آشنایی با علل هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه
هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه نوعی بیماری غدد پاراتیروئید است. کلمه “اولیه” به این معنی است که این اختلال از غدد پاراتیرویید منشا میگیرد. در هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه، یک یا چند غده پاراتیرویید بیش از حد فعال هستند. در نتیجه، این غده باعث آزاد شدن بیش از حد هورمون پاراتیروئید (PTH) میشود. این اختلال شامل مشکلاتی است که در سایر نقاط بدن رخ میدهد. به عنوان مثال، از دست دادن کلسیم استخوان یکی از مشکلات ایجاد شده در هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه است.
در ایالات متحده، حدود ۱۰۰۰۰۰ نفر هر ساله مبتلا به هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه میشوند. این اختلال اغلب در افراد بین ۵۰ تا ۶۰ ساله شیوع دارد و زنان حدود سه برابر بیشتر از مردان به آن مبتلا میشوند.
اگر مشکلی مانند نارسایی کلیه باعث تاثیر بر غده پاراتیروئید شده باشد، ممکن است هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه یا واکنشی ایجاد شود.
_ غده پاراتیروئید چیست؟
غدد پاراتیروئید چهار غدهی بزرگ هستند که در نزدیکی غدهی تیروئید در گردن قرار دارند. غدد پاراتیرویید بخشی از سیستم غدد درون ریز بدن است. غدد درونریز باعث تولید، ذخیره و آزاد شدن هورمونها میشوند و آنها را به جریان خون میفرستند تا سلولهای دیگر بدن بتوانند از آنها استفاده کنند.
اگرچه اسم غده تیروئید و پاراتیروئید مشابه به هم است اما این غدد کاملا متفاوت هستند و هر کدام هورمونهای متمایز با عملکردهای خاص را تولید میکنند. غده پاراتیرویید PTH تولید میکند. این ماده هورمونی است که به حفظ تعادل صحیح کلسیم در بدن کمک میکند. PTH سطح کلسیم در خون، آزاد سازی کلسیم از استخوان، جذب کلسیم در روده کوچک و دفع کلسیم در ادرار را تنظیم میکند.
هنگامی که سطح کلسیم در خون خیلی پایین میآید، غدد پاراتیرویید طبیعی، تولید PTH را برای بازگرداندن سطح کلسیم به خون بالا میبرد.
_ اثرات افزایش سطح PTH
افزایش سطح PTH باعث خروج کلسیم از استخوان شده و میزان کلسیم در خون را به بالاتر از حد نرمال افزایش دهد. از دست دادن کلسیم استخوانها ممکن است استخوانها را تضعیف کند. در پاسخ به افزایش سطح کلسیم در خون، کلیهها کلسیم بیشتری را در ادرار دفع میکنند. این موضوع میتواند منجر به سنگ کلیه شود.
افزایش سطح کلسیم در خون ممکن است به مشکلات دیگر مانند موارد زیر دامن بزند:
بیماری قلبی
فشارخون بالا
با این وجود، تحقیقات بیشتری لازم است تا بهتر درک شود که چگونه هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه بر روی سیستم قلبی عروقی، رگهای خونی، سیستم عصبی مرکزی، مغز و نخاع تأثیر میگذارد.
_ چرا کلسیم برای بدن مهم است؟
کلسیم برای سلامت بدن بسیار ضروری است. کلسیم نقش مهمی در رشد استخوان و دندان دارد و در ترکیب با فسفر، استخوانها و دندانها را تقویت میکند. کلسیم همچنین به انقباض عضلات کمک کرده و سیگنالهای عصبی را انتقال میدهد.
_ چه چیزی باعث هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه میشود؟
در حدود ۸۰ درصد افراد مبتلا به هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه، تومور خوشخیم یا غیرسطرانی، به نام آدنوم در یکی از غدد پاراتیرویید خود دارند. وجود تومور باعث میشود این غده بیش از حد فعال شود. در اکثر موارد وضعیتی که تومورهای متعدد یا هیپرپلازی نامیده میشود، باعث ترشح بیش از حد هورمون میشود. به ندرت، هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه به سرطان پاراتیروئید مرتبط است.
در اغلب موارد، پزشکان نمیدانند که چرا آدنوم یا وجود چندین تومور در غدد پاراتیرویید رخ میدهد. اکثر افراد مبتلا به هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه سابقه خانوادگی این اختلال را ندارند، اما برخی موارد ممکن است ارثی باشند. بهعنوان مثال، نوع جدید نئوپلاسی غدد درون ریز ارثی یک سندرم نادر و ارثی است که تومورهای متعدد در غدد پاراتیروئید و همچنین در پانکراس و غده هیپوفیز ایجاد میکند.
_ علائم هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه چیست؟
اکثر افراد مبتلا به هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه علائمی ندارند. وقتی علائم ظاهر میشوند، اغلب خفیف و غیراختصاصی هستند. این علائم عبارتند از:
ضعف عضلانی
خستگی و افزایش نیاز به خوابیدن
احساس افسردگی
درد مفاصل و استخوانها
افراد مبتلا به نوع شدید بیماری ممکن است علائم زیر را داشته باشند:
کاهش اشتها
حالت تهوع
استفراغ
یبوست
سردرگمی یا اختلال در فکر کردن و حافظه
افزایش تشنگی و ادرار
این علائم عمدتا به دلیل افزایش سطح کلسیم در خون ناشی از PTH بیش از حد رخ میدهد.
_ روشهای تشخیص هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه
پزشکان هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه را زمانی که سطح کلسیم و PTH در خون بالا است تشخیص میدهند. کلسیم زیاد در خون معمولا اولین نشانهای است که پزشک را مجاب میکند تا غده پاراتیرویید را بررسی کند. البته سایر بیماریها نیز میتوانند سطح کلسیم خون را بالا ببرند، اما تنها در موارد هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه، کلسیم بالا ناشی از تولید بیش از حد PTH است.
آزمایشهای معمول خون که برای تشخیص طیف گسترده ای از بیماری ها تجویز می شوند می توانند افزایش سطح کلسیم خون را در بیماران مبتلا به هیپرپاراتیروییدی اولیه و در افراد مبتلا به اختلال خفیف بدون علائم، نشان دهند.
_ چه آزمایشهایی برای بررسی عوارض احتمالی انجام میشود؟
پس از تشخیص هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه، آزمایشهای دیگری نیز برای ارزیابی عوارض ناشی از آن انجام میشوند. این آزمایشها عبارتند از:
آزمون تراکم مواد معدنی استخوان
سونوگرافی
اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)
آزمایش ادرار
آزمایش خون ۲۵ و هیدروکسی ویتامین D
_ هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه چگونه درمان میشود؟
عمل جراحی
جراحی برای برداشتن غده پاراتیروئید، تنها درمان قطعی برای این اختلال است، به ویژه اگر بیمار سطح بالایی از کلسیم را در خون داشته باشد یا به سنگ کلیه مبتلا باشد. جراحی هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه در بیش از ۹۵ درصد از بیماران موفقیتآمیز است.
جراحان اغلب قبل از عمل جراحی از تستهای تصویربرداری استفاده میکنند تا غده فوقفعال را که باید بردارند تشخیص دهند. اغلب آزمونهای مورد استفاده برای این کار، اسکن تکنسیوم و اسکن اولتراسوند هستند. در اسکن تکنسیوم، مقدار کمی رنگ رادیواکتیو به بدن بیمار تزریق میشود. این رنگ توسط غدد پاراتیرویید بیش از حد فعال جذب میشود. سپس غدد فوق فعال با استفاده از یک دوربین خاص مشاهده میشوند.
نظارت
بعضی از افراد مبتلا به هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه خفیف ممکن است نیاز به جراحی فوری نداشته باشند و یا حتی انجام جراحی برایشان ضرورتی نداشته باشد. به این افراد توصیه میشود که در صورت داشتن شرایط زیر فقط بر روی بیماری خود نظارت کنند تا از تشدید آن به موقع جلوگیری شوذ:
بدون علائم هستند.
فقط کمی افزایش سطح کلسیم در خون داند.
کارکرد کلیهها و تراکم استخوان طبیعی است.
نظارت بلند مدت باید شامل موارد زیر باشد:
ارزیابی بالینی دورهای
اندازهگیری کلسیم سرم به صورت سالانه
اندازهگیری کراتینین سالانه برای بررسی عملکرد کلیه
اندازهگیری تراکم استخوان هر ۱ تا ۲ سال یک بار
در صورت وجود کمبود ویتامین D باید این کمبود نیز اصلاح شود. بیمارانی که تحت نظارت هستند نباید مصرف کلسیم را در رژیم غذایی خود محدود کنند. در طول دوره نظارت بیمار باید نکات زیر را رعایت کند:
مقدار زیادی آب بنوشد.
بهطور منظم ورزش کند.
از مصرف دیورتیکهای خاصی نظیر تیازیدها اجتناب کند.
در غیر این صورت، بیتحرک شدن، عدم توانایی حرکتی به علت بیماری یا آسیب و یا بیماری دستگاه گوارش که با استفراغ و یا اسهال بوده و منجر به کم آبی بدن میشود می تواند موجب افزایش سطح کلسیم خون در افراد مبتلا به هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه شود. افرادی که مبتلا به هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه هستند، باید در صورتی که به دلیل استفراغ یا اسهال آب بدن خود را از دست میدهند، به پزشک مراجعه کنند.
داروها
Calcimimetics یک کلاس جدید از داروهایی است که ترشح PTH را در غده پاراتیرویید کاهش میدهد. Calcimimetic، cinacalcet توسط اداره غذا و داروی ایالات متحده برای درمان هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه ناشی از دیالیز مورد تایید قرار گرفته است. cinacalcet (سیناکالکت) برای مدیریت هیپرکلسمی همراه با هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه نیز تایید شده است.
برخی از داروهای دیگری که برای تعیین تاثیر آنها بر روی هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه مورد آزمایش قرار گرفتهاند عبارتند از:
بیسفسفوناتها
تعدیل کنندههای انتخابی گیرنده استروژن
_ برای درمان این بیماری به چه پزشکی باید مراجعه کنیم؟
هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه توسط متخصصان غدد درونریز که در درمان مشکلات هورمونی متخصص هستند و متخصصان اختلالات کلیوی درمان میشود. جراحی انجام شده برای درمان آن نیز عموما توسط جراحان غدد درونریز؛ جراح سر و گردن؛ و گوش، بینی و جراحان گلو انجام میشود.
رژیم غذایی و تغذیه
تحقیقات نشان دادهاند که رژیم غذایی و تغذیه نقش مهمی در ایجاد یا جلوگیری از هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه ایفا میکند.
ویتامین D: کارشناسان برای اصلاح کمبود ویتامین D در افراد مبتلا به هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه، رسیدن این ویتامین به سطح سرمی ۲۵ هیدروکسی ویتامین D و بیشتر از ۲۰ نانوگرم در دسیلیتر (۵۰ نانو مول در لیتر) تعیین کردهاند. تحقیقات برای تعیین دوزهای مناس مصرف مکملهای ویتامین D برای افراد مبتلا به هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه، در حال انجام است.
برای عمومی افراد، دستورالعملهای ارائه شده توسط پزشکان برای مصرف ویتامین D به شرح زیر است:
افراد ۱ تا ۷۰ ساله ممکن است نیاز به ۶۰۰ واحد بین المللی (IU) از این ویتامین داشته باشند
افراد بالاتر از ۷۱ سال ممکن است به ۸۰۰ واحد بین المللی از این ویتامین نیاز داشته باشند.
متخصصان IOM همچنین توصیه میکنند که هر روز بیش از ۴،۰۰۰ IU ویتامین D مصرف شود.
کلسیم: افراد مبتلا به هیپرپاراتیروئیدیسم اولیه بدون علائم که تحت نظارت قرار میگیرند، نیازی به محدود کردن کلسیم در رژیم غذایی خود ندارند. افرادی که به علت برداشتن تمام بافت پاراتیروئید خود با جراحی سطح کلسیم کمی در بدن دارند، نیاز دارند که تا پایان عمر مکمل کلسیم مصرف کنند.
منبع: payamesalamat.com