بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان

 

به عفونت شُش‌ها یا راه‌های هوایی عفونت ریه می‌گویند. بعضی از انواع عفونت ریه خودبه‌خود و بدون درمانی خاص بهبود پیدا می‌کنند اما اگر عفونت شدید باشد، روند درمان متفاوت خواهد بود و خطرات جدی، سلامت و زندگی را تهدید خواهد کرد. ریه‌ها از اعضای بسیار مهم بدن هستند و حفظ سلامت آن‌ها بسیار ضروری است.

عفونت ریه بیماری‌ای است که باعث التهاب بافت ریه در قفسه‌ی سینه می‌شود و می‌تواند در اثر عوامل انگلی، باکتریایی، ویروسی یا قارچی در قسمت تحتانی دستگاه تنفسی بوجود آید. این بیماری در مواردی می‌تواند باعث عفونت گوش گردد. بسته به اینکه عفونت در کدام قسمت از دستگاه تنفسی شما بروز کند، به نام‌ همان بخش نامگذاری می‌شود. بخش فوقانی سیستم دستگاه تنفسی شامل بینی، حلق، حنجره و نای می‌شود و قسمت تحتانی شامل ریه‌ها و اجزای آن (برونش، برونشیول‌ها و آلوئول‌ها) می‌شود.

بسته به اینکه عفونت در کدام قسمت از دستگاه تنفسی شما بروز کند، به نام‌ همان بخش نامگذاری می‌شود. بخش فوقانی سیستم دستگاه تنفسی شامل بینی، حلق، حنجره و نای می‌شود و قسمت تحتانی شامل ریه‌ها و اجزای آن (برونش، برونشیول‌ها و آلوئول‌ها) می‌شود.

عفونت باکتریایی ریه شایع‌ترین نوع عفونت ریه می‌باشد که از عوارض همراه آن می‌توان به سوزش پوست اشاره کرد. این نوع از این عفونت عموما توسط آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود.

نوع دیگر این عفونت، عفونت ویروسی می‌باشد که در موارد حاد باعث از دست رفتن آب بدن و آبی شدن لب‌ها و ناخن‌ها می‌شود. در موارد غیرحاد معمولا این عفونت نیاز به دارو ندارد و خودبخود درمان می‌شود.

عفونت ریوی قارچی نوع دیگری از عفونت ریه می‌باشد که علائم آن همانند علائم عفونت‌های باکتریایی و ویروسی است. این نوع عفونت در موراد حاد نیاز به عمل جراحی دارد.

نکته: منبع عفونت ریه ممکن است در قسمت دیگری از بدن باشد که از طریق جریان خون به ریه منتقل شده و باعث بروز این بیماری می‌شود.

علت عفونت ریه چیست؟

• علاوه بر مواردی که در بالا به آن اشاره شد، قرار گرفتن در شرایط دیگری نیز باعث بروز این عارضه می‌گردد:
• استنشاق مواد شیمیایی مانند بخارهای سمی و مواد حساسیت زا
• تنفس گرد و غبار در محیط کاری
• ورود بخشی از محتویات معده به ریه‌ها و بروز عفونت

علائم عفونت ریه چیست؟

• سرفه مداوم
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• خس خس سینه

در صورت عدم بهبود گلودرد پس از چند روز و یا عدم بهبود سرفه‌های مداوم پس از چند هفته حتما به پزشک مراجعه نمائید؛ این‌ها از علائم عفونت ریوی می‌باشند که نیاز به بررسی دارند.

انواع عفونت ریه

این بیماری شامل انواع مختلفی می‌باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد

ذات الریه (پنومونی): ذات‌الریه شابع‌ترین عفونت ریوی است که می‌تواند قارچی،‌ باکتریایی یا ویروسی باشد. بسیاری از بیماران پس از آنفولانزا دچار این بیماری می‌شوند. این بیماری در حقیقت همان التهاب ریه می‌باشد که با یک عفونت ایجاد می‌شود. افراد سیگاری و افراد مسنی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، همچنین نوزادان و کودکان بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. زمانی که کیسه‌های هوایی درون ریه محتوی مقدار زیادی مایعات شوند، ذات الریه رخ می‌دهد. این بیماری می‌تواند یک بیماری خفیف، شدید و یا حتی تهدید کننده زندگی باشد. علائم این بیماری از نوع خفیف تا شدید، بسته به علت اولیه بروز بیماری، سن و همچنین وضعیت کلی سلامت فرد، از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت خواهد بود. برای مثال در بیمارانی که به پنومونی خفیف مبتلا می‌شوند، علامت‌ها معمولا به علامت‌های سرماخوردگی و آنفلوانزا نزدیک خواهد بود.

سایر علائم این بیماری شامل موارد زیر می‌بادشد:

• التهاب ریه
• تنگی تنفس
• درد و گرفتگی قفسه سینه
• تب و لرز بالا
• درد عضلانی و خستگی
• تغییر سطح هوشیاری و عملکرد مغزی (در افراد مسن)
• استفراغ (به خصوص در نوزادان)

برای تشخیص این بیماری، پزشک ابتدا شما را معاینه می‌کند و به صداهای حاصل از نفس کشیدن شما گوش می‌دهد، اگر مایعات در ریه شما جمع شده باشند، پزشک صدایی متلاطم، در سینه شما خواهد شنید. در این شرایط برای رسیدن به تشخیص قطعی، پزشک برای شما اسکن قفسه سینه درخواست خواهد داد. سی تی اسکن سینه با نشان دادن وضعیت ریه‌ها، ابتلای به پنومونی را به پزشک نشان می‌دهد. در این شرایط بسته به اینکه علت بیماری باکتریایی، ویروسی یا قارچی باشد، راهکارهایی درمانی متفاوت خواهند بود.

سندرم حاد تنفسی: نوع دیگر عفونت ریه سندرم حاد تنفسی (SARS) می‌باشد. در حقیقت این بیماری نوعی ذات الریه است که بسیار مسری می‌باشد.

بیماری سل: سل نوعی عفونت ریوی است که از باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس بوجود می‌آید و از ظریق سرفه انتقال می‌یابد. جالب است بدانید که سل از طریق غذا، آب، تماس جنسی، تزریق خون یا نیش حشرات انتقال نمی‌یابد. علائم این بیماری شامل موارد زیر می‌شود:

• تب
• سرفه
• خلط سبز یا خلط آلوده به خون
• تنگی نفس
• کاهش اشتها
• بی حالی و تعریق شبانه
• خستگی زود رس و ضعف عمومی

بیماری ذات الجنب: پرده‌ای که ریه را پوشانده است پرده جنب نام دارد؛ زمانی که در این پرده عفونت رخ دهد به آن عفونت ذات الجنب گفته می‌شود. این بیماری توسط عفونت ویروسی و یا ذات الریه بوجود می‌آید که درد قفسه سینه و تنگی تنفس از علائم شایع آن می‌باشد.

برونشیت: بیماری  برونشیت بیماریی است که توسط التهاب و عفونت در پوشش لوله‌های برونش شما به وجود می‌آید. (لوله‌های برونش لوله‌هایی هستند که نای را به شش‌ها متصل می‌کنند.) زمانی که سیستم ایمنی بدن ضعیف شود و ریه‌های شما عفونت کنند، ممکن است به بیماری برونشیت مبتلا شوید. این بیماری می‌تواند حاد و مزمن باشد که معمولا برونشیت مزمن در اثر موادشیمیایی، آلرژن‌ها (آلرژن نوعی آنتی‌ژن است که باعث واکنش غیرطبیعی و شدید سیستم ایمنی می‌شوند.) و یا دود سیگار بوجود می آید. علائم این بیماری شامل تنگی نفس، گرفتگی قفسه سینه، خس خس سینه، خستگی، سرفه مداوم و مخاط سنگین می‌باشد.

آنفولانزا: آنفولانزا بیماریی است که دستگاه تنفسی فوقانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث درد بدن و خستگی می‌شود. از طرف دیگر این بیماری می‌تواند بر سیستم تنفسی تحتانی نیز تاثیر گذاشته و باعث عفونت در ریه‌های شما شود.

چه باید کرد؟

اگر دچار درد در قفسه‌ی سینه هستید، باید:

زیاد استراحت کنید.

زیاد آب بنوشید تا مخاط را از بین ببرد و سرفه‌ کردن را آسان کند.

از مرطوب‌کننده‌ی هوا استفاده کنید یا بخور آب جوش بدهید. می‌توانید اکالیپتوس یا جوهر نعنای خشک (منتول) نیز به آبی که بخور می‌دهید، اضافه کنید.

هنگام خواب، باید سرتان رو به بالا قرار بگیرد، از چند بالش استفاده کنید تا سطح سرتان بالا قرار بگیرد و تنفس‌تان راحت‌تر شده، مخاط‌ها نیز تخلیه بشوند.

از مسکن‌ها استفاده کنید تا تب‌تان پایین بیاید و سردرد و ناراحتی موجود در ماهیچه‌ها کاهش پیدا کند.

برای کاهش گلودرد نیز عسل و آب‌لیمو را با آب جوش مخلوط کنید و بخورید.

اگر کودکی دچار درد قفسه سینه است، نباید:

بخورد بدهد، زیرا ممکن است آب جوش روی بدنش بریزد و خطرآفرین بشود.

اگر زیر ۱۶ سال است، آسپرین مصرف کند.

شربت سینه استفاده کند.

در محیطی که کودک هست سیگار نکشید.

کمک داروساز برای رفع این مشکل

دکتر داروساز می‌تواند در زمینه‌ی عفونت ریه به شما کمک کند. داروسازان می‌توانند با پیشنهاد داروهای ضدانعقاد، به از بین‌ بردن مخاط موجود در شش‌ها کمک کنند. وقتی خلط از بین برود، سرفه‌ کردن تسهیل خواهد شد. وقتی با سرفه‌ کردن خلط و مخاط از سینه خارج بشود، عفونت ریه بهبود می‌یابد.

مراجعه به پزشک عمومی

اگر در قفسه‌ی سینه درد احساس می‌کنید و نشانه‌های زیر را تجربه می‌کنید، باید به یک پزشک عمومی مراجعه کنید:

حال‌تان خوب نیست و علائم عفونت، مدام شدیدتر می‌شود.

سرفه‌های خونی می‌کنید یا در مخاط‌ سینه‌تان لکه‌های خون دیده می‌شود.

بیش از ۳ هفته است که مدام سرفه می‌کنید.

باردار هستید.

سن‌تان بالای ۶۵ سال است.

سیستم ایمنی بدن‌تان ضعیف است، مثلا تحت شیمی‌درمانی یا مبتلا به دیابت هستید.

اگر وضعیت خاص و حساسی در رابطه با قلب یا کلیه‌تان دارید و این مشکل در بلندمدت با شما همراه بوده است.

حواس‌تان باشد اگر علائم عفونت ریه در شما به‌شکلی شدید ظاهر شده باشد، ممکن است به ذات‌الریه مبتلا شده باشید.

پیشگیری از عفونت ریه

1. سیگار نکشید.
2. سیگار کشیدن باعث آسیب ریه و ابتلا به بیماری های مزمن ریوی می‌گردد.
3. اگر شما دچار یک بیماری مزمن ریوی شوید، بیشتر مستعد ابتلا به عفونت ریوی خواهید بود.
4. حتی اگر بیماری مزمن ریوی نگیرید، کشیدن سیگار بهبود بیماری‌هایی مثل آنفلوانزا و ذات‌الریه را طولانی می‌کنید.
5. دستان‌تان را با آب و صابون بشویید.
6. دست ما هر روزه در تماس با میلیون‌ها میکروب است که می توانند باعث عفونت گردند.
7. بنابراین برای جلوگیری از عفونت ریه، دستان خود را با آب گرم و صابون خوب بشویید.
8. اگر دسترسی به آب و صابون ندارید، از مواد ضدعفونی کننده دست استفاده کنید.
9. اگر شما دچار بیماری جزئی ریوی مانند سرماخوردگی شدید، از خودتان مراقبت کنید تا زود بهبود یابید و از انتشار عفونت به ریه جلوگیری کنید
10. واکسن بزنید.
11. واکسن آنفلوانزا و ذات الریه از این عفونت ها جلوگیری می‌کنند.
12. واکسن آنفلوانزا برای کودکان زیر ۵ سال و بزرگسالانی که در معرض خطر بالای عوارض آنفلوانزا قرار دارند و بیشتر از ۶۵ سال دارند، توصیه می‌شود. این واکسن همچنین برای افراد دارای دیابت و ایدز نیز توصیه شده است.
13. قبل از تزریق این واکسن‌ها، با پزشک مشورت کنید.
14. خوب بخورید و خوب بخوابید.
15. یکی از راه‌هایی که موجب تقویت سیستم ایمنی بدن می‌گردد، خوب خوردن و خوب خوابیدن است.
16. استراحت کافی باعث می شود که بدن با ویروس‌هایی که موجب عفونت می شوند، بجنگد.
17. بیشتر افراد به ۸ ساعت در شب خواب نیاز دارند.
18. غذاهای دارای ویتامین C مانند مرکبات، باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود.
19. درمان بیماری را جدی بگیرید.
20. اگر شما دچار بیماری جزئی ریوی مانند سرماخوردگی شدید، از خودتان مراقبت کنید تا زود بهبود یابید و از انتشار عفونت به ریه جلوگیری کنید.
21. مایعات فراوانی بنوشید، بدن خود را گرم نگه دارید و استراحت کافی کنید تا زودتر بهبود یابید.

روش‌‌های درمان خانگی عفونت ریه

• استفاده از آویشن: گیاه آویشن به عنوان داروی گیاهی برای درمان سیاه سرفه، برونشیت، سرما خوردگی، عفونت ریه و… استفاده می‌شود. برای استفاده از این گیاه داروئی یک مشت آویشن را در یک لیتر آب جوشانده و آن را صاف کنید، سپس ۲۵۰ گرم عسل به آن اضافه کرده و هر روز نصف فنجان میل کنید.
• سیر: ضدعفونی‌کننده قوی برای مجاری ریه است و مصرف آن به سرعت خلط سینه را کم می‌کند. سوپ سیر در زمستان، مجاری تنفسی را تقویت می‌کند و برای مرض برونشیت مفید است.
• جوشانده عناب: تسکین دهنده برای درمان عفونت‌های گلو، برونشیت، روده‌ها و مجاری ادرار است. به این صورت که ۳۰ تا ۶۰ گرم عناب خشک را در یک لیتر آب به مدت نیم ساعت می‌جوشانند و آن را مصرف می‌کنند.
• پنیرک: پنیرک گیاهی است که در طب سنتی خواص بی‌شماری دارد و از برگ و گل آن استفاده‌های بهینه می‌شود. اما خاصیت آنتی‌بیوتیکی آن زبانزد است، فقط کافی است ۴۰‌گرم گیاه پنیرک را به‌همرا یک لیتر آب جوش به مدت ۱۰‌دقیقه بگذاریم تا دم بکشد. یک فنجان از این دمکرده را روزی سه‌بار بنوشید تا عفونت‌های ادراری، برونشیت و عفونت‌های سرخک و مخملک از‌بین بروند.
• گل‌پامچال: اسهال‌های عفونی اکثرا ناشی از عفونت‌های معده و روده است. با این حال اسهال‌های عفونی، برونشیت و بیماری ذات‌الریه را می‌توان با دمکرده گل‌پامچال تا‌حدودی درمان کرد. برای دم کردن گل‌پامچال ۲۰گرم از این گیاه را به‌همراه یک لیتر آب دم کنید. فقط دقت داشته باشید که بیشتر از ۱۰‌دقیقه دم نکشد و بعد از ۱۰‌دقیقه دمنوش را صاف کرده و بنوشید. این دمکرده را روزی سه‌بار به اندازه یک فنجان بنوشید تا ترتیب اثر داشته باشد.
• بادرنجبویه: بادرنجبویه گیاهی است که می‌توان به‌عنوان یک دمکرده برای پاک‌سازی بدن از میکروب استفاده کرد. این گیاه قادر است اکثر عفونت‌های بدنی را از‌بین ببرد، حتی گاهی اوقات شما خبر ندارید که در بدن‌تان چه می‌گذرد، اما اگر در هوایی آلوده یا در محیطی قرار گرفته بودید که ممکن است میکروب یا ویروس به شما انتقال پیدا کند؛ در این مواقع توصیه می‌شود ۴۰‌گرم بادرنجبویه را به مدت ۱۵‌دقیقه به‌همراه آب جوش بگذارید تا دم بکشد و سپس آن را بنوشید تا عفونت‌های احتمالی از‌بین بروند. برای تاثیرگذاری بهتر این دمنوش توصیه می‌شود روزی سه‌بار در روز به اندازه یک فنجان نوشیده شود.
• بابادم : وقتی اسم جوش به میان می‌آید خیلی از افراد یاد دوران بلوغ می‌افتند، اما برخی جوش‌ها چرکی هستند و ممکن است هر جای بدن ظاهر شوند و حتی سن و سال هم برای‌شان اهمیت نداشته باشد. برای درمان جوش‌های چرکی و عفونی باید از آنتی‌بیوتیک‌های قوی استفاده کرد. در طب سنتی توصیه می‌شود از دمکرده بابادم استفاده شود. ۸۰‌گرم ریشه بابادم را به‌همراه یک لیتر آب جوش دم کنید. مدت زمان دم کشیدن ۲۰‌دقیقه است و بعد از آن روزی سه‌بار در روز ‌برای درمان جوش‌های چرکی دمکرده را بنوشید.

• اکالیپتوس: برای عفونت‌های مجاری تنفسی اولین پیشنهاد یا گیاهی که اکثر افراد از آن یاد می‌کنند، برگ اکالیپتوس است که بیشتر به‌صورت بخور از آن استفاده می‌شود. درصورتی که علاوه بر بخور این برگ‌، توصیه می‌شود هر وقت به مشکل عفونت‌های مجاری تنفسی دچار شدید ۵۰گرم برگ این گیاه را با یک لیتر آب دم کنید و بعد از ۱۰‌دقیقه دم کشیدن روزی سه تا چهار بار به مقدار یک فنجان از این گیاه را بنوشید. خیلی از افراد فکر می‌کنند بخور این گیاه در اولویت است در‌صورتی که اگر سینوزیت یا ریه‌های‌تان چرکی شده‌اند، بهتر است در کنار بخور دم کرده برگ اکالیپتوس را هم فراموش نکنید.
• انجیر زرد شیرازی: ۵۰‌گرم انجیر زرد شیرازی (‌انجیر خشک در آجیل‌‌ها) ‌را به‌همراه نیم کیلو شیر به مدت ۱۵‌دقیقه می‌گذاریم تا بجوشد. این جوشانده برای گلودردهای چرکی، آن‍‍ژین‌ها، عفونت و زخم‌های داخل دهان بسیار مناسب است. برای تاثیرگذاری باید روزی سه فنجان از این جوشانده را میل کنید. همچنین اگر دندان‌تان دچار عفونت شد و درد بسیاری داشت، توصیه می‌شود در کنار مراجعه به دندانپزشک، در صورت نیاز گیاه آنغوزه را روی دندان بگذارید. البته برای استفاده از این گیاه نیازی به دم کردن یا جوشاندن آن نیست، چرا‌که این گیاه حالت صمغ دارد و فقط کافی است روی دندان عفونی قرار بگیرد.

• میخک: حتی میخک هم برای درمان عفونت‌های دندانی نقش موثری دارد. این گیاه را به دو صورت می‌توان استفاده کرد، هم روی دندان قرار داد و هم آن را جوشاند و نوشید. برای دم کردن میخک، کافی است یک قاشق مربا‌خوری میخک را با یک لیوان آب بین ۴ الی ۵‌دقیقه بجوشانید. بعد از این مرحله جوشانده را در دهان بچرخانید و خالی کنید. کافی است این کار را بین سه تا چهار بار انجام دهید.

• چای سبز: گلو‌درد یکی از بدترین مراحل سرماخوردگی است که اکثر افراد دست به هرکاری می‌زنند تا از شر آن خلاص شوند. بعضی‌ها سراغ قرص‌های چرک‌ خشک‌کن می‌روند و برخی دیگر سعی می‌کنند با آب‌نمک و آب‌ جوش یا حتی آب‌نبات‌های گلودرد این مشکل را درمان کنند. اما در طب سنتی توصیه می‌شود افرادی که گلو دردهای چرکی دارند چای سبز بنوشند. به این نحو که یک قاشق غذاخوری چای سبز را در یک لیوان آب می‌ریزیم تا به مدت ۱۰دقیقه خیس بخورد. نکته اینجاست که برای درمان گلودردهای چرکی نباید چای سبز را به‌صورت روتین دم کرد (‌یعنی روی کتری دم نمی‌کشد). حتی می‌توانید به‌جای آب‌نمک، چای سبز را غرغره کنید. از تفاله آن هم می‌توانید به شکل کمپرس برای درمان عفونت‌های چرکی پوستی مثل کورک‌ها استفاده کنید.
•  تره جوشانده شده در شیر: زخم‌های چرکی درمان‌شان به مراقبت و دقت بیشتری ‌نیاز دارد. برای درمان این نوع زخم‌ها می‌توان از پمادهای موضعی یا داروهای خوراکی استفاده کرد. در طب سنتی اگر زخم‌ها زیاد عفونی و خطرناک نباشند، توصیه می‌شود از عصاره تره در شیر استفاده شود. به این روش که تره را در شیر بپزید و سپس از شیر جدا کنید و تره پخته شده را روی زخم بگذارید. بعد از چند ساعت باید ضماد تره را از روی زخم بردارید و محل زخم را تمیز و پانسمان کنید، چراکه تره چرک را به خود می‌گیرد و باید تعویض شود. اگر این کار را روزی یک‌بار انجام دهید، در مدت کوتاهی چرک از زخم خارج می‌شود.
• پونه: ریه یکی از مهم‌ترین اعضای بدن است که بزرگ‌ترین وظیفه آن مبارزه با هوای آلوده است، اما ریه‌ها از عفونت‌ها در امان نیستند به‌همین دلیل برخی عفونت‌های سطحی را می‌توان با کمک آنتی‌بیوتیک‌ها درمان کرد. اگر قصد ندارید از آنتی‌بیوتیک‌های شیمیایی استفاده کنید، طب سنتی راه دیگری به شما پیشنهاد می‌کند. برای ضدعفونی کردن ریه از عفونت می‌توانید از دم کرده پونه استفاده کنید. یک قاشق چای‌خوری پونه را به‌همراه یک لیوان آب جوش بگذارید بین‌۱۰ تا ۱۵‌دقیقه دم بکشد و سپس صاف کرده آن را همراه با عسل روزی سه بار میل کنید.

•  پونه کوهی: یکی از بهترین داروهای گیاهی که می‌توان به‌عنوان یک آنتی‌بیوتیک قوی از آن یاد کرد، پونه کوهی است. این نوع پونه با پونه‌های معمولی فرق دارد و به‌عنوان ضدعفونت‌های میکروبی و قارچی شناخته شده است، برای اینکه خاصیت ضدعفونی‌کننده داشته باشد باید روزی سه‌بار‌ به اندازه یک فنجان از این گیاه بنوشید. افرادی که با مشکل عفونت‌های قارچی در گوش، عفونت‌های قارچی ناخن و برخی خانم‌ها در ناحیه تناسلی عفونت قارچی مواجه هستند، می‌توانند از پونه کوهی به‌عنوان یک آنتی‌بیوتیک استفاده کنند. البته پونه کوهی را می‌توان به شکل دمنوش یا ضماد هم استفاده کرد. همچنین اگر از عفونت ادراری رنج می‌برید دم کرده پونه کوهی یکی از درمان‌های مناسب و تاثیرگذار در این زمینه است. یک قاشق مرباخوری پونه کوهی را به‌همراه یک لیوان آب جوش به مدت ۱۵‌دقیقه می‌گذارید تا دم بکشد.

منابع:

۱- سایت تبیان

۲- مجله پزشکی سلامت

۳- سایت انتخاب

---