۹ مکمل‌ عالی برای تقویت سیستم‌ایمنی بدن - جامعه پزشکان ایران

بیماری‌‌ها و راه درمان, دارونامه , تغذیه سالم , پیشگیری بهتر از درمان

به گزارش سایت healthline.com

سیستم‌ایمنی وظایف مهمی در بدن دارد و وظیفه‌ی اصلی مقابله با بیماری‌ها بر دوش آن است. با داشتن رژیم غذایی سالم و مفید می‌توانید به تقویت سیستم‌ایمنی کمک کنید. برخی مکمل‌ها نیز می‌توانند در صورت ناکافی بودن رژیم غذایی در تقویت سیستم‌ایمنی بدن موثر باشند.

نقش رژیم غذایی و مکمل در تقویت سیستم‌ایمنی بدن

سیستم‌ایمنی بدن مجموعه‌‌ای پیچیده است که از سلول‌ها، فرایندها و ترکیبات شیمیایی تشکیل شده است. این مجموعه به طور مداوم از بدن در برابر عوامل بیماری‌زا مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها و سموم دفاع می‌کند. حفظ سلامتی سیستم‌ایمنی در طول سال کلید جلوگیری از بیماری‌ها و عفونت‌ها است. انتخاب سبک زندگی سالم شامل مصرف مواد غذایی مفید و مغذی، داشتن خواب کافی و ورزش منظم مهم‌ترین راهکار برای تقویت سیستم‌ایمنی بدن است.

علاوه بر این، پژوهش‌ها نشان می‌دهند مصرف بعضی از مکمل‌ها می‌تواند به بهبود واکنش‌های سیستم‌ایمنی و افزایش توانایی آن در مقابله با بیماری‌ها کمک کند. این مکمل‌ها حاوی بعضی از ویتامین‌ها، مواد معدنی، عصاره‌ی گیاهان دارویی یا سایر ترکیبات شیمیایی مؤثر هستند. البته بعضی از مکمل‌ها با بعضی از داروها تداخل دارند و بعضی از مکمل‌ها برای افرادی که شرایط پزشکی خاصی دارند مناسب نیستند. اگر با تجویز پزشک یا بدون نسخه دارو مصرف می‌کنید یا شرایط پزشکی خاصی دارید، قبل از اینکه مصرف هر نوع مکملی را شروع کنید با پزشک مشورت کنید.

مکمل‌های مفید برای تقویت سیستم‌ایمنی بدن

در ادامه مکمل‌هایی را معرفی می‌کنیم که به عنوان تقویت‌کننده‌ی سیستم‌ایمنی شناخته می‌شوند.

۱. ویتامینD

ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است که سیستم‌ایمنی برای سالم ماندن و داشتن عملکرد مطلوب به آن نیاز دارد. ویتامین D باعث می‌شود مونوسیت‌ها و ماکروفاژها در مقابله با عوامل بیماری‌زا مؤثرتر عمل کنند. مونوسیت‌ها و ماکروفاژها دو نوع مختلف از گلبول‌های سفید خون هستند که بخش مهمی از عملکرد دفاعی سیستم‌ایمنی را بر عهده دارند. همچنین ویتامین D التهاب را کاهش می‌دهد و از این طریق به سیستم‌ایمنی کمک می‌کند تا واکنش‌های بهتری نشان دهد.

بسیاری از مردم دچار کمبود ویتامین D هستند و کمبود این ویتامین مهم می‌تواند روی عملکرد سیستم‌ایمنی تأثیر منفی بگذارد. در حقیقت، سطوح پایین ویتامین D با افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی مانند آنفلوانزا و آسم آلرژیک در ارتباط است.

بعضی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند مصرف مکمل حاوی ویتامین D می‌تواند در بهبود واکنش‌های سیستم‌ایمنی مؤثر باشد. برای نمونه، پژوهشی که به تازگی انجام شد نشان داد مصرف این مکمل‌ها می‌تواند از ابتلا به عفونت‌های دستگاه تنفسی جلوگیری کند.

همچنین بعضی دیگر از پژوهش‌ها نشان می‌دهند مصرف مکمل حاوی ویتامین D در افرادی که به بعضی از عفونت‌های خاص مانند هپاتیت C و HIV مبتلا شده‌اند می‌تواند اثربخشی درمان‌های ضدویروسی را افزایش ‌دهد.

میزان نیاز روزانه‌ی افراد به ویتامین D، به سطح ویتامین D موجود در خون بستگی دارد؛ برای بیشتر افراد بین ۱۰۰۰ تا ۴۰۰۰ واحد در روز کافی است.

۲. زینک (روی)

زینک یک ماده‌ی معدنی است که در تقویت سیستم‌ایمنی و بهبود عملکرد آن نقش اساسی دارد. به همین دلیل بسیاری از مکمل‌های دارویی و بعضی از داروها حاوی زینک هستند. سلول‌های سیستم‌ایمنی برای رشد و ارتباط بین سلولی به زینک نیاز دارند.

زینک نقش مهمی در واکنش التهابی ایفا می‌کند، به‌طور ویژه از سد خونی مغزی (BBB) محافظت می‌کند و به جلوگیری از ورود عوامل بیماری‌زای خارجی کمک می‌کند.

کمبود زینک به طور قابل توجهی روی عملکرد مطلوب سیستم‌ایمنی تأثیر می‌گذارد و در نتیجه خطر ابتلا به عفونت‌ها و بیماری‌ها مانند ذات‌الریه را افزایش می‌دهد. پژوهش‌‌ها نشان می‌دهند ۱۶ درصد از عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی در سراسر جهان به دلیل کمبود زینک ایجاد شده‌اند. حدود ۲ میلیارد نفر در سراسر جهان دچار کمبود زینک هستند و کمبود این ماده‌ی مغذی در سالمندان شایع‌تر است. بر اساس آمار تخمین زده می‌شود ۳۰ درصد سالمندان تحت تأثیر کمبود زینک قرار دارند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند مصرف مکمل‌های حاوی زینک نه تنها از ابتلا به عفونت‌های دستگاه تنفسی مانند سرماخوردگی پیشگیری می‌کند، بلکه در افراد مبتلا به این بیماری‌ها مدت بیماری را هم کاهش می‌دهد. به علاوه اینکه اثر ضدویروسی هم دارد.

اگر مصرف روزانه‌ی زینک از ۴۰ میلی‌گرم تجاوز نکند، مصرف آن در طولانی‌مدت برای بزرگ‌سالان سالم معمولاً بی‌خطر است. مصرف دوزهای بیشتر می‌تواند با جذب مس تداخل داشته باشد و این تداخل خطر ابتلا به عفونت‌ها را افزایش می‌دهد.

۳. ویتامین C

محبوب‌ترین مکملی که برای پیشگیری از عفونت‌ها و مقابله با آن‌ها مصرف می‌شود ویتامین C است و شاید دلیل این محبوبیت نقش مهمی است که این ویتامین در سلامت سیستم‌ایمنی دارد. این ویتامین به بهبود عملکرد سلول‌های سیستم‌ایمنی کمک می‌کند و توانایی آن‌ها در مقابله با عفونت‌ها را افزایش می‌دهد. همچنین بدن برای فرایند طبیعی مرگ یاخته به ویتامین C نیاز دارد. در این فرایند سلول‌های قدیمی پاکسازی می‌شوند و سلول‌های جدید جای آن‌ها را می‌گیرند. فرایند طبیعی مرگ یاخته فرایندی است که باعث حفظ سلامت سیستم‌ایمنی می‌شود.

همچنین ویتامین C عملکرد آنتی‌اکسیدانی دارد و به شکلی مؤثر از بدن در برابر آسیب‌های ناشی از استرس اکسیداتیو محافظت می‌کند. رادیکال‌های آزاد مولکول‌های واکنش‌پذیری هستند که تجمع آن‌ها در بدن باعث استرس اکسیداتیو می‌شود. استرس اکسیداتیو می‌تواند سلامت سیستم‌ایمنی را با مشکل مواجه کند و باعث ایجاد بسیاری از بیماری‌ها می‌شود.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین C می‌تواند شدت و مدت بیماری را در عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی مانند سرماخوردگی کاهش دهد.

نتایج پژوهش‌ها تأیید می‌کنند که مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین C در افرادی که از طریق رژیم غذایی به میزان کافی این ویتامین را دریافت نمی‌کنند می‌تواند تأثیر فراوانی در سلامت سیستم‌ایمنی داشته باشد. بالاترین میزان مجاز برای مصرف روزانه‌ی ویتامین C ۲۰۰۰ میلی‌گرم است. معمولاً مکمل‌های حاوی ویتامین C برای مصرف روزانه در دوزهای بین ۲۵۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌گرم تولید می‌شوند.

سایر مکمل‌های تقویت‌کننده‌ی سیستم‌ایمنی

علاوه بر مکمل‌هایی که معرفی شدند، بسیاری از مکمل‌های دیگر هم می‌توانند به بهبود واکنش‌های سیستم‌ایمنی کمک کنند:

۴. سلنیوم

سلنیوم یک ماده‌ی معدنی است که برای حفظ سلامت سیستم‌ایمنی ضروری است. پژوهش‌هایی که روی حیوانات انجام شده‌اند نشان می‌دهند مکمل‌های حاوی سلنیوم می‌توانند توانایی سیستم‌ایمنی در مقابله با گونه‌های مختلف ویروس‌ آنفلوانزا مانند H1N1 را افزایش دهند.

۵. سیر

سیر خواص ضدالتهابی و ضدویروسی دارد و در این اثربخشی‌ها بسیار مؤثر عمل می‌کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند سیر گلبول‌های سفید خون از نوع محافظ مانند سلول‌های کشنده طبیعی (NK) و ماکروفاژها را تحریک می‌کند و از این طریق در بهبود سلامت سیستم‌ایمنی مؤثر است. البته تعداد کمی از این پژوهش‌ها روی انسان انجام شده‌اند.

۶. شیرین‌بیان

شیرین‌بیان حاوی ترکیبات مختلفی است. یکی از این ترکیبات گلیسیرریزین است که می‌تواند به مقابله با عفونت‌های ویروسی کمک کند. بر اساس آزمایشات انجام‌شده، گلیسیرریزین عملکرد ضدویروسی دارد. سندرم تنفسی حاد یا سارس ناشی از فعالیت کروناویروسی به نام سارس (SARS-CoV) است. در آزمایشات مشخص شد گلیسیرریزین می‌تواند مانع فعالیت بیشتر این ویروس در بدن شود. فقط کسانی فشارخون یا تپش قلب دارند آن را مصرف نکنند.

۷. ویتامین‌های گروه B

ویتامین‌های گروه B مانند پیریدوکسین (B6) و کوبالامین (B12) نقش مهمی در بهبود واکنش‌های سیستم‌ایمنی دارند. کمبود این ویتامین‌ها که در بیشتر بزرگ‌سالان مشاهده می‌شود، می‌تواند سلامت سیستم‌ایمنی را با مشکل مواجه کند.

۸. کورکومین

کورکومین اصلی‌ترین ماده‌ی مؤثره‌ای است که در زردچوبه وجود دارد. این ترکیب شیمیایی فعال یک آنتی‌اکسیدان قوی است. پژوهش‌هایی که روی حیوانات انجام شده‌اند نشان می‌دهند کورکومین می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم‌ایمنی کمک کند.

۹. سرخارگل (اکیناسه)

سرخارگل گیاهی از تیره‌ی کاسنی‌ها است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند سرخارگل می‌تواند در بهبود سلامت سیستم‌ایمنی مؤثر باشد. همچنین سرخارگل می‌تواند در برابر تعدادی از ویروس‌های تنفسی مانند ویروس سین‌سیشیال تنفسی و راینو ویروس (ویروس سرماخوردگی انسانی) عملکرد ضدویروسی داشته باشد.

بر اساس نتایج پژوهش‌های علمی، همه‌ی مکمل‌های معرفی‌شده در این قسمت تقویت‌کننده‌ی سیستم‌ایمنی هستند. اما به این نکته هم توجه کنید؛ بسیاری از تأثیراتی که این مکمل‌ها می‌توانند روی سلامت سیستم‌ایمنی داشته باشند، به‌طور کامل در انسان‌ آزمایش نشده است و به همین دلیل باید پژوهش‌های بیشتری در این زمینه انجام شود.

کرونا و مکمل‌های تقویت سیستم‌ایمنی بدن

یک نکته‌ی مهم؛ هیچ مکملی نمی‌تواند بیماری‌ها را درمان کند یا از ابتلا به آن‌ها پیش‌گیری کند.

در شرایط همه‌گیری COVID-19، توجه به این نکته بسیار مهم است که مصرف مکمل‌ها، رژیم‌های غذایی یا بعضی از تغییراتی که در سبک زندگی ایجاد می‌کنید نمی‌توانند از شما در برابر ابتلا به این بیماری محافظت کنند. تنها فاصله‌گذاری اجتماعی و رعایت کامل شیوه‌نامه‌های بهداشتی است که ضامن سلامتی شما است. به علاوه اینکه هنوز پژوهش‌ها و شواهد علمی تأثیر مصرف مکمل‌ها در پیشگیری از ابتلا به COVID-19 را تأیید نمی‌کنند و حتی این مطلب درباره‌ی مکمل‌هایی که خواص ضدویروسی دارند هم ثابت نشده است.

برای نمونه، مکمل‌های حاوی ویتامین D به دلیل تأثیری که روی عملکرد و سلامت سیستم‌ایمنی دارند، در ارتباط با COVID-19 بارها مورد بررسی قرار گرفته‌اند. این پژوهش‌ها نشان دادند این مکمل‌ها تنها در تسریع روند بهبودی مؤثر هستند و از افزایش التهاب در دستگاه تنفسی جلوگیری می‌کنند. پژوهشگران با بررسی پژوهش‌ها اعلام کرده‌اند برای اینکه به منظور درمان یا پیشگیری از ابتلا به COVID-19 مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین D را توصیه کنند باید پژوهش‌های گسترده‌تری انجام شود.

نکات پایانی

مکمل‌های زیادی در بازار عرضه می‌شوند که می‌توانند به تقویت سیستم‌ایمنی و بهبود سلامت آن کمک کنند. برای نمونه، مکمل‌های حاوی زینک، ویتامین C یا ویتامین D به عنوان مکمل‌های تقویت‌کننده‌ی سیستم‌ایمنی شناخته می‌شوند و پژوهش‌های علمی هم تأثیرات مفید آن‌ها را تأیید می‌کنند.

در حالی که این مکمل‌ها می‌توانند فوایدی برای سیستم‌ایمنی داشته باشند اما نمی‌توانند جایگزین سبک زندگی سالم باشند و نباید از آن‌ها به عنوان یک جایگزین استفاده کرد. رژیم غذایی متعادل و سرشار از مواد مغذی، خواب کافی، ورزش منظم و ترک سیگار بعضی از مهم‌ترین راهکارها برای حفظ سلامت سیستم‌ایمنی هستند و خطر ابتلا به بیماری‌ها و عفونت‌ها را کاهش می‌دهند.

اگر تصمیم دارید از مکمل‌های تقویت‌کننده‌ی سیستم‌ایمنی استفاده کنید، در مرحله‌ی اول با پزشک مشورت کنید چرا که ممکن است بعضی از مکمل‌ها با بعضی از داروها تداخل داشته باشند یا اینکه برای همه‌ی افراد مناسب نباشند.