آفلاتوکسین چیست؟ و کدام مواد غذایی سطح سمیت آفلاتوکسین را کاهش می‌دهد؟
بیماریها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان, تغذیه سالم , بهنوش فرجی
به گزارش سایت‌های moldpedia.com و prohealth.com
آفلاتوکسین‌ها (Aflatoxin) سموم تولید شده توسط قارچ‌های طبیعی خاصی هستند که در محصولات کشاورزی نظیر غلات، میوه‌های خشک، دانه‌ها، ادویه‌ها، ذرت، بادام‌زمینی، برنج، پنبه و آجیل درختی یافت می‌شوند. در اصل آفلاتوکسین‌ها نوعی از مایکوتوکسین می‌باشند. که مایکوتوکسین‌ها دسته‌ای از مواد سمّی و آلاینده مواد غذایی، خوراک دام و طیور هستند که به‌طور طبیعی از انواع خاصی از کپکها (قارچ‌ها) که به آنآسپرژیلوس‌ها گفته می‌شود، تولید می‌شوند. رشد این گونه کپکها می‌تواند قبل (روی دانه رشد کند) و یا پس از برداشت محصول (اگر دانه مرطوب شود، می‌تواند روی دانه برداشت نیز رشد کند.)، طی نگهداری و انبار نمودن مواد غذایی در شرایط گرم و مرطوب صورت بگیرد و این کپکها در اقلیم‌های متنوع آب و هوایی در سرتاسر جهان یافت می‌شود. این کپکها همچنین روی موادی مانند خاک، یونجه و پوشش گیاهی پوسیده هم رشد می‌کنند. متاسفانه آفلاتوکسین‌ها بسیار پایدار هستند و طی فرایندهای تولید غذا، انجماد و پختن از بین نمی‌روند. علاوه بر تریکوتسن، آفلاتوکسین‌ها شناخته شده‌ترین مایکوتوکسین می‌باشند. و طبق مشاهدات بیش‌ترین تحقیق هم برروی آنها انجام شده است.
سازمان غذا و کشاورزی آمریکا تخمین می‌زند که ۲۵٪ از محصولات غذایی جهان در اثر مایکوتوکسین‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرند. و از بین این مایکوتوکسین‌ها، آفلاتوکسین‌ها بزرگ‌ترین مشکل هستند
_ چگونه افراد در معرض آفلاتوکسین‌ها قرار می‌گیرند؟
افراد با خوردن فرآورده‌های گیاهی آلوده (مانند بادام زمینی) یا با مصرف گوشت یا لبنیات حیواناتی، تخم‌مرغ که خوراک آلوده خورده‌اند، در معرض آفلاتوکسین‌ها قرار می‌گیرند. کشاورزان و سایر کارگران کشاورزی ممکن‌ست در معرض استنشاق گرد و غبار حاصل از استفاده و پردازش محصولات زراعی آلوده و خوراک باشند.
توجه: تمام مواردی که در بالا ذکر شده که آلوده به سم آفلاتوکسین هستند اگر در معرض سم قرار بگیرند آلوده هستند، در غیر این‌صورت این مواد غذایی سمی نیستند.
_ کدام سرطان‌ها با قرار گرفتن در معرض آفلاتوکسین‌ها همراه هستند؟
قرار گرفتن در معرض آفلاتوکسین‌ها با افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد همراه است.
آفلاتوکسین حاد در انسان نسبتاً نادر است اما قرار گرفتن در معرض سطح مزمن‌تر و پایین‌تر بیشتر گزارش شده است، تشخیص علائم دشوار است. ولی قرار گرفتن در معرض مزمن به دلیل ماهیت موذی و اثرات احتمالی طولانی مدت، که شامل سرکوب سیستم‌ایمنی، سیروز و سرطان کبد است، یک نگرانی مهم محسوب می‌شود.
آفلاتوکسین‌ها تقریباً بر روی هر سیستم بدن تأثیر می‌گذارند.
_ علائم آفلاتوکسین
این‌که افراد چه‌قدر تحت تاثیر آفلاتوکسین‌ها قرار می‌گیرند بستگی به سن فرد، جنسیت، میزان قرار گرفتن در معرض سم، و مدت زمان قرار گرفتن در معرض آن، میزان سلامتی بدن، قدرت سیستم‌ایمنی بدن، و چه رژیم غذایی را پیروی می‌کنند و عوامل محیطی متفاوت می‌باشد.
دو روش اصلی وجود دارد که افراد معمولاً در معرض آفلاتوکسین‌ها قرار می‌گیرند. مورد اول زمانی‌ست که شخص در مدت زمان بسیار کمی مقدار زیادی آفلاتوکسین مصرف کرده باشد. که در این‌صورت این اتفاقات برای فرد ممکن‌ست بیافتد.
تنفسی: ورم ریوی، سرطان ریه؛
قلبی و عروقی: التهاب قلب؛
عصب شناختی: کاهش جریان اکسیژن، سردرد، مرگ نورون، انسفالوپاتی، اختلال در حافظه، بی‌خوابی، بی‌نظمی، از بین رفتن هماهنگی. تومور در سیستم عصبی مرکزی، اختلال روانی؛
دستگاه گوارش: آسیب به کبد، سرطان کبد، هپاتیت، آلودگی به انگل؛
ادرار: آسیب کلیه و تومور؛
تولید مثل و رشد: ناباروری، تراتوژنیک(به هر عاملی که در طی رشد و نمو جنین باعث تغییر دائم شکل و عملکرد اندام شود، گفته می شود.)، رشد و نمو غیرطبیعی در کودکان؛
غدد درون‌ریز: تومور و سرطان؛
خون: سرطان خون و استخوان؛
ایمنی: سرکوب سیستم‌ایمنی، واکنش‌های خود‌ایمنی و آلرژی‌ها؛
و موارد دیگر: نقص میتوکندری، تداخل با پروتئین و سنتز RNA، آپوپتوز (مرگ سلولی)، درد شدید شکم، تب، تهوع، استفراغ، یبوست شدید، تشنج، ورم، آماس، ورم مغزی، اختلال در هضم غذا، جذب مواد مغذی یا سوخت‌و‌ساز بدن، کما، مرگ؛
در مورد دوم متأسفانه برخلاف برخی از علائم و نشانه‌های مسمومیت‌های غذای ناشی از ویروس موقتی می‌باشد، ولی در آفلاتوکسین مسمویت چه در کوتاه مدت و چه طولانی مدت علائم می‌تواند دوام داشته باشد. در حقیقت آفلاتوکسین‌ها خطرناک هستند.
اگر شخص مقدار کم در یک مدت زمان طولانی مصرف کرده باشد. آفلاتوکسین‌ها می‌توانند باعث این بیماریها شوند:
سرطان کبد به دلیل جهش DNA ناشی از آفلاتوکسین‌ها؛
آسیب به کلیه‌ها و قلب؛
تب، تهوع، استفراغ و یبوست شدید؛
ورم، آماس؛
ادم ریوی؛
خونریزی؛
ورم مغزی؛
اختلال در رشد؛
کما؛
مرگ؛
_ آفلاتوکسین‌ها
نه تنها برای انسان بلکه برای حیوانات هم سمی هستند و همچنین باعث ایجاد سرطان در انسان و حیوان می‌شوند.
میزان آفلاتوکسین LD50 (((میزان دوز مصرفی که باعث مرگ گروهی می‌شود ۵۰٪ می‌باشد) و برای حیوانات بین ۰.۵ تا ۱۰ میلی‌گرم در وزن حیوان است.
اصطلاح فنی مسمومیت با آفولاتوکسین‌ها را آفلاتوکسیکوز گویند.
آفولاتوکسین‌ها مسری نیستند و داروها و آنتی‌بیوتیک‌ها نمی‌توانند کمکی به آنها بکنند. و به کبد بیش از هر عضو دیگری آسیب می‌رسانند و همین‌طور سیستم‌ایمنی بدن را هم سرکوب می‌کنند.
_ انواع آفلاتوکسین
سه نوع اصلی آفلاتوکسین:
آفلاتوکسین B: این گروه شامل آفلاتوکسین B1 و B2 است. آفلاتوکسین B1 شایع‌ترین آفلاتوکسین و همچنین سمی‌ترین و سرطان‌زا می‌باشد.
آفلاتوکسین G: این گروه شامل آفلاتوکسین G1 و آفلاتوکسین G2 است.
آفلاتوکسین M: این گروه شامل آفلاتوکسین M1 و M2 است. این آفلاتوکسین‌ها محصولات متابولیکی هستند که در ادرار و شیر تولید شده توسط حیوانات یافت می‌شود.
آفلاتوکسین‌ها در سراسر جهان یافت می‌شوند. که در کشورهای توسعه نیافته یا در حال توسعه بیشتر دیده شده است.
در کشورهای توسعه یافته مقادیر بالای آفلاتوکسین را در مواد غذایی منع می‌کنند. به عنوان مثال ، ایالات متحده میزان آفلاتوکسین‌ها را به کم‌تر از ۲۰ در هر میلیارد دلار مواد غذایی محدود می‌کند و مشخص می‌کند که آفلاتوکسین‌های M باید زیر ۵/۰ قسمت در میلیارد باشد.
اعتقاد بر این‌ست که خوردن سبزیجاتی مانند هویج، کرفس و گلوتاتیون اثرات سرطان‌زایی آفلاتوکسین‌ها را کاهش می‌دهد.
گلوتاتیون:
گلوتاتیون؛ به گزارش سایت (medicalnewstoday.com ) آنتی‌اکسیدانی قدرتمندی هستند که در تمامی سلول‌های بدن وجود دارد. این آنتی‌اکسیدان از سه مولکول مختلف تشکیل شده است که ما به آنها آمینواسید می‌گوییم.
آمینواسیدها طبق الگوهای مختلفی ترکیب می‌شوند تا پروتئین‌های موجود در بدن را تشکیل دهند.
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد گلوتاتیون این است که به‌طور طبیعی در کبد تولید می‌شود؛ اتفاقی که برای بیشتر آنتی‌اکسیدان‌ها نمی‌افتد.
گلوتاتیون کارکردهای بسیاری دارد که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
ساخت دی‌اِن‌اِی که پایهٔ اصلی پروتئین‌ها و سلول‌هاست؛
تقویت سیستم‌ایمنی؛
تشکیل سلول‌های اسپرم؛
تجزیهٔ بعضی از رادیکال‌های آزاد؛
بهبود کارکرد بعضی از آنزیم‌ها؛
بازسازی ویتامین C و ویتامین E؛
خارج کردن جیوهٔ موجود در مغز (باقی ماندن جیوه در مغز می‌تواند خطرساز باشد و منجر به بروز برخی اختلالات مغزی و عصبی شود)؛
کمک به کبد و کیسهٔ صفرا برای کنار آمدن با چربی‌ها؛
کمک به مرگ سلولیِ رایج در بدن (فرایندی که به خزان یاخته‌ای یا آپوپتوز معروف است).
فعالیت آنتی‌اکسیدانی؛
جلوگیری از پیشرفت سرطان؛
کاهش صدمات سلولی در بیماری‌های کبدی؛
افزایش حساسیت انسولین؛
تخفیف علائم بیماری پارکینسون؛
کاهش آسیب ناشی از کولیت رودهٔ بزرگ (کولیت اولسراتیو)؛
درمان اختلال‌های طیف اوتیسم؛
در این خوراکی‌ها گلوتاتیون موجود است:
مارچوبه، آووکادو، کلم، جوانه بروکسل، اسفناج، کلم بروکلی، سیر، پیاز، گوجه‌فرنگی، خیار، بادام و گردو. فقط دقت شود عوامل مختلفی می‌توانند سطح این ماده مغذی حیاتی را کاهش دهد از جمله پخت و پز. در حقیقت، پختن این غذاها می‌تواند میزان گلوتاتیون آنها را ۳۰ تا ۶۰ درصد کاهش دهد.
و با مصرف یک سری از خوراکی‌ها که از خانواده سیستئین و سایر غذاهای حاوی گوگرد و همچنین سلنیوم هستند، باعث پیش‌سازهای گلوتاتیون می‌شوند و سطح آن را بالا می‌برند.
این خوراکی‌ها شامل:
سیر، پیاز، پیازچه، موسیرها، تره‌فرنگی، کلم بروکلی، کلم، گل کلم، جوانه بروکسل، کلم بوکچوی، آرگولا، برگ کولارد، شاهی آبی، تربچه، اسفناج، گوشت گاو، مخمر آبجو، نخودفرنگی، گوجه‌فرنگی، غذای دریایی، صدف، آجیل برزیلی، تخم‌مرغ، قارچ، غلات کامل و محصولات لبنی ( که به سم آلوده نشده‌اند)
و یک سری گیاهانی هم هستند که ممکن‌ست برای سم‌زدایی مفید باشند عبارتند از گیاه خار مریم، ریشه گیاه پنیرک پف‌نبات، ریشه قاصدک و عصاره برگ گیاه جاستیکا ادهاتدا و گیاه دارویی آیورودای.
و همین‌طور ریشه گیاه باباآدم که به گزارش سایت (sciencedirect.com ) به دلیل آنتی‌اکسیدانی قوی که دارد به عنوان یک ضدسرطان، ضدتومور و ضدمتاستاتیک شناخت شده است و علاوه براین‌ها خواص ضدسمیت کبد هم دارد.
منابع:
۴- study.com
*مطالب مرتبط:
_سلول‌های سرطانی که از گرسنگی مشرف به مرگ هستند می‌توانند رشد تومور را متوقف کنند
_اولین گام‌ها به سوی تولید واکسن سرطان لوزالمعده برداشته شد
_یک داروی رایج خطر سرطان معده را دو برابر می‌کند
_رژیم غذایی پرچرب باعث افزایش خطر سرطان پستان می‌شود
_بیماری که با استفاده از سلول‌های ایمنی بدنش سرطان پیشرفته سینه‌اش درمان شد.
_تبدیل سلول‌های سرطان سینه به چربی برای جلوگیری از پخش آن
_دانشمندان خبر از ابداع لیزر جدیدی داده‌اند که می‌تواند سلول‌های سرطانی در خون را پیدا و نابود کند