مقاومت آنتی‌بیوتیکی: ۸۰۰۰ ترکیب دارویی جدید مؤثر
بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان. , شیرین کریمی
این گزارش که در تاریخ ۴ سپتامبر ۲۰۱۸ در سایت medical news today منتشر شده است.
نویسنده: آنا ساندواو
برخلاف اندیشۀ رایج در جامعۀ پزشکی سنتی، تحقیقات جدید نشان داده‌اند که چهار یا پنج نوع ترکیب دارویی می‌تواند در درمان عفونت‌های حاویِ باکتری‌های مقاوم در برابر درمان مؤثر باشد.
مقاومت آنتی‌بیوتیکی یا ضدمیکروبی زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها یا ویروس‌ها –برخی اوقات سوپرباگ‌ها نامیده می‌شوند- به لحاظ ژنتیکی جهش یافته و در مقابل داروها ایمن شوند.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) این پدیده را «یک تهدید رو به افزایش برای سلامت عمومی جهانی می‌داند، و لازم است در تمام بخش‌های دولتی و جامعه اقداماتی در راستای حل این مشکل صورت گیرد.»
در ایالات متحدۀ امریکا مقاومت آنتی‌بیوتیکی یک نگرانی عمده در بخش سلامت عمومی است. در هر سال، حداقل ۲ میلیون نفر در ایالات متحده امریکا دچار عفونت‌های باکتریایی مقاوم در برابر درمان می‌شوند و بیش از ۲۳۰۰۰ نفر در سال نیز به دلیل این نوع عفونت از دنیا می‌روند.
اکنون به نظر می‌رسد محققان تا حدی موفق شده‌اند که به یک راهکار برای مقابله با باکتری‌های مقاوم در برابر درمان دست یابند. تحقیقات جدیدی که توسط دانشمندانِ دانشگاه لوس آنجلس کالیفرنیا (UCLA) انجام شده است نشان داده است که ترکیب چهار یا پنج نوع آنتی‌بیوتیک می‌تواند به طور شگفت‌انگیزی در نابودی یا کند کردن سرعت پیشرفت باکتری‌های مقاوم در برابر درمان مؤثر باشد.
تاکنون دیدگاه رایج این بوده است که چنین ترکیب‌های دارویی ناکارامد و بی اثر هستند و یا ترکیب چند نوع آنتی بیوتیک باعث می‌شود مزایا و خواص دارویی آنها از دست برود اما یافته‌های اخیر خلاف این دیدگاه‌ها را نشان می‌دهد.
پاملا یاه، استادیار اکولوژی و بیولوژی تکاملی در UCLA، با همکاری ون ساوج، استاد اکولوژی و زیست‌شناسی تکاملی و زیست‌شناسی ریاضی در دانشگاه UCLA مطالعۀ جدیدی را انجام داده‌اند.
پاملا یاه با اشاره به یافته‌های این مطالعه می‌گوید: «یک سُنت در استفاده از دارو وجود دارد که بر طبق آن بایست فقط یک و شاید دو نوع دارو را استفاده کرد. ما یک جایگزین اراده کردیم که بسیار امیدبخش است. ما نبایست در جعبه ابزار پزشکی‌مان خودمان را تنها به استفاده از یک نوع یا دو نوع دارو محدود کنیم. ما انتظار داریم که چندین نوع از این‌گونه ترکیب‌ها یا بیشتر بهتر از آنتی‌بیوتیک‌های موجود عمل کنند.»
محققان یافته‌های خود را در ژورنال npj نظام‌های بیولوژی و برنامه‌های کاربردی، منتشر کردند. الیف تکین نویسندۀ اول این مقاله است.
کشف ۸۰۰۰ نوع ترکیب مؤثر
این گروه آزمایش‌های زیادی را آزمایشگاه انجام داد و یک چهارچوب ریاضیاتی، به نام تحلیل ریاضیاتی برای تعاملات کلی اجزاء (MAGIC) طراحی کرد، این چهارچوب آنها را قادر می‌ساخت که ترکیب‌های چند دارو را مطالعه و نتایج آنها را پیش‌بینی کنند.
الیف تکین می‌گوید: «ما فکر می‌کنیم MAGIC یک ابزار قابل تعمیم است که می‌توان آن را برای بیماری‌های دیگر، از سرطان‌ها نیز به کار برد و در بسیاری حوزه‌های دیگر قادر است اثرات متقابل سه مؤلفه یا بیشتر را مورد بررسی قرار بدهد و نحوۀ کارکردن نظام‌های پیچیده را تحت نظارت داشته باشد.»
تکین و همکارانش با استفاده از این ابزارها بررسی کردند که چگونه هر ترکیب ممکن از چهار یا پنج آنتی‌بیوتیک در معرض باکتری اشرشیا کولی قرار می‌گیرد. در مجموع، محققان ۱۸۲۷۸ ترکیب متفاوت را آزمایش کردند.
محققان انتظار داشتند برخی از این ترکیب‌ها در برابر باکتری‌ها خوب عمل کنند اما به طور شگفت‌آوری متوجه شدند که ۱۶۷۶ ترکیب چهار دارویی و ۶۴۴۳ ترکیب پنج دارویی نیز به همان اندازه مؤثر عمل می‌کنند.
پروفسور ساوج می‌گوید: «من وقتی فهمیدم که چه تعداد ترکیب‌های بسیار مؤثر وجود دارد تا بتوانیم شمار داروها را افزایش دهیم بسیار متحیر شدم.»
از سوی دیگر، محققان همچنین دریافتند که نسبت به چیزی که پیش‌بینی کرده بودند، ۲۳۳۱ ترکیب چهار دارویی و ۵۱۹۹ ترکیب پنج دارویی کمتر مؤثر نیز وجود دارد. پروفسور ساوج با استفاده از یک تمثیل چرایی این موضوع را توضیح می‌دهد.
او می‌گوید: «برخی از داروها به دیواره‌های سلولی حمله می‌کنند و برخی دیگر به درون ساختار DNA. این حمله شبیه حمله‌کردن به یک قلعه یا دژ نظامی است. ترکیب روش‌های مختلف حمله‌کردن می‌توانند مؤثرتر از به کار بردن تنها یک روش حمله باشد.»
ترکیب‌های انتی‌بیوتیکی امیدوارکننده‌تر
مایکل کوریلا، مدیر بخش نوآوری بالینی در مؤسسۀ ملّی بهداشت (NIH)، در مورد اهمیت یافته‌ها در زمینۀ بحران مقاومت آنتی‌بیوتیکی می‌گوید: «با توجه به شبح مقاومت آنتی‌بیوتیکی که ما را در زمینۀ بهداشت سلامت تهدید به بازگشت به دوران قبل از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌کنند، توانمندیِ استفادۀ خردمندانه‌تر از ترکیب‌های آنتی‌بیوتیک‌های موجود، که در حالت مجرد و تنها بلااستفاده شده‌اند، بسیار خوشایند است. و این کار باعث شتاب بخشیدن به آزمایش در انسان‌ها می‌شود، آزمایش ترکیب‌های آنتی‌بیوتیکی امیدوارکننده برای عفونت‌های باکتریایی که ما امروز در برابر آنها مجهز و ایمن نیستیم.»
پاملا یاه تذکر می‌دهد که انتقال کاربردی یافته‌های جدید از آزمایشگاه و تبدیل آنها به درمان‌های حیاتی در یک محیط کلینیکی ممکن است سال‌ها زمان ببرد.
منبع: medical news today