بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان , شیرین کریمی

 

به گزارش سایت mayoclinic.org

عفونت کلیه (التهاب کلیه) نوعی عفونت مجاری ادرار (UTI) است که به طور کلی از مجرای ادرار یا مثانۀ فرد آغاز می‌شود و به یک یا هر دو کلیه سرایت می‌کند.

عفونت کلیه نیاز به رسیدگی پزشکی فوری دارد. اگر عفونت کلیه به درستی درمان نشود می‌تواند آسیب دائمی به کلیه‌های فرد بزند یا باکتری‌های عفونی می‌توانند در جریان خون فرد پخش بشوند و منجر به ایجاد عفونتی مرگ‌بار بشوند.

درمان عفونت کلیه، که معمولاً شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها می‌شود، ممکن است نیاز به بستری‌شدن در بیمارستان داشته باشد.

_ نشانه‌ها

علائم و نشانه‌های عفونت کلیه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تب؛
• لرز؛
• درد پشت، درد پهلو یا کشالۀ ران؛
• درد شکم؛
• تکرر ادرار؛
• برانگیختگی مداوم و شدید برای ادرارکردن؛
• احساس درد و سوزش هنگام ادرارکردن؛
• تهوع و استفراغ؛
• وجود چرک یا خون در ادرار (هِماتوری)؛
• بوی بد یا رنگ کدر ادرار.

_ چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر علائم یا نشانه‌های نگران‌کننده دارید به پزشک مراجعه کنید. اگر درمان برای عفونت مجاری ادرار را شروع کرده‌اید ولی علائم و نشانه‌ها برطرف نشده‌اند دوباره به پزشک مراجعه کنید.

عفونت شدید کلیه می‌تواند منتهی به ایجاد عوارض مرگبار برای فرد بشود. اگر نشانه‌های عفونت کلیه همچون ادرار خونی یا حالت تهوع و استفراغ دارید فوری به پزشک مراجعه کنید.

_ علل

شایع‌ترین دلیل عفونت کلیه این است که باکتری‌هایی که وارد مجاری ادرار فرد می‌شوند می‌توانند از راه لوله‌‌ای که ادرار را در بدن حرکت می‌دهد تکثیر شوند و در کلیه‌های فرد پخش شوند.

باکتری‌های ناشی از عفونت در سایر جاهای بدن فرد نیز می‌توانند از راه گردش خون به کلیه‌ها سرایت کنند. هرچند ابتلا به عفونت کلیه غیرمعمول است ولی می‌تواند اتفاق بیفتد، مثلاً اگر فرد مفصل مصنوعی یا دریچۀ قلب مصنوعی داشته باشد ابتلا به این نوع عفونت می‌تواند رخ بدهد.

عفونت کلیه به ندرت پس از انجام عمل جراحی روی کلیه رخ می‌دهد.

_ عوامل خطرزا

عواملی که خطر ابتلا به عفونت کلیه را در فرد بالا می‌برند عبارتند از:

• زن بودن. مجرای ادرار زنان کوتاه‌تر از مجرای ادرار مردان است، به همین دلیل باکتری‌ها راحت‌تر از خارج از بدن وارد مثانه می‌شوند. همچنین نزدیکی مجرای ادرار به مهبل و مقعد، برای باکتری‌ها فرصت بیشتری برای ورود به مثانه ایجاد می‌کند. عفونت در مثانه نیز می‌تواند به کلیه‌ها سرایت کند. زنان باردار بیش از سایر زنان در معرض خطر عفونت کلیه قرار دارند.
• انسداد مجاری ادراری. هر چیزی که باعث کندشدنِ جریان ادرار یا کاهش توانایی فرد در تخلیۀ مثانه شود مانند سنگ کلیه، چیزی غیرمعمول در ساختار مجاری ادرار یا در مردان بزرگی غدۀ پروستات.
• ضعف سیستم ایمنی بدن. بیماری یا شرایط پزشکی که باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شود همچون دیابت یا HIV. برخی داروهای خاص مانند داروهایی که برای پیشگیری از پس‌زدن عضو پیوندی مصرف می‌شوند نیز تأثیر مشابهی دارند.
• آسیب‌دیدن عصب‌های اطراف مثانه. آسیب عصبی یا آسیب طناب نخاعی می‌تواند قدرت احساس و ادراک عفونت مثانه را از بین ببرند، از این رو وقتی عفونت مثانه پیشرفت می‌کند فرد متوجه نمی‌شود.
• استفادۀ موقت از سوند. سوندهای ادراری لوله‌هایی هستند که برای تخلیه ادرار از مثانه به کار می‌روند. فرد ممکن است در طول برخی از عمل‌های جراحی یا پس از انجام عمل جراحی یا آزمایش‌های تشخیصی از سوند استفاده کند. اگر فرد بستری شده باشد نیز ممکن است از سوند استفاده کند.
• داشتن شرایطی که باعث شود ادرار در مسیر غلطی جریان یابد. در رفلاکس مثانه مقادیر کمی ادرار از مثانه وارد میزنای و کلیه‌ها می‌شود. افرادی که در کودکی و بزرگسالی‌شان چنین بیماری‌ای دارند در معرض خطر بالای عفونت کلیه قرار دارند.

میزان مرگ و میر

اگر عفونت کلیه به موقع درمان نشود می‌تواند منجر به عوارض جدی و خطرناکی بشود؛

• زخم کلیه. عفونت کلیه می‌تواند منتهی زخم کلیه شود یعنی به بیماری مزمن کلیه، فشار خون بالا و نارسایی کلیه شود.
• عفونت خون (سپتی‌سِمی). کلیه‌ها ضایعات خونی را تصفیه می‌کنند و خون تصفیه‌شده را به سایر قسمت‌های بدن منتقل می‌کنند. ابتلا به عفونت کلیه می‌تواند باعث گسترش باکتری‌های عفونی در بدن از راه جریان خون شود.
• عوارض حاملگی. زنانی که در دوران بارداری مبتلا به عفونت کلیه می‌شوند بیش از سایر زنانِ باردار در معرض خطر زاییدن نوزاد کم‌وزن قرار دارند.

پیشگیری

با انجام اقدامات پیشگیرانه خطر ابتلا به عفونت کلیه را کاهش دهید. افراد، به خصوص زنان با انجام دستورالعمل‌های زیر خطر ابتلا به انواع عفونت‌های مجاری ادرار را کاهش می‌دهند:

• نوشیدن مایعات، به خصوص آب. مایعات به دفع باکتری‌های عفونی از بدن شما هنگام ادرارکردن کمک می‌کنند.
• به محض نیاز ادرار کنید. از تأخیر در ادرار کردن جلوگیری کنید و به محض نیاز به ادرار کردن دست‌به‌کار شوید.
• پس از آمیزش جنسی مثانه خود را خالی کنید. ادرار کردن پس از آمیزش جنسی کمک می‌کند باکتری‌های نامطلوب از مجاری ادرار خارج شوند و کمتر در معرض خطر ابتلا به عفونت قرار بگیرید.
• مقعد و مهبل را تمیز بشویید. پس از ادرار و مدفوع پاک کردن و شستن مقعد و مهبل از گسترش باکتری‌ها پیشگیری می‌کند.
• از محصولات آرایشی زنانه در ناحیۀ آلت تناسلی استفاده نکنید. استفاده از محصولاتی مثل اسپری‌های دئودورانت در ناحیۀ آلت تناسلی یا مهبل می‌تواند تحریک‌کننده و التهاب‌آور باشد.

_ تشخیص

برای تشخیص و تأیید ابتلا به عفونت کلیه از فرد خواسته می‌شود نمونه ادرار خود را برای آزمایش وجود باکتری‌ها، خون یا چرک در ادرار به آزمایشگاه تحویل دهد. ممکن است پزشک نمونه خون فرد را برای کشت میکروب در آزمایشگاه بگیرد تا باکتری‌ها یا سایر ارگانیسم‌های درون خون فرد را بررسی کند.

سایر آزمایش‌ها می‌تواند شامل سونوگرافی، سی تی اسکن یا نوعی اشعۀ X و یا سیستوگرافی تخلیه‌کننده باشد. در سیستوگرافی تخلیه‌کننده نوعی رنگ متضاد به فرد تزریق می‌کنند تا هنگام پرشدن مثانه و هنگام ادرارکردن با تاباندن اشعۀ X بر مثانه آزمایش صورت گیرد.

_ درمان

آنتی‌بیوتیک‌ها برای عفونت‌های کلیوی

آنتی‌بیوتیک‌ها اولین انتخاب برای درمان عفونت‌های کلیوی هستند و داروهایی که برای مدت طولانی مصرف می‌کنید بر اساس سلامتی و باکتری‌هایی که در آزمایش‌های ادرار فرد یافت شده‌اند.

معمولاً علائم و نشانه‌های عفونت کلیه چند روز پس از آغاز درمان از بین می‌روند. اما ممکن است لازم باشد که فرد مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را برای یک هفته تا ده روز ادامه دهد. به توصیۀ پزشک مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها حتی اگر احساس بهتری داشتید تا زمان کامل شدن دورۀ مصرف ادامه دهید.

برای اطمینان یافتن از پاک‌شدن کلیه و از بین رفتن عفونت ممکن است پزشک تکرار کشت میکروب آزمایشگاهی ادرار را تجویز کند. اگر همچنان عفونت وجود داشته باشد باید یک دورۀ دیگر به مصرف آنتی‌بیوتیک ادامه دهید.

بستری‌شدن در بیمارستان برای عفونت‌های شدید کلیوی

اگر عفونت کلیه در فرد شدید باشد پزشک توصیه می‌کند فرد در بیمارستان بستری شود.درمان‌ها در بیمارستان می‌تواند شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و مایعاتی باشد که از راه وریدی در بازوی فرد تزریق می‌شود. مدت زمان بستری بودن فرد در بیمارستان به شدت بیماری فرد بستگی دارد.

درمان عفونت‌های مکرر کلیه

یک مسئلۀ پزشکی اصولی مانند بدشکلی یا ناجوری مجاری ادراری می‌تواند باعث تکرار عفونت‌های کلیوی بشود. در این حالت بهتر است برای معاینه و درمان به متخصص کلیه (نفرولوژیست) یا جراح مجاری ادراری (اورولوژیست) مراجعه کنید. ممکن برای ترمیم ساختار غیرطبیعی مجاری ادراری نیاز به جراحی داشته باشید.

_ سبک زندگی و درمان‌های خانگی

برای کاهش درد و رنج در هنگام درمان عفونت کلیه می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• خود را گرم نکه دارید. کیسه آب گرم یا حوله گرم روی شکم، پشت یا پهلوی خود قرار دهید تا درد کاهش یابد.
• از داروهای ضددرد استفاده کنید. برای تب یا درد و ناراحتی، یک داروی ضددرد غیرآسپرین مانند استامینوفن (تایلنول یا سایر استامینوفن‌ها) یا انواع ایبوپروفن مصرف کنید.
• تا می‌توانید آب و مایعات بنوشید. نوشیدن مایعات به دفع باکتری‌ها از مجاری ادراری کمک می‌کند. تا زمانی که عفونت به کلی از بدن شما خارج نشده است از مصرف قهوه و الکل خودداری کنید. موادی مثل کافئین و الکل می‌توانند در ادرار اختلال ایجاد کنند.

برای ملاقات با پزشک آماده بشوید:

احتمالا به پزشک خانواده یا پزشک عمومی رجوع خواهید کرد. اگر پزشک به وجود عفونت در کلیه مشکوک بود باید به اورولوژیست یا متخصص مجاری ادرار رجوع کنید.

چه کاری می‌توانید بکنید.

وقتی برای رجوع به پزشک نوبت می‌گیرید بپرسید که آیا لازم است از قبل کاری انجام دهید یا نه، مثلا آیا لازم است رژیم غذایی خاصب برای انجام آزمایش بگیرید.

موارد زیر را یادداشت کنید:

• علائم و نشانه‌هایی که باعث شدند به پزشک رجوع کنید و زمان شروع علائم.
• اطلاعات شخصی مهم. مثلا آیا اخیراً تغییری در سبک زندگی شما ایجاد شده است یا خیر، مثلاً شریک جنسی شما تغییر کرده است یا اینکه سابقۀ عفونت مجاری ادرار داشته‌اید یا خیر.
• تمام داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی که مصرف می‌کنید و دوز مصرف آنها.
• سوالاتی که باید از پزشک بپرسید.

اگر لازم است یکی از اعضای خانواده یا یکی از دوستان‌تان را با خود به مطب پزشک ببرید تا در یادآوری اطلاعاتی که لازم است بدهید به شما کمک کند.

_ سوالاتی که در مورد عفونت کلیه می‌توانید از پزشک بپرسید عبارتند از:

• علّت احتمالی عفونت کلیه در من چیست؟
• چه آزمایش‌هایی لازم است انجام دهم؟
• چه درمان‌هایی پیشنهاد می‌کنید؟
• عواض جانبی احتمالی این درمان‌ها چیست؟
• آیا لازم است بستری بشوم؟
• چطور می‌توانم در آینده از ابتلا به عفونت کلیه پیشگیری کنم؟
• من به بیماری‌های دیگر مبتلا هستم. چطور می‌توانم آنها را با هم مدیریت کنم؟
• آیا بروشور یا دفترچهۀ راهنمایی دربارۀ این بیماری دارید؟ چه وب‌سایت‌هایی پیشنهاد می‌کنید؟

اگر سوالات دیگری دارید بدون تردید از پزشک بپرسید.

_ از پزشک چه توقعی داشته باشیم:

پزشک احتمالا سوال‌هایی از شما می‌پرسد، مثلا:

• آیا علائم و نشانه‌ها در شما موقتی است یا دائمی؟
• شدت علائم و نشانه‌ها چقدر است؟
• آیا چیزی هست که نشانه‌ها را در شما کمتر کند یا بهبود بخشد؟
• آیا چیزی هست که نشانه‌ها را در شما بدتر و شدیدتر کند؟

 

منبع: mayoclinic.org