روانشناسی فوتبال: چرا این ورزش پرطرفدار است؟
چرا این ورزش تا این اندازه پرطرفدار است، چرا ورزش می‌تواند مناسبات اجتماعی را بر هم زند.
وودی آلن، فیلمسازو بازیگر صاحب سبک هالیوود، باوجود اینکه ۱۴-۱۳ بار تا به حال کاندید دریافت اسکار شده و ۳ اسکار هم برده است، هرگز در مراسم اسکار شرکت نکرده اما برای تماشای همه مسابقه‌های بسکتبال NBA (اتحادیه بسکتبال آمریکا) می‌رود. وقتی از او پرسیدند شما که اینقدر روشنفکر هستی، چطور تا این حد اهل ورزشی و چه شباهت و تفاوتی بین فیلم‌های شما و این مسابقه‌ها وجود دارد؟ گفت: «اگر فیلم‌های مرا ۲۰۰ بار هم نگاه کنید، آخرش یک اتفاق ثابت می‌افتد و تمام می‌شود، همان‌طور که همیشه تمام می‌شده اما اگر ۲۰۰ بار به تماشای بسکتبال بروید، هر بار با دفعه قبل متفاوت خواهد بود و این تفاوت برای من زندگی است و از لحظه‌لحظه تغییراتی که در این مسابقه‌ها اتفاق می‌افتد و اینکه هر لحظه امکان دارد همه چیز و نتیجه تغییر کند، احساس هیجان و جوانی می‌کنم.» اما این فقط احساس وودی‌آلن نیست و خیلی‌ها به ورزش، مخصوصا ورزشی مثل فوتبال علاقه زیادی دارند.
چرا بین این همه ورزش، به نظر می‌رسد فوتبال پرطرفدارتر است؟ بحث کلیشه‌ای در این مورد وجود دارد؛ یعنی شباهت فوتبال یا کلا ورزش‌های گروهی با زندگی؛ مثلا اینکه در فوتبال چند نفر در پست دفاع، چند نفر در پست حمله و… بازی می‌کنند که مثل جامعه می‌ماند و داوری هم هست که در این میان قضاوت می‌کند، درست مانند یک جامعه، اما من می‌خواهم به این موضوع از بعد دیگری هم نگاه کنم؛ شباهت این ورزش به زندگی، بیشتر به دلیل تصمیم‌هایی است که می‌گیریم و برد و باخت‌های ناشی از آن.
برای یک فوتبالیست بعد از اینکه تیمش بازی‌ای را می‌بازد، زندگی تمام نمی‌شود، همان‌طور که وقتی ما شکست می‌خوریم، زندگی‌مان به پایان نمی‌رسد و فردای آن روز دوباره زندگی را از سر می‌گیریم. مخصوصا در بازی‌های حذفی این مقایسه بهتر نمود پیدا می‌کند. موضوع دیگری که باعث محبوبیت و پرطرفدار بودن این ورزش می‌شود؛ ساده بودن قوانین و قابل‌فهم بودن آن برای همه است. پیچیده‌ترین قانون فوتبال آفساید است که اگر کسی آن را هم چند بار مرور کند، یاد می‌گیرد؛ پس بیشتر افراد فوتبال را می‌فهمند. علاوه بر این، قوانین فوتبال طی سالیان سال کمترین تغییرات را داشته و اگر آن را با قوانین ورزشی مثل کشتی مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم چقدر اینکه قانون‌های آن تقریبا سال به سال عوض می‌شود، کار فهمیدنش را برای مردم عادی سخت می‌کند.
از طرفی، بازی فوتبال به امکانات خاصی نیاز ندارد و هر کس از هر طبقه‌ای می‌تواند به آن روی بیاورد و غیرحرفه‌ای در کوچه و خیابان و… بازی کند. فوتبال هر لحظه هیجان است و آن قسمتی از این ورزش که شبیه زندگی است، جذابیتش را دوچندان می‌کند. تغییرات لحظه به لحظه‌ای که ممکن است برنده و بازنده را مخصوصا در بازی‌های حذفی تغییر دهد، اینکه یک اشتباه ممکن است قابل‌جبران نباشد و باعث باخت شود، اینکه اشتباه یک بازیکن گاهی نتیجه را عوض می‌کند و معلوم نیست فرصتی برای جبران پیدا کند یا نه، شخصیت چه کسی بیشتر به مربی بودن، بازیکن خط‌حمله، دفاع و… بودن می‌خورد، اینکه در زندگی هم می‌توانیم هر وقت خسته شدیم مانند یک بازیکن فوتبال که درخواست تعویض می‌کند، مدتی گوشه‌ای به استراحت بنشینیم، شباهت زیادی به زندگی دارد.
هیجان فوتبال آن را جهان شمول کرد اما مثلاً هیجان بسکتبال خیلی بیشتر از فوتبال است اما مثل این ورزش پرطرفدار نیست چون قوانین پیچیده‌تر و اینکه در کشورهای خاص‌تری انجام شد، باعث شد فقط در این کشورها محبوبیت داشته باشد.
علاوه بر همه اینها، تجارت، تبلیغات و… که وارد فوتبال شد، آن را بیشتر به همه معرفی کرد و باعث شد جذاب‌تر شود.
_ پیش‌بینی که باخت ندارد
آیا تیم ما می‌برد؟ می‌بازد؟ مساوی می‌کند؟ تیم رقیب چه می‌کند؟ چه تیمی قوی‌تر شده و چه تیمی ضعیف بازی می‌کند؟ پیش‌بینی و نگاه کردن به آینده همیشه با استرس همراه است اما استرس در دنیای فوتبال با نوعی راحتی خیال هم پیوند می‌خورد. افراد از فکر اینکه شکست بخورند ناراحت می‌شوند اما دست به پیش‌بینی امنی می‌زنند که در نهایت نتیجه‌اش هرچه باشد، زندگی آنها را زیر و رو نمی‌کند. آنها می‌توانند در کمال راحتی به تماشای بازی تیم‌های مورد علاقه‌شان بنشینند و سطح بالایی از هیجان را تجربه کنند، بعد بخوابند و فردا صبح سر کارشان بروند.
_ روانشناسی فوتبال و انعکاس شادمانی
وقتی تیمی که طرفدارش هستید خوب بازی می‌کند، در شما احساس شادمانی بزرگی به وجود می‌آید؛ لذت زیادی را تجربه می‌کنید و در ساده‌ترین نوع بیان احساس می‌کنید که حالتان خوب است! این احساس چه در جمع باشید و چه به تنهایی به تماشای فوتبال بنشینید در شما به وجود می‌آید. اگر حالتان خوب باشد، بهتر می‌شوید و اگر کمی افسرده باشید، این حس در شما کم می‌شود اما اگر تیم شما ببازد، لزوما تمام این تاثیرات مثبت کفه خوبی‌هایش روی سلامت روان شما برنمی‌گردد چون شادمانی و هیجان باعث ترشح هورمون‌هایی در بدن شده که حال شما را در طول بازی بهتر کرده است.
_ پاکسازی با فوتبال
شاید جالب باشد اگر بدانید از تماشای فوتبال به‌عنوان یک پاک‌کننده یاد می‌کنند، خصوصا برای کسانی که وارد فضای ورزشگاه می‌شوند. آنها با پوشیدن لباس تیم محبوبشان، استفاده از ادبیاتی که مخصوص این فضاست و در زندگی روزمره جایی ندارد و خواندن شعرها و دادن شعارهایی که به نفع تیم یا بر ضد تیم رقیبشان است، ناخودآگاه وارد پروسه‌ای می‌شوند که شبیه به پاکسازی برای از بین بردن تنش‌های درونی است. آنها با تمام نیرو فریاد می‌زنند، می‌خوانند و دست در دست همدیگر شادی می‌کنند و حتی غم‌هایشان را در جمعی که احساساتی شبیه خودشان دارند، بروز می‌دهند و خلاصه اینکه احساسات و عواطفی که جایی برای بروز در این فضای زندگی ندارد، در فضای ورزشگاه‌ها، محلی برای بروز پیدا می‌کند و البته گاهی همین باعث می‌شود که شاهد رفتارهای ناهنجار هم باشیم.
_ خودکشی نکردن با فوتبال
فوتبال خصوصا برای جوان‌ترها از اهمیت بیشتری برخوردار است چراکه در سن جوانی افراد با استرس‌ها و ترس‌ها و بیم‌های بیشتری مواجه هستند و همان‌طور که آمار خودکشی نشان می‌دهد، بیشترین خطر خودکشی گروه سنی زیر ۳۵ سال را تهدید می‌کند در حالی که قرار گرفتن در فضای این هیجان و در میان گروه می‌تواند چنین فکری را از ذهن افراد دور کند.
_ کم کردن احساس باخت
گاهی طرفداران وسواسی فوتبال احساس ترس بسیار زیادی از باخت دارند اما وقتی در گروه قرار می‌گیرند و زمان باخت تنها ناراحتی خودشان و بی‌تفاوتی دیگران را نمی‌بینند، به نوعی با آرامش بیشتری هم بازی را دنبال می‌کنند و هم با همسرایی درباره غم‌هایشان بر این حس غلبه می‌کنند. غم مشترک حتی بسیاری را به هم پیوند می‌دهد و می‌تواند گروه‌های دوستی را بسازد.
منبع: fekrbonyan.com