آرتروز کمر و ستون‌فقرات:علائم و درمان
بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان
آرتروز یک مشکل شایع در ستون‌فقرات کمری است که می‌تواند باعث علائم زیادی شود. آرتروز کمر و ستون‌فقرات یک مشکل شایع در بین بیماران مسن بوده ولی ممکن است در بین همه رده‌های سنی مشاهده گردد. در ادامه به بحث درمان آرتروز کمر و بیمارانی که خطر ابتلا‌ی آن‌ها به آرتروز ستون‌فقرات بالاست، عبارت‌اند از:
- بیماران مسن؛
- افراد مبتلا به اضافه وزن؛
- کارگران با مشاغل سنگین؛
- افرادی که قبلا آسیبی به ستون‌مهره‌های آن‌ها وارد شده باشد.
آرتروز کمر، عارضه‌ای است که در مفاصل متصل کننده‌ی مهره‌ها ایجاد می‌شود. اگر فردی از اعضای خانواده شما مبتلا به اسپوندیلوز است، شما نیز ممکن است به گردن درد یا کمردرد مرتبط با اسپوندیلوز دچار شوید.
مهره‌های ستون‌فقرات در سه نقطه به یکدیگر متصل می‌شوند. اول، در جلوی نخاع، مهره‌ها به وسیله‌ی یک دیسک بالش مانند به یکدیگر متصل شده‌اند. دوم، در پشت نخاع، مهره‌ها به وسیله‌ی دو مفصل کوچک به نام مفاصل فاست به یکدیگر متصل‌اند. این مفاصل فاست به کمک دیسک بین مهره‌ای باعث حرکات ستون‌فقرات می‌شوند مانند خم شدن به جلو و عقب و یا چرخیدن به طرفین.
کیفوز ( قوز کمر یا گوژ) یکی از اختلال‌های ستون‌فقرات است که در آن انحنا رو به بیرون (تحدب) ستون‌فقرات بیش از حد طبیعی می‌شود و بخش بالای پشت بدن گردی غیرطبیعی می‌یابد. احتمال بروز این عارضه که از آن با نام گوژپشتی نیز یاد می‌شود، در هر سنی وجود دارد، اما در میان نوجوانان شیوع بالاتری دارد. فیزیوتراپی و استفاده از قوزبند گزینه درمانی مفید و مهمی برای از بین بردن قوز کمر است. این شیوه خصوصاً برای موارد قوز کمر وضعیتی مفید است، زیرا فیزیوتراپ می‌تواند به شما کمک کند که یاد بگیرید چگونه وضعیت قرارگیری بدنتان را اصلاح کنید و عضلات ستون‌فقرات‌تان را تقویت نمایید.
شایع‌ترین نوع آرتروز ستون‌فقرات، استئوآرتریت یا آرتروز استهلاکی (آرتروز فرسودگی و پارگی) می‌باشد. پزشکان به استئوآرتریت به وجود آمده در ستون‌فقرات، اسپوندیلوز می‌گویند. هنگامی که مفاصل ستون‌فقرات به آماس مبتلا شوند، حرکت مهره‌های ستون‌فقرات گردن و کمر به علت گردن درد و کمر درد خشک و دردناک خواهند شد. به گفته‌ی جراح ستون‌فقرات عارضه‌ی آرتروز ستون‌فقرات کمری که معمولا با دیگر عارضه‌های مربوط به ستون‌مهره که ظاهر می‌شود عبارت‌اند از:
انحطاط دیسک بین مهره‌ای: با تحلیل رفتن مفاصل فاست ستون‌فقرات در اثر آرتروز ستون‌فقرات، ممکن است دیسک نیز به مرور زمان فرسوده شود. آرتروز فاست معمولا با عارضه‌های دیسک‌های ستون‌فقرات همراه است.
تنگی‌کانال نخاعی: تنگی مجرای نخاع نیز معمولا در بیماران مبتلا به آرتروز ستون‌فقرات کمری دیده می‌شود. با پیشرفت آرتروز، اعصاب تحت فشار قرار گرفته و علائم تنگی‌کانال نخاعی را ایجاد می‌کنند. این علائم ممکن است شامل درد پا، بی‌حسی، خارش و دشواری در راه رفتن باشند.
علائم و نشانه‌ها
آرتروز ستون‌فقرات کمری معمولا باعث درد و گرفتگی کمر می‌شود. بیماران به خصوص در اوایل صبح و هنگام بیرون آمدن از تخت خواب احساس گرفتگی می‌کنند که ممکن است با طی شدن روز بهبود یابد. همچنین ممکن است فعالیت‌های طولانی مدت و یا شدید باعث تشدید علائم آرتروز ستون‌فقرات شوند.
با بدتر شدن علایم آرتروز ستون‌فقرات، این مفاصل خارهای استخوانی می‌سازند که باعث التهاب و تورم بافت می‌شود. ریشه‌های عصبی اطراف مفاصل ممکن است به این دلیل تحت فشار قرار بگیرند. به این عارضه تنگی‌کانال نخاعی گفته می‌شود که معمولا در میان بیماران مبتلا به آرتروز کمر وجود دارد. این بیماران معمولا علائم عمومی تنگی کانال نخاع را تجربه می‌کنند.
علت‌ها و دلایل
علت آرتروز ستون‌فقرات در بین افراد مختلف، بسیار متفاوت‌اند. برای شناختن علل آرتروز کمر ابتدا باید دانست که انواع مختلفی از آرتروز می توانند ستون‌مهره را تحت تاثیر قرار دهند. بسیاری از موارد آرتروز علت مشخصی ندارند ولی عوامل خطر شناخته شده عبارت‌اند از:
- سن: معمولا آرتروز ستون‌فقرات پیرامون سنین ۴۵ سال رخ می‌دهند.
- جنسیت: احتمال ابتلا به آرتروز در میان زنان حدود دو برابر است.
- آسیب: آرتروز ممکن است به دلیل جراحات به جای مانده‌ی ناشی از تصادف، حوادث ورزشی و یا آسیب‌های شغلی، ایجاد شود.
- وراثت: احتمال به ارث بردن بدشکلی‌های مفاصل و نقص در غضروف‌ها وجود دارد.
- اضافه وزن: وزن بیش از اندازه باعث فشار به مفاصل می‌شود.
تشخیص
به منظور تشخیص و درمان آرتروز ستون‌فقرات، سوابق پزشکی فرد بررسی شده و مورد معاینه‌ی فیزیکی نیز قرار می‌گیرد. همچنین ممکن است یک یا چند آزمایش نیز، تجویز شونداز قبیل:
اشعه‌ی ایکس
MRI: ام‌آر‌آی ستون‌فقرات آزمایشی است که در آن از امواج رادیویی به‌منظور بررسی ستون‌فقرات استفاده می‌شود. پزشکان معمولا” قبل از انجام یک اسکن ام‌آر آی به‌خوبی می‌دانند که بدنبال چه چیزی هستند. این اسکن‌ها اغلب برای برنامه پیش از جراحی، از جمله برای فشار زدایی و یا همجوشی مهره‌های کمر استفاده می‌شود. با تقبل هزینه ام‌آر آی، اسکن‌های ام‌آر آی برای کسب اطلاعات در مورد سلامت دیسک و همچنین حضور هر گونه تومور نخاعی یا فتق دیسک کمر (که باعث فشردگی ریشه‌های عصبی و کمر درد می‌شود) از دقت و حساسیت بالایی برخوردارند.
CAT: مجوعه‌ای از عکس‌برداری‌ها به کمک اشعه‌ی ایکس، که به پزشک تصویر ستون‌فقرات با جزئیات بالا را نشان می‌دهد.
میلوگرافی: آزمایشی که طی آن، پزشک یک مایع رنگی به ستون‌فقرات بیمار تزریق می‌کند.
اسکن استخوان: آزمایشی که طی آن ماده‌ای رادیو اکتیو به فرد تزریق می‌کنند که نشان می‌دهد در چه مکانی استخوان در حال از بین رفتن و یا تشکیل شدن است.
راه‌ها و روش‌های درمان
نحوه‌ی درمان آرتروز ستون‌فقرات کمری بسته به علائمی است که بیمار از خود نشان می‌دهد. روش‌های درمانی معمولا با مراحل ساده‌ای شروع می‌شوند که اگر بیمار با آن‌ها بهبود نیابد، به تدریج روش های پیچیده تری استفاده می‌شوند.
برخی روش‌های درمانی آرتروز ستون‌فقرات کمری عبارت‌اند از:
فیزیوتراپی: از فیزیوتراپی به منظور تقویت عضلات ستون‌مهره در ناحیه ی کمر استفاده می شود. عضلات قوی تر، بهتر از ستون فقرات پشتیبانی کرده و بار وارد شده روی مفاصل فاست را کمتر می کنند. حتی در بیمارانی که فعالیت کرده و تناسب اندام دارند هم، می توان عضلات ستون مهره را قوی تر کرد و علائم بیماری و کمر درد را کاهش داد.
کاهش وزن: کم کردن وزن در بیماران که مفاصل فرسوده دارند، عملی دشوار است. با این حال، کم کردن مقدار کمی وزن هم می‌تواند عامل موثری بر کاهش درد باشد. با کاهش ۵ کیلوگرم یا بیشتر از وزن، مفاصل فاست فشار کمتری را متحمل خواهند شد و این می تواند به‌طور قابل قبولی درد را کاهش دهد.
داروهای ضدالتهاب: این داروها می‌توانند التهاب اطراف یک مفصل دچار آماس را کاهش دهند. با کمتر شدن التهاب، معمولا درد نیز کاهش می‌یابد. از مصرف این داروها بدون نظارت پزشک خودداری کنید.
سرما و گرما: گرما دادن و سرد کردن، می‌توانند در درمان آرتروز ستون‌فقرات کمر بسیار موثر واقع شوند. بیماران معمولا به این نتیجه می‌رسند که استفاده از گرما، قبل از انجام فعالیت به منظور «شل کردن» ستون‌فقرات می‌تواند کارساز باشد. همچنین بهترین زمان استفاده از یخ، بعد از از فعالیت‌های شدید است.
درمان‌های کایروپراکتیک: پزشکان کایروپراکتور، معمولا تنظیم ستون‌فقرات را با روشی که به آن مانیپولاسیون می‌گویند، تنظیم می‌کنند. این روش‌ها می‌توانند درد را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهند. معمولا کاهش درد به‌طور موقتی است.
درمان‌های جایگزین:ا ین روش‌های درمانی عبارتند از طب‌سوزنی، ماساژ، مغناطیس درمانی، درمان طبیعی و غیره. شکی نیست که این روش‌ها می‌توانند به‌طور قابل‌توجهی در درمان گردن درد و کمر درد موثر واقع شود. با وجود این که تحقیق علمی مبنی بر تاثیر گذار بودن این روش‌ها وجود ندارد، بیشتر آن‌ها عوارض جانبی کمی داشته و از قیمت مناسبی برخوردارند.
تزریقات اپیدورال: این تزریقات روش مناسبی برای توزیع استروئید در اطراف ناحیه‌ی مبتلا به آرتروز می‌باشند. کورتیزون یک داروی ضدالتهاب قدرتمند است. استفاده از سوزن، این اجازه را می دهد که دارو مستقیما به بافت دچار آرتروز برسد.
تزریقات در مفاصل فاست: این تزریقات ستون‌فقرات یک روش رایج دیگر برای درمان آرتروز ستون‌فقرات می‌باشند. در این روش، یک داروی بی‌حسی موضعی و معمولا داروهای استروئیدی، مستقیما به درون یک مفصل فرسوده تزریق می‌شوند. هدف از این کار دو چیز است. اول، با این کار می‌توان تشخیص آرتروز در مفصل فاست را تایید کرد. اگر درد بیمار پس از تزریق کاملا بهبود یابد، منشا اصلی درد به درستی تشخیص داده شده است. دوم این که تزریقات به مفاصل می‌توانند التهاب و درد را به طور قابل‌توجهی برای هفته‌ها یا ماه‌ها کاهش داده و به بیمار اجازه دهند دیگر برنامه‌های درمانی خود را دنبال کند (مثل فیزیوتراپی) که بدون تزریق، این کار بسیار دردناک خواهد بود.
منبع: drheidarian.ir
دردهایی که براثر آرتروز بوجود می آید بسیار آزاردهنده هستند و موجب کاهش کیفیت بیمار می شوند بنابراین لازم است بیماران در اولین فرصت و با جدیت کامل درمان آرتروز را پیگیری کنند.