هر آن‌چه باید درباره ویروس اپشتین بار بدانید - جامعه پزشکان ایران

بیماری‌‌ها و راه درمان , پیشگیری بهتر از درمان , فرناز اخباری

به گزارش سایت healthline.com

ویروس اپشتین بار (Epstein-Barr) چیست؟

ویروس اپشتین بار EBV یک ویروس از خانواده هرپس ویروس است که می‌تواند انسان را آلوده کند واین عفونت EBV بسیار رایج است. ممکن است بدون این‌که از وجود آن اطلاع داشته باشید به این ویروس مبتلا شده باشید. بیماری که ممکن است عفونت EBV با آن مرتبط باسد مونونوکلئوز عفونی یا مونو است. با این‌‌حال، کارشناسان در حال تحقیق بر روی رابطه بالقوه بین EBV و سایر بیماری‌ها، از جمله سرطان، بیماری‌های خودایمنی و کووید طولانی هستند.

علائم EBV

عفونت EBV همیشه علائم ندارد و موارد بدون علامت به ویژه درکودکان دیده می‌شود.

نوجوانان و بزرگسالان بیشتر احتمال دارد علائمی داشته باشند که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

تب؛
احساس خستگی یا خستگی؛
سردرد؛
گلو درد؛
تورم غدد لنفاوی در گردن یا زیر بغل؛
لوزه‌های متورم؛
بزرگ شدن طحال (سپلنومگالی) یا کبد متورم؛
بدن درد؛
بثورات پوستی.

این علائم ممکن است ۲ تا ۴ هفته طول بکشد، اگرچه احساس خستگی ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها باقی بماند.

اگر طحال بزرگ شده است، پزشکان ممکن است توصیه کنند ورزش‌های برخوردی را تا زمان بهبودی کامل محدود کنید تا از پارگی طحال جلوگیری شود.

نحوه انتقال ویروس

EBV از طریق مایعات بدن، به ویژه بزاق، از فردی به فرد دیگر سرایت می‌کند. به همین دلیل است که مونونوکلئوز که یکی از شناخته شده‌ترین عفونت‌های EBV می‌باشد، معمولاً به عنوان «بیماری بوسیدن» شناخته می‌شود. اما ممکن است با وسایل شخصی مشترک مانند مسواک یا ظروف غذا خوردن با فردی که عفونت EBV فعال دارد به ویروس مبتلا شوید. EBV همچنین می‌تواند از طریق خون و مایع منی منتقل شود. EBV می تواند به محض مبتلا شدن فرد به دیگران سرایت کند. این بدان معناست که می‌‌تواند حتی قبل از شروع علائم عفونت فعال منتقل شود.

تا زمانی که ویروس فعال است، EBV می تواند به دیگران منتقل شود، که هفته‌ها یا حتی ماه‌ها می‌تواند باشد. هنگامی که ویروس غیرفعال شد، دیگر نمی‌تواند به دیگران منتقل شود، مگر اینکه دوباره فعال شود.

تشخیص EBV

عفونت‌های بالقوه EBV اغلب بدون هیچ آزمایشی تشخیص داده می‌شوند. با این‌حال، آزمایش خون می‌تواند وجود آنتی‌بادی‌های مرتبط با EBV را تشخیص دهد.

یکی از این تست‌ها monospot می‌باشد. با این‌حال، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری استفاده از آن را برای عموم توصیه نمی‌کند زیرا نتایج این تست همیشه دقیق نیستند.

علاوه بر آزمایش مونواسپات، آزمایش‌های خون دیگری برای آنتی‌بادی‌های اختصاصی‌تر EBV وجود دارد، از جمله:

آنتی‌ژن کپسید ویروسی VCA‌‌: آنتی‌بادی‌های ضد VCA در اوایل عفونت ظاهر می‌شوند. نوع anti-VCA IgM پس از چند هفته ناپدید می‌شود در حالی که نوع دیگر anti-VCA IgG مادام العمر باقی می‌ماند.
آنتی‌ژن اولیه EA‌: آنتی‌بادی‌های EA در طول یک عفونت فعال ظاهر می‌شوند. آن‌ها معمولاً پس از چندین ماه غیرقابل تشخیص می‌‌شوند، اگرچه ممکن است در برخی افراد برای مدت طولانی‌تری باقی بمانند.
آنتی‌ژن هسته‌ای: (EBNA) آنتی‌بادی‌های ضد EBNA به آرامی در ماه‌های بعد از عفونت ظاهر می‌شوند و می‌توانند در طول زندگی فرد شناسایی شوند.

پزشک این نتایج و سایر عوامل‌، از جمله سلامت کلی فرد و هر گونه بیماری زمینه‌ای را برای تشخیص در نظر می‌گیرد.

درمان EBV

هیچ درمان یا واکسن خاصی برای EBV وجود ندارد. و از آن‌جا که این بیماری ویروسی است، عفونت‌های EBV به آنتی‌بیوتیک‌ها پاسخ نمی‌دهند.

در عوض، درمان این بیماری بر مدیریت علائم رایج تمرکز دارد. که شامل:

استراحت کافی؛
نوشیدن مایعات زیاد؛
مصرف مسکن‌های بدون نسخه برای کاهش تب یا گلودرد؛
اجتناب از ورزش‌های برخوردی یا بلند کردن اجسام سنگین.

عوارض

در برخی موارد، عفونت EBV می‌تواند منجر به عوارض شود، برخی از آنها خفیف و برخی جدی می‌باشند.

این عوارض شامل:

پارگی طحال؛
کم‌خونی؛
کاهش تعداد پلاکت (ترومبوسیتوپنی)؛
هپاتیت؛
میوکاردیت؛
بیماری‌های موثر بر سیستم عصبی، از جمله آنسفالیت، مننژیت، و سندرم گیلن‌باره.

اگر مشکوک به عفونت فعال EBV هستید و یا نگران علائم ایجاد شده هستید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. آن‌ها می‌توانند شما را از نظر علائم عوارض زیر نظر بگیرند و به شما پیشنهاد دهند که در زمان بهبودی به دنبال چه چیزی باشید.

علائم فعال شدن مجدد

هنگامی که به EBV مبتلا شدید، ویروس تا آخر عمر در بدن شما غیر‌فعال می‌ماند که به این حالت تاخیر می‌گویند. در برخی موارد، ویروس می‌تواند دوباره فعال شود. در بسیاری از افراد، معمولاً علائمی ایجاد نمی‌کند. اما در برخی دیگر، می‌تواند باعث عفونت‌های مزمن یا به صورت سریالی شود.

EBV فعال شده مجدد ممکن است در افرادی که سیستم‌ایمنی ضعیفی دارند علائمی مشابه علائم عفونت اولیه EBV ایجاد کند.

فعال‌سازی مجدد EBV و COVID

EBV و COVID-19 توسط ویروس‌های مختلف ایجاد می‌شوند. با این‌حال، یک مطالعه تحقیقاتی از ۲۰۲۱ Trusted Source و دیگری از ۲۰۲۲ Trusted Source نشان می‌دهد که التهاب ناشی از COVID-19 ممکن است باعث فعال شدن مجدد EBV در برخی افراد شود.

در برخی از افرادی که با COVID-19 در بیمارستان بستری شده بودند نیز مشخص شد که EBV مجدداً فعال شده است.

کووید طولانی، که به عنوان بیماری پس از کووید ۱۹ نیز شناخته می شود، و فعال شدن مجدد EBV علائم مشترک بسیاری دارند. مطالعات بالا نشان می‌دهد که فعال شدن مجدد EBV ممکن است برخی از علائم کووید طولانی را ایجاد کند. EBV تنها بیماری مرتبط با کووید طولانی مدت نیست. ابتلا به دیابت نوع ۲ یا آنتی‌بادی‌های خاص مرتبط با بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید نیز ممکن است با ابتلا به کووید طولانی مرتبط باشد. بار ویروسی بالا یا مقدار ویروس در خون در اوایل عفونت نیز یک عامل خطر محسوب می‌شود. هنوز مطالعات بیشتری برای درک بهتر ارتباط بین EBV و کووید طولانی مدت مورد نیاز است.

EBV مزمن

در موارد بسیار نادر، عفونت EBV می‌تواند منجر به یک بیماری مزمن به نام EBV فعال مزمن CAEBV شود. که با علائم مداوم و نتایج آزمایش خون مشخص می‌شود که عفونت فعال EBV همچنان وجود دارد.

CAEBV به عنوان یک عفونت EBV معمولی شروع می شود اما سیستم‌ایمنی برخی از افراد قادر به کنترل عفونت نیست و به ویروس فعال اجازه می‌دهد به جای خاموش شدن همچنان باقی بماند.

علائم CAEBV می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

غدد لنفاوی متورم یا حساس؛
تب؛
بزرگ شدن کبد (هپاتومگالی) یا طحال (اسپلنومگالی)؛
خستگی؛
گلو درد؛
سردرد؛
درد عضلانی؛
سفتی مفصل؛
کم‌خونی
نارسایی کبد.

اما همچنان علت ابتلا برخی از افراد به CAEBV مشخص نمی‌باشد. اما دانشمندان بر این باورند که عوامل ژنتیکی یا جهش در سلول‌های آلوده به EBV ممکن است نقش داشته باشند. علاوه بر این، CAEBV در آسیا، آمریکای مرکزی و آمریکای جنوبی رایج‌تر است. در حال حاضر، تنها درمان موثر برای CAEBV پیوند سلول‌های بنیادی خون‌ساز است.

با گذشت زمان، CAEBV می‌تواند عوارض متعددی ایجاد کند، از جمله:

سیستم‌ایمنی ضعیف؛
لنفوم؛
سرطان خون؛
سندرم هموفاگوسیتیک، یک اختلال ایمنی نادر؛
نارسایی ارگان‌ها.

آیا EBV می‌تواند باعث سرطان شود؟

عفونت EBV می‌تواند خطر ابتلا به برخی سرطان‌های نادر را افزایش دهد. زیرا جهش در سلول‌های آلوده به EBV می‌تواند منجر به تغییرات سرطانی شود.

با توجه به یک منبع مورد اعتماد از جامعه سرطان آمریکا، برخی از انواع سرطان که ممکن است با EBV مرتبط باشند عبارتند از:

سرطان‌های نازوفارنکس یا سرطان های پشت بینی؛
انواع خاصی از لنفوم، از جمله لنفوم بورکیت؛
لنفوم هوچکین؛
آدنوکارسینوم معده (سرطان معده).

سرطان‌های مرتبط با EBV ناشایع هستند. اکثر افرادی که عفونت EBV داشته اند لزوما به یکی از این سرطان‌ها مبتلا نمی‌شوند. کارشناسان هنوز در تلاش برای شناسایی این جهش‌های خاص و علت ایجاد عفونت EBV هستند. اما به‌طور کلی، تخمین زده می‌شود که عفونت EBV تنها در حدود ۱ درصد از سرطان‌ها در سراسر جهان نقش دارد.

آیا EBV می‌تواند باعث بیماری‌های دیگر شود؟

EBV همچنین ممکن است در ایجاد سایر بیماری‌ها از جمله اختلالات خود ایمنی و اسکیزوفرنی نقش داشته باشد.

اختلالات خود‌ایمنی

مدت‌ها تصور می‌شد که EBV با اختلالات خود‌ایمنی مانند لوپوس مرتبط است. دانشمندان معتقدند که EBV ممکن است باعث تغییراتی در نحوه بیان برخی از ژن‌ها شود. این بیان ژن تغییر یافته می‌تواند خطر ابتلا به یک اختلال خود‌ایمنی را افزایش دهد. در یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ که توسط مؤسسه ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی و سایر اجزای NIH پشتیبانی می‌شد ارتباط بالقوه‌ بین EBV و افزایش خطر ابتلا به لوپوس، یک بیماری خودایمنی، را نشان داد.

نویسندگان این مطالعه معتقدند که مکانیسم مشابهی در ارتباط بین EBV و لوپوس باشد، که ممکن است EBV را با سایر بیماری‌های خودایمنی مرتبط کند، که شامل موارد زیر می باشد:

مولتیچل اسکلروز؛
روماتیسم مفصلی؛
بیماری سلیاک؛
دیابت نوع ۱
بیماری التهابی روده؛
آرتریت روماتویید جوانان؛
‌بیماری‌های خود‌ایمنی تیروئید، از جمله تیروئیدیت هاشیموتو و بیماری گریوز.

EBV ممکن است ژن‌های خاصی را فعال کند که می‌تواند خطر ابتلا به بیماری خود‌ایمنی را در ترکیب با عوامل دیگر تحت تأثیر قرار دهد. با این‌حال، تحقیقات بیش‌تری برای درک کامل ارتباط بالقوه بین EBV و شرایط خودایمنی مورد نیاز است.

اسکیزوفرنی:

یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ میزان عفونت EBV را در بیش از ۷۰۰ نفر با بدون اسکیزوفرنی بررسی کردند. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نسبت به سایرین دارای سطوح بالاتر آنتی‌بادی برای برخی از پروتئین‌های EBV بودند که نشان می‌دهد پاسخ ایمنی غیرعادی به ویروس داشتند. یافته ها همچنین نشان داد که شرکت‌کنندگانی که عوامل خطر ژنتیکی برای اسکیزوفرنی و همچنین آنتی‌بادی‌های بالا را داشتند، بیش از هشت برابر بیشتر از گروه کنترل در معرض ابتلا به اسکیزوفرنی بودند.

یک مطالعه دیگر در سال ۲۰۲۱ که توسط همان محقق انجام شد نشان داد که در ۸۴ فرد مبتلا به اسکیزوفرنی، وجود مقدار بیش‌تری از آنتی‌بادی‌ها با عملکرد شناختی پایین‌تر همراه بود. نویسندگان این مطالعه دریافتند که قرار گرفتن در معرض EBV ممکن است به افزایش نقص‌های شناختی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی منجر شود.

تحقیقات بیش‌تری برای مطالعه ارتباط احتمالی بین عفونت EBV و اسکیزوفرنی مورد نیاز است.

نتیجه‌گیری:

عفونت EBV بسیار شایع است و از طریق تماس با مایعات بدن افرادی که به آن مبتلا هستند منتقل می‌شود. اغلب، افراد در دوران کودکی به ویروس مبتلا می‌شوند و هیچ علامتی ندارند. اگر یک نوجوان یا بزرگسال بیمار شود، ممکن است علائمی مانند خستگی، تورم غدد لنفاوی و تب را داشته باشد.

در موارد بسیار نادر، EBV می‌تواند باعث عفونت مزمن شود که در صورت عدم درمان می‌تواند کشنده باشد. EBV همچنین با بیماری‌های مختلفی از جمله سرطان، اختلالات خود‌ایمنی و کووید طولانی مرتبط است. با این حال، تحقیقات بیش‌تری برای تعیین نقش کلی EBV در این بیماری‌ها مورد نیاز است.

منبع: healthline.com