سوال و پاسخ ( بیماری Basal Cell چیست؟) - جامعه پزشکان ایران

سرطان سلول پایه‌ای ( Basal Cell Carcinoma )

به گزارش سایت Msd Manuals

نویسنده: گرگوری ال. ولز، متخصص امراض پوستی

سرطان (کارسینومای) سلول پایه‌ای یا سلول بازال، یک جوش یا برآمدگی سطحی است که به آرامی رشد می‌کند و از سلول‌های روپوستی (اپیدرمال) حاصل می‌شوند. سرطان سلول پایه‌ای از کراتینوسیت‌ها (سلول‌های روپوستی که ساخت پروتئین کراتین را بر عهده دارند) و در مجاورت لایۀ پایه‌ای به وجود می‌آیند و می‌توان آنها را کراتینوسیت‌های بازالوئید نامید. متاستاز و گسترش میکورب این مرض بسیار نادر است، اما رشد محلی آن می‌تواند بسیار مخرب باشد. این بیماری از راه بافت‌برداری تشخیص داده می‌شود. درمان بستگی به ویژگی‌های تومور دارد و ممکن است شامل کورتاژ (برداشت لایه)، الکترودسیکاسیون (بی‌آب کردن بافت بوسیله جریان پرفرکانس یک قطبی)، برداشت بافت از طرق جراحی، جراحی سرمایشی، شیمی‌درمانی موضعی، و گاهی اوقات پرتودرمانی یا درمان دارویی است.

سرطان سلول پایه‌ای رایج‌ترین نوع سرطان پوست است، بیش از چهار میلیون مورد در هر سال در ایالات متحده امریکا به این نوع سرطان مبتلا می‌شوند. و بیشتر در میان افرادسفید پوستی که در طول زندگی‌شان زیاد در معرض نور خورشید قرار داشته‌اند، شایع است. سرطان سلول پایه‌ای در میان افرادی که رنگ‌دانه‌های پوست‌شان تیره است کمتر اتفاق می‌افتد.

علائم و نشانه‌ها

نشانه‌های بالینی و رفتارهای بیولوژیکی سرطان‌های سلول پایه‌های بسیار گوناگون هستند. رایج‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:

برآمدگی گره‌مانند (حدود ۶۰% از سرطان‌های سلول پایه‌ای): کوچک، براق، سفت، تقریباً نیمه‌شفاف و صورتی‌رنگ همراه با تلانژکتازی یا گشادشدگی عروق
سطحی بودن (تقریباً ۳۰%): به رنگ قرمز یا صورتی، لبه‌های مشخص، جوش‌ها یا پلاک‌های آبکی، عموماً بر روی بالا تنه ایجاد می‌شوند و همین باعث می‌شود که تمایز آنها از بیماری پوستی صدف (پسوریازیس) یا آماس‌های پوستی موضعی دشوار ‌شود.
به شکل ضایعات موضعی پوستی (۵% تا ۱۰%): دارای ظاهری مسطح و بی‌انحنا، زخم‌مانند، پلاک‌های سفت به رنگ گوشت یا قرمز روشن و دارای لبه‌های نامشخص.
سایر انواع دیگری از علائم نیز ممکن است: سرطان‌های سلول پایه‌ای سطحی و گره‌دار و ورم‌کرده می‌توانند رنگ‌دانه تولید کنند (گاه به نام کارسینوماهای سلول پایه‌ای رنگ‌دانه‌دار شناخته می‌شوند.)

به طور معمول، کارسینوما با یک جوش نوک‌تیز یا کورک شروع می‌شود، به آرامی بزرگ می‌شود و پس از چند ماه یا چند سال براق و دارای لبه‌های مرواریدسان با عروق برجسته (تلانژکتازی) در سطح پوست و به شکل زخم یا تورفتگی مرکزی می‌شود. عودکردن خونریزی یا پوسته پوسته شدن معمولاً رخ می‌دهد. اغلب کارسینوماها ممکن است به طور متناوب پوست بیندازند و التیام یابند و این التیام ممکن است به طور نادرست و نابجایی نگرانی بیمار و پزشکان را در مورد اهمیِت این نوع زخم‌ها کم کند.

تشخیص پزشکی

بافت‌برداری یا نمونه‌برداری: تشخیص این بیماری از راه نمونه‌برداری انجام می‌شود.

تخمین وضعیت پیشرفت

سرطان‌های سلول پایه‌ای به ندرت از یک نقطۀ بدن به نقاط دیگر گسترش می‌یابند (متاستاز می‌شوند) اما ممکن است به بافت‌های سالم بدن حمله کنند. به ندرت ممکن است این سرطان موجب مرگ بیماران بشود و آن در صورتی است که سرطان به ساختارهای حیاتی زیرین یا حفره‌های بدن مانند چشم‌ها، گوش‌ها، دهان، استخوان و سخت شامه یا پرده خارجی پوشاننده مغز و نخاع حمله کند.

تقریباً ۲۵% از بیماران با سابقۀ کارسینومای سلول پایه‌ای در پنج سال اول در آن یک سرطان سلول پایه‌ای جدید پرورش می‌یابد؛ بنابراین بیمارانی که چنینی سابقه‌ای دارند باید هر سال آزمایش‌های لازم بر روی پوست‌شان انجام شود.

درمان

معمولاً با روش‌های محلی: درمان بایست توسط یک متخصص صورت گیرد.

شکل ظاهری بالینی، اندازه، محل و زیرگونۀ بافت‌شناسی تعیین کنندۀ نوع درمان هستند، که شامل کورتاژ یا برداشت بافت، الکترودسیکاسیون یا بی آب کردن بافت بوسیله جریان پرفرکانس یک قطبی از راه یک الکترود سوزنی شکل، برش از راه جراحی، جراحی سرمایشی، شیمی‌درمانی موضعی (ایمی کوئیمود یا ۵- فلوروراسیل)، درمان فتودینامیک و یا گاه پرتودرمانی می‌شود.

سرطان‌های درمان‌شدۀ ناقص یا عودکننده، سرطان‌های بزرگ، سرطان‌هایی که در محل‌های مستعد عود مانند گردن و سر قرار دارند، سرطان‌های شبه ضایعات پوستی که لبه‌های نامشخصی دارند و اغلب با جراحی کنترل‌شدۀ میکروسکوپی مُه درمان می‌شود، در این نوع درمان لبه‌های بافت به تدریج و به طور تصاعدی برداشته می‌شوند تا زمانی که بافت تومور از بین برود که با آزمایش میکروسگوپی در طول جراحی مشخص می‌شود.

اگر بیماران متاستاز یا گسترش سرطان و پیشرفت موضعی بیماری داشته باشند و مناسب برای جراحی یا پرتو درمانی نباشند (مثلا به این دلیل که زخم بزرگ است، عودکننده است یا گسترش‌یابنده است) در حال حاضر دو نوع درمان دارویی ویسمودگیپ و سونیدگیب در دسترس هستند. هر دوی این داروها مسیرهایی را که در بیشتر بیماران مبتلا به سرطان سلول پایه‌ای تغییرات جهش‌یافته دارند (hedgehog pathway) را مهار می‌کنند.

پیشگیری

از آنجایی که به نظر می‌رسد ابتلا به سرطان سلول پایه‌ای مرتبط با اشعۀ ماوراءبنفشUV، است، برخی اقدامات برای کاهش قرارگرفتن در معرض این اشعه توصیه می‌شود:

از قرار گرفتن در معرض نور خورشید اجتناب کنید: به دنبال سایه بگردید و فعالیت‌هایتان را در فضای باز بین ساعات ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر، یعنی ساعاتی که نور خورشید شدید می‌تابد، به حداقل برسانید و از گرفتن آفتاب و خوابیدن زیر نور آفتاب برای برنزه کردن پوست اجتناب کنید.
لباس‌های محافظت‌کنندۀ پوست بپوشید: پیراهن‌های آستین‌بلند و شلوار و کلاه‌های دارای لبه‌های بزرگ استفاده کنید.
از کرم ضدآفتاب استفاده کنید: کرم ضدآفتاب با SPF حداقل ۳۰ و محافظ در مقابل UVA/UVB. کرم ضد آفتاب را طبق دستور استفاده کنید؛ هر دو ساعت یکبار کرم را روی پوست خود بمالید به خصوص پس از شنا کردن یا عرق کردن. به مدت طولانی در معرض نور خورشید قرار نگیرید.

سرطان سلول پایه‌ای

سرطان سلول پایه‌ای به شکل موضعی ظاهر می‌شود، مانند یک جوش نوک تیز یا برآمدگی کوچکی است که به آرامی رشد می‌کند و ممکن است زخم بشود. سرطان سلول پایه‌ای به ندرت به نقاط دیگر بدن سرایت می‌کند اما باید به آن توجه کرد زیرا ممکن است به شکل موضعی تهاجمی باشند، گاه بر ساختارهای حیاتی بدن همچون چشم‌ها، گوش‌ها، دهان، استخوان یا سخت شامه یا پرده خارجی پوشاننده مغز و نخاع اثر می‌گذارند.