استفاده از صابون آنتیباکتریال ممنوع
در حالی که اکثر افراد بر این باورند که صابونهای آنتیباکتریال اثر بهتری در پاکسازی دستها دارد، سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از ۱۹ ماده آنتیباکتریال را در صابونها ممنوع اعلام کرده است.
به گزارش ایرنا، شستن دستها با صابون یک روش موثر برای کاهش خطر ابتلا به انواع عفونت ها و حفظ سلامتی است. معمولا تصور میشود صابونهای حاوی مواد آنتیباکتریال اثر بهتری در پاکسازی دستها دارند و در نتیجه بهتر از صابونهای معمولی هستند. اما سازمان غذا و داروی آمریکا دیدگاه متفاوتی دارد. در واقع این سازمان در سال ۲۰۱۶ میلادی استفاده از ۱۹ ماده آنتیباکتریال را در صابونها ممنوع اعلام کرد. در این گزارش به بررسی علت این ممنوعیت میپردازیم.
_مکانیسم عملکرد صابون چیست؟
از شیمی دوره دبیرستان به یاد داریم که دو نوع مولکول وجود دارد. مولکولهای قطبی مانند قند که در آب حل میشوند و مولکولهای غیرقطبی مانند روغن که در آب حل نمیشوند. اما مولکولهای صابون، آمفیپاتیک هستند، بدین معنی که هم خواص مولکولهای قطبی و هم خواص مولکولهای غیرقطبی را دارند و بههمین علت به سادگی شسته میشوند.
در خصوص باکتریها و میکروبها، صابون دارای دو اثر شیمیایی و رفتاری است. ماهیت آمفیپاتیک مولکولهای صابون موجب سست شدن اتصال باکتری و میکروب با پوست میشود تا سادهتر شسته شوند. از طرفی برای پاک شدن صابون از روی دست باید شستو شو در زمان طولانیتری انجام شود. بنابر این صابون عادی لزوما باکتریها و ویروسها را نمیکشد.
صابونهای آنتیباکتریال علاوه بر ترکیبات صابونهای عادی، دارای ترکیبات اضافی هستند که مانع تولید مثل باکتریهای باقی مانده روی پوست میشوند. این ترکیبات عموما اثری بر ویروسها ندارند و تنها باکتریها را تحت تاثیر قرار میدهند. متداولترین نوع از این ترکیبات که در صابونها مورد استفاده قرار میگیرد تری کلوسان است.
_تری کلوسان، خوب، بد، ناشناخته
تری کلوسان توسط یک شرکت سوییسی در سال ۱۹۶۴ میلادی ساخته شد و تا سال ۱۹۷۰ به عنوان یک پماد جراحی به کار گرفته شد. حدود سه چهارم از صابونهای مایع موجود در بازار حاوی تریکلوسان به عنوان ماده فعال هستند.
با وجود این تحقیقات روی مولکول ها و جانوران نشان میدهد که این ماده کارکرد هورمونها و سایر فرآیندهای بیولوژیکی را تحت تاثیر قرار میدهد. همچنین این ماده اثر نامطلوبی روی جلبکها و اکوسیستمهای آبی طبیعی دارد. البته تا کنون ارتباط مستقیمی بین این ماده و آسیب به سلامت انسان گزارش نشده است.
علاوه بر این نگرانیهایی در خصوص افزایش خطر تولید باکتریهای مقاوم در برابر داروها در اثر استفاده از این ماده شیمیایی وجود دارد.
_موضع سازمان غذا و داروی آمریکا
مهمترین وظیفه سازمان غذا و داروی آمریکا حفاظت از سلامت عمومی جامعه است و یکی از راههای انجام این وظیفه اطمینان از این است که ترکیبات مورد استفاده در محصولات مختلف « عموما به عنوان مادهای ایمن و موثر شناخته میشوند.»
با وجود این که مستنداتی در خصوص خطرزا بودن تری کلوسان و سایر ترکیبات آنتیباکتری برای سلامت عمومی در دست نیست، موثر بودن این مواد در صابونها نیز به اثبات نرسیده است. سازمان غذا و دارو با توجه به این موضوع در سال ۲۰۱۳ میلادی مقرراتی را وضع کرد که بر اساس آن تولیدکنندگان موظف شدند ظرف یک سال مدارکی را دال بر تاثیرگذاری بهتر صابونهای آنتیباکتریال ارائه کنند. اما تا کنون هیچ سند قابل قبولی در این رابطه ارائه نشده است.
بنابر این با استفاده از صابونهای آنتیباکتریال نه تنها مزیت خاصی نصیب مصرف کننده نمیشود، بلکه مقادیر بیشتری از ترکیبات شیمیایی وارد محیط زیست میشود. به همین علت سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از تری کلوسان و ۱۸ ماده آنتیباکتریان دیگر را در صابونها ممنوع اعلام کرد.
با وجود این هنوز هم کاربردهای مفید دیگری برای تری کلوسان وجود دارد که توسط سازمان غذا و دارو ممنوعیتی در مورد آنها وضع نشده است. به عنوان نمونه میتوان به جلوگیری از تشکیل پلاک دندان اشاره کرد که موجب اسفاده وسیع از این ماده شیمیایی در تولید خمیردندان شده است.
شستو شوی دست با آب و صابون موجب کاهش ۸۲ درصدی باکتریهای موجود در پوست دست میشود و در تحقیقات زیادی به آثار مفید شستو شو با صابون عادی برای سلامتی توجه شده است. بنابر این با وجود ممنوعیت استفاده از ترکیبات آنتیباکتریال در صابونها، شستو شو با استفاده از صابونهای عادی همچنان یک اقدام بسیار مفید برای حفظ سلامتی محسوب میشود و باید بهعنوان یکی از اقدامات روزانه مهم مورد توجه قرار گیرد.
منبع: irna.ir