بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان

 

خواب رفتن پا ممکن است در پنجه، انگشتان، پاشنه و کف پا رخ دهد. این اتفاق با علائمی همچون گزگز و سوزن سوزن شدن و بی‌حسی دست و پا همراه است و می‌تواند علل زیادی داشته باشد. بعضی از آن‌ها مشکلاتی ساده و بعضی دیگر بیماری­‌های مهمی هستند. ولی در همه آن‌ها اشکالی در مسیر انتقال حس لمس از پوست به مغز ایجاد شده است. همان‌طور که گفته شد این مشکل می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد.

این عارضه به‌صورت ناگهانی، در حین راه رفتن، خواب، چهار زانو نشستن، در افرادی که دیسک کمر دارند و یا بانوان حامله به علت کم تحرکی و نشستن زیاد بیش‌تر نمایان شود. افرادی که به صورت مکرر و مداوم به این عارضه دچار می‌شوند باید جهت درمان به پزشک متخصص مراجعه کنند و همچنین می‌توانند از خواب رفتن زیاد پا و یا دست با ورزش جلوگیری کنند.

علت به خواب رفتن پا

بسیاری از ما خواب رفتن پا یا بهتر بگوئیم سوزن سوزن شدن یا گزگز پا را حس کرده‌ایم. این احساس اغلب ناشی از بودن در یک وضعیت برای مدت طولانی یا خوابیدن به شکلی که خون برای جریان یافتن در قسمتی از بدن دچار مشکل شود؛ است. خواب رفتن پا با اصلاح وضعیت پس از چندین دقیقه رفع می‌شود و فرد بدون وجود آمدن هیچ مشکلی به وضعیت طبیعی برمی‌گردد. اما اگر احساس سوزش کف پا، گزگز پا، مور مور و ضعف پا می‌کنید، که از بین نمی‌رود یا مرتب دچار خواب رفتن کف پا می‌شوید، زمان آن رسیده است که به پزشک مراجعه کنید. بعضی از بیماری‌ها باعث گزگز و بی‌حسی پا و ساق پا می‌شوند و در حالی که بعضی از آن‌ها چیزی بیشتر از یک مشکل ساده نیستند، موارد دیگر ممکن است علامت بیماری‌های شدیدتری باشند. در صورتی که گزگز پا درمان نشود، پا و ساق پای شما در معرض بیماری یا آسیب‌دیدگی شدیدتری قرار می‌گیرد.

خواب رفتن پا نوعی احساس گزگز (احساس “سوزن سوزن شدن”) یا سوزش در پا و سوزش کف پا است که بدون تحریک بوجود می‌آید و می‌تواند ناشی از آسیب‌دیدگی قبلی پا یا فشار آمدن به یکی از عصب‌های پا باشد. دیگر علل سوزن سوزن شدن پا عبارتند از صدمه دیدن اعصاب پا بر اثر قرار گرفتن در معرض گرما یا سرمای شدید یا ترکیبات سمی.

خواب رفتن پا می‌تواند ناشی از نوعی مشکل در گردش خون باشد که جریان خونی که به پاها می رود را ضعیف می‌کند یا می‌تواند ناشی از آسیب دیدگی پا یا ورزش شدید باشد. علت احتمالی دیگر خواب رفتن پامرالژی پارستتیکا است. مرالژی پارستتیکا درد قسمت خارجی ران بواسطه فشرده شدن عصب پوستی خارجی ران که یکی از اعصاب اصلی ران است، می‌باشد. بیماری‌های مزمنی مانند مولتیپل اسکلروزیس هم می‌توانند علت احساس خواب رفتن پا باشند. شیمی درمانی ضدسرطان و برخی آنتی‌بیوتیک‌ها هم می‌توانند باعث بوجود آمدن خواب رفتگی شوند.

نوروپاتی محیطی

ممکن است خواب رفتن پا به‌طور متناوب و بر اثر نوروپاتی محیطی بوجود آید. نوروپاتی محیطی اختلالی است که در آن اعصاب محیطی که سیگنال‌های دریافتی از بدن را به مغز و نخاع می‌رسانند عملکرد خود را از دست می‌دهند. نوروپاتی محیطی می‌تواند بواسطه شماری از بیماری‌ها و اختلالات خاص شامل اعتیاد به نوشیدن الکل، دیابت و سندروم گیلن‌باره که نوعی اختلال عصبی خودایمنی است بوجود آید. در برخی موارد، نوروپاتی محیطی هیچ علت شناخته شده ای ندارد.

اختلالات مغز، نخاع یا اعصاب محیطی

تروما، ضربه، خونریزی داخل مغزی، مولتیپل اسکلروزیس، تومور، آنسفالیت یا التهاب و تورم مغز، مننژیت، فتق دیسک، تنگی کانال نخاعی، بیماری دیسک، اسپوندیلوز گردن، وارد آمدن فشار به اعصاب ( سندروم تونل کارپ و سیاتیک) یا دیگر بیماری‌های ستون‌فقرات، حرکات تکراری یا لرزش طولانی و نورالژی یا درد عصب.

اختلالات گردش خون (قلب و عروق)

آنژین صدری، تصلب شرایین، انسداد شریانی حاد، واسکولیت، بیماری رینود، اختلالات گردش خون در شریان‌های ورتبروبازیلر.

اختلالات هورمونی و متابولیک

دیابت، قندخون پایین (هیپوگلایسمی)، کم‌کاری تیروئید، هیپوپاراتیروییدی، هیپوآلدوسترونیسم(سندروم کان)، یائسگی، میزان کلسیم، پتاسیم یا سدیم غیرطبیعی خون، اورمی و پورفیری

عفونت‌ها و سندروم‌های بعد از عفونت

عفونت ناشی از ویروس تب‌خال، ویروس زونا یا هرپس زوستر، آربوویروس؛ آفت‌های دهانی، بیماری لایم، ایدز (HIV)، جذام، سندروم گیلن باره، بیماری‌هاری و سیفلیس

بیماری‌های خودایمنی و بافت همبند

آرتریت روماتوئید، لوپوس اریتماتوی سیستمیک(SLE)، سندرم شوگرن، کم‌خونی خطرناک و دیابت

اختلالات خونی

ترومبوز، پلی‌سیتمی، ترومبوسیتوز و سرطان خون یا لوکمی

اختلالات استخوان‌ها و مفاصل

آرتروز، نرمی استخوان، پوکی‌استخوان

فیبرومیالژیا

کمبود مواد مغذی

کمبود ویتامین B1 (بری بری)، کمبود ویتامین‌های B5 و B12

بیماری‌های بدخیم

قرار گرفتن در معرض تشعشع، شیمی درمانی

اختلالات پوست

سوختگی، سرمازدگی، سندروم ایتو، بیماری صورتی ( بر اثر مسمومیت با جیوه) و پارستزی آکروباتیک

میگرن

اختلالات روانی

اضطراب، اختلال هراس یا وحشت‌زدگی، بیماری روانی

مسمومیت

فلزات سنگین (آرسنیک، سرب و جیوه)، قرار گرفتن بلند مدت در معرض اکسید نیتروژن، مونواکسید کربن، مسمویت سیگوآترا (ناشی از مصرف ماهی)، نیش مار

بیماری‌های ارثی

سندروم رفسام، بیماری فابری، بیماری شارکو ماری توث (یک اختلال ارثی که باعث تحلیل رفتن عضلات پا می‌شود)، پورفیری، سندروم دنی براون (اختلال ارثی مربوط به ریشه اعصاب) و آتاکسی تلانژکتازی

نقص ایمنی

علائم خواب رفتن پا

به‌طور کلی ممکن است خواب رفتن پا با علائمی همراه باشد؛ علائمی که بسته به شرایط، اختلال یا بیماری زمینه‌ای بوجود آورنده خواب‌رفتگی فرق کنند. به‌طور کلی تشخیص دقیق با توجه به آزمایش­‌ها و علائم دیگری که دیگر بخش‌­های بدن را دخیل می­‌کند، همراه خواهد بود. این علائم عبارتند از:

خونریزی، تاول، درد به هنگام راه رفتن، قرمزی و یا گرمی و تورم، تغییر حواس، دشواری در راه رفتن، حساسیت بیش از حد به لمس شدن، مشکلات پا مانند زخم و درد استخوان و مفصل، اختلال در هماهنگی، ضعف عضلانی، درد عصب، بی حسی یا گزگز شدن دیگر نواحی بدن، درد شدیدی که ممکن است مانند درد مچ دست در شب بدتر شود، درد، مورمور و گزگز بین انگشتان پا (نورومای مورتون) یک عارضه دردناک است که پنجه پا، به‌طورمعمول ناحیه بین انگشتان سوم و چهارم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. احساس نورومای مورتون چیزی شبیه به وجود شن یا سنگ‌ریزه در کفش و یا تا خوردن جوراب است.

چه داروهایی برای درمان خواب‌رفتگی پا استفاده می‌شود؟

داروهای ضدتشنج، لوموتیل، قطع مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین(SSRI)، آمیودارون، colistimethate، دیگوکسین، دیمرکاپرول، مفلوکین، ریلوزول، تترو دوتوکسین، تالیوم، توپیرامات، مصرف زیاد لیدوکائین یا ویتامین B6

لازم به ذکر است تشخیص این‌که کدام یک از این داروها برای یک بیمار مناسب است، بر عهده پزشک است و مصرف خودسرانه آن می‌تواند عوارض زیادی داشته باشد.

تشخیص

گزگز و به خواب رفتن پا به دلیل گوناگون بودن علل احتمالی آن له راحتی قابل تشخیص نیست. متخصص پا پس از معاینه فیزیکی، پرسش‌هایی را در زمینه سابقه پزشکی بیمار و خانواده وی، فعالیت‌های اجتماعی، عادت‌های غذایی، خطر بیماری‌های عفونی و قرار گرفتن در معرض مواد سمی مطرح می‌کند. همچنین احتمال دارد پزشک به منظور تشخیص افتراقی و از میدان حدس خارج کردن عارضه‌ها، اختلال‌ها و بیماری‌های معین دستور انجام آزمایش‌های خون، نمونه‌برداری عصب، آزمایش عملکرد تیروئید، اندازه‌گیری مقدار ویتامین‌ها، نمونه‌برداری مایع مغزی نخاعی، عضله‌نگاری برقی (الکترومیوگرافی به منظور آزمایش سطح فعالیت عضله) و سی.تی. اسکن یا ام.آر.آی. (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) را نیز بدهد تا بتواند علت بی حس شدن پا و سوزن سوزن شدن کف پا را تشخیص دهد.

درمان به خواب رفتن پا

درمان درد، بی‌حسی، ضعف رفتن یا سوزش پا و ساق پا بستگی به نتایج تشخیص متخصص طب فیزیکی و توان بخشی از علت بیماری دارد. تدابیری که برای درمان خواب‌رفتگی اندیشیده می شوند بسته به علت گزگز دست و پا، سن فرد، وجود بیماری های همراه با آن و عوامل دیگر بسیار شخصی هستند. درمان خواب‌رفتگی به طور معمول مستلزم برنامه‌­ای جامع است که بر علت زمینه­ای یا مرتبط با خواب رفتگی تمرکز کرده و به کاهش احساس غیرمعمول خواب‌رفتگی کمک می‌کند. به‌طوری که بتوان بیمار را به سوی یک زندگی نرمال و فعالانه سوق داد.

در موارد معمولی از احساس موقتی « سوزن سوزن شدن»، می توان این حس را با حرکت شدید عضو دچار خواب‌رفتگی از بین برد. در حالت طبیعی، به محض از بین رفتن فشار وارده به عصب مشکل خودبخود و بتدریج از بین می‌رود.

نمونه دیگری از فشرده شدن عصب می‌تواند فشرده شدنی باشد که بواسطه روی هم انداختن پاها بوجود می آید و بیشتر اوقات می‌توان آن را با اقدامی بسیار ساده به‌عنوان مثال از روی هم برداشتن پاها درمان کرد.

خواب‌رفتگی ایی که بواسطه حمله اضطرابی یا تنفس عمیق و سریع بوجود آید به خودی خود و بعد از تمام شدن دوره ی حمله بیماری حل می‌شود.

خواب‌رفتگی‌ایی که به خاطر گچی که خیلی تنگ است بوجود آمده هم با کاهش فشار روی اعصاب از طریق بریدن و باز کردن گچ درمان می‌شود.

دیگر علل خواب‌رفتگی که شدیدتر هستند به‌عنوان مثال دیابت نیاز به درمان بیشتری دارند. این درمان می‌تواند شامل نظارت منظم بر بیماری، دارو، فیزیوتراپی، عمل جراحی، لوازم ارتوپدی، تغییر رژیم غذایی، تغییر شیوه زندگی و بستری شدن در بیمارستان باشد.

علاوه بر مشکلات مربوط به عملکرد نورون‌ها برخی موارد مزمن خواب‌رفتگی را هم می‌توان در لیست مواردی قرار داد که به خود اعصاب صدمه می‌زنند. برخی علل آسیب عصبی عبارتند از بیماری لایم و مولتیپل اسکلروزیس، تومور مغزی هم می‌تواند اثرات مشابهی داشته باشد. برای افرادی که مکررا احساس « سوزن سوزن شدن» دارند. مراجعه به پزشک مراقبت‌های اولیه فوق‌العاده مهم است؛ پزشکی که وجود هر گونه مشکل جدی که می‌تواند باعث خواب‌رفتگی شود را مورد تست و بررسی قرار خواهد داد.

درمان شماری از علل خواب‌رفتگی می‌تواند مشتمل بر مدیریت مشکلات گردن توسط پزشک، فیزیوتراپیست یا فیریوتراپ باشد.

علاوه بر درمان علل زمینه‌ای خواب‌رفتگی می‌توان از داروهایی برای کاهش احساس نا آرامی ناشی از خواب‌رفتگی استفاده کرد. این داروها می‌توانند مشتمل بر کورتیکواستروئیدها به عنوان مثالپردنیزون باشند. در بسیاری از موارد می‌توان از کرم‌های موضعی مانند کرم لیدوکائین که برای بی‌حسی مورد استفاده قرار می‌گیرند، استفاده نمود.

مراقبت در منزل

بی حسی بعد از نشستن طولانی یا موقعیت بدنی که در آن احساس راحتی نمی کنیم بعد از بازگشت گردش خون از طریق کشش یا ماساژ دادن عضو دچار خواب رفتگی رفع می شود. اگر نتوانیم علت زمینه ای خواب رفتگی را درمان کنیم، می توانیم آسپرین و ایبوپروفن را امتحان کنیم. در موارد سخت تر، گاهی دوز پایینی از داروهای ضد افسردگی مانند آمی تریپتیلین برای درمان ضعف رفتن پاها تجویز می شوند تا درک بدن از درد تعدیل شود. در موارد شدید، ممکن است داروهای مخدری مانند کدئین تجویز شوند.

در موارد کمبود تغذیه‌ای، مکمل‌هایی مانند ویتامین‌های B کمپلکس به‌خصوص ویتامین B12 را می‌توان امتحان کرد.

باید از نوشیدن الکل اجتناب کرد. ماساژ خود با روغن‌ها یا پمادهای معطرحاوی کپسایسین می‌تواند موقتا باعث تسکین درد شود. پوشیدن کفش، دستکش و لباس‌های گشاد هم می‌تواند مفید باشد.

فیزیوتراپی

روش‌های درمان فیزیوتراپی برای اکثر افراد مبتلا به گزگز دست و پا موثر است و به‌طور خاص در مواردی کاربرد دارد که بیماری در سطح پیشرفته خود نباشد. درماناین بیماری با فیزیوتراپی به منظور تسریع فرآیند بهبود، اطمینان از دستیابی به نتایج بهینه، و کاهش احتمال عود مجدد علائم بیماری در آینده، لازم و ضروری است.

نتیجه‌گیری

همان‌طور که مطالعه فرمودید خواب رفتگی انگشتان، پاشنه و کف پا به صورت مکرر و زیاد نشانه بیماری‌های خاص مانند دیابت است. پیشنهاد می‌شود چنان‌چه به‌صورت مداوم دچار این عارضه می‌شوید به پزشک متخصص مراجعه نمایید.

 

منبع: drorthoped.com