سیاتیک چگونه تشخیص و درمان میشود؟
بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان
درد سیاتیک درد عجیبی مخصوص عصب سیاتیک است که به دلایل مختلف اتفاق می‌افتد. افزایش سن، نوع شغل، نوع فعالیت و … از علل اصلی ایجاد این درد هستند. برای تسکین درد سیاتیک می‌توانید از روش فیزیوتراپی استفاده کنید. همچنین استفاده از کیسه یخ به بهبود درد سیاتیک کمک می‌کند.
_ بیماری سیاتیک و درد سیاتیک
سیاتیک، نام یک عصب است. اصطلاح سیاتیک در حقیقت مربوط به دردی است که در طول عصبی به همین نام انتشار می‌یابد. این عصب طولانی‌ترین عصب داخل بدن شما است که از لگن تا انتهای پا ادامه دارد و در طول مسیر خود به شاخه‌های متعددی تقسیم میشود. هرگونه فشار بر روی عصب سیاتیک می‌تواند باعث ایجاد درد در تمام طول عصب شود (یعنی مسیری که از کمر شروع میشود و از پشت پا پایین می‌آید و تا پاشنه پا می‌رسد.)
آمار نشان می‌دهد که حدود ۹۰ درصد بالغین در طول زندگی خود کمر درد را تجربه می‌کنند. بنابراین به احتمال زیاد شما هم دچار چنین وضعیتی شده آید. یادتان می‌آید؟ کمی فکر کنید. ۲ – ۳ روز از شدت کمر درد خود نمی‌توانستید خم و یا راست شوید، حتی پای‌تان را هم نمی‌توانستید بلند کنید. شما هم بالاخره بعد از یک هفته خوب شدید و آخرش هم نفهمیدید مشکل شما سیاتیک بوده یا چیز دیگر. اما یک توصیه مهم: اگر یکی از دوستان شما کمر درد گرفت و شما خواستید کلاس بگذارید و بگویید مشکل او سیاتیک است، به این هم فکر کنید که تنها علت ۵ درصد کمردردها، منشاء سیاتیک دارد.
البته علائم سیاتیک ممکن است از یک درد خفیف تا ناتوانی و از کار افتادگی کامل متغیر باشد و گاهی ممکن است با احساس خارش، سوزش، بی‌حسی و ضعف عضلانی هم همراه باشد. این درد به‌طور تدریجی شروع شده و با گذشت زمان افزایش می‌یابد و در هنگام نشستن، برخاستن، عطسه و یا سرفه کردن بدتر میشود. ویژگی آن هم این است که معمولاً فقط یکی از اندام‌های تحتانی شما را درگیر می‌کند. در موارد خیلی شدید بیماری، شاید حتی کنترل مثانه و یا روده نیز از دست برود. این وضعیت اخیر، بسیار نادر، اما بسیار خطرناک است.
_ تفاوت بین کمر درد معمولی و بیماری دیسک کمر
کمر درد: فقط درد ناحیه کمر یا گودی کمر می‌باشد و درد دهه دوم زندگی شیوع بیشتری دارد.
بیماری دیسک کمر: بیماری دیسک بین مهره‌ای و یا فتق دیسکی در دهه سوم و چهارم زندگی شیوع بیشتر دارد چون ستون فقرات در فاز ناپایداری (instability) می‌باشد. بیمار دچار کمر درد و درد ارجاعی در ساق پا بیشتر از کمر درد می‌باشد.
افراد مسن بالای ۶۰ سال کمتر دچار کمر درد می‌شوند چون در فاز پایداری (stability) ستون فقرات هستند.
_ علل درد سیاتیک
شایع‌ترین علت بیماری سیاتیک، بیرون‌زدگی دیسک بین مهره‌ای و فشار آن بر روی ریشه‌های عصبی است که به آن فتق دیسک، بین مهره‌ای نیز گفته میشود. دیسک‌ها بین مهره‌ای صفحاتی از جنس غضروف هستند که مهره‌ها را از هم جدا می‌کنند. دیسک‌های سالم، ستون مهره‌ها را انعطاف‌پذیر نگاه داشته و کمک می‌کنند تا مهره‌ها بتوانند به راحتی بر روی هم بلغزند.
با افزایش سن، این دیسک‌ها شروع به تحلیل رفتن می‌کنند و خشک و تا حدی شکننده می‌شوند. این مسئله موجب بیرون رانده شدن دیسک از محل خود (فتق) و فشار آن بر روی ریشه عصبی و در نتیجه بروز علائم بیماری سیاتیک میشود. البته به غیر از فتق دیسک بین مهره ای، عوامل دیگری نیز باعث ایجاد درد سیاتیک می‌شوند. مثلاً تنگی‌ستون مهره‌ها در قسمت کمری و نیز بیماری اسپوندیلولیستزی (که در آن یک مهره به آرامی بر روی مهره دیگر و رو به جلو می‌لغزد) می‌توانند باعث ایجاد علائم بیماری شوند.
نشانگان پیریفورمیس هم نام اختلالی است که در اثر اسپاسم عضله‌ای به همین نام ایجاد میشود. این عضله در نزدیکی عصب سیاتیک قرار دارد و اسپاسم آن باعث فشار بر عصب و بروز درد سیاتیکی میشود.
سایر علل ایجاد کننده بیماری سیاتیک عبارتند از: تومورهای نخاعی که بر روی ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌کنند، سوانحی نظیر تصادفات اتومبیل و یا ضرب دیدن ستون مهره‌ها که موجب آسیب به اعصاب می‌شوند و تومورهای خود عصب سیاتیک که البته بسیار شایع هستند. در برخی موارد هم هیچ‌گاه علتی جهت بیماری سیاتیک یافت نمی‌شود.
_ چه کسانی دچار درد سیاتیک می‌شوند؟
مهم‌ترین عوامل خطر برای بیماری سیاتیک عبارتند از:
سن: تغییرات وابسته به سن در ستون مهره‌ها شایع‌ترین علت بیماری سیاتیک هستند. تحلیل رفتن دیسک‌های بین مهره‌ای کمری از سن ۳۰ سالگی شروع میشود ولی تنگی‌های ستون مهره‌ای که یک علت دیگر بیماری سیاتیک هستند اغلب افراد را در سنین بالاتر از ۵۰ سال درگیر می‌کنند.
شغل: افرادی که شغل‌شان نیاز به چرخش مکرر کمر دارد، آن‌هایی که بارهای سنگین حمل می‌کنند و کسانی که به مدت طولانی رانندگی می‌کنند، بیش از سایر افراد دچار بیماری سیاتیک می‌شوند.
فعالیت‌های فیزیکی: افرادی که برای مدت‌های طولانی می‌نشینند و یا یک زندگی راکد و کم فعالیت را دنبال می‌کنند نسبت به افراد فعال‌تر، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری سیاتیک هستند.
فاکتورهای ژنتیکی: دانشمندان ۲ ژن را شناسایی کرده‌اند که تصور می‌رود وجود آن‌ها باعث استعداد برخی افراد به بروز بیماری سیاتیک میشود.
علاوه بر موارد فوق، افراد مبتلا به بیماری دیابت نیز به دلیل آسیب و تخریب عصبی که در اثر دیابت در آن‌ها ایجاد میشود، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری سیاتیک هستند.
_ زمان مراجعه به پزشک
بیماری خفیف معمولا با کمی صبر و حوصله خود به خود بهبود می‌یابد. ولی اگر بیماری شما با کارهایی که انجام دادید بهبود نیافت و یا آن‌که درد شما بیش از ۴ هفته طول کشید، باید به پزشک مراجعه کنید. در مواردی هم که درد شما از ابتدا بسیار شدید است و یا روز به روز بدتر میشود، باید به پزشک مراجعه کنید. در مواردی هم که درد شما بدنبال یک آسیب شدید نظیر یک تصادف اتومبیل ایجاد شده و یا اگر علاوه بر درد، دچار مشکلاتی در اجابت مزاج شده‌اید و یا این‌که درد شما شدید و ناگهانی و همراه با بی‌حسی و ضعف عضلات کمر و یا پا است. هیچ‌گونه تاخیری در مراجعه به پزشک جایز نیست.
برای تشخیص بیماری سیاتیک، پزشک از شما در مورد سابقه بیماری‌تان سوال خواهد کرد و سپس یک معاینه بالینی کامل با توجه ویژه به ستون مهره‌ها و پاهای شما انجام خواهد داد. در طی معاینه به طور معمول چندین آزمون پایه‌ای، جهت بررسی قدرت عضلات و رفلکس‌های شما انجام می شود. مثلا پزشک از شما می‌خواهد که بر روی انگشتان پا و یا پاشنه پای‌تان راه بروید و یا این‌که به صورت طاق باز دراز بکشید و به آرامی یک پای خود را به صورت مستقیم بالا ببرید. دردی که در اثر بیماری سیاتیک ایجاد میشود، معمولاً در اثر این فعالیت‌ها بدتر میشود. تصویربرداری هم از رایج ترین اقداماتی است که برای تشخیص بیماری شما انجام میشود.
_ درمان سیاتیک
درد سیاتیک بیشتر وقت‌ها به خوبی به درمان‌های سرپایی جواب می‌دهد. در واقع شما می‌توانید زندگی روزمره‌تان را ادامه دهید و فقط بایستی از انجام فعالیت‌هایی که ممکن است درد شما را بدتر کنند، پرهیز کنید. اگر چه استراحت به مدت یک تا چند روز سبب بهبودی نسبی بیماری میشود، ولی توجه داشته باشید که استراحت در بستر به مدت طولانی و عدم فعالیت علائم شما را بدتر خواهند کرد. قبل از این‌که به یکسری توصیه‌ها برای بهبود درد شما اشاره کنیم، تاکید می‌کنیم که چنانچه درد شما با گذشت زمان بهتر نشد، حتما به پزشک مراجعه کنید زیرا در صورت عدم درمان، ممکن است دچار عوارضی مثل آسیب دائمی عصب، از دست رفتن حس و حرکت در اندام مبتلا و یا حتی از بین رفتن عملکرد روده و یا مثانه شوید.
_ اقدامات معمول جهت درمان بیماری سیاتیک در منزل
۱ – استفاده از کیسه یخ: مقداری یخ در یک حوله تمیز قرار دهید و آن را به مدت حداقل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بر روی ناحیه دردناک قرار دهید. این عمل را روزی ۴ مرتبه تکرار کنید. کیسه یخ باعث کاهش التهاب در محل میشود.
۲ – استفاده از کیسه آب گرم: پس از ۴۸ ساعت از شروع درد، بهتر است در نواحی آسیب‌دیده، از گرما استفاده کنید. چنانچه درد شما ادامه داشت، سعی کنید به‌طور متناوب کیسه‌های گرم و سرد را بر روی ناحیه مبتلا قرار دهید.
۳ – انجام حرکات کششی: ورزش‌های کششی غیرفعال به شما کمک می‌کنند تا زودتر خوب شوید. از انجام حرکات پرتابی و یا پیچشی جدا پرهیز کنید.
۴ – داروهای ضددرد: آسپرین، استامینوفن و بروفن معمول‌ترین دارو های ضددردی هستند که مورد استفاده قرار می‌گیرند، ولی استفاده بیش از مقادیر توصیه شده، نه تنها نفعی برای شما ندارد، بلکه بسیار زیان‌آور است، زیرا این دارو ها در صورت استفاده بیش از حد دارای عوارض جانبی نظیر تهوع، خونریزی از معده و یا زخم‌های دستگاه گوارشی هستند. برای جلوگیری از چنین حالتی، استفاده از پمادهای پیرو کسیکام و دیکلوفناک هم مناسب است.
علاوه بر این داروها در برخی از موارد ممکن است پزشک با توجه به علائم بیماری از داروهای دیگری نظیر شل کننده‌های عضلانی، داروهای ضدافسردگی و… استفاده کند، ولی استفاده از این گونه دارو ها فقط با دستور پزشک امکان‌پذیر است.
۵ – فیزیوتراپی: اگر دیسک شما از جای خود بیرون‌زده است، فیزیوتراپی نقشی اساسی در بهبودی شما دارد.
هدف از انجام ورزش‌هایی که به‌طور معمول در فیزیوتراپی انجام می شوند، کمک به قرار گرفتن بدن و اندام شما در وضعیت صحیح، تقویت عضلاتی که از کمر شما حمایت می‌کنند و نیز کمک به تقویت انعطاف‌پذیری بدن شما است.
۶ – انجام ورزش‌های معمولی: ورزش موجب آزاد کردن اندورفین‌ها (مورفین درونی بدن ) میشود. اندورفین‌ها واسطه‌های شیمیایی هستند که از رسیدن پیام‌های درد به مغز جلوگیری می‌کنند. ورزش با تحریک آزاد شدن اندورفین‌ها در مقابله با ناراحتی‌های مزمن کمک بسیاری می‌کند.
در مورد درد سیاتیک، ترکیب ورزش‌های هوارسان با ورزش‌هایی که انعطاف‌پذیری شما را بهبود می‌بخشند، می‌تواند در جلوگیری از تغییرات وابسته به سن در کمر شما موثر باشد.
چنانچه مجموعه درمان‌های فوق در طی چندین ماه نتوانند درد شما را کاهش دهند، ممکن است انجام درمان‌های دیگر نظیر تزریق کورتن به پرده‌های نخاعی و یا انجام عمل جراحی ضرورت پیدا کند.
_ پیشگیری از سیاتیک
اگر چه تنها در ۵ درصد موارد علت کمر درد، سیاتیک است، اما اگر دچار آن شوید، واقعاً آزارتان می‌دهد. انجام اعمال زیر می تواند نقش کلیدی در مراقبت از کمر شما داشته باشد:
۱ – ورزش کردن به‌طور منظم: مهم‌ترین کاری که بر سلامت کمرتان و البته سلامت کلی بندتان می توانید انجام دهید، ورزش کردن است. در طی ورزش، بهتر است تمرکز شما بیشتر بر روی عضلات شکم و کمرتان باشد، زیرا این عضلات جهت راست ایستادن و قرار گرفتن شما در وضعیت مناسب بدنی ضروری هستند.
انجام ورزش‌هایی نظیر یوگا، استفاده از دوچرخه‌های ثابت و تردمیل به قوی نگاه داشتن این عضلات کمک می‌کنند. البته می‌توانید دوچرخه‌سواری را در خارج از منزل هم انجام دهید ولی ابتدا باید مطمئن شوید که صندلی و دستگیره‌های دوچرخه در وضعیت مناسبی برای بدن شما تنظیم شده‌اند.
۲ – درست بنشینید: یک صندلی خوب باید بتواند به خوبی از قوس کمری شما حمایت کند. اگر چنین نیست، برای حفظ این قوس در هنگام نشستن، بهتر است از یک بالش نرم در پشت کمرتان استفاده کنید. سعی کنید در فواصل بین فعالیت‌های نشستن‌تان حتما به‌طور متناوب استراحت کنید، حتی اگر استراحت کردن شما فقط به صورت راه رفتن در اداره باشد. در حین رانندگی هم سعی کنید صندلی شما وضعیت مناسبی داشته باشد و وضعیت آن را طوری تنظیم کنید که لازم نباشد جهت دسترسی به پدال گاز، پای خود را به سمت آن پرتاب کنید!
_ انواع درد سیاتیک
درد سیاتیک در نواحی مفصل کمر، باسن، پا و ساق پا رخ می‌دهد. به گفته محققان دو نوع درد سیاتیک شایع داریم.
دردهای وخیم سیاتیکی کمر و پا یکی از انواع درد سیاتیک
دردهای وخیم سیاتیک یکی از انواع درد سیاتیک است که به صورت ناگهانی رخ می‌دهد . البته این دردها اکثرا بعد از چند روز و چند هفته خوب میشود. طبق بررسی‌های بدست آمده منبع اصلی این دردهای وخیم سیاتیک، مفصل ستون مهره‌ها، دیسک، عصب‌ها، یا ماهیچه‌ها و لیگامنت‌ها است.
دردهای مزمن سیاتیکی کمر و پا یکی از انواع درد سیاتیک
این دردها نسبت به دردهای وخیم طولانی‌تر هستند و شاید بیشتر از ۳ ماه در بدن بماند. از پیامدهای دردهای مزمن سیاتیکی می‌توان به آسیب‌دیدگی عصب‌ها، جراحت در بافت‌ها ،آرتروز و یا تاثیر روانی درد بر روی بیمار اشاره کرد.
در هنگام مواجه شدن با هر درد مشکوکی در پا و کمر و … سریعا به پزشک مراجعه کنید.
منبع: asanteb.com
سلام برشما
ازمه طرف چپم از فقط باسن زیر کمر درد داره تقریبآ سه ما میشود درزمان امرین خوبتر است در زمان بالاو پاین شدن و وزن بالا کردن دردش زیاد میشه باید چی کار کنم.