کولیک نوزاد (به انگلیسی: Baby colic) یا قولنج نوزادی به گریه‌های بی‌وقفه بیش از سه ساعت در روز که بیش از سه روز در هفته رخ دهد و حداقل سه هفته تدام یابد، در نوزادان دو هفته تا چهارماهه‌ای که جز این سالم به نظر می‌رسند، گفته می‌شود.

-اگر نوزاد شما کامل باشد، قولنج ممکن است در ۲ هفتگی شروع شود.
– تقریبا همیشه ۳ تا ۴ ماه طول می‌کشد.
– جنسیت نوزاد و ترتیب زایمان و یا شیر خشک یا شیر مادر بر این موضوع تاثیر نمی‌گذارد.
– کودکان مبتلا به قولنج با کودکانی که قولنج ندارند فرقی نمی‌کنند.قولنج به طور معمول در نوزادان حدود سه هفتگی شروع می‌شود و هنگامی که کودک به سه تا چهار ماهگی رسید به پایان می‌رسد. این درد توسط یک مسئله پزشکی ایجاد نشده و کولیک نوزاد همان حملات مکرر و منظم گریه به مدت سه ساعت یا بیشتر در شب تعریف شده است.
– پیش بینی شده که حدود۴۰ درصد از تمام نوزادان دارای کولیک هستند. علت درد هنوز به خوبی شناخته نشده است. برخی فکر می‌کنند به دلیل عدم بلوغ عصبی و یا عادت به جهان خارج از رحم است که می‌تواند برای برخی از کودکان برای یک مدت زمان کوتاه تحریک‌پذیر باشد.
– برخی از کودکان حساسیت بیشتری به تحریک نسبت دیگران دارند. یک کودک کولیکی ممکن است به گاز، رفلکس اسید یا یک حساسیت غذایی واکنش نشان دهد. پدر و مادر در مورد علائم کودک با پزشک متخصص اطفال صحبت کنند. پزشک شما می‌تواند در مدیریت علت، مانند استفاده از فرمول‌های مختلف و یا تغییر مواضع تغذیه‌ای به شما کمک کند.
– از آن‌جا که علت می‌تواند متفاوت باشد هیچ درمان اثبات شده ای برای کولیک وجود ندارد. با این حال، اگر شما قادر به کشف علت قولنج کودک خود باشید ممکن است قادر باشید تا حملات گریه کودک را کوتاه کنید.
گریه‌های ناشی از کولیک نوزاد می‌توانند موجب اضطراب در روابط، نقصان در شیردهی، افسردگی پس از زایمان، مراجعه‌های بی‌مورد به دکتر، یا آزار کودک، از جمله سندروم تکان شدید کودک شوند.

هیچ‌گونه آسیب درازمدتی در ارتباط با کولیک نوزادی وجود ندارد.

چه عواملی باعث قولنج یا کولیک نوزاد می‌شود؟

علت دقیق قولنج ناشناخته است و به همین دلیل راهی روشن برای کمک به آن وجود ندارد. برخی از نظریات آنچه در پشت آن است عبارتند از:
– سیستم گوارشی رو به رشد با عضلاتی اغلب اسپاسم دارند
-گاز (۱۸ درمان نفخ شکم نوزاد)
– هورمون‌هایی که موجب درد معده یا خستگی می‌شوند
– حساسیت بیش از حد به نور، سر و صدا و غیره
– سیستم عصبی در حال توسعه
به‌خاطر داشته باشید چیزهای زیادی وجود دارد که ممکن است شبیه به قولنج باشد اما قولنج نباشد. اگر در مورد نوزاد خود نگران هستید، دکتر می‌تواند معاینات کاملی برای بررسی علت پزشکی برای گریه نوزاد انجام دهد. نوزاد می‌تواند به دلایل زیر تحریک پذیر باشد:
– عفونت
– مشکلات ریفلاکس اسید یا معده (درمان ریفلاکس معده در نوزادان)
– فشار یا التهاب مغز و سیستم عصبی
-مشکلات چشم، مانند خراشیدگی یا افزایش فشار
-ضربان قلب نامنظم
– آسیب به استخوان‌ها، عضلات، یا انگشتان دست

_ تشخیص قولنج یا کولیک نوزاد

– پزشک کودک یک معاینه فیزیکی برای شناسایی علل احتمالی ناراحتی کودک مانند انسداد روده کودک (انسداد روده) انجام خواهد داد. اگر کودک سالم باشد، ممکن است قولنج تشخیص داده شود.
– آزمایشات آزمایشگاهی، اشعه X و سایر آزمایش‌های تشخیصی معمولا مورد نیاز نیست، اما در موارد نامشخص، آن‌ها به حذف سایر شرایط به عنوان علل احتمالی کمک می‌کنند.
کولیک زمانی تشخیص داده می‌شود که سایر عامل‌های احتمالی گریه رد شوند. این کار معمولاً با توجه به سابقه پزشکی و آزمون فیزیکی امکان‌پذیر است، و در اکثر موارد نیازی به تست‌هایی همچون اشعه ایکس یا آزمایش خون نیست. کودکانی که گریه می‌کنند، ممکن است تنها گرسنه، ناراحت یا بیمار باشند.

علائم نگران‌کننده شامل: افزایش دمای بدن، سابقه مشکلات تنفسی، یا عدم افزایش وزن مناسب در کودک هستند.

«چراغ قرمز»هایی که نشان‌دهنده نیاز به رسیدگی‌های بیشتر هستند، شامل:

استفراغ (استفراغی که سبز یا زرد، خونی یا بیش از ۵ بار در روز رخ دهد)
تغییر مدفوع (یبوست یا اسهال، به خصوص همراه با خون یا مخاط)
دمای غیرعادی (دمای مقعدی کمتر از ۹۷٫۰ درجه فارنهایت (۳۶٫۱ درجه سلسیوس) یا بیشتر از ۱۰۰٫۴ درجه فارنهایت (۳۸٫۰ درجه سلسیوس))
تحریک‌پذیری (گریه مداوم در تمام روز، با بازه‌های آرامش کوتاهی در میان آن)
بی‌حالی (خواب‌آلودگی بیش از اندازه، عدم لبخند یا نگاه مشتاق، مکیدن ضعیف که بیش از ۶ ساعت ادامه یابد)
افزایش ضعیف وزن (کمتر از ۱۵ گرم در روز)

مشکلاتی که در صورت وجود یکی از علائم بالا بایستی مورد بررسی قرار گیرد:

عفونت‌ها (مانند عفونت گوش، عفونت ادرار، مننژیت، عفونت آپاندیس)
دردهای گوارشی (مانند آلرژی غذایی، بازگشت اسید، یبوست، انسداد گوارشی)
مشکلات تنفسی (بر اثر عواملی مانند سرماخوردگی، گرد و خاک بسیار، انسداد مادرزادی بینی، زبان بسیار بزرگ)
افزایش فشار مغز (مانند لخته خون، هیدروسفالی)
درد پوستی (مانند سوزن پوشک باز، جوش‌های تحریک شده، موی پیچیده دور انگشت)
درد دهانی (مانند عفونت قارچ)
درد کلیه (مانند انسداد سیستم ادرار)
درد چشم (مانند قرنیه آسیب‌دیده، گلوکوما)
مصرف بیش از اندازه (مانند ویتامین D یا سدیم بیش از اندازه)
موارد دیگر (مانند سردرد میگرنی، مشکل قلبی، پرکاری تیروئید)

نوزادانی که دائماً آزرده هستند، افزایش وزن کمی دارند، و هر روز بیش از ۵ بار استفراغ می‌کنند، یا مشکلات تغذیه‌ای جدی دیگری دارند بایستی برای بیماری‌های دیگری (همچون عفونت ادراری، انسداد گوارشی، بازگشت اسید) آزمایش شوند.

_ عوامل خطرساز در قولنج یا کولیک نوزادی چیست؟

نوزادان مادرانی که در دوران بارداری یا بعد از زایمان سیگار می‌کشند، خطر ابتلا به قولنج دارند. بسیاری از نظریه‌های دیگر درباره عواملی که باعث قولنج می‌شود وجود دارد، اما هیچ کدام اثبات نشده‌اند. برای مثال:
– قولنج بیشتر در میان نوزادان اول یا نوزادانی که شیر خشک می‌خورند رخ نمی‌دهد.
-رژیم غذایی مادر شیرده احتمالا قولنج را مهار نمی‌کند (لیست مواد نفاخ و ضد نفخ در دوران شیردهی)
– دختران و پسران – بدون توجه به ترتیب زایمان آن‌ها و نحوه تغذیه آن‌ها – قولنج را در تعداد مشابه تجربه می‌کنند.

_ عوارض جانبی
در واقع قولنج هیچ عواقب طولانی پزشکی ندارد. نوزادانی که قولنج دارند به صورت طبیعی رشد می‌کنند.

_ درمان قولنج یا کولیک نوزاد چیست؟
قولنج اغلب بعد از سه ماهگی نوزاد به خودی خود بهبود می‌یابد. متاسفانه هیچ درمان اثبات شده‌ای وجود ندارد که به‌طور مداوم به تمام کودکان کمک کند. درمان‌هایی که مورد آزمایش قرار گرفته‌اند عبارتند از:

اداره‌ی کولیک عموماً غیرمداخله‌گرانه است و شامل اطمینان‌بخشی به والدین است. اقدامات آرام‌سازانه می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند، شامل: قنداق کردن با پاهای خم کرده، گرفتن نوزادان بر روی بغل یا شکم‌شان، تاب‌دادن بچه به اطراف یا جلو و عقب همراه با پشتیبانی مناسب از سر، درآوردن صدای هیس، و شیر دادن مادر یا استفاده از پستانک. ارتباط چشمی، صحبت کردن، و بغل کردن نوزاد نیز از اقدامات مناسب دیگر هستند، گرچه هنوز مشخص نشده است که آیا این اقدامات اثربخشی بیشتری از پلاسبو دارند یا نه.
۱- داروهای ضدگاز
داروهای ضدگاز مانند دایم تیکون احتمالا به کاهش نشانه‌ها کمک نمی‌کند (قطره دایمتیکون برای نوزاد). این داروها به طور کلی ایمن هستند، به جز برای نوزادانی که باید داروهای جایگزین تیروئید مصرف کنند.
*قطره پدی لاکت ( PediLact )
*قطره کولیک ایز ویتان ( Colic Ez )
*قطره کولیک اید ویتابیوتیکس ( Colicaid )
* قطره اینفاکول انگلستان ( infacol )

۲- پروبیوتیک‌ها
پروبیوتیک‌ها (پروبیوتیک چیست+۲۰ خواص درمانی آن) موادی هستند که به حفظ تعادل طبیعی “باکتری” “خوب” در دستگاه گوارش کمک می‌کند. از آن‌جا که نوزادان مبتلا به قولنج ممکن است عدم تعادل این باکتری‌های مفید را داشته باشند، محققان تلاش کرده‌اند برخی از این پروبیوتیک‌ها را در تعدادی از مطالعات جایگزین کنند. به‌طور خاص، Lactobacillus reuteri ، علائم قولنج را به‌طور قابل توجهی کاهش داد.
قبل از دادن هر دارویی به کودک، با دکتر او صحبت کنید.
_ درمان‌های طبیعی کولیک یا قولنج نوزاد
۱. رفلکس کودک را برطرف کنید:
اولین چیزی که مادران می‌خواهند برطرف کنند رفلاکس نوزاد است. این وضعیت اغلب علائم مشابه با کولیک دارد و می تواند با درمان‌های طبیعی کاهش یابد.

۲. رژیم غذایی شیردهی:
اگر مادر شیرده هستید، باید از غذاهائی که باعث قولنج می شوند اجتناب کنید. لبنیات مجرم بزرگ است. بنابراین دیگر آلرژی‌های معمولی مانند گندم / گلوتن، تخم‌مرغ، صدف، مرکبات، کافئین و غذاهای تند نیز وجود دارد. سیستم گوارش نابالغ بچه‌ها می‌توانند به پروتئین‌های مختلف غذا در شیر مادر واکنش نشان دهند. سعی کنید این غذاهای آلرژیک را از رژیم خود حذف کنید.

۳. قنداق کردن:

تحقیقات نشان داده است که قنداق کردن، باعث کاهش گریه‌ی نوزاد در زمان خونگیری از کف پای او است ، پیچیدن نوزاد، باعث ایجاد حس راحتی و امنیت می‌شود ، که می تواند گریه‌ی او را متوقف کند.

سر و صورت نوزاد نباید پوشانده شود تا بتواند راحت نفس بکشد ، اگر کودک شما راحت است که دست‌هایش آزاد باشد‌، زمان قنداق کردن دست‌های او را آزاد بگذارید؛ زمانی که یاد گرفت بچرخد و روی شکم دراز بکشد، دیگر او را قنداق نکنید‌، زیرا احساس ناراحتی می‌کند.

۴. کودک‌تان را تکان دهید:

یک تکنیک ثابت شده‌ی علمی برای متوقف کردن گریه‌ی کودک، تکان دادن او است تکان دادن بر طبق حرکات موزون کودک را آرام می کند. کودک‌تان را بر روی بازو گذاشته و به آرامی تکان دهید.

نگه داشتن کودک در حال گریه بر روی بازو به او حس امنیت می‌دهد، و کمک می‌کند که در طولانی مدت وقتی کودک به یک فرد بالغ تبدیل شد، از سلامت روانی خوبی برخوردار باشد.

۵. آواز خواندن برای آرام کردن:

آواز خواندن می‌تواند تاثیر آرام‌بخشی بر روی کودک شما داشته باشد، آواز خواندن همراه با تکان دادن، روند آرام کردن کودک را سریع تر می کند.تحقیقات ثابت کرده است که روش قدیمی آواز خواندن برای نوزاد صحیح است ،نوزادها ترجیح می‌دهند که مادر آواز بخواند و این‌که چقدر صدای خوبی دارد، اهمیتی ندارد. بنابراین، آواز بخوانید تا کودک‌تان آرام شود.

۶. صدای داخل رحم را تکرار کنید:

زمانی که بچه‌ها داخل رحم هستند، محیط کاملا آرام و ساکت نیست آن ها صدای جریان خون ، معده و حرکات روده را می‌شنوند ،با به وجود آوردن صدای مشابه، به کودک‌تان اجازه می‌دهید تا دوباره فضای داخل رحم را تجربه کند و آرام شود صداهای این چنینی را تکرار کنید تا کودک آرام شود.

پدر کودک را نزدیک سینه نگه دارد و یک نت آرام را زمزمه کند، لرزش سینه و صدای آرام کننده، خیلی خوب گریه‌ی کودک را متوقف می‌کند.

۷. حرکات دوچرخه‌ای انجام دهید:

ناراحتی در معده می‌تواند، موجب گریه‌ی بدون توقف کودک شما شود، کمک کنید تا آروغ بزند، کودک را روی زمین بخوابانید و پاهایش را با حرکات چرخشی مثل رکاب زدن در دوچرخه تکان دهید بعد از آروغ زدن، گریه متوقف می‌شود.
۸. اجازه دهید نوزاد مک بزند:
بچه‌ها یک رفلکس مکنده بسیار قوی دارند که نیاز به اشباع دارد. بعضی از نوزادان در هنگام خروج از رحم در حالت مک زدن انگشت خارج می‌شوند. قرار دادن دست در دهان به نوزادان آرامش می‌دهد. به نوزاد اجازه دهید از پستانک استفاده کند و در صورت نبود آن از مک زدن انگشت استفاده کند . این کار باعث می‌شود نوزادی که قولنج دارد آرام شود.

۹. هوای تازه دریافت کنید:
چیزی در مورد هوای تازه جادویی است. وقتی نمی‌توانم فرزندانم را آرام کنم آنها را بیرون می‌برم خورشید، باد، صدای پرنده، حرکت، همه این عناصر کمک به تغییر خلق‌وخو و آرامش بچه‌ها می‌کنند.

۱۰. حمام گرم بگیرید:
بعلاوه، بعضی نوزادان حمام گرم را دوست دارند. این می‌تواند روحیه آن‌ها را تسکین دهد. نیازی نیست صابون یا حباب به حمام اضافه کنید. فقط آب گرم و محیط آرامش بخش حمام کافی است. شما همچنین می‌توانید یک پارچه را گرم کنید و روی شکم نوزاد قرار دهید.

۱۱. ایجاد جنبش:
بعضی مادران بچه‌ها را در کالسکه قرار می‌دهند و راه می‌برند. بعضی نیز از ماشین سواری استفاده می‌کنند. حرکات ارتعاشی می‌توانند ابزار خوبی برای والدین با کودکانی که کولیک دارند، باشند. هر کاری می‌توانید انجام دهید ! نکته این است که حرکت می‌تواند نوزاد را آرام کند.

۱۲. فعالیت بدنی:
بعضی از ورزش‌های کودک برای آزاد شدن گاز به دام افتاده معجزه می‌کند . می توانید از دوچرخه پا، خم کردن پاها و یا فشار شکم خود بر روی ران استفاده کنید. همچنین می‌توانید ماساژهای آرام شکم ، کف پا و ماساژ کمر انجام دهید. (همیشه از حرکات در جهت عقربه‌های ساعت در هنگام مالش نوزاد استفاده کنید ). در طی فرآیند تولد چیزهای زیادی وجود دارد که بدن نوزاد را از هماهنگی خارج می‌کند که می‌تواند بر خواب، حرکات روده، هضم، تأثیر بگذارد.

۱۳. در صورت لزوم از پشتیبانی دستگاه گوارش استفاده کنید:
همان‌طور که قبلا ذکر شد، برخی از پزشکان معتقدند کولیک مربوط به دستگاه گوارش نابالغ نوزاد است. گاز به دام افتاده، دستگاه گوارش تند و رفلکس اسید (همه نوزادان برخی از فرم‌ها را تجربه می‌کنند) می‌تواند به علائم کولیک منجر شود. بعضی از مادران متوجه می‌شوند که آب شیرین خوب است. بعضی دیگر از شیرخشک با زغال فعال استفاده می‌کنند که می‌توانند گاز اضافی را جذب کنند. بعضی از پروبیوتیک‌های کودک استفاده می‌کنند. در مطالعات، پروتئین پروبیوتیک علائم کولیک را کاهش می‌دهد.

۱۴. کمک گرفتن:
با وجود تمام تلاش‌های ما، گاهی بچه ها فقط گریه می‌کنند. گاهی اوقات هیچ کاری نمی‌توانیم انجام دهیم تا آن را بهتر کنیم. تماشای این صحنه به عنوان یک پدر و مادر ناراحت کننده است . برای مادران افسرده (افسردگی بعد از زایمان، قولنج نوزاد غیرقابل تحمل است. بنابراین حتما کمک بخواهید. اگر گریه نوزاد شدید است از یک دوست یا اعضای خانواده کمک بگیرید. آخر هفته هم از پدر کمک بگیرید و خودتان استراحت کنید. با مشاور یا مادران دیگر نیز صحبت کنید.

۱۵. قرار دادن نوزاد روی شکم:
نوزاد خود را بر روی شکم، در سراسر معده یا دامان قرار دهید. تغییر موقعیت ممکن است به آرام کردن برخی از نوزادان کولیکی کمک کند. شما همچنین می‌توانید پشت کودک خود را مالش دهید که هر دو تسکین دهنده و ممکن است به عبور گاز کمک کند. علاوه بر این، قرار دادن بر روی شکم به کودک شما در ساخت عضلات گردن و شانه قوی تر کمک می‌کند. به یاد داشته باشید تنها کودک خود را در حالی که بیدار و تحت نظارت است بر روی شکم قرار دهید.

۱۶. حمل کردن کودک:
نوزادان با درد اغلب به خوبی به نگهداری شدن پاسخ می‌دهند. نزدیک شدن به شما سبب آرامش کودک است. نگه داشتن کودک برای مدت طولانی در اوایل روز ممکن است به کاهش درد در شب کمک کند. استفاده از یک حامل نوزاد اجازه می‌دهد تا شما نوزاد را در حالی که بازوهای او آزاد است بسته نگه دارید.

۱۷. نوزاد را بعد از خوردن شیر عمودی ( راست ) نگه دارید:
بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) ممکن است یک عامل کمک به قولنج باشد. نوزادان مبتلا به ریفلاکس مری تجربه سوزش سر دل دارند زیرا شیر مادر یا شیر خشک در حال بالا آمدن از طریق مری است.
نگه داشتن کودک به صورت عمودی به مدت بیست الی نیم ساعت پس از تغذیه می‌تواند علائم رفلکس اسید را کاهش دهد. قرار دادن نوزاد به پشت و یا خمیده در صندلی ماشین بعد از خوردن غذا می‌تواند علایم را بدتر کنند و سبب می‌شود کودک بد خو شود.

۱۸. استفاده از غلات برنج برای ضخیم شدن شیر:
غلات برنج نوزاد می‌تواند به یکی از دو شیر مادر یا شیر خشک به عنوان یک عامل غلیظ کننده اضافه شود. این یکی دیگر از راه‌ها برای کمک به کاهش حملات رفلکس اسید در نوزادان مبتلا به GERD است.
یک قاشق غذاخوری غلات برنج را به یک اونس از شیر خشک یا شیر مادر دوشیده شده اضافه کنید. شما ممکن است نوک پستانک بطری کودک را برای عبور مایع ضخیم‌تر کمی بزرگتر سوراخ نمایید. قبل از مصرف با پزشک متخصص اطفال مشورت نمایید.

۱۹. تعویض شیر خشک:
ناراحتی از عدم تحمل به پروتئین و یا آلرژی به شیر ممکن است تا حدی مسئول کولیک کودک شما باشد. در این مورد، تعویض شیر خشک اصلی یا یک منبع پروتئینی مختلف ممکن است آن را برای هضم آسان‌تر سازد.
حدود دو روز طول می‌کشد تا متوجه بهبود علائم شویم. اگر کودک شما هنوز هم با همان میزان گریه می‌کند عدم تحمل یا آلرژی ممکن است عامل مشکل نباشد.
توجه کنید که چه کاری به تسکین کودک شما کمک می‌کند یا نمی‌کند. این به شما کمک خواهد تا با دقت بهترین راه حل را برای بازگرداندن صلح به خانه و راحتی خود در نظر بگیرید.

_ درمان کولیک با گیاهان

رازیانه: چه به شکل چای و به فرم عصاره یا عرق مصرف شود می‌تواند نوزاد مبتلا به کولیک را آرام کند. تاثر آن به دلیل رفع گازهایی است که در معده نوزاد جمع شده‌اند. در ضمن بعضی از متخصصان مالیدن روغن رازیانه روی شکم نوزاد و ماساژ دادن با آن را توصیه می‌کنند، مصرف عصاره رازیانه تا یک‌سالگی

شوید و نعناع: اگر این دو گیاه را به هم مخلوط کنید و به فرم دم‌نوش در بیاورید اثر بخشی‌شان چند برابر می‌شود.
در صورت وجود رفلاکس مصرف نعناع قطع شود چون موجب تشدید رفلاکس شود.

زیره سیاه: عصاره زیره سیاه نفخ را برطرف و نوزاد را آرام می‌کند.

بابونه، بادرنجبویه، زیزفون: عصاره هر کدام از این این گیاهان می‌توانند برای آرام کردن نوزاد کولیکی موثر باشند.

منابع:

۱- سایت دانشنامه‌آزاد

۲- سایت niniban.com