بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان, روانشناسی

اختلال دوقطبی ( Bipolar disorder ) یا افسردگی شیدایی نوعی اختلال خلقی و بیماری روانی است. افراد مبتلا به این بیماری دچار تغییرات شدید خلق می‌شوند.

اختلال دو قطبی به صورت معمول در آخر دوره نوجوانی یا اوائل دوره بزرگسالی تظاهر پیدا می‌کند. این بیماری انواع مختلفی دارد که مهم‌ترین انواع آن اختلال دوقطبی نوع یک و اختلال دو قطبی نوع دو است.

تفاوت این دو اختلال در وجود دوره شیدایی است؛ در نوع یک این حالت اتفاق می‌افتد ولی در نوع دو فرم خفیف‌تری از آن که نیمه‌شیدایی است، بروز می‌کند. شروع بیماری معمولاً با دوره‌ای از افسردگی می‌باشد و پس از یک یا چند دوره از افسردگی، دوره شیدایی بارز می‌شود. در تعداد کمتری از بیماران شروع بیماری با دوره شیدایی یا نیمه-شیدایی است.

گاهی اوقات به آن افسردگی مانیک (manic depression) گفته می‌شود. اختلال دوقطبی موجب تغییرات شدید در خلق‌وخو می‌شود. افرادی که دچار این اختلال هستند، ممکن است هفته‌ها احساس کنند که پادشاه دنیا و خوشبخت‌ترین فرد روی زمین هستند، اما دقایقی بعد می‌توانند به افسرده‌ترین حالت خود تبدیل شوند. فواصل بین شیدایی و افسردگی حالت روحی این افراد با یکدیگر متفاوت است.

_ مرحله افسردگی چیست؟

فرد مبتلابه اختلال دوقطبی، اگر تحت درمان قرار نگیرد، ممکن است دوران شدیدی از افسردگی را تجربه کند. علائم این اختلال عبارت‌اند از غم و اندوه، اضطراب، از دست دادن انرژی، ناامیدی و عدم توانایی در تمرکز.
حتی ممکن است فرد علاقه خود را به انجام فعالیت‌هایی که از آن لذت می‌برده است، از دست بدهد. همچنین اختلال دوقطبی می‌تواند باعث افزایش یا کاهش شدید وزن گشته حتی فرد را به فکر خودکشی بیاندازد.

_ مرحله شیدایی یا مانیک(مانیا)

در طول این مرحله، افراد سطح انرژی بسیار بالایی دارند و فکر می‌کنند که توانایی انجام هر کاری را دارند. اعتمادبه‌نفس افزایش‌یافته و یک جا نشستن برای‌شان سخت می‌شود. در این دوره افراد پر صحبت‌تر شده، به راحتی تمرکز خود را از دست می‌دهند، افکارشان درگیر است، و خواب کافی ندارند. این موارد اغلب منجر به بی پروا عمل کردن مانند ولخرجی بیش از حد، خیانت، رانندگی با سرعت زیاد و مصرف مواد مخدر می شود. داشتن روزانه سه یا بیشتر از این علائم به مدت یک هفته همراه با احساس هیجان شدید ممکن است نشان دهنده وضعیت مانیک(مانیا) یا شیدایی باشد.

_Bipolar نوع یک در مقابلBipolar نوع دو

افراد مبتلابه اختلال دوقطبی I، حداقل یک هفته مراحل مانیک را تجربه می‌کنند. بسیاری نیز دارای مراحل جداگانه افسردگی هستند.

افرادی که دچار دوقطبی نوع دو هستند، در معرض افسردگی شدیدتری قرار دارند، اما به‌جای مراحل مانیک کامل، دارای تغییرات هیپومانیا ​​هستند. هیپومانیا نابهنجاری خلقی با مشخصه‌های کیفی مانیا، اما با شدت کمتر در اختلالات دوقطبی II می‌باشد و ممکن است کمتر از یک هفته به طول بیانجامد. این افراد ممکن است خوب به نظر برسند، حتی اکثراً جزو افراد بانشاط و خوش‌مشرب حساب می‌شوند هرچند خانواده و دوستان متوجه تغییرات سریع در خلق‌وخوی آن‌ها می‌شوند.

_ مرحله “مخلوط” چیست؟

هنگامی‌که افراد مبتلابه اختلال دوقطبی دارای علائم افسردگی و مانیا به‌صورت هم‌زمان یا با فواصل بسیار نزدیک به یکدیگر هستند، این مرحله مانیک یا افسردگی با ویژگی‌های ترکیبی نامیده می‌شود. این امر می‌تواند به رفتارهای غیرقابل‌پیش‌بینی منجر شود، داشتن سطح انرژی و هیجان بالا، دست زدن به کارهای خطرناک احساس ناامیدی و یا خودکشی ازجمله علائم این مرحله است.

مراحل مختلف رفتاری شامل ویژگی‌های متفاوت است و ممکن است در زنان و افراد مبتلابه اختلال دوقطبی در سنین جوانی رایج‌تر باشد.

_ علل این بیماری چیست؟

پزشکان هنوز علت اختلال دوقطبی را نیافته‌اند. نظریه‌های کنونی نشان می‌دهد که این اختلال ممکن است از ترکیبی از اختلالات ژنتیکی و دیگر عوامل بیولوژیکی و همچنین عوامل زیست‌محیطی حاصل شود.

دانشمندان بر این باورند که مدارهای مغزی درگیر در تنظیم خلق‌وخو، انرژی، تفکر و ریتم بیولوژیکی بدن ممکن است در افراد مبتلابه اختلال دوقطبی به‌درستی عمل نکند و درنتیجه باعث تغییر خلق‌وخو و دیگر مشکلات این بیماری گردد.

_ چه کسی در معرض خطر است؟

مردان و زنان هر دوبه‌یک اندازه در معرض ابتلا به این بیماری هستند. در اغلب موارد، علائم بیماری دوقطبی معمولا در افراد ۱۵ تا ۳۰ سال شروع‌شده و به‌ندرت، در دوران کودکی دیده‌شده است. بعضی‌اوقات این بیماری به‌صورت ارثی در خانواده‌ها دیده‌شده، اما ممکن است بعضی از افراد خانواده به آن مبتلا نباشند.

_ اختلال دوقطبی چگونه زندگی روزانه را تحت تاثیر قرار می‌دهد

زمانی که این بیماری تحت کنترل نباشد، می‌تواند در بسیاری از زمینه‌ها، ازجمله شغل، روابط، خواب، سلامتی و پول، مشکل ایجاد کند. این نکته می‌تواند به رفتار مخاطره‌آمیز منجر شود.

همچنین این شرایط برای کسانی که از فرد با اختلال دوقطبی مراقبت می‌کنند استرس‌زا بوده و کمی داننده چگونه باید به آن‌ها کمک کنند.

_ رفتارهای پرخطر

بسیاری از افراد مبتلابه اختلال دوقطبی در معرض استفاده از مواد مخدر و یا مشروبات الکلی هستند. تلاش برای کاهش علائم این بیماری میل به استفاده از این مواد را افزایش می‌دهد. همچنین مصرف مواد به‌عنوان بخشی از تمایلات بی پروایانه افراد در مرحله مانیا است.

_ تمایل به خودکشی

افراد مبتلابه اختلال دوقطبی ۱۰ تا ۲۰ مرتبه بیشتر از دیگران به خودکشی فکر می‌کنند. علائم هشداردهنده می‌تواند شامل صحبت کردن در مورد خودکشی و انجام کارهای بسیار خطرناک باشد. اگر می‌دانید فردی که ممکن است در معرض خطر باشد. اگر فرد قصد انجام خودکشی را دارد، با شماره‌های اورژانس تماس بگیرید یا به آن‌ها کمک کنید تا بلافاصله…..

_ عوامل خطرساز
عواملی که ممکن است ریسک گسترش یک اختلال دوقطبی را افزایش دهند یا به عنوان یک تحریک‌کننده برای اولین دوره این اختلال عمل کنند، شامل این موارد می‌شوند:

* داشتن بستگان درجه اول مبتلا به اختلال دوقطبی مانند والدین یا خواهر و برادر
* دوره‌هایی از تجربه استرس بسیار زیاد
*سوءاستفاده دارو یا الکل
*تغییرات اساسی زندگی از قبیل مرگ کسی که دوستش داریم یا دیگر تجربه‌های شوک‌آور

_ شرایطی که معمولاً با اختلال دوقطبی رخ می‌دهد

اگر شما اختلال دوقطبی دارید، همچنین ممکن است شرایط سلامتی خاصی داشته باشید که قبل یا بعد از تشخیص اختلال دوقطبی تشخیص داده شده باشند. چنین شرایطی نیاز به تشخیص و درمان دارند، زیرا آن‌ها ممکن اختلال دوقطبی را بدتر کنند یا اثربخشی درمان را کمتر کنند. این شرایط پزشکی خاص شامل این موارد می‌شود:

_ اختلالات اضطرابی. مثال‌های این اختلال شامل اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال اضطراب فراگیر می‌شود.
_ اختلال استرس پس از سانحه (PTSD). بعضی از افرادی که مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه هستند، دارای اختلال دوقطبی هم هستند.
_ اختلال کم توجهی- بیش فعالی (ADHD). اختلال کم توجهی- بیش فعالی علایمی دارد که با اختلال دوقطبی همپوشی دارد. به همین دلیل، تمیز اختلال دوقطبی از اختلال کم توجهی- بیش فعالی دشوار است. گاهی اوقات یکی با دیگری اشتباه گرفته می‌شود. در بعضی موارد، یک شخص ممکن است با هر دو اختلال تشخیص داده شود.
_ اعتیاد یا سوءمصرف مواد. بسیاری از افرادی که مبتلا به اختلال دوقطبی هستند، همچنین ممکن است مشکلات الکلی، تنباکویی و دارویی داشته باشند. داروها و الکل ممکن است که ظاهراً علایم را خفیف کنند، اما در واقعیت افسردگی یا مانیا را تحریک، طولانی‌تر یا بدتر می‌کنند.

مشکلات سلامت فیزیکی. افرادی که مبتلا به اختلال دوقطبی هستند به احتمال بیشتری مشکلات سلامتی خاص دیگری از قبیل بیماری قلبی، مشکلات تیروئید یا چاقی دارند.

منبع: مجله پزشکی ماهان مدیکال