فیشر(شقاق) مقعدی چیست؟
بیماریها و راه درمان , پیشگیری بهتر از درمان , فرناز اخباری
به گزارش سایت mayoclinic.org
بررسی اجمالی
فیشر(شقاق) مقعدی یک پارگی کوچک در بافت نازک و مرطوب (مخاط) است که مقعد را میپوشاند. هنگامی که مدفوع سفت یا بزرگ در حین اجابت مزاج دفع شود، ممکن است فیشر مقعدی ایجاد شود. فیشر مقعدی معمولاً با اجابت مزاج باعث درد و خونریزی میشود. همچنین ممکن است دچار اسپاسم در عضله حلقوی در انتهای مقعد (اسفنکتر مقعد) شود.
فیشر مقعدی در نوزادان جوان بسیار شایع است اما میتواند افراد در هر سنی را درگیر کند. بیشتر شقاقهای مقعدی با درمانهای ساده مانند افزایش مصرف فیبر یا حمام نشستن بهتر میشوند. برخی از افراد مبتلا به فیشر مقعدی ممکن است به دارو یا گاهی جراحی نیاز داشته باشند.
علائم
علائم و نشانهها عبارتند از:
- درد، گاهی اوقات شدید، در حین اجابت مزاج؛
- درد بعد از اجابت مزاج که میتواند تا چند ساعت ادامه داشته باشد؛
- خون قرمز روشن در مدفوع یا دستمال توالت پس از اجابت مزاج؛
- ترک قابل مشاهده در پوست اطراف مقعد؛
- توده کوچک یا برچسب پوستی روی پوست نزدیک فیشر مقعد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر در حین اجابت مزاج درد داشتید یا بعد از اجابت مزاج متوجه خون روی مدفوع یا دستمال توالت شدید به پزشک مراجعه کنید.
علل
علل شایع فیشر مقعدی عبارتند از:
- دفع مدفوع بزرگ یا سفت؛
- یبوست و زور زدن در هنگام اجابت مزاج؛
- اسهال مزمن؛
- آمیزش مقعدی؛
- زایمان.
علل کمتر شایع فیشر مقعدی عبارتند از:
- بیماری کرون یا بیماری التهابی روده دیگر؛
- سرطان مقعد؛
- اچآیوی؛
- بیماری سل؛
- سیفلیس.
عوامل خطر
عواملی که ممکن است خطر ایجاد فیشر مقعدی را افزایش دهند عبارتند از:
- یبوست. زور زدن در هنگام اجابت مزاج و دفع مدفوع سفت خطر پارگی را افزایش میدهد.
- زایمان. فیشر مقعدی در زنان بعد از زایمان بیشتر است.
- بیماری کرون. این بیماری التهابی روده باعث التهاب مزمن مجرای روده میشود که ممکن است پوشش کانال مقعد را در برابر پارگی آسیبپذیرتر کند.
- آمیزش مقعدی.
- سن. فیشر مقعدی میتواند در هر سنی رخ دهد، اما در نوزادان و بزرگسالان میانسال شایعتر است.
عوارض
عوارض فیشر مقعدی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- عدم بهبودی. فیشر مقعدی که در عرض هشت هفته بهبود نمییابد، مزمن در نظر گرفته میشود و ممکن است نیاز به درمان بیشتری داشته باشد.
- عود. هنگامی که فیشر مقعدی داشته باشید، مستعد ابتلا به یک فیشر دیگر هستید.
- پارگی که به عضلات اطراف گسترش مییابد. یک فیشر مقعدی ممکن است به حلقه عضلهای که مقعد را بسته نگه میدارد (اسفنکتر داخلی مقعد) گسترش یابد و بهبود فیشر مقعدی را دشوارتر کند. فیشر التیام نیافته میتواند چرخهای از ناراحتی را ایجاد کند که ممکن است به دارو یا جراحی برای کاهش درد و ترمیم یا برداشتن فیشر نیاز داشته باشد.
جلوگیری
ممکن است بتوانید با انجام اقداماتی برای جلوگیری از یبوست یا اسهال از فیشر مقعدی جلوگیری کنید. غذاهای پر فیبر بخورید، مایعات بنوشید و به طور منظم ورزش کنید تا در حین اجابت مزاج دچار زور نشوید.
تشخیص
پزشک احتمالاً در مورد سابقه پزشکی شما میپرسد و یک معاینه فیزیکی از جمله بازرسی ناحیه مقعد بطور ملایم را انجام میدهد. اغلب پارگی قابل مشاهده است. معمولاً این معاینه تمام چیزی است که برای تشخیص فیشر مقعدی لازم است.
فیشر حاد مقعدی شبیه یک پارگی تازه و تا حدودی شبیه برش کاغذ است. فیشر مزمن مقعدی احتمالاً دارای پارگی عمیقتر است و ممکن است رشد گوشتی داخلی یا خارجی داشته باشد. فیشر اگر بیش از هشت هفته طول بکشد مزمن تلقی میشود. محل شکاف سرنخهایی در مورد علت آن ارائه میدهد. شکافی که در کنار دهانه مقعد ایجاد میشود، به جای پشت یا جلو، به احتمال زیاد نشانه اختلال دیگری مانند بیماری کرون است.
اگر که شما یک بیماری زمینهای دارید، ممکن است آزمایشهای بیشتر را توصیه کند:
- آنوسکوپی. آنوسکوپ یک دستگاه لولهای است که در مقعد قرار داده میشود تا به پزشک کمک کند رکتوم و مقعد را بررسی کند.
- سیگموئیدوسکوپی انعطافپذیر. پزشک یک لوله نازک و منعطف را با یک فیلم کوچک در قسمت پایین روده بزرگ قرار میدهد. این آزمایش ممکن است در صورتی انجام شود که شما کمتر از ۵۰ سال داشته باشد و هیچ عامل خطری برای بیماریهای روده یا سرطان روده بزرگ ندارید.
- کولونوسکوپی. پزشک یک لوله منعطف را به راست روده وارد میکند تا کل روده بزرگ را بررسی کند. این آزمایش ممکن است در صورتی انجام شود که سن بیماربالای ۵۰ سال باشد یا عوامل خطر سرطان روده بزرگ، علائم بیماری های دیگر یا علائم دیگری مانند درد شکم یا اسهال را داشته باشید.
درمان
اگراقداماتی را برای نرم نگه داشتن مدفوع خود انجام دهید، مانند افزایش مصرف فیبر و مایعات، اغلب در عرض چند هفته بهبود مییابند. نشستن در آب گرم به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه چندین بار در روز، به ویژه پس از اجابت مزاج، میتواند به شل شدن اسفنکتر و بهبودی کمک کند.
اگر علائم شما ادامه یابد، احتمالاً به درمان بیشتری نیاز خواهید داشت.
درمانهای غیرجراحی
پزشک شما ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
- استفاده از نیتروگلیسیرین خارجی Rectiv))، برای کمک به افزایش جریان خون در فیشر و کمک به شل شدن اسفنکتر مقعد. هنگامی که سایر اقدامات محافظه کارانه با شکست مواجه میشوند، نیتروگلیسیرین بهطور کلی به عنوان درمان پزشکی انتخابی در نظر گرفته میشود. عوارض جانبی ممکن است شامل سردرد باشد که میتواند شدید باشد.
- کرمهای بیحس کننده موضعی مانند لیدوکائین هیدروکلراید Xylocaine) ) ممکن است برای تسکین درد مفید باشند.
- تزریق سم بوتولینوم نوع A (بوتاکس)، برای فلج کردن عضله اسفنکتر مقعد و رفع اسپاسم.
- داروهای فشارخون، مانند نیفدیپین خوراکی (پروکاردیا) یا دیلتیازم (کاردیزم) میتوانند به شل شدن اسفنکتر مقعدی کمک کنند. این داروها ممکن است به صورت خوراکی مصرف شوند یا به صورت خارجی استفاده شوند و ممکن است زمانی که نیتروگلیسیرین موثر نیست یا عوارض جانبی قابل توجهی ایجاد میکند، استفاده شوند.
عمل جراحی
اگر فیشر مزمن مقعدی دارید که به درمانهای دیگر مقاوم است، یا اگر علائم شدید باشد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. پزشکان معمولاً روشی به نام اسفنکتروتومی داخلی جانبی LIS) ) را انجام میدهند که شامل بریدن بخش کوچکی از عضله اسفنکتر مقعد برای کاهش اسپاسم و درد و بهبودی است. مطالعات نشان دادهاند که برای فیشر مزمن، جراحی بسیار موثرتر از هر درمان پزشکی است. با این حال، جراحی خطر کمی برای ایجاد بی اختیاری دارد.
شیوه زندگی و درمانهای خانگی
چندین تغییر در شیوه زندگی ممکن است به تسکین ناراحتی و بهبود فیشر مقعد و همچنین جلوگیری از عود کمک کند:
- فیبر را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. خوردن حدود ۲۵ تا ۳۰ گرم فیبر در روز میتواند به نرم نگه داشتن مدفوع و بهبود فیشر کمک کند. غذاهای غنی از فیبر شامل میوهها، سبزیجات، آجیل و غلات کامل هستند. همچنین میتوانید مکمل فیبر مصرف کنید. افزودن فیبر ممکن است باعث ایجاد گاز و نفخ شود، بنابراین مصرف خود را به تدریج افزایش دهید.
- مایعات کافی بنوشید. مایعات به جلوگیری از یبوست کمک میکند.
- از زور زدن در هنگام اجابت مزاج خودداری کنید. زور زدن باعث ایجاد فشار میشود که می تواند پارگی در حال بهبودی را باز کند یا باعث پارگی جدید شود.
اگر نوزادتان فیشر مقعدی دارد، حتما پوشکش را مرتب عوض کنید، ناحیه مورد نظر را به آرامی بشویید و مشکل را با پزشک کودک خود در میان بگذارید.
آمادگی برای ویزیت
اگر فیشر مقعدی دارید، ممکن است به پزشک متخصص بیماریهای گوارشی (متخصص گوارش) یا جراح روده بزرگ و رکتوم ارجاع داده شوید.
آنچه شما می توانید انجام دهید
هنگامی که ویزیت دارید، از قبل بپرسید که آیا کاری وجود دارد که باید انجام دهید، مانند ناشتا بودن قبل از انجام یک آزمایش خاص.
فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائم شما، حتی اگر به نظر بی ارتباط با دلیل ویزیت باشد.
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله استرسهای عمده، تغییرات اخیر زندگی و سابقه پزشکی خانوادگی.
- تمام داروها، ویتامینها یا سایر مکملهایی که مصرف میکنید، از جمله دوزداروها.
- یک نفر را با خود بیاورید. در صورت امکان، یکی از اعضای خانواده یا دوست خود را همراه داشته باشید تا به یادآوری چیزهایی که ممکن است فراموش کنید کمک کند.
- سوالاتی را برای پرسیدن از پزشک خود آماده کنید.
برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- چه چیزی احتمالاً باعث علائم من میشود؟
- آیا دلایل احتمالی دیگری برای علائم من وجود دارد؟
- آیا به آزمایشی نیاز دارم؟
- آیا وضعیت من احتمالا موقتی (حاد) است یا مزمن؟
- آیا توصیههای غذایی وجود دارد که باید رعایت کنم؟
- آیا محدودیتهایی وجود دارد که باید رعایت کنم؟
- بهترین اقدام چیست؟
- جایگزینهای رویکرد اولیه ای که پیشنهاد میکنید چیست؟
- من این بیماریهای دیگر را دارم. چگونه میتوانم آنها را با هم درمان کنم؟
- آیا بروشورها یا سایر مطالب چاپی وجود دارد که بتوانم داشته باشم؟
- چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
از پرسیدن سؤالات دیگر در طول ویزیت خود دریغ نکنید.
از پزشک خود چه انتظاری دارید
پزشک شما ممکن است بپرسد:
- چه زمانی شروع علائم بوده است؟
- آیا علائم شما مداوم بوده یا گاه به گاه؟
- شدت علائم شما چقدر است؟
- علائم خود را در کجا بیشتر احساس میکنید؟
- آیا به نظر میرسد چیزی علائم شما را بهبود میبخشد؟
- به نظر میرسد چه چیزی علائم شما را بدتر میکند؟
- آیا بیماری دیگری مانند بیماری کرون دارید؟
- آیا مشکل یبوست دارید؟
کاری که در این بین میتوانید انجام دهید
در حالی که منتظر ویزیت بعدی با پزشک خود هستید، اقداماتی را برای جلوگیری از یبوست انجام دهید، مانند نوشیدن آب فراوان، افزودن فیبر به رژیم غذایی خود و ورزش منظم. همچنین از زور زدن در هنگام اجابت مزاج خودداری کنید. فشار اضافی ممکن است باعث طولانی شدن پارگی یا ایجاد پارگی جدید شود.
منبع: mayoclinic.org