوبینی می‌شوند:

بیماری ام اس (MS) که اعصاب مغز و نخاع را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر اعصابی که چشم را کنترل می‌کنند، آسیب ببیند، باعث دوبینی می‌شود.
سندرم گیلن‌باره که یک اختلال عصبی است و باعث ضعف پیشرونده می‌شود. گاهی اوقات اولین علامت این بیماری در چشم‌ها رخ می‌دهد و باعث دوبینی می‌شود.
بیماری دیابت کنترل نشده که باعث آسیب اعصاب در یکی از چشم‌ها می‌شود و باعث ضعیف شدن و دوبینی چشم می‌گردد.

۵- مشکلات مغزی

اعصاب کنترل کننده چشم به‌طور مستقیم با مغز در ارتباط هستند. پردازش اطلاعات بینایی در مغز صورت می‌گیرد. مشکلات مغزی که باعث دوبینی می‌شوند عبارتند از:

سکته مغزی
آنوریسم مغزی
افزایش فشار داخل مغز در اثر حادثه، خونریزی و عفونت
تومور مغزی
سردرد میگرنی

۶ – اختلالات تیروئیدی.

غده تیروئید که در قدام گردن واقع شده است، مسئول تولید هورمونی به نام تیروکسین می‌باشد. هر گونه تغییر در عملکرد این غده بر کار عضلات کنترل‌کننده حرکات چشم تاثیر می‌گذارد.

۷– تومورهای مغزی

رشد و بزرگ شدن تومور در پشت چشم‌ها باعث آسیب عصب بینایی خواهد شد.
– مالتیپل اسکلروزیس. این بیماری، سیستم اعصاب مرکزی از جمله اعصاب چشم را نیز درگیر می‌کند.
-میاستنی گراویس. این بیماری خود ایمنی نیز میتواند با علایم اولیه افتادگی پلک‌ها و دوبینی بخصوص حین خستگی و در عصر و شب تظاهر نماید.
در برخی مواقع، ممکن است دوبینی به‌طور موقتی باشد. مصرف برخی داروها، تشنج و یا حتی خستگی زیاد می‌توانند باعث بروز چنین اختلالی شوند. در صورتی که این حالت به سرعت برطرف نشد، حتما به متخصص مغز و اعصاب باید مراجعه شود.

دوبینی دارای گستره وسیعی از علت‌ها مانند مشکلات چشمی، عفونت، مشکلات خود ایمنی، علایم عصبی و نئوپلاستی می‌باشد.

ام‌اس
آبسه
میگرن
تروما
دیابت
سرطان
سینوزیت
بوتولیسم
آسیب عصبی
قوز قرنیه
انحراف چشم
بیماری لایم
مواد افیونی
چشم آستیگمات
بیماری گریوز
سندروم ورنیک
میاستنی گراویس
نشانگان گیلن باره
ترکیبات سالیسیلاتی
آنتی‌بیوتیک فلوروکینولون