دارونامه؛ آشنایی با داروی اریترومایسین (Erythromycin)، داروی عفونت‌های باکتریایی
بیماری‌‌ها و راه درمان, دارونامه , پیشگیری بهتر از درمان
نام رایج دارو: اریترومایسین- Erythromycin
اسامی تجاری دارو: اریتروسین
اشکال دارویی:
قرص جویدنی: ۲۰۰ میلی‌گرم
قرص روکشدار: ۲۰۰، ۲۵۰، ۴۰۰ و ۵۰۰ میلی‌گرم
سوسپانسیون خوراکی: ۲۰۰ میلی‌گرم بر ۵ میلی‌لیتر (۱۰۰ میلی‌لیتر)
ویال جهت تزریق: ۱ گرم
پماد چشمی: ۰٫۵%
ژل موضعی: ۲% و ۴%
محلول موضعی: ۲% و ۴%
توجه: مطلبی که مطالعه می‌کنید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد و به هیچ وجه جایگزین توصیه‌های پزشک نیست. برای مصرف دارو، آگاهی از عوارض جانبی، تداخل دارویی و موارد مرتبط دیگر لازم است حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
اریترومایسین چیست و چه کاربردی دارد؟
اریترومایسین نوعی آنتی‌بیوتیک ماکرولید است که در درمان طیف وسیعی از عفونت‌های باکتریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین ممکن است برای جلوگیری از عفونت برخی از باکتری‌ها مصرف شود. این دارو بر روی عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا اثری ندارد.
موارد مصرف:
- اریترومایسین خوراکی (قرص اریترومایسین ۲۰۰ و ۴۰۰ یا سوسپانسیون خوراکی) یا تزریقی (ویال اریترومایسین) در درمان بیماری التهابی حاد لگن ناشی از نیسریا گونوره، بیماری لژیونر، بیماری سیفیلیس مصرف می‌شود.
- اریتروماسین در عفونت‌های خفیف تا نسبتا شدید دستگاه تنفسی، پوست و بافت نرم ناشی از ارگانیسم‌های حساس کاربرد دارد.
- اریترومایسین در عفونت‌های دستگاه ادراری – تناسلی ناشی از کلامدیا تراکوماتیس در دوران بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- از اریترومایسین برای پیشگیری از اندوکاردیت در مورد اقدامات دندانپزشکی، در بیمارانی که نسبت به پنی سیلین حساسیت دارند، استفاده می‌شود.
- اریترمایسین در عفونت بدون عارضه اورترال، اندوسرویکال یا رکتال وقتی که مصرف تتراسیکلین منع مصرف دارد، مورد استفاد قرار می‌گیرد.
- محلول موضعی اریترومایسین (اریترومایسین ۴ درصد یا ۲ درصد) برای جوش صورت در درمان موضعی آکنه یا جوش و لگاریس کاربرد دارد.
- پماد چشمی اریترومایسین: در عفونت‌های سطحی چشم نظیر عفونت ملتحمه و قرنیه یا عفونت‌های قرنیه ناشی از ارگانیسم‌های حساس مصرف می‌شود. همچنین برای جلوگیری از افتالمیا نئوناتاروم نیز کاربرد دارد.
روش و مقدار مصرف:
- با توجه به نوع و شدت عفونت از طریق خوراکی یا تزریق داخل وریدی، دوزهای مختلفی از اریترومایسین هر ۶ ساعت یک بار مصرف می‌شود و طول درمان یک تا دو هفته می‌باشد.
- پماد چشمی اریترومایسین: یک لایه نازک به طول ۱ سانتی‌متر روزی یک بار یا بیش‌تر بر روی ملتحمه مالیده شود.
- مصرف اریترومایسین جهت جلوگیری از افتالمیا نئوناتاروم در نوزادان: حداکثر تا یک ساعت بعد از تولد، لایه نازکی به طول ۰٫۵ تا ۱ سانتی‌متر بر روی ملتحمه مالیده می‌شود. برای هر نوزاد باید از پماد جداگانه‌ای استفاده شود. نوزادی که از مادر مبتلا به گونوره متولد می‌شود، علاوه بر پماد اریترومایسین باید ۲۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰ واحد پنی‌سیلین جی از راه عضلانی یا وریدی دریافت کند.
- ژل موضعی اریترومایسین و محلول موضعی اریترومایسین برای درمان جوش صورت یا آکنه: روزانه دو بار از ژل موضعی یا محلول موضعی بر روی جوش صورت یا ناحیه مبتلا مالیده می‌شود. دوره درمان ۸ تا ۱۰ هفته است.
توجه: حداکثر دوزاژ روزانه اریترومایسین اتیل سوکسینات ۴ گرم است.
نحوه مصرف اریترومایسین
استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در زمانی که به آنها نیازی نیست باعث می‌شود اثربخشی دارو در مواقع نیاز از بین برود.
این دارو را به صورت خوراکی و به اندازه‌ای که پزشک تجویز کرده و معمولا قبل از وعده غذایی مصرف کنید. بهترین حالت جذب دارو مصرف آن با معده خالی است. اگر دچار تهوع شدید همراه با غذا یا شیر مصرف کنید. این قرص اگر شکسته شود مزه تلخی دارد لذا قرص کامل را قورت دهید و از جویدن یا شکستن آن خودداری کنید.
دوز مصرف داروی اریترومایسین و طول درمان وضعیت بیماری، و پاسخگویی بدن شما به درمان بستگی دارد و برای کودکان این دوز مصرفی بر اساس وزن تعیین می‌شود.
برای اثر بهتر داروی اریترومایسین آن را در ساعات مشخص بخورید تا میزان دارو در بدنتان ثابت بماند و برای اثر بهتر داروی اریترومایسین آن را در ساعات مشخص بخورید تا میزان دارو در بدنتان ثابت بماند. مصرف این دارو را تا میزانی که دکتر عفونی تجویز کرده ادامه دهید حتی اگر احساس کردید علائم عفونت از بین رفته است. قطع این دارو موقع درمان ممکن است باعث شود عفونت باکتریایی دوباره رشد کند و مشکل‌ساز شود. اگر وضعیت‌تان بهبود نیافت یا بدتر شد با پزشک‌تان تماس بگیرید.
عوارض جانبی اریترومایسین
مصرف اریترومایسین ممکن است موجب عوارضی مانند درد شکم، اسهال، ضعف، کاهش اشتها و استفراغ و یا دردهای غیرعادی شکمی شود. مصرف این دارو همراه با غذا ممکن است باعث کاهش این عوارض جانبی شود. اگر هر یک از این عوارض ادامه یافتند با پزشک خود تماس بگیرید.
درصورتی که پزشک داروی اریترومایسین را برای شما تجویز کرده است مطمئن باشید فوائد آن بیش از مضراتش بوده است. همچنین لازم است بدانید اکثر افرادی که داروی اریترومایسین را مصرف کرده اند، عوارض جدی این دارو را تجربه نکرده اند.
چنانچه با عوارضی نادر اما جدی‌ای نظیر تغییرات شنوایی (مانند کاهش شنوایی یا ناشنوایی)، مشکلات بینایی (مانند پرش پلک و تاری دید)، دید تار، ضعف عضلانی، مشکلات کبدی (مانند تهوع و استفراغ مداوم، درد شدید شکم و معده، زردی چشم یا پوست و ادرار تیره)، خستگی غیرمعمول، مواجه شدید، سریعا به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین اگر علائمی مانند تپش قلب ناگهانی، بی‌حالی شدید و غش کردن مواجه شدید با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
این دارو به ندرت به‌دلیل مقاومت باکتری باعث ایجاد یک بیماری سخت روده (مشکلات کلوسنریدیوم با نشانه اسهال) می‌شود. این شرایط می‌تواند هنگام درمان یا حتی هفته‌ها و ماه‌ها بعد از درمان اتفاق بیفتد. در صورت بروز چنین مشکلی از داروهای ضداسهال یا مُسکن‌ها استفاده نکنید زیرا ممکن است شرایطتان بدتر شود لذا اگر عوارضی مانند اسهال شدید و مداوم، درد شکم یا معده، گرفتگی عضلانی و نشانه‌های خون در مدفوع سریعا با پزشک تماس بگیرید.
استفاده مداوم از این دارو برای دوره‌های طولانی ممکن است موجب ترشحات دهانی یا عفونت‌های مخمری شود. در صورت مشاهده علائم سفید رنگ در دهان و یا تغییر در ترشحات واژن با پزشک مشورت نمایید.
لازم است بدانید که واکنش آلرژیک جدی در مورد داروی اریترومایسین نادر است. با این وجود اگر واکنش آلرژیک جدی ای مثل علائم پوستی، خارش، تورم (مخصوصا در صورت، زبان و گلو)، گیجی شدید و اختلال تنفسی را تجربه کردید، سریعا از فوریت های پزشکی کمک بگیرید. با توجه به اینکه لیست عوارض کامل نیست، ممکن است با عارضه ای برخورد کنید که ذکر نشده باشد. در این موارد با پزشک یا دارو ساز مشورت کنید.
موارد احتیاط مصرف اریترومایسین
قبل از مصرف اگر به داروی اریترومایسین حساسیت دارید و یا سابقه‌ی آلرژی به این دارو یا دیگر آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آزیترومایسین و کلاریترومایسین دارید، این موضوع را با پزشک عفونی و گرمسیری یا دکتر داروخانه در میان بگذارید. داروی اریترومایسین ممکن است شامل ترکیبات غیر فعالی باشد که موجب بروز حساسیت یا مشکلات دیگر بشود. چنانچه سابقه‌ی بیماری‌هایی نظیر مشکلات کبدی، مشکلات کلیه و بیماری‌های بافت عضلانی مانند میاستنی گراویس دارید حتما این موارد را با پزشک خود در میان بگذارید.
داروی اریترومایسین ممکن است موجب تاثیراتی بر ریتم قلب (افزایش سطحQT کیوتی) شود. افزایش سطح کیوتی به ندرت موجب تپش قلب (به ندرت خطرناک) و علائمی دیگر مانند سرگیجه و غش کردن شود که سریعا نیاز به مراجعه به پزشک دارد. احتمال افزایش کیوتی در صورتی که شرایط خاص پزشکی داشته باشید یا داروهای دیگری مصرف کنید بالا می‌رود. قبل از مصرف اریترومایسین در مورد داروهای مصرفی خود با پزشک مشورت کنید. در صورتی که مشکلاتی مانند مشکلات قلبی (نارسایی قلبی، ضربان کند قلب، افزایش سطح کیوتی در تست EKG)، سابقه ژنتیکی مشکلات قلبی خاص (مانند افزایش سطح کیوتی در تست EKG و مرگ ناگهانی بر اثر ایست قلبی) دارید حتما قبل از مصرف این دارو با پزشک خود صحبت کنید.
کمبود پتاسیم و منیزیم خون نیز ممکن است خطر افزایش سطح کیوتی را بالا ببرد. این خطر درصورتی که از داروهای خاصی مانند دیوتیک‌ها یا قرص‌های آب استفاده می‌کنید و یا اگر علائمی مانند عرق کردن شدید، اسهال و تهوع دارید، افزایش می‌یابد و بهتر است درمورد استفاده صحیح این دارو با پزشک خود مشورت کنید.
مصرف اریترومایسین ممکن است موجب مشکلات در واکسن‌های باکتریایی مانند واکسن تیفوئید شود. در هنگام مصرف این دارو واکسیناسیون را به جز مواردی که پزشک توصیه کرده است را انجام ندهید. قبل از هر گونه جراحی همه‌ی داروهایی که مصرف می‌کنید (مانند داروهای تجویز شده و تجویز نشده و محصولات گیاهی) را با پزشک یا دندانپزشک خود در میان بگذارید.
برخی از محصولات اریترومایسن ممکن است حاوی سدیم باشند. اگر رژیم غذایی محدودیت نمک، یا اگر شرایطی مانند نارسایی احتقانی قلبی یا هر شرایطی که مصرف نمک ممکن است موجب بدتر شدن آن شود، دارید با پزشک مشورت کنید.
سالمندان نیز ممکن است نسبت به عوارض پس از مصرف این دارو مخصوصا افزایش سطح کیوتی و ریزش مو حساسیت بیشتری از خود نشان دهند.
اگر حامله هستید قبل از مصرف این دارو به پزشک خود اطلاع دهید. اریترومایسین از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شود. در این زمینه با پزشک مشورت کنید.
تداخلات دارویی اریترومایسین با داروهای دیگر
تداخلات دارویی ممکن است عملکرد و تاثیر داروی اریترومایسین را تغییر دهد یا باعث افزایش ریسک بروز عوارض جانبی آن شود. این مقاله شامل تمامی تداخلات دارویی ممکن، نیست لذا لیست تمامی داروهای مصرفی‌تان را باپزشک یا دکتر داروخانه در میان بگذارید. و بدون صلاحدید پزشک شروع به مصرف، قطع یا تغییر دوز داروی اریترومایسین نفرمایید.
داروهایی که ممکن است با اریترومایسین تداخل دارویی داشته باشند عبارتند از:
- کلیندامایسین
- دیگوکسین
بسیاری از داروها مانند آمیودارون، سیاسپرید، دوفتیلید، درون‌دارون، ایبوتیلید، پیموزید، سیساپراید، پروپافنون، کوئنیدین، پروکائین آمید، سوتالول و … علاوه بر اریترومایسین ممکن است بر ریتم قلب (افزایش سطح کیوتی) تاثیر بگذارند.
داروهایی هستند که می‌توانند بر روی خروج اریترومایسین از بدن تاثیر بگذارند که موجب تاثیرگذاری این دارو در بدن می‌شود. این داروها عبارتند از:
- ضدقارچ‌های «زول» مانند ایتراکونازول، کتوکونازول
- برخی از مسدودکننده‌های کلسیم مانند دیلتیازم، وراپامیل
- داروهای ضدتشنج مانند کاربامازپین، فینیتوئین،
- آنتی‌بیوتیک کینوپریستین-دالفوپریستین
- ساکویناویر
این دارو می‌تواند روند خروج دیگر داروها کاهش دهد و بر عملکرد آنها تاثیر بگذارد. این داروها عبارتند از:
- داروی بروموکریپتین و کلشی سین
- برخی از بنزودیازپین‌ها مانند میدازولام و تریازولام
- التریپان
- آلکالوئیدهای قلیایی مانند ارگوتامین، دی هیدرو ارگوتامین
- داروهای درمان اختلال نعوظ یا فشارخون ریوی مانند سیلدنافیل، تادالافیل
- داروهای استاتین مانند وینبلاستاتین، لواستاتین، سیمواستاتین و …
تقریباً اکثر آنتی‌بیوتیک‌ها بر روی هورمون‌های کنترل بارداری مانند قرص‌ها، برچسب‌ها و حلقه‌های کنترل بارداری تاثیر می‌گذارند و برخی از این آنتی‌بیوتیک‌ها (مانند ریفامپین و ریفابوتین) تاثیر این محصولات را کاهش می‌دهند و ممکن است موجب بارداری شوند. اگر از هورمون‌های کنترل بارداری استفاده می‌کنید قبل از مصرف این آنتی‌بیوتیک‌ها با پزشک خود مشورت کنید.
این دارو ممکن در برخی از آزمایش‌های پزشکی (آزمایش‌های ادرار) دخالت کرده و نتیجه آن را تغییر دهد. مصرف این دارو را به پرسنل آزمایشگاه و پزشک اطلاع دهید.
علائم اوردوز اریترومایسین
اگربا مصرف داروی اریترومایسین دچار عوارض جدی ای نظیر مشکل تنفسی یا بیهوشی شدید با اورژانس تماس بگیرید. این دارو برای وضعیت فعلی شما تجویز شده است و در موارد دیگر عفونتی از آن بدون اجازه دکتر استفاده نکنید.
اگر یکی از نوبت‌های مصرف دارو اریترومایسین را فراموش کرده‌اید، در اولین فرصت آن را مصرف کنید. اما اگر نزدیک به مصرف دوز بعدی به‌یاد آوردید که دارو را مصرف نکرده‌اید، نیازی به مصرف دو برابر داروی اریترومایسین نیست و کافی‌ست فقط دوز مقرر را مصرف کنید.
برای نگهداری صحیح داروی اریترومایسین، آن را در دمای اتاق، دور از حرارت و رطوبت و خارج از دسترس کودکان قرار دهید و در حمام نگهداری نفرمایید. توجه داشته باشید که داروی منقضی شده را مصرف نکنید.
منابع:
۲- webmd.com
۳- dorvana.com