مرکز خنده کجای مغز است؟
بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان, روانشناسی
دانشمندان علوم اعصاب تایید می‌کنند که شوخی در طبیعتِ پیوندهای اجتماعی و پیوستگی گروهی ریشه دارد.
آنچه در تحقیقات یافت شده این است که خنده با صدای بلند یک ویژگی جهانی بوده و قبل از ظهور انسان خردمند یا هوموساپیِنس نمود یافته است.
در حالی که به نظر می‌رسد شوخی پهلو به پهلوی انسان‌های امروزی پدیدار گشته است. وسعت نفوذ شوخی در اجتماعات بشری حتی به زمان سومریان یعنی ۱۹۰۰ سال پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد. همگی ما چیزهای متفاوتی را بامزه و خنده‌آور می‌دانیم، اما این تفاوت به چه علت است؟ آیا علت در مغزمان نهفته است یا به خاطر نحوه‌ای است که مفاهیم خنده‌آور عمل می‌کنند؟
کانورسیشن، طبق نظریه‌ی خشونتِ نرم اثر تام ویتچِ زبان شناس، عباراتی یا اعمالی که در عین خشن بودن و تخلف از مرزها همچنان بی‌خطر و لطیف هستند در ما رفتار خنده را می‌آفرینند. به عبارتی خنده ادراکِ عدم تجانس یا عدم تطابق است، بین موقعیت حاضر و مفهوم بیان شده. موقعیت‌هایی مثل تجاوز از انتظارات یا تابوهای اجتماعی، مسخره کردن دیگری و ایجاد حس برتری در خود و یا تحلیل تنش و بحرانی که از آن زمانی گذشته است، خنده آورند. در این مورد آخر کمدی عبارت است از تراژدی به علاوه‌ی زمان!
علوم اعصاب خنده
اما از زبان‌شناسان که بگذریم، دانشمندان علوم اعصاب سازوکار شوخی را در کدام یک از شبکه‌های مغزی یافته‌اند؟ شوخی بر پایه‌ی مناطق مشابهی از مغز است که ادراک یا فهم زبان را به شکل عمومی در انسان پشتیبانی می‌کنند. نواحی مشترکی که حین شوخی فعال می‌شوند عبارت‌اند از: لوب‌های گیجگاهی قدامی، که با بازنمایی معانی و مفاهیم مرتبط است، محل اتصال لوب‌های آهیانه‌ای و گیجگاهی و لوب‌های پیشانی فوقانی، که مورد آخر اغلب زمانی فعال می‌شوند که ما مشغول اندیشیدن به معنی چیزها و نحوه‌ی ارتباط کلمات باهم هستیم.
در مطالعه‌ای مشخص شده است که شکنج پیشانی فوقانی نقشی حیاتی در درک خوشمزگی و طنزِ یک لطیفه دارد و تحریک این ناحیه با جریان الکتریکی مستقیم باعث می‌شود در نظر شخص لطیفه‌ها با مزه‌تر به نظر برسند. از آن‌جا که نواحی فوق‌الذکر در چند تکلیف شناختی مشترک هستند شاید نتوان حس شوخ طبعی را از توانایی ما در پردازش مفاهیم زبانی و اجتماعی جدا کرد. علی‌رغم گام بلندی که در فهم پایه‌های علمی شوخی و خنده برداشته‌ایم، تا زمانی که بتوانیم پیچیدگی‌های اجتماعی و فرهنگیِ شوخ طبعی را به طور کامل در هم آمیزیم در پاسخ به این سوال همچنان سردرگم هستیم: «چطور عده‌ای می‌توانند از یک طنز لذت ببرند درحالی که ما آنرا خسته‌کننده می‌دانیم؟»
منابع: