لیکن پلان چیست؟ علائم، تشخیص، درمان و خطرات آن
بیماریها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان
لیکن پلان (Lichen planus) یا خزه پوستی یک بیماری التهابی نسبتاً شایع پوست و مخاط است. اگرچه این بیماری غالباً در افراد میانسال رخ میدهد، اما احتمال ابتلاء در هر سنی وجود دارد.
واژه لیکن پلان از یونانی و لاتین و به معنی «خزه تخت و صاف» است.
لیکن پلان یک نوع بثورات پوستی است که توسط سیستم ایمنی ایجاد میشود. مشخص نیست چرا واکنش ایمنی رخ میدهد.
علل لیکن پلان
ممکن است چندین عامل در این مسئله نقش داشته باشد و هر مورد متفاوت است. علل احتمالی عبارتند از:
عفونتهای ویروسی
آلرژنها
استرس
ژنتیک
گاهی اوقات لیکن پلان همراه با اختلالات خود ایمنی بروز میکند. در حالی که ممکن است ناخوشایند باشد، در اکثر موارد لیکن پلان بیماری جدی نیست. این بیماری مسری نیز نمیباشد.
با این حال، برخی از موارد نادر وجود دارد که ممکن است جدی و دردناک باشد. این بیماری را میتوان با داروهای موضعی و خوراکی برای کاهش علائم یا استفاده از داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب میکنند، درمان کرد.
علائم لیکن پلان
برخی از رایجترین نشانههای لیکن پلان عبارتند از:
ضایعات یا برآمدگی رنگی بر روی پوست یا ناحیه تناسلی
ضایعاتی که طی چند هفته یا چند ماه روی بدن گسترش مییابند.
خارش در محل بثورات
ضایعات سفید و شبکهای در دهان، که ممکن است دردناک باشد یا موجب احساس سوزش شود.
تاولها، که میترکند و زخمی میشوند.
خطوط سفید نازک بر روی بثورات
شایعترین نوع لیکن پلان پوست را تحت تاثیر قرار میدهد. در طول چند هفته، ضایعات ظاهر میشوند و گسترش مییابند. این وضعیت معمولا در عرض ۶ تا ۱۶ ماه از بین میرود. ضایعات در قسمتهایی علاوه بر پوست و یا ناحیه تناسلی بروز میکنند اما این موارد کمتر شایع هستند. این قسمتها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
غشاهای مخاطی
ناخن
پوست سر
همچنین انواع مختلف این بیماری در خاورمیانه، آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین نیز شایعتر است.
علل و عوامل خطر این بیماری چه هستند؟
لیکن پلان زمانی که بدن شما به اشتباه به پوست یا سلولهای غشای مخاطی حمله می کند، ایجاد میشود. پزشکان مطمئن نیستند که چرا این مسئله رخ میدهد.
لیکن پلان میتواند در هر کسی در هر سنی بروز کند، اما عوامل خاصی وجود دارد که باعث میشود برخی افراد احتمال بیشتری برای ابتلا به این وضعیت داشته باشند. شکل پوست لیکن پلان در مردان و زنان به طور یکسان ظاهر میشود، اما زنان دو برابر احتمال ابتلا به فرم دهانی این بیماری را دارند. لیکن پلان در کودکان و سالمندان بسیار نادر است. این بیماری در افراد میانسال شایع است.
سایر عوامل خطر شامل داشتن عضوی از خانواده که مبتلا به این بیماری بوده است، داشتن بیماری ویروسی مثل هپاتیت C یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص که به عنوان آلرژنها عمل میکنند، میباشند. این آلرژنها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
آنتیبیوتیکها
آرسنیک
طلا
ترکیبات یدید
دیورتیکها
انواع خاصی از رنگها
داروهای دیگر
تشخیص لیکن پلان
هر گاه متوجه بروز بثورات پوستی یا ضایعاتی در دهان و یا اندام تناسلی خود شدید، باید در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید. در صورتی که تشخیص لیکن پلان مشخص نباشد یا علائم شما خیلی ناراحتکننده باشند پزشک ممکن است شما را به یک متخصص پوست ارجاع دهد.
پزشک عمومی یا متخصص پوست ممکن است تنها با نگاه کردن به بثورات بتواند تشخیص دهد که شما مبتلا به لیکن پلان هستید یا خیر. برای تأیید تشخیص، ممکن است نیاز به آزمایشات بیشتری داشته باشید.
این آزمایشات میتوانند شامل بیوپسی باشند، یعنی نمونهای کوچک از سلولهای پوست که زیر میکروسکوپ بررسی میشوند، یا آزمایش آلرژی برای فهمیدن اینکه آیا واکنش آلرژیک دارید یا خیر. اگر پزشک شما مشکوک شود که علت اصلی عفونت است، ممکن است لازم باشد آزمایشی برای هپاتیت C انجام دهید.
درمان لیکن پلان
برای موارد خفیف لیکن پلان، که معمولا طی چند هفته یا چند ماه از بین میروند، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید. اگر علائم ناراحت کننده یا شدید باشند، پزشک شما میتواند دارو تجویز کند.
هیچ درمان قطعی برای لیکن پلان وجود ندارد، اما داروهایی که علائم را درمان می کنند مفید هستند و برخی ممکن است حتی قادر باشند علت اصلی احتمالی را مورد هدف قرار دهند. داروهایی که اغلب تجویز میشوند عبارتند از:
رتینوئید، که مربوط به ویتامین A است و به صورت موضعی یا خوراکی مصرف میشود.
کورتیکواستروئیدها باعث کاهش التهاب میشوند و میتوانند به صورت موضعی، خوراکی یا تزریقی استفاده شوند.
داروهای آنتیهیستامین التهاب را کاهش میدهند و ممکن است به طور خاص در مواردی که بثورات شما توسط آلرژنها ایجاد میشوند مفید باشند.
کرمهای غیراستروئیدی که به صورت موضعی استفاده میشوند و میتوانند سیستم ایمنی بدن شما را سرکوب کنند و بثورات را از بین ببرند.
نور درمانی، لیکن پلان را با نور ماوراء بنفش درمان میکند.
درمان خانگی
روشهای دیگری هم وجود دارند که میتوانید در خانه برای تکمیل درمان تجویزی خود امتحان کنید. این روشها شامل موارد زیر هستند:
خیساندن بدن در وان بلغور جو دوسر
اجتناب از خراشیدگی پوست
استفاده از کمپرسهای سرد روی بثورات
استفاده از کرمهای ضد خارش بدون نسخه
قبل از اضافه کردن محصولات بدون نسخه به برنامه درمانی خود با پزشک صحبت کنید. به این ترتیب مطمئن خواهید شد که هیچ کدام از محصولاتی که مصرف میکنید با داروهای تجویزی که در حال مصرف آنها هستید تداخل ندارند.
عوارض لیکن پلان چیست؟
درمان لیکن پلان در صورتی که در مهبل (واژن) شما ایجاد شود، میتواند دشوار باشد. این نوع از لیکن پلان میتواند به درد، زخم، و ناراحتی در طول رابطه جنسی منجر شود.
ابتلا به لیکن پلان میتواند خطر ابتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی را نیز افزایش دهد. افزایش این خطر اندک است، اما باید برای معاینههای روتین سرطان پوست به پزشک خود مراجعه کنید.
چشم انداز این بیماری چطور است؟
لیکن پلان میتواند ناراحت کننده باشد، اما خطرناک نیست. با گذشت زمان و ترکیبی از درمانهای خانگی و تجویزی، بثورات شما از بین خواهند رفت.
منبع سایت پزشکی راستینه