روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید، یک بیماری سیستمیک و مزمن است که باعث تخریب غضروف و ایجاد ضایعات استخوانی می‌شود.

این بیماری معمولا در سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی بروز می‌کند و در زنان شایع‌تر است.

آرتریت بصورت قرینه‌ است، یعنی اگر یک زانو یا دست درگیر باشد، به احتمال زیاد طرف مقابل نیز درگیر می‌شود.
در برخی افراد، بیماری از شدت کمی برخوردار بوده و با حداقل ضایعات مفصلی، در مدتی کوتاه همراه می‌باشد، ولی در برخی دیگر ضایعات پیشرونده و مزمن، به صورت پلی آرتریت می‌باشد و باعث اختلال در عملکرد مفاصل می‌شود.

_ نشانه‌ها

بیماری شروع آهسته یا ناگهانی دارد و با علائم درد، تورم، گرمی، محدودیت حرکت و خشکی صبح‌گاهی مفاصل همراه است. درد مفاصل با استراحت و بی‌حرکتی تشدید شده و به مرور زمان در طی روز و با کار کردن و فعالیت آرام تسکین پیدا می‌کند.

التهاب مفصل به مرور زمان باعث تخریب غضروف مفصلی و ساییدگی استخوان و به دنبال آن تغییر شکل مفصل می‌شود.

در بیماری آرتریت، بیشتر مفاصل‌‌ انگشتان و کف دست‌، مچ‌ دست‌، آرنج‌ دست، پا، مچ‌ پا و گاهی اوقات مهره‌های گردنی درگیر می‌شوند.

بیماران ممکن است علائم خارج مفصلی (سیستمیک) مانند تب، ضعف، خستگی زودرس، بی‌اشتهایی ، کاهش وزن و برآمدگی‌های‌ زیر پوست‌ به نام ندول یا گره‌های روماتوئید داشته باشند. گاهی نیز درگیری عروق و اعصاب پوست یا سایر اعضای بدن مثل کلیه، ریه، طحال، کبد و… و درگیری چشمی و خونی دیده می‌شود.

_ علت

ناشناخته‌است
ولی ایمنی سلولی و ایمنی هومورال، هر دو در ایجاد این بیماری نقش دارند
کم بنیگى و ضعف مزاج و ناتوانى و کبر سن
زندگى در اماکن مرطوب و هواى رطوبت دار مثل کنار دریا
کار در جاهاى مرطوب مثل حمام و معادن زغال و برنجکارى
تنبلى کلیه و سستى کبد که نتواند سموم را دفع کند
افراط در خوردن تخم مرغ و گوشت و مواد حیوانى و چربى زیاد که سبب مى شود بدن نتواند آنها را خوب تصفیه کند
این افراد نسبت به دیگران شانس ابتلای بیشتری به بیماری های مزمن مانند پوکی استخوان ، عفونت ها، آلرژی، بیماری های گوارشی، بیماری های قلبی عروقی و فشار خون دارند.

_ درمان

منظور از درمان این بیماری کاهش درد و ورم، کاهش یا توقف تخریب مفاصل و در مجموع بهتر کردن کیفیت زندگی فرد است. روش‌های درمانی مورد استفاده در بیماری روماتیسم شامل تغییر در شیوه زندگی، استفاده از داروها، جراحی، روش‌های درمانی جایگزین یا تکمیلی نظیر فیزیوتراپی، کاردرمانی، وسایل کمک‌کننده به مفصل و وسایل کمک حرکتی می‌باشند.

داروهای ضدالتهابی مانند انواع کورتون‌ها، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی و داروهای غیراستروئیدی برای درمان روماتیسم استفاده می‌شوند.

دکتر مقیمی، فوق تخصص روماتولوژی معتقد است، با توجه به این‌که این بیماری در اثر اختلال سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شود و داروهای مصرف شده نیز سیستم ایمنی را ضعیف‌تر می‌کنند، افراد باید در مقابل بیماری‌های عفونی و ویروسی ایمن شوند.

_ چند نکته تغذیه‌ای و راهکاری مناسب برای درمان روماتیسم

* کاهش دریافت کالری، باعث کاهش علائم مفصلی می‌گردد.

* مصرف ماهی و دانه‌های خوراکی مثل گندم و سویا که غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ می‌باشند، باعث کاهش درد مفصلی می‌گردد.

* چای سبز ، فلفل شیرین، انگور قرمز و آنتی اکسیدان هایی مانند مس، منیزیم و پتاسیم در درمان روماتیسم بسیار مفیدند.

*آب انگور روزی سه لیوان در فواصل غذا میل شود.

* گالش انگور مفید است ولی در خوردن آن افراط نشود.

* برگ‌های سرشاخه انگورفرنگی سیاه ۲ گرم در ۱۰۰ سی‌سی آب‌جوش ۲۰ دقیقه دم‌کرده سپس صاف نموده و میل شود. در ضمن قابض است افرادی که یبوست دارند این موضوع را در نظر داشته باشند.

* اسانس پرتقال را به محل درد بمالید.

* پرتقال همراه سیب میل شود.

* برای درمان رماتیسم صبح‌ها میوه توت میل شود و یا برگ درخت توت ۳ گرم را در ۱۰۰ سی‌سی آب‌جوش به مدت ۲۰ دقیقه دم سپس صاف نموده به مدت ۱۴ روز در ماه میل کنید.

*یک ساعت قبل از غذا توت‌فرنگی میل شود.

* خربزه ۱۰ صبح و ۵ عصر میل شود.

* افرادی که رماتیسم دارند از شربت خرما روزی ۳ فنجان بنوشند.

* طرز تهیه شربت خرما: ۵۰ گرم خرما را در یک لیتر آب جوشانده صاف نموده میل شود.

* برگ درخت زیتون ۱۰ گرم را در ۳۰۰ سی‌سی آب ۱۵ دقیقه جوشانده صاف نموده گرماگرم میل شود به مدت ۱۴ روز ادامه داشته باشد.

* روغن زیتون ۱۰۰ گرم و صمغ کاج ۱۰۰ گرم را در یک شیشه ریخته در آن را محکم ببندید و به مدت یک ساعت در آب‌جوش بگذارید سپس به محل درد بمالید.

* روغن زیتون و سیر را به محل درد بمالید. طرز تهیه: ابتدا ۲۰ گرم سیر را با ۲۰۰ گرم روغن زیتون داخل شیشه ریخته در آن را محکم ببندید داخل ظرف آب‌جوش به مدت ۴ ساعت بجوشانید سپس سیر را له نموده با روغن مخلوط کنید و بمالید.

* هفته‌ای سه روز آب سیب میل شود و یا هر شب سیب بخورید.

* زمستان در فواصل غذای روزانه از برگه هلو استفاده شود.

* دم‌کرده برگ درخت شلیل ۲ گرم در۱۰۰ سی‌سی آب‌جوش۲۰ دقیقه دم‌کرده میل شود.

* قبل از غذا طالبی میل شود.

* از جوشانده میوه رسیده و خشک کیوی استفاده شود.

* برگ درخت گردو ۲ گرم را در ۱۵۰ سی‌سی آب‌جوش ۲۰ دقیقه دم‌کرده روزی سه فنجان میل شود.

* گلابی یک ساعت بعد از غذا میل شود.

* یک ساعت قبل از غذا گیلاس میل شود.

* براى درمان رماتیسم صبح‌هاى ناشتا یک حبه سیر بخورید. همچنین مى‌توانید سی گرم سیر رنده شده را در یک ربع لیتر الکل نود درجه به مدت یک ماه و نیم بخیسانید و مدت ۶ ماه قبل از ناهار و شام ۶ قطره از این مخلوط سیر و الکل را با مقدار کمى آب مصرف کنید.

* ضمادهایى که از سیر مى‌شود درد رماتیسم را تسکین مى‌دهد. باید هر روز دو سه بار این مرهم را به جاهاى دردناک بمالید و براى تهیه مرهم باید سیر را رنده کرد و دو برابر آن روغن کامفره به آن اضافه نمود.

* دم‌کرده زنجفیل و زردچوبه دردهای روماتیسمی را کاهش می‌دهد.

* سى تا شصت گرم ریشه شنگ را در یک لیتر آب به مدت نیم ساعت بجوشانید و صبح ناشتا، بین غذاهاى اصلى بخورید.

* خوردن آب هویج خام صبح ناشتا در درمان رماتیسم و دردهاى مفصلى مؤثر است.

* جوشانده گل گندم به مقدار ١۵ الى ٢۵ گرم در یک لیتر آب براى تسکین دردهاى رماتیسمى مفید است.

* دمکرده گل طاووسى به مقدار یک قاشق چاى‌خورى در یک لیوان آبجوش براى معالجه رماتیسم مصرف مى‌شود ولى نباید بیش از سه فنجان از دم‌کرده آن مصرف شود.

* شاه پسند طبى ضد رماتیسم است. دمکرده آن سى تا چهل گرم در یک لیتر آب است که باید ده دقیقه جوشانده شود.

* براى درمان رماتیسم، ٢۵ تا ٣٠ گرم زبان گنجشک را در یک لیتر آب دم کرده میل نمائید تا شفا یابید.

* دم‌کرده گل مریم نخودى براى درمان رماتیسم مفید است. یک قاشق شربت خورى مریم نخودى خشک را در یک لیوان آب‌جوش بریز ید و روزى چهار فنجان از آن بنوشید.

* ریشه برگ بابا آدم در معالجه رماتیسم مؤثر واقع مى‌شود.

* اگر مبتلایان به رماتیسم، روغن بابونه را در جاهاى دردناک بدن خود بمالند درد شان تسکین مى‌یابد.

* کاکوتى براى درمان رماتیسم مفید است.

مقدار مصرف آن به صورت دم‌کرده، پانزده تا بیست و پنج گرم در یک لیتر آب است.

* جوشانده گل باقلا به مقدار سى تا شصت گرم در یک لیتر آب، اگر در فواصل غذا یک فنجان از آن مصرف شود، براى رماتیسم و درد مفاصل بسیار مفید است.

* تره‌فرنگى در حالى که به امعای داخلى استراحت مى‌دهد، آنها را تقویت هم مى‌کند و داراى خاصیت ادرار آور قوى است. روى این دو خاصیت براى رماتیسم و درد مفصل بسیار مفید است.

* پیاز چون ادرار آورى قوى است در معالجه رماتیسم مفصلى مصرف مى‌شود. کسانى که مبتلا به رماتیسم هستند باید روزانه پیاز زیادى بخورند.

* ترب سیاه براى درمان رماتیسم تجویز شده است.

* کسانی که رماتیسم دارند صبح ناشتا نصف استکان آب‌لیمو همراه آب بعد از یک حمام میل کنند.

* ترخون منبع بسیار خوبی از آهن،کلسیم و منگنز می‌ باشد.این سبزی همچنین دارای پتاسیم، منیزیم و ویتامین‌های A و C می‌باشد. ترخون بیش‌تر به صورت یک سبزی در پخت و پز استفاده می‌شود، اما از آن برای مصارف پزشکی نیز استفاده می‌کنند.

از قدیم برای درمان دردهای شکمی و افزایش اشتها از ترخون استفاده می‌‍شده است. این گیاه بخصوص اگر به شکل دم کرده مصرف شود برای رفع خستگی و آرامش اعصاب بسیار سودمند است به همین دلیل برای افراد بیش فعال مفید است.

ترخون تولید صفرا به وسیله کبد را افزایش می‌‌دهد و به این ترتیب به هضم و گوارش غذا کمک می‌کند و موجب افزایش سرعت فرآیند سم‌زدایی در بدن می‌‌شود. افرادی که فشار خون بالایی دارند می‌توانند از این سبزی به جای نمک در غذا استفاده نمایند.

ترخون توانایی بسیار زیادی برای مبارزه با کرم‌های روده‌ای نیز دارد.

روغن‌های ضروری ترخون به وسیله‌ تقطیر با بخار آب از برگ ‌ها و گل ‌های این گیاه استخراج می‌شوند و شامل سینئول، استراگول، اوسیمن و فلاندرن می‌باشند.

روغن‌های ضروری یا همان اسانس‌های فرار موجود در ترخون دارای خواص زیادی می‌باشند.

روغن‌های فرار ترخون، توانایی بسیار خوبی برای افزایش جریان خون دارند.بدین ترتیب موجب گرم شدن ناحیه آسیب دیده می‌شوند و علاوه بر این نمی‌گذارند که اسید اوریک در آن مکان‌‌های خاص تجمع کنند.
و دردهای روماتیسمی را بهبود می‌دهد.

* باندازه‌ی مساوى برگ خشک درخت فندق و برگ خشک درخت گردو را با کمى خاکستر آتش سیگار و نمک نرم و سائیده مخلوط کنید و همه‌ی آن‌ها را در روغن زیتون بپزید و سپس آن را به پا یا جایى که درد مى‌کند بمالید و مالش دهید.

* باید برگ‌های کلم را به کمک یک بطرى و یا یک نورد له کرده و کمى در آتش گذاشت تا بپزد. بعد آن را روى عضوى که درد مى‌کند گذاشته و با پارچه‌ی پشمى بست و هر روز باید این ضماد را دو یا سه بار تجدید کرد.

* حمام آویشن مقویست و استحمام با آن به اشخاصى که مبتلا به رماتیسم هستند توصیه شده است، زیرا جریان خون در زیر پوست را منظم مى‌کند.

پانصد گرم آویشن را در کیسه‌ی کوچک بریزید و مدت یک ربع ساعت آن را در مقدار لازم آب بجوشانید. بعد کیسهء محتوى آویشن و آب جوشیده آن را دروان حمام که داراى آب گرم است خالى کنید (درجه ی آب گرم وان باید ٣۵ تا ۴٠ درجه باشد).

بیمار در حدود بیست دقیقه در وان استراحت کند وبلا فاصله از حمام در آمده و در تختخواب خود دراز بکشد و روى خود را با لحاف بپوشاند تا به خوبى گرم شود و عرق کند.

منبع: سایت ایران ارتوپد