دارونامه؛ آشنایی با داروی آمپی‌سیلین
بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان , دارونامه
آمپی‌سیلین (به انگلیسی: Ampicillin)
رده درمانی: آنتی‌بیوتیک‌های بتالاکتام
اشکال دارویی:
کپسول: ۲۵۰ میلی‌گرم و ۵۰۰ میلی‌گرم
سوسپانسیون خوراکی: ۱۲۵ میلی‌گرم و ۲۵۰ میلی‌گرم بر ۵ میلی‌لیتر
ویال حاوی پودر استریل جهت ترزیق: ۲۵۰ میلی‌گرم، ۵۰۰ میلی‌گرم، ۱ گرم
_ آمپی‌سیلین چیست؟
آمپی‌سیلین یکی از داروهای خانواده پنی‌سیلین‌ها و از دسته بتالاکتام‌ها است. این دارو همانند آموکسی‌سیلین از رده آمینوپنی‌سیلین‌ها است و خصوصیات مشابهی با آموکسی‌سیلین دارد اما جذب خوراکی به مراتب کمتری دارد که برای درمان و جلوگیری از بیماری‌هایی مثل عفونتهای روده‌ای ، مننژیت، عفونت معده، ذات‌الریه به کار می‌رود و به شکل کپسول، سوسپانسیون خوراکی و ویال( ویال (به انگلیسی: vial) به ظروف شیشه‌ای کوچک گفته می‌شود که برای نگاه‌داری داروها به‌صورت مایع یا پودر استفاده می‌شود.) حاوی پودر استریل جهت ترزیق در داروخانه موجود است.
_ کاربرد داروی آمپی‌سیلین
۱) درمان ارگانیسم‌های حساس از انواع شیگلا، سالمونلا E.Coil ، هموفیلوس ، پروتئوس نایسریا، آنتروکوک و گرم مثبت‌های حساس مثل استافیلوکوک‌های حساس به پنی سیلین G ، استرپتوکوک و پنوموکوک .
۲) عفونتهای تنفسی وبافت نرم
۳) مننژیت باکتریال
۴) سپتی سمی
۵) عفونتهای گوارشی و ادراری تناسلی
۶) عفونتهای سوزاکی
۷) آرتریت سوزاکی در مردان
۸) پیشگیری از بروز اندوکاردیت باکتریال
_ روش و مقدار مصرف
به‌منظور جذب بهتر آمپی‌سیلین باید با شکم خالی حدوداً ۱ ساعت قبل یا ۲ ساعت بعد از غذا خورده شود. بهتر است آمپی‌سیلین در نوبت‌هایی با فواصل مساوی در طی شبانه‌روز مصرف شود تا سطح خونی و ادراری ثابتی داشته باشد. برای مثال، اگر لازم است روزی ۴ نوبت آمپی‌سیلین مصرف کنید، باید بین هر نوبت ۶ ساعت فاصله‌گذاری کنید (مثلاً ۱۲ ظهر، ۶ عصر، ۱۲ شب، ۶ صبح). اگر این برنامه با برنامه کاری یا خواب شما مغایرت دارد، برای تعیین یک برنامه مناسب‌تر از پزشکتان کمک بخواهید. مهم است که دارو سر وقت و به مقدار کامل مصرف شود، حتی اگر احساس بهبودی می‌کنید. اگر پیش از اتمام دارویتان آن را قطع کنید ممکن است دچار عود علایم شوید. اگر یک نوبت را فراموش کردید ، به مجردی که به یاد آوردید مصرفش کنید. البته، اگر تقریباً موقع نوبت بعدی مصرف دارو رسیده است، به برنامه منظم دارویی‌تان بازگردید. مقدار دارو را دوبرابر نکنید.
با توجه به نوع و شدت عفونت دوزهای مختلف آمپی‌سیلین معمولا هر ۶ ساعت یک بار مصرف می‌شود. محلول تزریقی آمپی‌سیلین هم از راه عضلانی و هم از راه وریدی قابل مصرف است.
در بیماران دچار اختلال شدید عملکرد کلیه، فواصل تجویز دارو باید هر ۱۲ ساعت باشد.
مصرف آمپی‌سیلین در بالغین: در عفونتهای سیستمیک حاد و مزمن: ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی‌گرم خوراکی (کپسول آمپی‌سیلین ۲۵۰ یا ۵۰۰) روزانه ۴ بار استفاده می‌شود. در مننژیت: ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم/کیلوگرم وریدی (ویال آمپی‌سیلین تزریقی) روزانه هر ۳ تا ۴ ساعت تا ۳ روز سپس به صورت تزریق عضلانی تجویز می‌گردد.
مصرف آمپی‌سیلین در کودکان: در مننژیت: ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم/کیلوگرم وریدی (تزریق آمپی‌سیلین داخل رگ) روزانه هر ۴ تا ۶ ساعت.
مصرف آمپی‌سیلین در نوزادان بیش از یک هفته: در مننژیت: ۵۰ میلی‌گرم/کیلوگرم هر ۶ تا ۸ ساعت (بسته به وزن نوزاد)
مصرف آمپی‌سیلین در نوزادان کمتر از یک هفته: در مننژیت: ۵۰ تا ۷۵ میلی‌گرم/کیلوگرم هر ۸ تا ۱۲ ساعت (بسته به وزن نوزاد)
_ فارماکوکینتیک آمپی‌سیلین
۵۰-۳۵ درصد دارو از راه خوراکی جذب می‌شود و پس از ۲-۵/۱ ساعت غلظت سرمی دارو به اوج می‌رسد. در تزریق عضلانی ۱ ساعت بعد غلظت دارو به اوج می‌رسد. نیمه عمر دارو ۵/۱ -۱ ساعت است که در صورت عیب کار کلیه تا ۱۹ ساعت هم ممکن است افزایش یابد. ۹۰-۷۵ درصد دارو به صورت تغییر نیافته از راه کلیه دفع می‌شود.
_ هشدارها و عوارض جانبی
در صورت بروز علایم زیر آمپی‌سیلین خود را قطع کرده بلافاصله با پزشکتان تماس بگیرید: اسهال شدید یا اسهال خفیف ولی پایدار، سردرد، تهوع و استفراغ، بثورات جلدی، زخم دهانی یا زبان، خارش یا ترشح واژن، پلاک‌های سفید در دهان یا روی زبان، اختلالات ذهنی، یا زردی چشم‌ها و پوست. یک پاسخ حساسیتی نادر نسبت به آمپی‌سیلین آنافیلاکسی است، که به مراقبت پزشکی فوری نیاز دارد. از آنجایی که آنافیلاکسی به سرعت پیشرفت می‌کند، در صورت بروز تورم لب‌ها و دور چشم‌ها، بثورات جلدی ، کهیر، یا تورم‌های پوستی، تب، غش ناگهانی، ضربان قلب تند، یا خس‌خس سینه یا مشکل در تنفس، بلافاصله دارو را قطع کرده با یک مرکز خدمات اورژانس پزشکی تماس بگیرید.
توجه: در صورت بروز واکنش افزایش حساسیت یا اثرات سمی روی مغز استخوان و یا ایجاد نفریت بنیابینی حاد، مصرف دارو باید قطع شود.
_ نکات با اهمیت
آمپی‌سیلین برای مصرف از راه تزریقی به شکل ملح سدیم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
غذا می‌تواند در جذب گوارشی آمپی‌سیلین تداخل ایجاد کند، بنابراین بهتر است که آمپی‌سیلین با معده خالی مصرف شود.
_ موارد احتیاط
در صورت وجود یکی از موارد زیر پیش از مصرف آمپی‌سیلین پزشکتان را مطلع سازید:
حساسیت به هر نوع ماده غذایی، نگهدارنده‌ها، رنگ‌های خوراکی، یا سایر داروها، به ویژه آنتی‌بیوتیک‌ها ( پنی‌سیلین‌ها).
بارداری یا شیردهی.
مصرف داروهای دیگر، به ویژه داروهای ضدالتهابی غیراستروییدی (مثل ایبوپروفن، آسپیرین )، داروهای ضدانعقادی (رقیق‌کننده‌های خون نظیر وارفارین )، قرص‌های ضدبارداری حاوی استروژن (آمپی‌سیلین ممکن است اثرات این قرص‌ها را کاهش دهد)، داروهای نقرس ( پروبنسید، آلوپورینول )، متوترکسات، یا دیگر آنتی‌بیوتیک‌ها ( آمینوگلیکوزیدها، اریترومایسین ، تتراسایکلین ).
سابقه یا ابتلا به مشکلات خونریزی‌دهنده (مثل زخم معده ، هموفیلی ، کمبود پلاکتی)، مونونوکلئوز عفونی، کولیت (التهاب روده بزرگ ) مرتبط با آنتی‌بیوتیک، یا بیماری کلیوی.
_ توصیه هنگام مصرف
حتی در صورت احساس بهبودی، تمام داروی تجویز شده را برای درمان عفونت‌تان و جلوگیری از عود بیماری مصرف کنید.
در صورتی که از قرص ضدبارداری استفاده می‌کنید تا یک دوره درمان با آمپی‌سیلین، از یک روش جلوگیری از بارداری دیگر نظیر کاندوم یا ژل اسپرم‌کش هم استفاده کنید.
با خوردن ماست از اسهال ناشی از این آنتی‌بیوتیک پیشگیری کنید.
آمپی‌سیلین را دور از دسترس کودکان، و دور از حرارت، نور مستقیم، و حرارت مرطوب نگه دارید (در این شرایط آمپی‌سیلین فاسد می‌شود).
آلرژی به آنتی‌بیوتیک مادر شیرده نباید از آمپی‌سیلین استفاده کند.
هرگز این دارو را بدون تجویز پزشک به کودک خود ندهید.
پس از تهیه سوسپانسیون آمپی‌سیلین، دارو را در یخچال نگهداری کنید.
پیش از مصرف سوسپانسیون شیشه دارو را به خوبی تکان دهید.
از پیمانه‌ای که در داخل جعبه دارو فراهم شده است جهت اندازه‌گیری مقدار دارو استفاده کنید.
اگر در ظرف ۳ روز از مصرف آمپی‌سیلین احساس بهبودی ندارید با پزشکتان مشورت کنید.
_ موارد منع مصرف
افرادی که حساسیت شدید نسبت به آمپی‌سیلین و دیگر دارو های دسته بتالاکتام دارند.
_ قبل از مصرف آمپی‌سیلین
اگر به آمپی‌سیلین یا آنتی‌بیوتیک‌های شبیه به آن از جمله آموکسی‌سیلین، دیکلوکساسیلین، نافسیلین یا پنی‌سیلین حساسیت دارید، هرگز از این نوع دارو استفاده نکنید.
اگر مشکلات زیر را دارید، حتما به پزشک اطلاع دهید:
دیابت
تب یا آلرژی فصلی
آسم
اسهال به دلیل مصرف آنتی‌بیوتیک
بیماری کلیوی
_ تداخلات دارویی
مصرف پروبنسید به طور همزمان باعث کاهش دفع کلیوی آمپی‌سیلین می‌گردد.
آمپی‌سیلین تاثیر داروهای ضدانعقاد خوراکی را افزایش می‌دهد.
بدنبال مصرف همزمان آمپی‌سیلین با آلوپورینول، احتمال بروز راش افزایش می‌یابد.
آمپی‌سیلین تاثیر داروهای ضدبارداری خوراکی را کاهش می‌دهد.
_ مصرف در بارداری و شیردهی
آمپی‌سیلین بهتر است در بارداری و شیردهی استفاده نشود.
آمپی‌سیلین در بارداری جز داروهای گروه B می‌باشد.
آمپی‌سیلین به سرعت در شیر مادر ترشح می‌شود و بی‌خطر بودن آن در دوران شیردهی به اثبات نرسیده است. تجویز این دارو در دوران شیردهی باید با احتیاط صورت گیرد.
_ توجهات پزشکی – پرستاری
محلول تزریقی آمپی‌سیلین را باید حداکثر تا یک‌ساعت بعد از تهیه آن تزریق نمود.
در تزریق وریدی آمپی‌سیلین، انفوزیون باید به آهستگی و در خلال ۱۰ تا ۱۵ دقیقه صورت گیرد زیرا تزریق سریع دارو ممکن است منجر به تشنج بیمار شود.
برای تزریق وریدی می توان دارو را در ۵۰ میلی‌لیتر و یا بیشتر از سرم دکستروز، دکستروز سالین و یا رینگر لاکتات رقیق کرد.
این دارو نباید با داروی دیگری مخلوط شود.
بررسی پایه و دوره‌ای عملکرد کلیه و کبد و هماتولوژیک در صورت مصرف طولانی مدت دارو توصیه می‌شود.
_ توجهات بیمار – خانواده
بهتر است کپسول آمپی‌سیلین با معده خالی (یک ساعت قبل و یا ۲ ساعت بعد از غذا ) همراه با یک لیوان آب مصرف شود.
دوره درمان با دارو باید کامل شود.
توصیه می‌شود هنگام مصرف آمپی‌سیلین از شیوه‌های غیرهورمونی برای جلوگیری از بارداری استفاده شود.
در صورت بروز علائم عفونت ثانویه (رویش زوائد خزه مانند و سیاه رنگ بر روی زبان، خارش و ترشح واژینال، مدفوع شل و آلرژی) به پزشک خود اطلاع دهید.
_ شرایط نگهداری دارو
سوسپانسیون خوراکی آمپی‌سیلین را می‌توان تا ۱۴ روز در یخچال نگهداری نمود. از یخ زدن دارو جلوگیری نمایید.
کپسول و ویال آمپی‌سیلین باید در درجه حرارت ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود.
منابع:
۱- dorvana.com
۲- namnak.com