مهمترین علائم اختلال هورمونی در زنان، مردان و کودکان؛ تشخیص و درمان اختلالات هورمونی
بیماریها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان, بارداری و زایمان , بهداشت بانوان , بهداشت مردان
به گزارش سایت medicinenet.com
هورمونها چه نقشی در بدن دارند و چگونه اختلال هورمونی ایجاد میشود؟
هورمونها، مواد شیمیایی قدرتمندی هستند که توسط غدد درونریز تولید میشوند. هورمونها در جریان خون حرکت میکنند و به بافتها و اندامهای مختلف دستور میدهند که چه کاری انجام دهند. هورمونها به کنترل بسیاری از فرایندهای اصلی بدن از جمله متابولیسم و تولید مثل کمک میکنند. در صورت بههم خوردن تعادل هورمونی، مقدار یک هورمون خاص نسبت به مقدار طبیعی کاهش یا افزایش مییابد. عدم تعادل هورمونی موضوع بسیار مهمی است که باید در اسرع وقت تشخیص داده شود و مورد درمان قرار گیرد. در مقاله پیش رو با علائم و نشانههای اختلالات هورمونی یا عدم تعادل هورمونی آشنا خواهید شد. اگر به هر دلیلی فکر میکنید که باید از نظر هورمونی تست شوید، به دکتر داخلی یا فوق تخصص غدد مراجعه نمایید.
اختلال هورمونی چه علائم یا نشانه هایی را ایجاد می کند؟
هورمون ها نقش اساسی در سلامت دارند. در نتیجه، طیف وسیعی از علائم یا نشانه ها وجود دارد که می تواند نشان دهنده ی عدم تعادل هورمونی باشند. تقریبا همه افراد حداقل ۱ یا۲ دوره، عدم تعادل هورمونی را در طول زندگی خود تجربه می کنند. عدم تعادل هورمونی در دوران بلوغ، قاعدگی و بارداری بیشتر دیده می شود. اما برخی افراد دچار اختلالات هورمونی مداوم می شوند.
علائم شایع اختلال هورمونی
علائم شایع عدم تعادل هورمونی که بهطور کلی زنان و مردان را تحت تاثیر قرار میدهند، عبارتند از:
- افزایش وزن؛
- وجود یک تودهی چربی بین شانهها؛
- کاهش وزن غیرقابل توضیح و ناگهانی؛
- خستگی؛
- ضعف عضلانی؛
- درد، حساسیت و سفتی عضلانی؛
- درد، سفتی یا تورم در مفاصل؛
- افزایش یا کاهش ضربان قلب؛
- تعریق؛
- افزایش حساسیت به سرما یا گرما؛
- یبوست؛
- اسهال؛
- تکرر ادرار؛
- تشنگی؛
- افزایش اشتها؛
- کاهش میل جنسی؛
- افسردگی؛
- عصبی بودن، اضطراب یا تحریکپذیری؛
- تاری دید؛
- ناباروری؛
- نازک شدن مو یا موهای ریز و شکننده؛
- خشکی پوست؛
- پف کردن صورت؛
- گرد شدن صورت؛
- ضایعات بنفش یا صورتی روی پوست.
نکتهی مهم: به خاطر داشته باشید که این علائم غیر اختصاصی هستند و داشتن آنها لزوما به معنای عدم تعادل هورمونی نیست.
اختلالات هورمونی علائم گستردهای از تکرر ادرار، ضعف، کاهش میل جنسی و یا افزایش اشتها دارد. اما داشتن این علائم الزاما به معنای عدم تعادل هورمونی نیست.
علائم و نشانههای اختصاصی اختلال هورمونی در خانمها
شایعترین علامت عدم تعادل هورمونی در زنان در سنین باروری، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) است. علائم عدم تعادل هورمونی زنان که بلوغ، بارداری، شیر دادن و یائسگی را تحت تاثیر قرار می دهند، شامل موارد زیر هستند:
- پریودی نامنظم؛
- افزایش خونریزی در پریودی؛
- توقف پریودی؛
- پریودی مکرر؛
- هیرسوتیسم یا رشد موهای زائد روی صورت، چانه یا سایر قسمتهای بدن؛
- آکنه در صورت، قفسهی سینه یا قسمت فوقانی کمر؛
- ریزش مو؛
- تیره شدن پوست، به ویژه در امتداد چین و چروکهای گردن، کشالهی ران و زیر پستانها؛
- ضایعات پوستی؛
- خشکی واژن؛
- آتروفی واژن؛
- درد در هنگام رابطهی جنسی؛
- عرق شبانه؛
- سردرد.
علائم و نشانههای اختصاصی اختلال هورمونی در مردان
تستوسترون نقش مهمی در رشد مردان دارد.
تولید ناکافی تستوسترون موجب بهم خوردن تعادل هورمونی میشود که میتواند علائم زیر را ایجاد کند:
- ژنیکوماستی یا رشد بافت پستان در مردان؛
- حساسیت پستان؛
- اختلال نعوظ؛
- کاهش رشد موهای ریش؛
- رشد موهای زائد بدن؛
- از دست دادن تودهی عضلانی؛
- از دست دادن تودهی استخوانی؛
- مشکل در تمرکز؛
- گرگرفتگی.
علائم و نشانههای اختصاصی بهم خوردن تعادل هورمونی در کودکان
تولید هورمونهای جنسی در دختران و پسران از زمان بلوغ، شروع می شود. بسیاری از کودکانی که دچار تاخیر در بلوغ می شوند، شرایطی به نام هیپوگنادیسم را تجربه می کنند.
پسران مبتلا به هیپوگنادیسم ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
- عدم رشد توده ی عضلانی
- بم نشدن صدا
- کاهش رشد موی بدن
- رشد نامتعادل آلت تناسلی و بیضه
- رشد بیش از حد بازوها و پاها در مقایسه با تنه
- ژنیکوماستی
دختران مبتلا به هیپوگنادیسم ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
- شروع نشدن قاعدگی
- عدم رشد بافت پستان
- کاهش سرعت رشد.
شایعترین دلایل اختلال هورمونی
دلایل زیادی برای بهم خوردن تعادل هورمونی وجود دارد. با توجه به این که کدام هورمون یا غده، تحت تاثیر قرار گرفتهاند، علائم میتواند متفاوت باشد.
دلایل شایع عدم تعادل هورمونی عبارتند از:
- هورمون درمانی؛
- داروها؛
- درمانهای سرطان مانند شیمیدرمانی؛
- سوء استفاده از داروهای استروئید آنابولیک؛
- تومورها، چه بدخیم و چه خوشخیم؛
- تومورهای هیپوفیز؛
- اختلالات اشتها؛
- استرس؛
- آسیب یا ضربه؛
- دیابت؛
- کمکاری تیروئید یا پرکاری تیروئید؛
- عملکرد بیش از حد گرههای تیروئیدی؛
- تیروئیدیت؛
- هیپوگنادیسم؛
- سندرم کوشینگ، یا سطح بالای کورتیزول؛
- هیپرپلازی مادرزادی غدهی آدرنال که باعث کاهش سطح کورتیزول و آلدوسترون میشود؛
- بیماری آدیسون؛
- کمبود ید (گواتر)؛
- یائسگی؛
- نارسایی اولیهی تخمدان که به آن یائسگی زودرس نیز گفته میشود؛
- بارداری؛
- شیر دادن؛
- سندروم تخمدان پلیکیستیک؛
- داروهای هورمونی مانند قرص های جلوگیری از بارداری: قرص ال دی، قرص اورژانسی و …
نحوهی تشخیص عدم تعادل هورمونی
تشخیص بهم خوردن تعادل هورمونی با آزمایش هورمونی، که سطح هورمونهای مختلف را اندازهگیری میکند قابل تشخیص است. علاوه بر آزمایش هورمونی، معاینهی بدنی و آزمایشهای دیگری مانند آزمایش خون، سونوگرافی، سیتیاسکن، ام آر آی و نمونهبرداری نیز قادر به تشخیص اختلال در غدد درونریز هستند.
درمان اختلالات هورمونی
درمان عدم تعادل هورمونی به علت ایجاد آن بستگی دارد.
برخی از گزینههای معمول درمانی را بررسی می کنیم:
استروژن درمانی:
اگر گرگرفتگی یا سایر علائم ناخوشایند یائسگی را تجربه کردید، پزشک ممکن است دوز کم استروژن را تجویز کند.
استروژن واژینال:
اگر در حین رابطهی جنسی دچار خشکی واژن یا درد شوید، ممکن است لازم باشد از کرم یا قرص استروژن استفاده کنید.
کنترل بارداری هورمونی:
روشهای هورمونی کنترل بارداری میتوانند به تنظیم چرخهی قاعدگی کمک کنند، همچنین به بهبود آکنه و کاهش موهای زائد صورت و بدن نیز کمک میکنند.
داروهای ضدآندروژن:
آندروژنها هورمونهای جنسی مردانه هستند که در زنان و مردان تولید می شوند. ممکن است لازم باشد زنان با سطح آندروژن بالا، داروهایی را مصرف کنند که اثرات آندروژنها را مسدود میکند.
تستوسترون درمانی:
مکملهای تستوسترون میتوانند علائم کاهش تستوسترون در مردان را درمان کنند. در نوجوانان دارای تاخیر بلوغ، شروع بلوغ را تحریک میکند.
درمان تیروئید:
اگر به کمکاری تیروئید مبتلا هستید، هورمون مصنوعی تیروئید با نام لووتیروکسین میتواند سطح هورمونهای تیروئیدی را به تعادل برساند. برای درمان پرکاری تیروئید نیز می توان از متیمازول کمک گرفت.
متفورمین:
متفورمین داروی کنترل کننده ی قند خون است که در درمان دیابت مورد استفاده قرار میگیرد و میتواند به درمان برخی از زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلیکیستیک نیز کمک کند.
کاهش وزن:
هورمونها نقشی اساسی در متابولیسم و توانایی بدن در استفاده از انرژی دارند. اختلالات هورمونی، مانند سندرم کوشینگ، کمکاری تیروئید و یائسگی میتوانند باعث اضافه وزن یا چاقی شوند. تنها راه درمان افزایش وزن ناشی از اختلال هورمونی، درمان بیماری زمینهای است.
تغییر در سبک زندگی:
- لاغر شدن و کاهش وزن به خانمها در منظم تر شدن قاعدگی و افزایش احتمال بارداری کمک میکند. کاهش وزن در مردان ممکن است به بهبود عملکرد نعوظ نیز کمک کند.
- رژیم غذایی متعادل، بخش مهمی از سلامت کلی است.
- برای کاهش حساسیت واژن، از روغن یا مرطوب کنندههای فاقد پارابن، گلیسیرین و روغن استفاده کنید.
- سعی کنید از مواجهه با مواردی که معمولا گرگرفتگی را تحریک میکنند، مانند دمای بالای محیط، غذاهای پرادویه یا نوشیدنیهای گرم، خودداری کنید.
- اگر موهای زائد صورت یا بدن شما را آزرده میکند، میتوانید از کرمهای موبر یا لیزر موهای زائد کمک بگیرید.
- ورزش منظم را در برنامهی روزانهی خود قرار دهید.
راهنمای مراجعه به فوقتخصص غدد و متابولیسم
متخصصین داخلی بهترین گزینه برای درمان مشکلات مربوط به غدد هستند. در این، اگر مشکل هورمونی دارید، فوقتخصص عدد و متاتبولیسم پزشکی است که باید به او مراجعه کنید.
منابع: