اختلال استرس حاد چیست؟
بیماری‌‌ها و راه درمان , پیشگیری بهتر از درمان , فرناز اخباری , روانشناسی
به گزارش سایت psychologytoday.com
اختلال استرس حاد میتواند به دنبال قرار گرفتن فرد در معرض یک یا چند رویداد آسیب‌زا ایجاد شود. علائم این حالت ممکن است پس از تجربه یا شاهد یک رویداد آزاردهنده که شامل تهدید یا مرگ واقعی، آسیب جدی، یا تجاوز فیزیکی یا جنسی است، ایجاد شود. این علائم پس از وقوع تروما شروع یا بدتر میشود و میتواند از سه روز تا یک ماه ادامه یابد. اگر علائم پس از یک ماه ادامه یابد، تشخیص اختلال استرس پس از سانحه داده میشود.
تخمین زده میشود که بین ۵ تا ۲۰ درصد از افرادی که در معرض آسیب‌هایی مانند تصادف رانندگی، حمله، یا تیراندازی دسته جمعی قرار می‌گیرند، دچار اختلال استرس حاد میشوند. و تقریبا نیمی از این افراد دچار اختلال استرس پس از سانحه میشوند. تشخیص اختلال استرس حاد برای شناسایی افرادی که در نهایت دچار اختلال استرس پس از سانحه میشوند، می باشد. این وضعیت در دوران جنگ جهانی اول به عنوان «شوک گلوله‌ای» نامیده می‌شد که بر اساس شباهت‌‌های بین واکنش سربازانی که در اثر انفجار بمب‌ها یا گلوله‌ها دچار ضربه مغزی شده بودند و آن‌هایی که آسیب به سیستم عصبی مرکزی خود داشتند بود. اخیراً، مشاهده شده که اختلال استرس حاد در افراد ممکن است بلافاصله پس از تروما، علائمی شبیه PTSD را برای مدت کوتاهی نشان دهند.
تروما هم تعریف پزشکی دارد و هم تعریف روانپزشکی دارد. از نظر پزشکی، تروما به یک آسیب بدنی، زخم یا شوک جدی یا بحرانی اشاره دارد و طب تروما در اورژانس‌ها انجام میشود. در روانپزشکی، تروما به تجربه‌ای اطلاق میشود که از نظر عاطفی دردناک، ناراحت‌کننده یا تکان‌دهنده است که گاهی اوقات منجر به اثرات ذهنی و فیزیکی پایدار میشود.
به‌طور کلی، اعتقاد بر این است که هر چه مواجهه مستقیم با یک رویداد آسیب زا بیشتر باشد، خطر آسیب روانی بیشتر است. بنابراین در تیراندازی در مدرسه، به عنوان مثال، دانش آموزی که مجروح شده است احتمالاً از نظر روانی شدیدترین آسیب را می بیند و دانش آموزی که شاهد تیراندازی یا کشته شدن همکلاسی است احتمالاً بیشتر از دانش آموزی که در قسمت دیگری از مدرسه بوده است آسیب می‌بیند. زمانی که خشونت رخ داد حتی قرار گرفتن بطور غیر‌مستقیم در معرض خشونت میتواند آسیب زا باشد. به همین دلیل، همه کودکان و نوجوانانی که در معرض خشونت یا فاجعه قرار می‌گیرند، حتی اگر فقط از طریق گزارش‌های رسانه‌ای گرافیکی باشند، باید برای نشانه‌هایی از ناراحتی عاطفی تحت نظر باشند.
علائم
اختلال استرس حاد زمانی قابل تشخیص است که علائم حداقل سه روز ادامه داشته باشند و پس از یک تجربه آسیب زا بیش از یک ماه طول نکشند. اگر علائم پس از یک ماه ادامه یابد، تشخیص اختلال استرس پس از سانحه تبدیل می‌باشد. بر اساس DSM-5، علائم اختلال استرس حاد به پنج دسته تقسیم میشود.
زمانی که بیمار دارای ۹ علامت یا بیشتر باشد، این اختلال تشخیص داده میشود:
- علائم نفوذ خاطرات ناراحت‌کننده غیرارادی و مزاحم از ضربه یا رویاهای ناراحت کننده مکرر؛
- علائم خلقی منفی ناتوانی مداوم در تجربه احساسات مثبت، مانند شادی یا عشق؛
- علائم تجزیه‌ای کند شدن زمان، دیدن خود از منظر یک فرد خارجی، یا گیج شدن؛
- علائم اجتناب از خاطرات، افکار، احساسات، افراد یا مکان‌های مرتبط با تروما؛
- علائم برانگیختگی مشکل در به خواب رفتن یا ماندن در خواب، رفتار تحریک‌‌پذیر، یا مشکلات تمرکز.
افراد مبتلا به اختلال استرس حاد ممکن است به دلیل عدم توانایی در پیشگیری از آسیب یا عدم توانایی سریعتر از تروما احساس گناه کنند. حملات پانیک در ماه بعد از تروما رایج است. کودکان مبتلا به اختلال استرس حاد نیز ممکن است اضطراب مربوط به جدایی آنها از مراقبان را تجربه کنند.
تفاوت بین اختلال استرس حاد و PTSD چیست؟
اختلال استرس حاد و PTSD علائم مشابهی را به دنبال یک رویداد آسیب‌زا، مانند خاطرات مزاحم، اجتناب و پریشانی شامل میشود. تفاوت این است که اختلال استرس حاد در ماه بعد از تروما تشخیص داده میشود، در حالی که PTSD در صورتی تشخیص داده میشود که این علائم پس از یک ماه ادامه یابد. بسیاری از افرادی که استرس حاد را تجربه میکنند، به PTSD مبتلا نمی‌شوند.
علائم اختلال استرس حاد چیست؟
هر کسی که شاهد یک رویداد آسیب‌زا باشد، مستعد استرس حاد است. علائمی که ممکن است نشان‌دهنده ابتلا شما یا یکی از نزدیکان‌تان به اختلال استرس حاد شده باشید عبارتند از: خاطرات مزاحم رویداد، اجتناب از یادآوری رویداد، فلاش بک، کابوس، بی خوابی، پرخاشگری فیزیکی، غم و اندوه مداوم، ناتوانی در تمرکز، سردرد، درد معده و مشکل در نفس کشیدن.
علل
فرد باید در معرض یک رویداد آسیب‌زا قرار گیرد تا در معرض خطر اختلال استرس حاد قرار گیرد. مشخص نیست که چرا تنها بخش کوچکی از افرادی که در معرض آن قرار می‌گیرند دچار اختلال استرس میشوند. افراد ممکن است در معرض خطر بیش‌تری برای ابتلا به اختلال استرس باشند اگر قبلاً مبتلا به اختلال روانی تشخیص داده شده باشند، رویداد آسیب‌زا را بسیار شدید درک کنند، در هنگام تجربه پریشانی سبک مقابله‌‌ای اجتنابی داشته باشند یا سابقه ضربه قبلی داشته باشند. زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به اختلال استرس حاد هستند.
بدن یک پاسخ فیزیولوژیکی داخلی به استرس حاد دارد که به آن پاسخ استرس می‌گویند. هنگامی که یک رویداد ترسناک یا تهدید‌آمیز درک میشود، بدن یک واکنش خودکار را در جهت مقابله با تهدید، فریز یا فرار از تهدید انجام می‌دهد (از این رو اصطلاح «واکنش مبارزه-فرار-فریز» نامیده میشود). نشانه‌های پاسخ استرس حاد افزایش تقریباً آنی ضربان قلب، فشار‌خون، تعریق، تنفس و متابولیسم و منقبض شدن ماهیچه‌ها است. افزایش برون ده قلبی و متابولیسم تسریع شده برای ایجاد عمل ضروری است.
از نظر روانی، توجه بر تهدید متمرکز است. پس از اینکه افراد یک ضربه را تجربه کردند، ممکن است نسبت به تهدیدهای جدید هوشیارتر باشند و تهدیدهای دائمی را در محیط خود بر اساس خطر فرضی (مثلاً به دلیل خاطرات یا رویاهای مزاحم) درک کنند و بنابراین پاسخ استرس حاد را بیشتر از قبل تجربه کنند.
چه رویدادهای آسیب‌زا باعث اختلال استرس حاد میشوند؟
طبق نطر DSM-5: رویدادهای آسیب‌زا که ممکن است منجر به اختلال استرس حاد شود شامل قرار گرفتن در معرض جنگ، تهدید یا خشونت واقعی به شکل حمله فیزیکی، تیراندازی، سرقت، تجاوز جنسی، آدم ربایی، حمله تروریستی یا شکنجه، یک بلای طبیعی مانند زلزله، طوفان است. ، یا آتش‌سوزی و تصادف شدید مانند تصادف اتومبیل، سقوط هواپیما یا تصادف صنعتی،
اختلال استرس حاد چقدر شایع است؟
شیوع اختلال استرس حاد بسته به فرد، زمینه و تجربه آسیب زا متفاوت است. بر اساس DSM-5، شیوع اختلال استرس حاد بین ۲۰ تا ۵۰ درصد در میان بازماندگان حوادث آسیب‌زا بین فردی، مانند تجاوز، تعرض، یا تیراندازی دسته جمعی است. و میزان شیوع آن در کم‌تر از ۲۰ درصد در میان کسانی است که حوادث آسیب‌زا را تجربه کرده‌اند که شامل حملات بین فردی نمی شود، مانند تصادفات رانندگی، آسیب خفیف مغزی، یا سوختگی.
از نظر روانی، توجه بر تهدید متمرکز است. پس از اینکه افراد یک تروما را تجربه کردند، ممکن است نسبت به تهدیدات جدید هوشیارتر باشند و تهدیدهای دائمی را در محیط خود بر اساس خطر فرضی (مثلاً به دلیل خاطرات یا رویاهای مزاحم) درک کنند و بنابراین واکنش استرس حاد را بیشتر از قبل تجربه کنند.
درمان
کمک به فرد بلافاصله پس از یک ضربه، کلید کاهش پریشانی و شروع درمان است. درمان شناختی رفتاری (CBT) درمانی است که بیشترین موفقیت را در مبارزه با اختلال استرس حاد داشته است. CBT دو جزء اصلی دارد. اول، هدف آن تغییر شناخت ها یا الگوهای فکری پیرامون حادثه آسیب زا است. دوم، سعی میکند رفتارها را در موقعیت‌های اضطراب‌‌آور تغییر دهد. درمان شناختی رفتاری نه تنها علائم اختلال استرس حاد را بهبود می‌بخشد، بلکه از بروز اختلال استرس پس از سانحه نیز جلوگیری میکند.
گروه‌های گفتگوی روانشناختی و مدیریت اضطراب نیز برای درمان اختلال استرس حاد مورد بررسی قرار گرفته‌اند. تشریح روانشناختی شامل یک مداخله درمانی شدید بلافاصله پس از تروما است تا افراد آسیب دیده بتوانند «همه چیز را بیان کنند». در حالی که برخی افراد چنین مداخله‌ای را مفید می‌دانستند، برخی دیگر با صحبت در مورد وضعیتی که در ابتدا باعث ناراحتی آنها شده بود، دوباره احساس آسیب دیدگی کرده‌اند.
اختلال استرس حاد چقدر شایع است؟
داروهای روانگردان میتوانند به علائم اضطراب و برانگیختگی بالا کمک کنند. علاوه بر این، استراتژی‌های کاهش استرس، مانند تکنیک‌های ذهن آگاهی و آرامش، میتوانند به افراد کمک کنند تا با علائم اختلال استرس حاد کنار بیایند و در نهایت علائم آن را کاهش دهند و از بروز اختلال استرس حاد در آینده جلوگیری کنند.
رشد پس از سانحه چیست؟
رشد پس از سانحه به تغییرات مثبتی اطلاق میشود که برخی افراد پس از یک رویداد آسیب‌زا تجربه میکنند. رشد پس از سانحه به معنای مثبت بودن خود آسیب نیست، بلکه به این معناست که برخی افراد هم ضرر و هم سود را مانند قدردانی مجدد از زندگی، اعتماد به توانایی خود برای استقامت، تقویت روابط و رشد معنوی تجربه میکنند.
منبع: psychologytoday.com