دارونامه؛ آشنایی با داروی مترونیدازول (Metronidazole)، داروی درمان عفونتهای باکتریایی
توجه: مطلبی که مطالعه میکنید صرفا جنبهی افزایش آگاهی دارد و به هیچ وجه جایگزین توصیههای پزشک نیست. برای مصرف دارو، آگاهی از عوارض جانبی، تداخل دارویی و موارد مرتبط دیگر لازم است حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
گروه دارو:
این دارو همچنین برای تریکومونیازیس و ژیاردیازیس و آمبیازیس که از عفونتهای انگلی هستند استفاده میشود.
موارد مصرف مترونیدازول
کاربردهای اصلی (LAbeled indications):
عفونتهای باکتریال بیهوازی در کودکان و بزرگسالان
بیماریهای مقاربتی
واژینوز باکتریال
پیشگیری از عفونت جراحی کولورکتال
تریکومونیازیس
آمیبیازیس
کاربردهای دیگر (Off-labeled indications):
ژیاردیازیس
عفونت هلیکوباکترپیلوری
اورتریت غیرگنوکوکی
بیماری التهابی لگن
موارد منع مصرف
عوارض جانبی مترونیدازول
عوارض جانبی شایع (بیشتر از ۱۰%):
سیستم عصبی مرکزی: سردرد (۱۸%)
دستگاه گوارشی: تهوع (۱۰% تا ۱۲%)
دستگاه ادراری تناسلی: التهاب واژن (۱۵%)
عوارض جانبی با شیوع کمتر (۱% تا ۱۰%):
سیستم عصبی مرکزی: طعم فلزی در دهان (۹%)، سرگیجه (۴%)
پوستی: خارش ناحیه ژنیتال (۵%)
دستگاه گوارشی: درد شکمی (۴%)، اسهال (۴%)
دستگاه ادراری تناسلی: دیس منوره (۳%)، ادرار غیرطبیعی (۳%)، عفونت مجاری ادراری (۲%)
عفونت: عفونت باکتریال (۷%)، کاندیدیازیس (۳%)
دستگاه تنفسی: علائم شبه آنفلوانزا (۶%)، عفونت دستگاه تنفسی فوقانی (۴%)، فارنژیت (۳%)، سینوزیت (۳%)
تداخلات دارویی
بوسولفان، مبندازول، وارفارین، دیسولفیرام ، واکسن زنده وبا، ریتوناویر، لوپیناویر، کربوسیستئین، واکسن حصبه (تیفوئید)، درونابینول
تداخل رده X: منع مصرف همزمانBCG (داخل مثانه): آنتیبیوتیکها ممکن است اثر درمانی BCG (داخل مثانه) را کاهش دهند.
تداخل رده X: منع مصرف همزمان
تداخل رده D: اصلاح درمانکربوسیستئین: مترونیدازول (سیستمیک) ممکن است اثر نامطلوب یا سمی کربوسیستئین را افزایش دهد. بهطور خاص، مترونیدازول ممکن است اثرات نامطلوب الکل را که در فرمولاسیون مایع محصولات حاوی کربوسیستئین وجود دارد، افزایش دهد.
تداخل رده X: منع مصرف همزمانواکسن وبا: آنتیبیوتیکها ممکن است اثر درمانی واکسن وبا را کاهش دهند.
تداخل رده X: منع مصرف همزمان
تداخل رده X: منع مصرف همزمان
دارونابینول: مترونیدازول (سیستمیک) ممکن است اثر نامطلوب یا سمی دارونابینول را افزایش دهد. بهطور خاص، مترونیدازول ممکن است منجر به عدم تحمل شدید الکل موجود در محلول خوراکی دارونابینول شود.
تداخل رده X: منع مصرف همزمان
لوپیناویر: مترونیدازول (سیستمیک) ممکن است اثر نامطلوب یا سمی لوپیناویر را افزایش دهد. بهطور خاص، ترکیبی از مترونیدازول و محلول لوپیناویر- ریتوناویر، که حاوی ۴۲٪ الکل است، ممکن است منجر به یک واکنش شبه دی سولفیرام شود. مترونیدازول (سیستمیک) ممکن است اثر آریتوموژنیک لوپیناویر را افزایش دهد.
مدیریت: در صورت امکان از مصرف همزمان لوپیناویر-ریتوناویر و مترونیدازول خودداری کنید. اگر از این عوامل به طور همزمان استفاده شود، از نظر طولانی شدن QTc یا آریتمی نظارت داشته باشید.
تداخل رده D: اصلاح درمان
مبندازول: ممکن است اثر نامطلوب یا سمی مترونیدازول (سیستمیک) را افزایش دهد. به خصوص خطر سندرم استیونز-جانسون یا نکرولیز اپیدرم سمی ممکن است افزایش یابد.
تداخل رده X: منع مصرف همزمان
محصولات حاوی پروپیلن گلیکول: مترونیدازول (سیستمیک) ممکن است اثر نامطلوب و سمی محصولات حاوی پروپیلن گلیکول را افزایش دهد. ممکن است واکنشی شبیه دی سولفیرام رخ دهد.
تداخل رده X: منع مصرف همزمان
ریتوناویر: ممکن است اثر نامطلوب یا سمی مترونیدازول (سیستمیک) را افزایش دهد. بهطور خاص، ترکیبی از محلول خوراکی ریتوناویر یا کپسول ژلاتین نرم ریتوناویر که هر دو حاوی الکل هستند و مترونیدازول ممکن است منجر به واکنشی شبیه دی سولفیرام شود.
تداخل رده X: منع مصرف همزمان
واکسن حصبه: آنتیبیوتیکها ممکن است اثر درمانی واکسن تیفوئید را کاهش دهند. فقط سویه زنده Ty21a تحت تأثیر قرار میگیرد.
تداخل رده D: اصلاح درمان
آنتاگونیست های ویتامین K (به عنوان مثال وارفارین): مترونیدازول (سیستمیک) ممکن است غلظت سرمی آنتاگونیستهای ویتامین K را افزایش دهد.
هشدارها
در صورت حساسیت به مترونیدازول و همچنین در سه ماهه اول بارداری از مصرف دارو خودداری کنید. در صورت بارداری و یا اقدام به آن و یا سابقه بیماریهای کبد، بیماریهای گوارشی و رودهای مثل بیماری کرون، اختلالات خونی نظیر آنمی(کمبود گلبول قرمز) و یا لکوپنی(کمبود گلبول سفید)، بیماری صرع یا سابقه تشنج و اختلالات دستگاه عصبی پزشک خود را مطلع سازید.
نکات قابل توصیه
طول دوره درمان را کامل کنید. علایم بیماری شما قبل از، از بین رفتن کامل عفونت بهبود مییابد که قطع دارو در این زمان باعث ایجاد عفونت های بعدی مقاوم به درمان میگردند.
از مصرف الکل بطور همزمان با مترونیدازول و حداقل سه روز بعد از قطع آن خودداری کنید. ممکن است عوارض جانبی ناخوشایندی مانند ضربان قلب سریع، گرما یا قرمزی زیر پوست، احساس گنگ شدن، حالت تهوع و استفراغ داشته باشید.
مصرف فرم پیوسته رهش و سوسپانسیون دارو با معده خالی یک ساعت قبل یا ٢ ساعت بعد از غذا و مصرف قرص معمولی (سریع رهش) دارو با معده پر (همراه یا بلافاصله بعد از غذا) میباشد.
این دارو عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا را درمان نمیکند.
مصرف در بارداری
هیچ مطالعه کافی و کنترل شده ای روی زنان باردار وجود ندارد. داده های منتشر شده از مطالعات مورد شاهدی، مطالعات کوهورت و ۲ متاآنالیز وجود دارد که شامل بیش از ۵۰۰۰ زن باردار است که از مترونیدازول در دوران بارداری استفاده کردهاند. بسیاری از مطالعات شامل مصرف دارو در سه ماهه اول بود.
یک مطالعه افزایش خطر شکاف لب، با یا بدون شکاف کام، در نوزادان در معرض مترونیدازول در رحم را نشان داد. با این حال، این یافتهها تایید نشده است.
مترونیدازول از جفت عبور میکند و اثرات آن بر ارگانوژنز جنین انسان مشخص نیست. هیچ شواهدی از آسیب رسیدن به جنین به علت مترونیدازول وجود ندارد. پزشک باید قبل از تجویز این دارو، خطرات و مزایای احتمالی هر بیمار را به صورت اختصاصی با دقت در نظر بگیرد.
مصرف در شیردهی
مترونیدازول در شیر مادر با غلظتهای مشابه سطح سرم مادر وجود دارد و سطح سرم نوزادان می تواند نزدیک یا قابل مقایسه با سطح درمانی نوزاد باشد.
به دلیل وجود پتانسیل تومورزایی در مترونیدازول در مطالعات موش و موش صحرایی ، باید با توجه به اهمیت دارو برای مادر ، تصمیم به قطع یا پرهیز از مصرف دارو گرفت. در غیر اینصورت، یک مادر شیرده ممکن است نیاز باشد شیردهی را در مدت زمان درمان با مترونیدازول و ۲۴ ساعت پس از پایان درمان قطع کند و تغذیه با شیر خشک را برای نوزاد در نظر بگیرد.
اشکال دارو مترونیدازول
قرص مترونیدازول ۲۵۰ میلیگرم و مترونیدازول ۵۰۰ میلیگرم
سوسپانسیون ۱۲۵mg/5ml (شربت مترونیدازول)
ژل موضعی مترونیدازول ۰٫۷۵%
ژل واژینال مترونیدازول ۰٫۷۵%
شیاف واژینال مترونیدازول ۵۰۰mg
قرص واژینال ۵۰۰mg
کیسه تزریق ۰٫۵% ۱۰۰ میلیلیترنام های تجاری:
Flagyl
متروواژ، متروماکس، متروفان
مقدار مصرف مترونیدازول
*بزرگسالان:
-کاربردهای اصلی (Labeled indications):
۱- ضد باکتری سیستمیک در عفونتهای بی هوازی
IV:
دوز بارگذاری: ۱۵ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن؛ بیش از ۴ گرم در روز نباشد
دوز نگهدارنده: ۷٫۵ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن خوراکی یا وریدی (بیش از ۱ ساعت) هر ۵ ساعت به مدت ۷-۱۰ روز (یا ۲-۳ هفته در صورت شدت عفونت)
۲- بیماریهای مقاربتی:
پیشگیری به دنبال تجاوز جنسی ۲ گرم خوراکی به صورت تک دوز؛ رژیم ۳ دارویی که شامل سفتریاکسون یا سفیکسیم، آزیترومایسین همراه یا داکسی سایکلین نیز میباشد.
۳-واژینوز باکتریال:
زنان غیرباردار:
۵۰۰ میلیگرم خوراکی ۷ روز، یا ۲ گرم یکبار در روز خوراکی به صورت تک دوز، یا فرم پیوسته رهش: ۷۵۰ میلیگرم خوراکی هر روز به مدت ۷ روز
زنان باردار:
۵۰۰ میلیگرم خوراکی به مدت ۷ روز، یا ۲۵۰ میلیگرم خوراکی هر ۸ ساعت به مدت روز
۴- عفونت در جراحی روده بزرگ:
پیشگیری:
بعد از آماده سازی مکانیکی روده بعد از ظهر و عصر قبل از جراحی شروع کنید: ۱ گرم خوراکی هر ۶ تا ۸ ساعت برای ۳ دوز
۱۵ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به صورت وریدی به مدت ۳۰-۶۰ دقیقه؛ تقریباً ۱ ساعت قبل از جراحی تزریق کامل شود. ممکن است ۷٫۵ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم به صورت وریدی بیش از ۳۰-۶۰ دقیقه در ۶ و ۱۲ ساعت پس از دوز اولیه به عنوان دروز نگهدارنده مصرف شود. پس از جراحی در مدت ۱۲ ساعت قطع شود.
۵- تریکومونیازیس:
۲۵۰ میلیگرم خوراکی هر ۸ ساعت به مدت ۷ روز؛ به دنبال آن، ۳۷۵ میلیگرم خوراکی هر ۱۲ ساعت به مدت ۷ روز
۲ گرم خوراکی به صورت تک دوز؛ به دنبال آن، ۱ گرم خوراکی هر ۱۲ ساعت برای ۲ دوز
۶-آمبیازیس:
۵۰۰ تا ۷۵۰ میلیگرم خوراکی هر ۸ ساعت به مدت ۵ تا ۱۰ روز
-کاربردهای دیگر (Off-labeled indications):
۱-ژیاردیازیس:
۵۰۰ میلی گرم خوراکی هر ۱۲ ساعت به مدت ۵ تا ۷ روز
۲-عفونت هلیکوباکترپیلوری:
۲۵۰-۵۰۰ میلیگرم خوراکی هر ۶ ساعت در ترکیب با تتراسایکلین (۵۰۰ میلیگرم) و بیسموت ساب سالسیلات (۵۲۵ میلیگرم) در ۱۴ روز
۳-اورتریت غیر گنوکوکی:
۲ گرم تک دوز همراه با اریترومایسین (۵۰۰ میلیگرم هر ۶ ساعت) یا اریترومایسین اتیل سوسینات (۸۰۰ میلیگرم هر ۶ ساعت) به مدت روز
۴- بیماری التهابی لگن:
۵۰۰ میلیگرم خوراکی هر ۱۲ ساعت به مدت ۱۴ روز همراه با افلوکساسین یا لووفلوکساسین
*کودکان:
۱-عفونتهای بی هوازی در نوزادان کمتر از ۲۸ روز:
–کمتر از ۱٫۲kg:
۷٫۵mg/kg وریدی یا خوراکی هر ۴۸ ساعت
–کمتر از ۷ روز:
۱٫۲-۲kg وزن بدن: ۷٫۵mg/kg خوراکی یا وریدی روزانه
بیشتر از ۲ کیلوگرم: ۱۵ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز خوراکی یا وریدی منقسم هر ۱۲ ساعت
-بالای ۷ روز:
۱٫۲-۲kg وزن بدن: ۱۵ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز خوراکی یا وریدی منقسم هر ۱۲ ساعت
بیشتراز ۲ کیلوگرم: ۳۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز خوراکی یا وریدی منقسم هر ۱۲ ساعت
-نوزادان و کودکان:
۳۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز خوراکی یا وریدی منقسم هر ۶ ساعت ؛ بیش از ۴ گرم در روز نباشد.
۲-کولیت کلستریدیوم دیفیسیل:
۳۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز خوراکی یا وریدی منقسم هر ۶ ساعت به مدت ۷ تا ۱۰ روز
۳-آمیبیازیس:
۳۵-۵۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن خوراکی به مدت ۱۰ روز منقسم هر ۸ ساعت
۴-ژیاردیازیس:
۱۵ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز خوراکی یا وریدی منقسم هر ۸ ساعت به مدت ۵ روز
۵-تریکومونیازیس:
کمتر از ۴۵ کیلوگرم وزن بدن: ۱۵ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز خوراکی یا وریدی منقسم هر ۸ ساعت به مدت ۷ روز. بیش از ۲ گرم در روز نباشد.
۶-بیماری زخم معده با هلیکوباکتر پیلوری:
با آموکسی سیلین و بیسموت ساب سالسیلات: ۱۵-۲۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز خوراکی منقسم هر ۱۲ ساعت به مدت ۴ هفته
مکانیسم اثر
مترونیدازول پس از جذب در سلول، تحت واکنشهای درون سلولی احیاشده و به متابولیتهای سمی تبدیل میگردد.
متابولیتهای مترونیدازول سبب آسیب DNA سلولی میشوند. از آنجا که واکنشهای احیای مربوط به تولید این متابولیتها تنها در سلولهای بیهوازی رخ میدهند، سلولهای انسان و باکتریهای هوازی تا حد زیادی از آسیب مصون هستند.
فارماکودینامیک
مترونیدازول آمبیازیس، تریکومونیازیس و ژیاردیازیس را درمان میکند، و فعالیتهای ضدباکتری و ضدپروتوزوآیی دارد. مترونیدازول یک درمان موثر برای برخی از عفونتهای باکتریایی بیهوازی است. عملکردهای قابلتوجهی را در برابر بیهوازیهای اختیاری یا هوازیهای اجباری نشان میدهد.
کاهش گروه نیترو مترونیدازول توسط ارگانیسمهای بیهوازی احتمالاً مسئول اثرات سیتوتوکسیک ضدمیکروبی دارو است که باعث آسیب رشته DNA به میکروبها میشود.
در مورد تشنج و نوروپاتی و سرطان زایی:
آگاهی از خطر نوروپاتی محیطی و تشنج همراه با مترونیدازول مهم است، به ویژه در دوزهای بالاتر. در صورت بروز تشنج یا بیحسی اندام، سریعاً دارو را قطع کنید. مشخص شده است که مترونیدازول در موش و موش صحرایی سرطانزا است. ارتباط این اثر در انسان ناشناخته است. توصیه میشود فقط در صورت لزوم بالینی و فقط در موارد مصرف آن، مترونیدازول تجویز شود.
فارماکوکینتیک
جذب:
مترونیدازول از راه خوراکی به خوبی (۸۰%) جذب شده و مقدار جذب تحت تاثیر غذا قرار نمیگیرد. در اغلب مایعات و ترشحات بدن منتشر شده و غلظت سرمی ۱ تا ۲ ساعت پس از مصرف خوراکی به اوج خود میرسد.
اتصال پروتئینی: <20٪
نیمه عمر:
در بزرگسالان حدود ۸ ساعت
دفع:
دفع مترونیدازول عمدتاً کلیوی بوده(۷۷%) و تا ۱۴% ممکن است از راه مدفوع دفع شود. ۲۰% از دارو بعد از مصرف واژینال به صورت سیستمیک جذب میشود.
متابولیسم:
کبدی
منبع: rpsi.ir