آشنایی با علائم گاستریت آتروفیک
بیماریها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان,
گاستریت اتروفیک ( Atrophic gastritis ) یکی از بیماریهای دستگاه گوارشی است. گاستریت اصطلاح پزشکی است که برای التهاب معده استفاده میشود.
گاستریت آتروفیک یک نوع مزمن گاستریت است. پزشکان اغلب التهاب ناشی از این بیماری را در غشای مخاطی یکنواخت معده پیدا میکنند. این التهاب منجر به مشکلات گوارشی مختلف میشود.
در مراحل اولیه، گاستریت آتروفیک ممکن است نشانه ای ایجاد نکند، بنابراین این بیماری می تواند سال ها بدون ایجاد نشانه در بدن و بدون این که فردی آگاه باشد، ادامه یابد.
گاستریت آتروفیک هنگامی رخ میدهد که یک لایه از پوشش معده به مدت طولانی دچار التهاب میشود. با گذشت زمان، التهاب همراه با گاستریت آتروفیک، باعث آسیب دیدن معده شده و علاوه بر مشکلات گوارشی و کمبود مواد مغذی را نیز به همراه دارد.
عفونت باکتریایی معمولا باعث ایجاد گاستریت آتروفیک میشود. اما این بیماری می تواند یک نوع بیماری خودایمنی نیز باشد. درمان این نوع گاستریت بسته به علت ایجاد کننده آن متفاوت است، اما رژیم غذایی و سبک زندگی می تواند چشم انداز بیماران مبتلا را بهبود بخشد.
شیره معده فعالیت اسیدی و پپسینی ندارد یا این فعالیت بسیار کم است.
سلولهای جداری در انسان محل ساخت فاکتور داخلی است. فاکتور داخلی گلیکوپروتئینی است که محکم به ویتامین B۱۲ متصل میشود. دو تیپ A و B دارد.
علت آن عفونت دراز مدت با هلیکوباکتر پیلوری یا اتوایمیون است. نوع اتوایمیون آن ممکن است با کارسینوما یا تیروئیدیت هاشیموتو همراه باشد.
هنگامی که فرد مبتلا به گاستریت آتروفیک خودایمنی است، بدن او به اشتباه به سلول های پوشش معده، از جمله ماده ای به نام عامل درونی حمله می کند. عامل درونی مسئول کمک به بدن جهت جذب ویتامین B-12 می باشد. هنگامی که فرد قادر به جذب کافی B-12 نیست، ممکن است به کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B-12 مبتلا شود.
کمخونی ناشی از ویتامین B-12 یا کمخونی خطرناک عارضهای است که باعث ایجاد مشکلاتی برای ایجاد سلولهای قرمز خون میشود.
علل ایجاد این بیماری چیست؟
عفونت باکتریایی که توسط Helicobacter pylori یا H. pylori ایجاد میشود، معمولا این نوع گاستریت را به وجود میآورد. حدود نیمی از افراد مبتلا به گاستریت مرتبط با H. pylori، به گاستریت آتروفیک مبتلا میشوند.
به غیر از این علت، گاستریت آتروفیک میتواند یک بیماری ارثی یا ژنتیکی باشد. در این صورت به آن گاستریت آتروفیک خودایمنی گفته میشود. در این حالت بیماری، سیستم ایمنی به سلولهای سالم در پوشش معده حمله میکند. عفونت H. pylori باعث ایجاد اکثریت موارد گاستریت آتروفیک میشود. این عفونت بسیار رایج است و اغلب بدون علامت میباشد. به خصوص در مراحل اولیه.
گاستریت آتروفیک اغلب در دوران کودکی شروع میشود. در طول زمان، درمان نشدن این بیماری باعث بدتر علائم میشود و میتواند منجر به زخم معده شود.
راههای بسیاری وجود دارد که باعث میشوند فرد با باکتری H. pylori در تماس باشد. این راهها عبارتند از:
آشامیدن آب آلوده
خوردن غذاهای آماده شده یا رشد کرده در آب آلوده
تماس مستقیم با بزاق، استفراغ یا مدفوع فردی که H. pylori دارد
علائم گاستریت آتروفیک
اغلب افراد ممکن است متوجه نشوند که گاستریت آتروفیک دارند، زیرا این بیماری نشانههای قابل توجهی ندارد. به همین دلیل تشخیص بیماری ممکن است سالها طول بکشد و حتی گاهی بیمار متوجه نشود که بیمار است.
علائم این بیماری در هر فردی متفاوت بوده و بسته به اینکه آیا باکتری یا بیماری خودایمنی باعث گاستریت آتروفیک آن شده است یا نه متغییر هستند. هنگامی که عفونت باکتریایی باعث گاستریت آتروفیک میشود، فرد ممکن است نشانههایی زیر را مشاهده کند:
کاهش وزن غیرمعمول یا غیرقابل پیشبینی
استفراغ
کاهش اشتها
حالت تهوع
کمخونی ناشی از کمبود آهن
درد معده
زخم معده
وقتی که گاستریت آتروفیک علت خودایمنی دارد، فرد ممکن است علائم کمبود ویتامین B-12 و کم خونی فقر آهن را متوجه شود. این علائم عبارتند از:
درد قفسه سینه
خستگی عمومی
وزوز گوش یا زنگ زدن گوش
سرگیجه
احساس سرگردانی
تپش قلب
کمبود ویتامین B-12 در برخی موارد سبب آسیب عصبی میشود. اگر این اتفاق بیفتد شخص ممکن است متوجه علائم زیر شود:
گیجی
ناپایداری در هنگام راه رفتن
سوزن سوزن شدن یا بیحسی بازوها یا پاها
روشهای تشخیص
برای تشخیص، پزشک احتمالا معاینه فیزیکی را انجام میدهد و آزمایشهایی را برای تشخیص گاستریت آتروفیک انجام دهد. در معاینه فیزیکی پزشک اطراف منطقه معده را بررسی کرده و حساسیت آن را میسنجد.
اغلب آزمایش خون نیز برای بررسی موارد زیر تجویز میشود:
سطح پایین B-12 در خون
سطح پایین پپسینوژن. این ماده پروتئینی است که سلولهای معده را تولید میکنند
آنتی بادی هایی که به عوامل ذاتی و یا سلول های معده حمله می کنند
افزایش سطح هورمون گاسترین که اسید معده را تولید میکند
اگر پزشک مظنون به H. pylori شود، ممکن است آزمایش تنفسی را نیز انجام دهد. این آزمایش شامل بلع یک ماده است که دارای مولکولهای کربن خاص است و سپس دمیدن به یک لوله آزمایش. اگر فردی دارای H. pylori در بدن باشد، معده کربن را آزاد میکند. کربن آزاد شده در بازدم مشهود است.
پزشک همچنین میتواند نمونهبرداری از سلولهای معده را نیز انجام دهد. برای انجام بیوپسی پزشک یک اندوسکوپ (لوله نازک حاوی نور و دوربین) را از طریق دهان وارد معده میکند. سپس از یک ابزار کوچک که درون آندوسکوپ تعبیه شده است؛ یک نمونه از سلولهای معده را بر میدارد.
بیوپسی به پزشک کمک میکند تا علت علائم را تشخیص دهد و تایید کند که آیا گاستریت آتروفیک وجود دارد یا خیر؟
عوامل خطر
اگر با H. pylori تماس داشته باشید، شانس ابتلای شما به این بیماری زیاد میشود. این بیماری در مناطقی از جهان که فقر شدید دارند و یا جمعیتشان زیاد است، شایع میباشد. گاستریت آتروفیک خودایمنی بسیار کمتر رایج است. این بیماری بیشتر بر روی آفریقایی-آمریکاییها، آسیاییها، اسپانیاییها و افرادی که در شمال اروپا زندگی میدهند، تاثیر میگذارد.
افراد مبتلا به بیماریهای دیگر، بیشتر در معرض خطر ابتلا به گاستریت آتروفیک خود ایمنی هستند. این بیماریها عبارتند از:
بیماری تیرویید
دیابت نوع I
ویتیلیگو (اختلال در رنگ پوست)
بیماری آدیسون
همچنین افراد مبتلا به گاستریت آتروفیک بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان معده قرار دارند.
روشهای درمان
پزشک با تمرکز بر روی علت اصلی، درمان گاستریت آتروفی را آغاز خواهد کرد. هنگامی که علت این بیماری درمان شود، علائم فرد بهبود پیدا میکند.
پزشک معمولا از آنتیبیوتیکها برای درمان مواردی که باکتریایی که باعث گاستریت آتروفیک میشوند، استفاده میکند. در بعضی موارد، ممکن است داروهایی را برای کاهش تولید اسید معده تجویز کنند تا در طول دوره درمان، پوشش معده با اسید اضافه تماس نداشته باشد.
در موارد گاستریت آتروفیک خودایمنی، پزشک ممکن است تزریق ویتامین B-12 را تجویز کند. این تزریقها عوارض کمبود ویتامین B-12 را از بین میبرند. همچنین برای درمان گاستریت آتروفیک خودایمنی به احتمال زیاد، در صورت وجود کمبود آهن، این عارضه نیز درمان میشود.
رژیم غذایی و سبک زندگی
علاوه بر درمانهای پزشکی، افراد میتوانند علائم گاستریت آتروفیک را با تغییر در سبک زندگی و تغذیه خود درمان کنند. برای کسانی که مبتلا به گاستریت آتروفیک خودایمنی هستند، رژیم غذایی غنی از ویتامین B-12 می تواند به کاهش عوارض ناشی از کمبود این ویتامین کمک کند.
منابع غنی از B-12 عبارتند از:
سیبزمینی
گوشت گاو
تخم مرغ
غلات غنی شده
شیر
ماست
ماهیهای چرب
برای جلوگیری از تماس با H. pylori، هنگام مسافرت به کشورهایی که نگرانیهایی در مورد آلودگی آب دارند، باید مراقبتهای ویژهای را اعمال کنید. برخی از مراحلی که میتوانند برای جلوگیری از تماس با این باکتریها انجام شوند عبارتند از:
شستن کامل تمام میوهها و سبزیجات قبل از خوردن و ضدعفونی کردن آنها
اجتناب از مصرف مواد غذایی رشد کرده در آب آلوده
نوشیدن آبهای بستهبندی شده و اجتناب از مصرف آب آلوده
نکته آخر
درمان گاستریت آتروفیکی که توسط باکتری ایجاد میشود با دارو، نسبتا آسان است. معمولا، زمانی که علت تعیین و بیماری به درستی درمان میشود، پزشکان میتوانند بهبودی کامل را انتظار داشته باشند.
هر دو نوع گاستریت آتروفیکی میتواند خطر ابتلا به برخی از سرطانها را افزایش دهد. با این حال، تشخیص زود هنگام و درمان میتواند چشمانداز کلی بیماری را بهبود بخشد و خطر عوارض بیماری را کاهش دهد.
افراد مبتلا به گاستریت آتروفیک خودایمنی با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، کاملا بهبود پیدا میکنند. آنها ممکن است نیاز به تزریق B12 برای جلوگیری از عوارض بیماری داشته باشند.
منبع: سایت پیام سلامت