بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان

لغزش مهره یا اسپوندیلولیستزیس (به انگلیسی: Spondylolisthesis) جابجایی یک مهره بر روی مهره دیگر است که باعث درد می‌شود که در سال ۱۷۸۲ میلادی توسط مامای بلژیکی به نام دکتر هربیناکس شناخته شد.
این جابجایی در فقرات کمری بین مهره هایL۴-L۵ و L۵-S۱ شیوع بیشتری دارد.گاهی به دلیل ضعف استخوان در پیری، سرطان و حرکت شدید ورزشی اتفاق می‌افتد.
حدود ۴ تا ۵ درصد مردم مبتلا به این بیماری هستند.به لیزخوردن یا لغزش مهره بالایی بر روی مهره پایینی اسپوندیلولیستزیس می‌گویند که چهار درجه دارد. درجه چهار شدیدترین حالت می‌باشد و نیاز به عمل جراحی دارد. شایع‌ترین حالت لیزخوردگی در ستون فقرات، حرکت مهره پنجم کمر(L5) بر روی مهره خاجی یا ساکروم (S1) می‌باشد. عواملی چون فشار شدید، شکستگی ها، تومورها، برخی از عوامل مادرزادی و یا تغییرات تخریبی در ناحیه پشتی مهره‌ها می‌توانند باعث بروز این حالت شوند.لیزخوردگی‌ها به خصوص درجات شدید آن باعث فشار به عناصر عصبی نخاع می‌گردند. درجات پایین لیزخوردگی به درمان محافظه‌کارانه جواب می‌دهد و فیزیوتراپی در این زمینه موثر است. انجام تمریناتی که باعث افزایش ثبات ستون فقرات می‌گردند و تحت عنوان تمرینات ثبات‌دهنده معروف‌اند با توجه به وضعیت بیماربسیار کمک کننده می‌باشند. هدف اصلی از انجام این گونه تمرینات، تقویت عضلات عمقی ستون فقرات می‌باشد که نوع تمرینات و شدت آن ازطریق فیزیوتراپیست کنترل می‌شود.

_ عواملی که باعث ایجاد درد در اسپوندیلولیستزیس می‌گردند

* لیگامان‌های طولی قدامی، خلفی و بین خاری

*سخت شامه (Dura mater)

*جسم مهره

*مفاصل فاست (آپوفیزیال)

*عضلات

*طناب نخاعی یا ریشه های اعصاب نخاعی

_ تشخیص و درمان اسپوندیلولیستزیس

روش‌های تشخیصی که ممکن است پزشک برای کمک به تشخیص اسپوندیلولیستزیس بزرگسالان استفاده کند عبارتند از:

معاینه فیزیکی: پزشک یک معاینه فیزیکی کامل را برای ارزیابی هر درد یا ضعفی انجام خواهد داد.

ممکن است از بیمار بخواهیم تا اقدامات یا فعالیت‌های فیزیکی جزئی از قبیل خم شدن به جلو وعقب و یا غیره انجام شود. علاوه بر این سابقه پزشکی فرد باید مورد ارزیابی قرار گیرد.

عکس ساده: عکس ساده در نشان دادن این که استخوان های کمری که به جلو لغزیده است و همچنین میزان و وسعت لغزش مفید می باشد.

ممکن است این آزمایش تشخیصی اگر هر گونه مورد غیر طبیعی که به علت افزایش سن در ستون فقرات ایجاد شده مانند تشکیل خار استخوانی را نشان دهد.

تصویر برداری تشدیدی مغناطیسی (MRI)

ام آر آی: ( یک اسکن دقیق تر می باشد که با استفاده از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی عکس‌های کاملی از داخل استخوان و بافت های نرم تولید می کند.)

اسکن ام آر آی می‌تواند یک تصویر واضح تر از دیسک دچار پرولاپس را فراهم کند و هر گونه فشردگی در نخاع را (در صورت وجود ) شناسایی می‌کند.

توموگرافی کامپیوتری CT: سی تی اسکن یک سری از عکس‌های ساده از چندین زاویه را برای ایجاد تصاویر مقطعی از استخوان و بافت‌های نرم بدن می‌گیرد.

این روش به پزشک اجازه بررسی ستون فقرات و ساختار‌های اطراف آن را می‌دهد.
ممکن است بسیاری از عارضه‌های پزشکی علائم و نشانه‌های مشابهی داشته باشند. پزشک شما ممکن است آزمایش‌های اضافی برای رد سایر عارضه‌های پزشکی ( سایر شرایط بالینی ) در رسیدن به تشخیص قطعی انجام دهد.

_ درمان
درمان مرتبط با اسپوندیلولیستزیس کمری در بزرگسالان در درجه اول بر تسکین علائمی که باعث درد و سفتی می‌شوند، متمرکز می‌شود.

_ اقدامات درمانی غیر جراحی عبارتند از:

ممکن است داروهای خوراکی ضد‌التهابی غیر استروئیدی برای درمان اسپوندیلولیستزی کمری در بزرگسالان استفاده شود. این داروها می‌توانند درد و تورم را کاهش دهند.
تزریق کورتیکو استروئید‌ها به فضای اپیدورال (منطقه نزدیکی در ستون فقرات ، در داخل ستون مهره‌ها ) به تسکین موقت علائم و بهبود دامنه حرکتی کمک می‌کند.

توجه به این موضوع که تزریق کورتیکو استروئید‌ها تنها باعث تسکین درد می‌شوند اهمیت دارد. دوره‌های بیش از حد طولانی از چنین تزریق‌هایی ممکن است باعث آسیب مفاصل در دراز مدت شود.
تمرینات فیزیوتراپی شامل تقویت و بهبود انعطاف پذیری کمر می شوند. کشش کمر و عضلات شکم نیز توصیه می‌شود.
اگر فرد به درمان محافظه کارانه پاسخ ندهد، ممکن است درمان‌ها ی جراحی برای اسپوندیلولیستزیس کمری در بزرگسالان توصیه شود.
مشورت با پزشک در مورد روش‌های جایگزین دیگر قبل از تصمیم‌گیری توصیه شده است.

رایج‌ترین اعمال جراحی که شامل برداشت فشار از طناب نخاعی (ستون فقرات ) می‌باشند، عبارتند از :

لامینکتومی کمری (حذف قسمتی از کمر): این عمل جراحی برای از بین بردن فشار بر روی نخاع و یا اعصاب از طریق برداشتن لایه ای (از کمر ) انجام می‌شود.

در طول یک روش لامینکتومی کمری، لایه ای ( قسمت کوچکی از پوشش استخوان درستون فقرات ) برای ایجاد فضای اضافی برای اعصاب در کانال نخاعی برداشته می‌شود.

سپس مواد پیوند استخوان فضای خالی و دو یا چند مهره از ستون فقرات کمری که به هم متصل هستند را برای ایجاد ثبات (مقاومت ) پر می‌کند.

با این حال، ممکن است این روش بدون هم جوشی (اتصال ) ستون فقرات کمری انجام شود.
الحاق داخل تنه ای ستون فقرات قدامی ALIF این عمل جراحی از جلو ( مقابل ) از طریق یک برش در شکم انجام می‌شود. این (عمل جراحی ) شامل حذف مهره‌های آسیب دیده و معیوب استخوان و دیسک اطراف کمر می‌باشد و سپس مواد پیوند استخوان برای پر کردن فضای خالی استفاده می‌شود و سپس به ستون فقرات جوش داده می‌شوند.
اسپوندیلولیستزیس بزرگسالان موثر بر کمر عارضه ای است که جلوگیری از آن به دلیل تنوع عوامل خطری که باعث آن می‌شوند، بسیار دشوار می‌باشد.

با این حال رعایت دستورالعمل‌های پیشگیرانه خاصی می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این عارضه کمک کند.

این موارد عبارتند از :

ورزش منظم
استراحت کافی بین تمرینات می‌تواند به جلوگیری از آسیب به علت استفاده بیش از حد کمک کند.
افرادی که در ورزش‌های دشوار با فشار بالا شرکت می‌کنند، باید برای کمک به کاهش خطر ابتلا به اسپوندیلولیستزیس بزرگسالان درپایین کمر تجهیزات و لباس ایمنی مناسب بپوشند.
حفظ وزن سالم بدن می تواند به کاهش استرس‌های ناخواسته در ستون فقرات کمک کند.
پیش‌بینی وضعیت در زمان طولانی در مورد اسپوندیلولیستزیس کمری در بزرگسالان به شدت وخامت بیماری بستگی دارد.
در مواردی که مهره‌ها ی خم شده (دچار لغزش )، فشار بر هیچ عصبی وارد نمی‌کنند، ممکن نیست فرد بازگشت مجدد اسپوندیلولیستزیس را پس از درمان تجربه کند.
به طور کلی در درصد بالایی از افراد با مواردی از اسپوندیلولیستزیس خفیف، درمان‌های محافظه کارانه معمولا موفقیت‌آمیز می‌باشند.
ممکن است در درصد بالایی از افراد با اختلالات شدید، درمان‌های جراحی در تسکین علائم و فراهم کردن زندگی با کیفیت بهتر موفقیت آمیز باشند.

منابع:

noskhe.com
iranorthoped.ir
omidrehab.com