بیماریها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان
به گزارش سایت jobst-usa.com
همه ما از بدو تولد تا به حال دچار زخم و یا سوختگی شده‌ایم. تمامی ما با واژه زخم اشنا هستیم و ان را به صورت عینی یا تجربه کرده‌ایم و یا می‌دانیم که چیست.
زخم ممکن است از بسیاری جهات توصیف شود. با علت شناسی آن، موقعیت آناتومیک، چه حاد باشد و چه مزمن، باز باشد یا بسته، همه تعاریف در ارزیابی و مدیریت صحیح زخم استفاده می‌شود تا فقط نوع زخم مشخص شود و بنب بر زخم بهترین درمان برای آن انجام گیرد.
تعریف زخم
زخم به هر نوع جراحتی در بدن گفته می‌شود که با آسیب بخشی از بافت‌های بدن همراه است و یا هرگونه اختلال در تمامیت یکپارچه بودن پوست را زخم می‌گویند.
زخم‌ها می‌تواند در پوست یا مخاطی مانند مخاط دهان، مخاط تناسلی، مخاط دستگاه گوارش و… ایجاد شود، اما شایع‌ترین محل زخم‌ها پوست بدن هستند.
اکثر ما احتمالا به خاطر حضور در فعالیت‌های روزمره زندگی متحمل انواع مختلفی از زخم‌ها شده‌ایم.
تعداد زیادی زخمهای کوچک که در نتیجه آسیب سلول‌های پوست و از دست دادن عملکرد آنها نیازمند به زمان و التیام یافتن هستند.
اکثر زخم‌هایی که سطحی هستند، محدود به لایه‌های بیرونی پوست هستند.
بعضی دیگر از انواع زخم‌ها عمیق‌تر هستند و به لایه‌های بافت زیرین پوست و یا اندام‌ها می‌رسند.
بسته به عامل ایجاد زخم، مکان و عمق آن ،یک زخم می‌تواند ساده و تهدیدکننده حیات زندگی یک فرد باشد.
بسته به زمان التیام یک زخم، آن زخم می‌تواند به صورت حاد یا مزمن طبقه‌بندی شود.
بر اساس طبقه‌بندی، یک زحم حاد بدون رویداد یا پیچیدگی خاصی در زمان معین و مشخصی التیام می‌یابد.
آن دسته از زخم‌هایی که به عنوان حاد طبقه‌بندی می‌شوند زمان زیادی را برای التیام باید در نظر گرفت و باید این را در نظر داشت که ممکن است شرایط پیجیده شود.
انواع زخم چیست؟
زخم‌ها در دو دسته کلی زخم باز و زخم بسته تقسیم‌بندی می‌شوند.
زخم باز چیست؟
زخمهای باز به گونه‌ای از زخم‌ها اطلاق می‌شود که بافت‌ها و ارگان‌های بدن در معرض تماس با محیط بیرون قرار می‌گیرند. مانند زخم‌هایی که باعث نفوذ درون بافت‌های بدن می‌شوند مانند تیر یا گلوله و معمولا با خونریزی همراهند. هر نوع آسیب پوست و بافت بدن که با خونریزی خارج همراه است در این دسته قرار می‌گیرد.
زخمهای باز به دلیل اینکه امکان ورود عفونت به بدن را فراهم می‌کنند نسبت به زخمهای بسته از اهمیت بیشتری برخوردارند.
در این وضعیت عوامل عفونی می‌توانند بوسیله جسمی که سبب آسیب پوستی شده و یا هوای آلوده اطراف زخم و … به بدن منتقل شده و سبب عفونی شدن زخم و بروز عوارضی دیگر نیز شوند.
زخمهای بسته چیست؟
زخمهای بسته به گونه‌ای از زخم‌ها اطلاق می‌شود که آسیب‌های زیر جلدی که با خونریزی و کبودی زیر پوستی مشخص می‌شود و با خونریزی خارجی همراه نیست.
زخمهای بسته اغلب به‌طور خودبه‌خود بهبود یافته و مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کنند مگر در موارد شدید که با آسیب بافت‌های عمیق بدن همراه است.
روش دیگر برای طبقه‌بندی زخم‌ها این است که مشخص شود زخم تمیز یا عفونی است.
زخمهای تمیز هیچ مواد خارجی و یا عوامل بیماری‌زا داخل آن وجود ندارد.
در حالی که زخمهای عفونی یا زخمهای آلوده ممکن است دارای خاک، عوامل مربوط به عامل ایجاد کننده بیماری، باکتری یا سایر مواد خارجی باشند.
زخمهای داخلی و خارجی هر یک به چه معنا هستند؟
منشأ بعضی از زخم‌ها می‌تواند داخلی یا خارجی باشد.
زخمهای داخلی
ناشی از اختلال در عملکرد سیستم‌ایمنی و عصبی و یا کاهش خون، اکسیژن یا مواد مغذی به آن منطقه است. مانند موارد بیماری پزشکی مزمن ( دیابت، آترواسکلروز، ترومبوز ورید عمقی).
زخمهای خارجی
معمولاً در اثر نفوذ به اشیاء یا ترومای غیر نافذ و سایر علل متفرقه به شرح زیر ایجاد می شوند:
زخمهای نفوذناپذیر به چه زخم‌هایی اطلاق می‌شود؟
این‌ها معمولاً در نتیجه صدمات مکانیکی یا اصطکاک با سطوح دیگر است.
زخم باعث باز شدن و گسستن پوست نمی‌شود و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سایشی (خراش دادن لایه خارجی پوست)؛
- پارگی (زخمهای سطحی)؛
- کوفتگی (کبودی متورم به دلیل تجمع خون و سلول‌های مرده در زیر پوست)؛
- ضربه مغزی (آسیب به اندام‌ها و بافت‌های درون مغز بدون زخم خارجی قابل توجه).
زخمهای نفوذپذیر به چه زخم‌هایی اطلاق می‌شود؟
این‌ها ناشی از ترومائی است که باعث می‌شود ضخامت کامل پوست از بین برو دو عامل ضربه یا تروما با رسیدن به بافت زیرین و اندام‌ها باعث آسیب شود.
این زخم‌ها شامل موارد زیر است:
- زخمهای چاقو (ضربه اشیاء تیز به بدن مانند چاقو)؛
- زخمهای جراحی (برش‌های عمدی در پوست برای انجام اقدامات جراحی)؛
- زخمهای ناشی از گلوله (زخمهای ناشی از سلاح گرم مانند تفنگ ترکش مین و اصابت ترکش‌های ناشی از انفجار).
زخمهای دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- زخمهای حرارتی: درجه حرارت شدید، گرم یا سرد، می‌تواند منجر به صدمات حرارتی شود (مانند سوختگی، آفتاب سوختگی و سرمازدگی)؛
- زخمهای شیمیایی: این‌ها ناشی از تماس یا استنشاق مواد شیمیایی است که باعث آسیب پوست یا ریه می‌شوند.
- نیش و گاز گرفتگی: نیش می‌تواند از انسان، سگ، خفاش‌ها، جوندگان، مارها، عقرب‌ها ، عنکبوت‌ها و کنه‌ها باشد.
- زخمهای الکتریکی: این‌ها معمولاً با زخمهای سطحی مانند جرقه برق و یا عبور جریان‌های الکتریکی با ولتاژ بالا از طریق بدن می‌باشد و ممکن است همراه با آسیب داخلی شدیدتری باشد. زخم در پوست با التهاب و قرمزی بیشتری همراه است و در صورتی که زخم‌ها عفونی شوند، عمق، وسعت و شدت آنها بیشتر شده و می‌توانند تهدیدی جدی برای سلامتی به شمار آیند.
زخمهای مزمن نیز ممکن است دردناک بوده و حتی سبب ایجاد اختلال در زندگی عادی فرد شوند.
ورزش و فعالیت بدنی منظم، تغذیه مناسب و اجتناب از کشیدن سیگار از جمله عواملی هستند که به تسریع بهبودی و درمان انواع زخم کمک می‌کنند.
شستشوی محل زخم با بتادین، الکل و آب و شامپوی بچه در وهله اول و قرار دادن گاز استریل بر روی آن توصیه می‌شود.
متخصصان زخم در کلینیک زخم و سوختگی با تجربه بالا در این زمینه و پانسمان زخم شما به‌طور کاملا بهداشتی و استریل به پیشگیری از عفونی شدن زخم و بروز مشکلات بعدی کمک می‌کنند.
برای پانسمان زخم محل زخم باید بطور کاملا از عوامل میکروبی پاک‌سازی شده و سپس با تجهیزات استریل پانسمان شود.
برای بهبود سریع‌تر زخم، پانسمان زخم باید هر روز یا یک روز در میان تعویض شود تا احتمال بروز هرگونه عفونتی به حداقل برسد.
راهکارهای کمک به تسریع بهبودی انواع زخم چیست؟
- مصرف روزانه انواع ویتامین‌ها به‌خصوص ویتامین سی و ایی که به عنوان آنتی‌اکسیدان عمل کرده و نقش موثری در تسریع بهبودی انواع زخم دارند؛
- مصرف فولیک اسید که با بهبود گردش خون به درمان زخم کمک می‌کند؛
- مصرف بیشتر غذاهای حاوی پروتئین؛
- ورزش و فعالیت بدنی منظم؛
- پرهیز از کشیدن سیگار.
عفونی شدن زخم‌ها چه علایمی دارد؟
علائم و نشانه‌ها و علائم به محل زخم، عمق و عامل ایجادکننده بستگی دارد.
به‌طور کلی زخم‌هایی که همراه با درد، قرمزی، تورم، خونریزی و از بین رفتن یا اختلال در عملکرد در محل زخم وجود دارد برای ما مهم می‌باشند.
علائم عفونت
تب، ترشحات چرکی و گرمای اطراف زخم، به ویژه در موارد عفونت باشد.
تشخیص زخم عفونی و غیرعفونی
مهم‌ترین نکنه در تشخیص عفونت زخم این مورد می‌باشد:
اگر زخم را شست‌وشو دهیم و پس از شست‌وشو مجددا زخم بوی بد بدهد آن زخم عفونی است. کلا زخم‌هایی که با انجام شست‌وشو، بوی بد زخم برطرف نشود حتما عفونی است.
علائمی دیگر همچون تورم و التهاب اطراف زخم، گرمی و قرمزی اطراف زخم، احساس بوی زننده از زخم، درد ضربان‌دار در اندامی که زخم ایجاد شده و خارج شدن چرک و عفونت از محل زخم و تب و لرز شبانه مهم‌ترین علائم عفونی شدن زخم هستند که نیازمند رسیدگی دقیق هستند.
چه کسانی در معرض خطر زخم شدن هستند؟
همه انسان‌ها در معرض خطر پایدار یا ایجاد زخم هستند. اما این خطر در کودکان، افراد مسن، مصرف‌کنندگان مشروبات الکلی، کسانی که به مواد مخدر اعتیاد دارند یا افرادی که بیماری روانی یا ناتوانی دارند بیشتر است.
افرادی که در یک محیط خطرناک زندگی می‌کنند یا مشاغل خطرناک دارند نیز ممکن است در معرض خطر بیشتری برای زخم‌ها باشند. بیماران مبتلا به بیماری مزمن و یا سیستم‌ایمنی ضعیف شده در معرض خطر بیشتری برای ایجاد زخم هستند.
درمان زخم‌ها شامل چه مراحلی است؟
درمان همچنین باید شامل مراقبت و پانسمان مناسب زخم و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی در صورت لزوم باشد.
این مراحل اساسی در درمان زخم می تواند به جلوگیری از عفونت زخم و محافظت از آن در محیط کمک کند.
برخی از داروهای ضدالتهاب و مسکن‌های ضددرد نیز ممکن است برای کاهش ناراحتی و بهبود کیفیت زندگی تجویز شوند. اگر آخرین واکسن کزاز پنج سال بیشتر گذشته باشد، توصیه می‌شود که بیمار زخمی یک واکسن کزاز جدید یا تقویت کننده دریافت کند. بخصوص در موارد گزش انسان یا حیوان یا زخمهای بریدگی که در محیط‌های کثیف اتقاق می‌افتد
جلوگیری از زخم‌ها شدن
بهترین راه برای پیشگیری از زخمهای مختلف، رعایت اقدامات بهینه ایمنی در هر زمان، توجه بیشتر به خطرات محیط‌های جدید است. همیشه هنگام دست زدن به اشیاء تیز و مواد خورنده یا گرم، اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهید.
آلودگی‌های زخم باعث چه مشکلاتی می‌شود؟
آلودگی یک زخم ممکن است در لحظه ایجاد زخم یا هر زمان دیگری پس از آن اتفاق بیفتد و این تهدید تا زمان درمان کامل همواره وجود داشته باشد.
اثرات مختلف آلودگی‌های غیرباکتریایی به میزان قابل توجهی متفاوت است. به‌طور کلی، عامل مهم برای آلودگی‌های غیرباکتریایی میزان آلودگی است.
در مورد آلودگی‌های باکتریایی، نوع و ماهیت آلودگی از اهمیت بیشتری برخوردار است.
عفونت ناشی از باکتری‌های بدخیم تغذیه شده از بافت مرده و مواد خارجی آلی موجود در زخم ممکن است اشکال مختلفی داشته باشد، از جمله سه مورد مهم زیر است.
گانگرن گاز
وحشتناک‌ترین، تقریباً در بافت آسیب‌دیده عضلانی ایجاد می‌شود و با سرعت هشداردهنده گسترش می‌یابد و باعث می‌شود در صورت عدم معاینه توسط عمل جراحی یا پزشکی به مرگ منجر شود.
عفونت‌های ناشی از ارگانیسم‌هایی مانند استرپتوکوک و استافیلوکوک
که در آن تولید محلی چرک از ویژگی‌های برجسته همراه با یک واکنش عمومی است که ممکن است شدید باشد.
کزاز
یک عفونت اغلب کشنده است که چند روز پس از وقوع زخم مشخص می‌شود ، اغلب بدون هیچ‌گونه تظاهرات موضعی مشخص اما با اسپاسم عضلانی شدت یافته مشخص می‌شود.
منابع:
۱- eltiyam.com
۲- surgeryjournal.co.uk
۳- .jobst-usa.com
۴- healthline.com
۵- medlineplus.gov
