بیماری‌‌ها و راه درمان , پیشگیری بهتر از درمان , فرناز اخباری

 

به گزارش سایت news-medical.net

بیماری آلزایمر (AD) شایع‌ترین شکل زوال عقل در (۶۰ تا ۷۰ درصد از کل موارد زوال عقل) و یک اختلال عصبی پیشرونده سراسر جهان است. اگرچه حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد ژنتیکی هستند، اکثریت قریب به اتفاق موارد پراکنده هستند و به عوامل خطر زیادی نسبت داده می‌شوند. در حال‌حاضر هیچ درمان یا درمان اصلاح‌کننده بیماری برای بیماری آلزایمر وجود ندارد.

علائم کلیدی: ابتدا اختلال شناختی خفیف و از دست دادن حافظه ظریف در رویدادهای اخیر پیش از پیشرفت به اختلال شناختی شدیدتر همراه با فراموشی عمیق، علاوه بر تغییرات شخصیتی، رفتاری و حرکتی که در نهایت منجر به مرگ می‌شود.

شیوع: در حال حاضر ۵۰ میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به زوال عقل هستند و از هر ۱۰ مورد زوال عقل، ۶ نفر آلزایمر دارند ۵٫۸ میلیون نفر در ایالات متحده و ۸۵۰۰۰۰ نفر در بریتانیا (تا سال ۲۰۱۸).

شروع و پیش آگهی: معمولا در سن بالای ۶۵ سال، با مرگ ۳-۹ سال پس از شروع اتفاق می افتد.

بیماری آلزایمر چیست؟

بیماری آلزایمر (AD) حدود ۶۰ درصد از کل موارد زوال عقل در سراسر جهان را تشکیل می‌‌دهد که رایج‌ترین شکل زوال عقل می‌باشد. آلزایمر یک بیماری عصبی پیشرونده است که علائم آن به تدریج در طی چند سال بدتر می‌‌شود. مانند بسیاری از زوال عقل، علائم آلزایمر معمولاً با مشکلات جزئی در به خاطر سپردن خاطرات اخیر شروع می‌شود و به تدریج به علائم شدیدتر تبدیل می‌شود (که در زیر به آنها اشاره شده است).

آلزایمر به‌طور کلی یک بیماری در سنین بالا است و در سن ۶۵ سالگی شایع‌تر می‌شود. با این حال، ابتلا به زوال عقل بخشی طبیعی یا سالم از پیری نیست. در موارد نادرتر، آلزایمر می‌تواند افراد بسیار جوان‌تر (بین ۳۰ تا ۴۰ سال) را تحت تأثیر قرار دهد و تقریباً ۵ درصد موارد در افراد زیر ۶۵ سال رخ می‌دهد. اگرچه بیماری یکسان است، اما علل شروع زودرس آلزایمر معمولاً اندک هستند و متفاوت از آنچه که  به‌عنوان بیماری آلزایمر اسپورادیک شناخته می‌شود می‌باشد.

صرف نظر از علت دقیق آلزایمر، که هنوز به درستی شناخته نشده است، دو نشانه پاتولوژیک کلیدی برای آلزایمر هستند: پلاک‌های آمیلوئید و گره‌خوردگی (که بعداً به تفصیل مورد بحث قرار خواهد گرفت). با گذشت زمان، این پروتئین‌های غیرطبیعی به مرگ نورون‌ها منجر می‌شوند که منجر به انقباض عمومی مغز (آتروفی قشر مغز) می‌شود که منجر به علائم آلزایمر و همچنین مرگ در عرض ۹ سال پس از شروع علائم می‌شود.

علائم و نشانه‌های بیماری آلزایمر

از آن‌جایی که بیماری آلزایمر یک بیماری تخریب کننده عصبی پیشرونده است، علائم در ابتدا ، قبل از این‌که به تدریج در طی چند سال بدتر شوند‌، کم و خفیف هستند. شروع، شدت و سرعت پیشرفت و همچنین زمان تا مرگ بین افراد مبتلا بسته به علت دقیق و مکانیسم درگیر به‌طور قابل توجهی متفاوت است.

علائم بیماری آلزایمر را می توان به سه مرحله تقسیم کرد:

1. علائم در مراحل اولیه:

• از دست دادن خفیف حافظه مربوط به رویدادهای اخیر. به عنوان مثال فراموش کردن یک مکالمه یا رویداد اخیر، همچنین پرسش‌های مکرر و ناتوانی در انتخاب کلمات خاص در مکالمات
• تغییرات خفیف خلق‌و‌خو یا تغییرات رفتاری که برای فرد عادی نیست این‌ها می‌توانند به صورت افزایش اضطراب و سردرگمی ظاهر شوند.
• سایر علائم شناختی ممکن است شامل افزایش دشواری در تصمیم‌گیری و مردد شدن بیشتر در موارد خاص باشد.

مهم است که توجه داشته باشید که قرار دادن وسایل به اشتباه یا فراموش کردن گهگاهی چیزها بخشی طبیعی از پیری است‌، اما زمانی که این امر عادی و تکراری شود، اغلب نشانه زوال عقل است.

2. علائم مرحله میانی:

• بدتر شدن از دست دادن حافظه که منجر به فراموشی نام افراد نزدیک به آن‌ها و همچنین فراموشی چهره عزیزان می‌شود.
• تغییرات خلقی با افزایش اضطراب، ناامیدی و علائم رفتارهای تکراری یا تکانشی عمیق‌تر می‌شود.
• علائم افسردگی همراه با اضطراب از جمله از دست دادن انگیزه
• در برخی موارد ممکن است نشانه‌هایی از هذیان و توهم وجود داشته باشد.
• بی‌خوابی و اختلال در الگوهای خواب شایع هستند
• ظهور مشکلات حرکتی از جمله آفازی (مشکلات گفتاری)

در این مرحله، فعالیت‌های روزمره زندگی مختل می‌شود و بیماران معمولاً به سطحی از مراقبت و کمک نیاز دارند، به ویژه با پیشرفت بیماری.

3. علائم اواخر مرحله:

• همه علائم فوق شدیدتر می‌شوند، رفتاری، خلقی، حرکتی و شناختی با افزایش پریشانی هم برای بیمار و هم برای مراقب.
• خشونت نسبت به مراقبین غیر‌معمول نیست و بیماران ممکن است به اطرافیان خود از جمله عزیزان خود مشکوک شوند.
• به دلیل مسائل مربوط به تغذیه، کاهش وزن شدید در برخی بیماران ممکن است رخ دهد
• با بدتر شدن مشکلات حرکتی، ممکن است اختلال شدید در گفتار، مشکل در قرار گرفتن خود، بی‌اختیاری ادرار و روده وجود داشته باشد.

در این مرحله، فعالیت‌های روزمره زندگی به شدت مختل می‌شود و بیماران معمولاً به مراقبت و کمک تمام وقت نیاز دارند. بیماران بیش‌تر از زندگی دور می‌شوند و علائم کاهش می‌یابد و در نهایت منجر به مرگ می‌شود.

در بسیاری از موارد، پیشرفت دوره بیماری می‌تواند توسط عوامل دیگری مستقل از آسیب شناسی آلزایمر افزایش یابد. این عوامل عبارتند از عفونت، سکته مغزی، صدمات سر و هذیان. گاهی اوقات، برخی داروها نیز می‌توانند علائم زوال عقل را بدتر کنند. به‌طور کلی، مرگ بین ۳ تا ۹ سال پس از ظهور اولین علائم رخ می‌دهد.

بین علائم بیماری آلزایمر و سایر اشکال زوال عقل همپوشانی زیادی وجود دارد. همچنین برای بیماران مبتلا به آلزایمر بالای ۶۵ سال، علائم و آسیب شناسی زوال عقل عروقی را نیز تجربه می‌کنند، که اغلب در ابتدا با اختلال حرکتی مشخص تر ظاهر می شود.

علل بیماری آلزایمر

علت دقیق اکثر موارد آلزایمر (اسپورادیک) هنوز به طور کامل شناخته نشده است، با این حال، حدود ۵-۱۰٪ از همه موارد به دلیل تفاوت های ژنتیکی است که در حال حاضر به خوبی مشخص شده است.

ژنتیک

۵ تا ۱۰ درصد از همه موارد بیماری آلزایمر خانوادگی نامیده می شود و به دلیل جهش های ژنتیکی ارثی در ژن های کلیدی است. کمتر از ۱٪ از همه موارد آلزایمر به دلیل توارث اتوزومال غالب و آلزایمر زودرس مرتبط با آن قبل از سن ۶۵ سالگی است (نادر).

سه ژن قطعی کلیدی (که مستقیماً مسبب بیماری می باشند) با اشکال ژنتیکی آلزایمر مرتبط هستند: APP، PSEN1 و PSEN2. این ژن‌ها همگی در پردازش آمیلوئید و تولید پلاک‌های بتا آمیلوئید، مشخصه اصلی پاتولوژیک بیماری آلزایمر نقش دارند.

بنابراین، داشتن سابقه خانوادگی زوال عقل ممکن است نشان دهد که جهش‌های ژنتیکی خاصی ممکن است در مخزن ژنی خانواده وجود داشته باشد و شما ممکن است خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش دهید. در این صورت ممکن است غربالگری ژنتیک و مشاوره ژنتیک ارائه شود.

چندین ژن عامل خطر وجود دارند که با آلزایمر مرتبط هستند اما ثابت نشده اند. شایع‌ترین این ژن‌ها آلل APOE4 (شکل ژن APOE) است که بسته به وراثت آلل‌های APOE4، خطر ابتلا به آلزایمر را ۳ تا ۱۵ برابر افزایش می‌دهد. تخمین زده می شود که حدود ۶۰ درصد از افراد مبتلا به آلزایمر حداقل یک آلل APOE4 دارند. داشتن آلل های APOE4 در ترکیب با سایر ژن های قطعی، یا سایر عوامل خطر (که در زیر به آنها اشاره شده است) ممکن است شدت و پیشرفت بیماری را تشدید کند.

سایر ژن‌های دخیل شامل جهش‌های اتوزومال غالب به ABCA7 و SORL1 است. همچنین تصور می‌شود که تغییرات آللی TREM2 (میکروگلیا دخیل) تا ۳ برابر بیش‌تر خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را به همراه دارد. پلی مورفیسم‌‌های زیادی (تغییرات ژنتیکی ظریف؛ SNPs) در بیش از ۲۰ ژن دیگر وجود دارد که با افزایش خطر ابتلا به آلزایمر مرتبط هستند.

عوامل خطر (محافظت کننده و مخرب)

جدای از علل ژنتیکی بیماری آلزایمر، مکانیسم دقیق چگونگی ایجاد آلزایمر هنوز به درستی شناخته نشده است، اگرچه چندین عامل خطر کلیدی دخیل هستند.

عوامل مرتبط با افزایش خطر آلزایمر:

• افزایش سن از هر ۶ نفر بالای ۸۰ سال، ۱ نفر دچار زوال عقل است و خطر ابتلا به آلزایمر پس از ۶۵ سالگی هر ۵ سال دو برابر می‌شود.
• صدمات سر – ارتباطی با آسیب های شدید سر و ایجاد آلزایمر وجود دارد. علاوه بر این، آسیب دیدگی سر در هنگام وجود زوال عقل در واقع می تواند علائم و پیش آگهی را بدتر کند.
• بیماری قلبی عروقی – عوامل سبک زندگی که با بیماری قلبی مرتبط هستند مانند دیابت، فشار خون بالا، سطح کلسترول خون بالا، سیگار کشیدن و چاقی نیز همگی با افزایش خطر زوال عقل عروقی (در درجه اول) و همچنین آلزایمر مرتبط هستند.
• سندرم داون – مبنای ژنتیکی سندرم داون (تریزومی ۲۱) که دارای نسخه سوم کروموزوم ۲۱ است، همچنین حامل یک نسخه اضافی از ژن APP است که بتا آمیلوئید تولید می کند. داشتن یک نسخه اضافی از ژن APP منجر به افزایش ۵۰ درصدی در تولید آمیلوئید بیش از سطوح طبیعی می شود. بنابراین، افراد مبتلا به سندرم داون در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آلزایمر هستند.
• سایر عوامل خطر رایج که ممکن است در ایجاد آلزایمر نقش داشته باشند نیز عبارتند از داشتن سبک زندگی بی تحرک، کاهش شنوایی، استرس و افسردگی درمان نشده.
• یک مطالعه دیگر نیز ارتباط بین مصرف مکمل کلسیم و بیماری آلزایمر را نشان داده است، اما فقط در بین زنان مسن‌تری که سابقه سکته مغزی دارند.

همانطور که قبلا ذکر شد، در اکثریت قریب به اتفاق موارد، زوال عقل بخشی طبیعی از افزایش سن نیست و شما می توانید به طور فعال خطر ابتلا به آلزایمر و سایر دمانس ها را به حداقل برسانید. بسیاری از تغییرات سبک زندگی فعال می تواند خطر ابتلا را کاهش دهد. این شامل:

کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی – ترک سیگار، داشتن یک سبک زندگی فعال ، کاهش وزن در صورت اضافه وزن، خوردن یک رژیم غذایی متعادل سالم همراه با میوه و سبزیجات تازه و همچنین نوشیدن کمتر الکل.

اگر دیابت دارید، داروهای خود را ادامه دهید و تغییراتی در شیوه زندگی فعال مانند مدیریت فشار‌خون و سطح قند‌خون خود ایجاد کنید.

خود را از نظر ذهنی فعال نگه دارید حتی چیزی به سادگی خواندن، انجام جدول کلمات متقاطع یا بازی سودوکو.

بازی‌های تمرینی مغز تاثیر کوتاه مدت مفیدی در بهبود شناخت دارند.

تنهایی و انزوای اجتماعی نیز می‌تواند خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد، بنابراین داوطلب شدن در جوامع محلی یا انجام ورزش‌های گروهی مفید است.

تغییرات مغزی در بیماری آلزایمر

دو علامت پاتولوژیک کلیدی آلزایمر وجود دارد: پلاک‌های بتا آمیلوئید که در بافت مغز و اطراف عروق تشکیل می‌شوند (آنژیوپاتی آمیلوئید مغزی) و گره خوردن در نورون‌های پروتئینی به نام تاو. اینها با هم به تخریب عصبی (مرگ نورون ها و اتصالات سیناپسی) کمک می کنند که منجر به انقباض (آتروفی) کلی ماده مغز در قشر و هیپوکامپ می شود. مرگ نورون ها و آتروفی نواحی کلیدی مغز با پیشرفت بیماری و شدت علائم مرتبط است.

در بین انواع زوال عقل همپوشانی های علامتی و پاتولوژیک زیادی وجود دارد. اجسام لوئی آلفا سینوکلئین (پروتئین کلیدی دخیل در بیماری پارکینسون و زوال عقل همراه با لیوی بادی) نیز گاهی در مغز بیماران آلزایمر یافت می شود. همچنین ممکن است پلاک های چربی (آترواسکلروز) در عروق مغز ایجاد شود که باعث زوال عقل عروقی و سکته می شود. همچنین ممکن است وجود TDP-43 (پروتئین کلیدی بیماری نورون حرکتی) در مغز بیماران آلزایمر وجود داشته باشد. ترکیب دو یا چند دمانس با هم دمانس مختلط نامیده می شود و شایع ترین دمانس مختلط بیماری آلزایمر و دمانس عروقی است.

تا کنون مشخص شده است که یک سوم موارد احتمالی آلزایمر بالای ۸۵ سال ممکن است اصلاً آلزایمر نباشند. یک شکل تازه شناسایی شده از زوال عقل، به نام آنسفالوپاتی TDP-43 مرتبط با سن غالب لیمبیک یا LATE، علائمی را ایجاد می کند که تقریباً مشابه علائم AD در افراد مسن است، اما به جای آمیلوئید توسط پروتئین TDP-43 ایجاد می شود. این کشف پیامدهای عمده ای برای تشخیص صحیح، استراتژی های درمانی، پیش آگهی و برای دانشمندانی که مکانیسم ها و درمان های آلزایمر را تحقیق می کنند، دارد.

تشخیص بیماری آلزایمر

از دست دادن حافظه کوتاه مدت یا علائم اولیه و ظریف زوال عقل ممکن است نادیده گرفته شود یا به داروها، استرس، افسردگی و اضطراب نسبت داده شود که می تواندعلایم AD را تقلید کند. با این حال، اگر این علائم به تدریج بدتر شوند و ادامه پیدا کنند، ممکن است نشانه ای از زوال عقل باشد.

متأسفانه، هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص آلزایمر یا هر نوع زوال عقل دیگری وجود ندارد. اگر پزشک عمومی نگران است که علائم ممکن است به دلیل زوال عقل باشد، ممکن است شما را به یک متخصص- معمولاً یک متخصص مغز و اعصاب و/یا روانپزشک در یک کلینیک اختصاصی حافظه -ارجاع دهد. یک متخصص مغز و اعصاب علائم فیزیکی زوال عقل را ارزیابی می کند، در حالی که یک روانپزشک علائم شناختی را ارزیابی می کند. یک متخصص مغز و اعصاب همچنین ممکن است یک سی تی اسکن یا ام آر آی از مغز را برای ارزیابی هر گونه آسیب شناسی مغز برای رد یا تأیید تشخیص توصیه کند.

در کلینیک حافظه، یک پرسشنامه استاندارد به نام معاینه وضعیت ذهنی کوچک (MMSE) برای ارزیابی توانایی شناختی استفاده می شود. این مجموعه ۳۰ سوالی است که در آن نمره بیشتر از ۲۴ نشان دهنده توانایی های شناختی طبیعی است. اختلال شناختی خفیف معمولاً بین ۱۹-۲۳ امتیاز، اختلال شناختی متوسط ​​بین ۱۰-۱۸ امتیاز و اختلال شناختی شدید در ۹ امتیاز یا کمتر در نظر گرفته می شود. با این حال، این نمرات باید برای پیشرفت تحصیلی و سن تنظیم شوند.

در ترکیب با MMSE، اسکن مغز، و حذف علل دیگر (مثلاً با آزمایش خون برای تداخلات دارویی)، در نهایت می توان تشخیص مثبت داد. این حالت ممکن است به دلیل خفیف بودن علائم اولیه کمی طول بکشد. با این حال، با پیشرفت بیماری، تشخیص ممکن است آسان تر شود.

استراتژی‌های درمانی و پیش آگهی برای بیماری آلزایمر

در حال‌حاضر هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد و هیچ درمان اصلی اصلاح‌کننده بیماری نیز وجود ندارد. با این حال، داروهای مختلفی وجود دارند که می‌توانند به‌طور موقت علائم را بهبود بخشند.

داروهای فعلی

• مهارکننده‌های استیل کولین استراز (AChE)‌ تصور می‌شود که سطح یک انتقال‌دهنده عصبی کلیدی، استیل کولین، در بیماری آلزایمر کاهش می‌یابد. مهارکننده‌های AChE از تجزیه استیل کولین جلوگیری می‌کنند و در نتیجه سطح آن را در مغز افزایش می‌دهند. این‌‌ها شامل ریواستیگمین و دونپزیل است.
• مهارکننده‌های گلوتامات مانند ممانتین
• داروهای ضد‌افسردگی به‌عنوان مثال SSRI ها و آنتی‌سایکوتیک‌ها به عنوان مثال ریسپریدون

این داروها فقط با کمک به درمان برخی از علائم بیماری را مدیریت می‌کنند. با این حال، هیچ یک از آن‌ها علل و آسیب‌شناسی زمینه‌ای را درمان نمی‌کند. بیماری قلبی عروقی زمینه‌ای و عوامل خطر آن را می‌توان با استفاده از داروهای دیابت، فشار‌خون بالا، کلسترول بالا (مانند استاتین‌ها) و مشکلات قلبی (مانند آسپرین) اصلاح کرد.

رویکردهای غیر‌دارویی

توان‌بخشی شناختی – در ارتباط با یک درمانگر آموزش دیده و همچنین مراقب، می توان به آرامی به اهداف شخصی مانند انجام کارهای روزمره دست یافت.

تحریک شناختی – شرکت در فعالیت‌های اجتماعی/گروهی که می تواند به بهبود حافظه و مهارت‌های حل مسئله کمک کند.

یادآوری – صحبت کردن فعالانه در مورد رویدادهای گذشته با استفاده از وسایل کمک بصری (مثلاً عکس) و موسیقی. این می‌تواند خلق‌و‌خوی و تندرستی را بهبود بخشد.

همچنین ثابت شده است که موسیقی از گذشته باعث تحریک خاطرات فراموش شده و همچنین بهبود خلق‌و‌خو و رفتار می‌شود (اثر آرام‌بخش). همچنین باعث کاهش انزوای اجتماعی و تشویق به تعامل اجتماعی و در ابراز احساسات شده است.

مانند داروها؛ که ممکن است در ترکیب با رویکردهای غیر‌دارویی مورد استفاده قرار گیرد، علائم فقط به‌طور موقت بهبود می‌یابند و سیر بیماری به تدریج بدتر می‌شود.

درمان‌ها و پیشگیری‌های جایگزین

درمان‌های جایگزین متعددی وجود دارند که تصور می‌شود به بیماران مبتلا به زوال عقل کمک می‌کنند، اگرچه شواهدی برای اثربخشی آن وجود ندارد. برخی از این موارد عبارتند از:

• امگا ۳
• جینکو بیلوبا
• استاتین‌ها
• زردچوبه (کورکومین)
• روغن نارگیل
• نور درمانی سبک (در درمان اختلال خواب در بیماری آلزایمر)

اثربخشی این مکمل‌ها هنوز به طور کامل ثابت نشده است، اما این مکمل‌ها معمولاً اگر در حد اعتدال استفاده شوند، ضرری ندارند. مانند بسیاری از داروهای جایگزین، اکثر مطالعات در مقیاس بزرگ به نظر نمی‌رسد که هیچ اثر قابل‌توجهی از چنین دارو بر درمان مثبت شرایط سلامتی نشان دهد. هنگام در نظر گرفتن داروهای جایگزین، بیماران و مراقبان نباید از داروها و درمان‌های مرسوم به نفع داروهای جایگزین چشم‌پوشی کنند.

آزمایشات بالینی فعلی

چندین کارآزمایی بالینی قابل توجه در حال انجام است که هدف آن‌ها بررسی اثرات درمان‌های مختلف است:

Sargramostim – تجمع بتا آمیلوئید را کاهش می‌دهد

MK8931 – مهارکننده‌های انتخابی بتا-سکرتاز (کاهش تولید آمیلوئید)

CAD106 – ایجاد ایمنی در برابر بتا آمیلوئید بدون ایجاد پاسخ خود‌ایمنی

TRx0237 – از تجمع تاو جلوگیری می‌کند

انسولین داخل بینی – بهبود کنترل قند‌خون و مقاومت به انسولین در مغز

اینکه آیا این درمان‌ها می‌توانند به‌طور موثر سیر بیماری را تغییر دهند و علائم را به‌طور قابل توجهی بهبود بخشند، هنوز مشخص نیست.

حمایت از افراد و مراقبین

تشخیص زوال عقل می‌تواند برای فرد و خانواده نزدیک و دوستان مشکل و ناراحت‌کننده باشد. با این‌‌حال، بسیاری از سازمان‌های عالی وجود دارند که از بیماران و مراقبان حمایت می‌کنند.

در بریتانیا، آلزایمر تحقیقات انگلستان و انجمن آلزایمر وجود دارد. در ایالات متحده، بنیاد آلزایمر آمریکا و انجمن آلزایمر وجود دارد. همچنین سازمان‌های بین‌المللی مانند آلزایمر بین‌المللی وجود دارد. وب سایت آن‌ها حاوی اطلاعات زیادی در مورد دسترسی به خدمات پشتیبانی و همچنین اطلاعات بیش‌تر در مورد این بیماری است.

منبع: news-medical.net

---