توجه: مطلبی که مطالعه می‌کنید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد و به هیچ وجه جایگزین توصیه‌های پزشک نیست. برای مصرف دارو، آگاهی از عوارض جانبی، تداخل دارویی و موارد مرتبط دیگر لازم است حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.

اصول مصرف صحیح دارو و خوردن قرص چیست؟

استفاده از دارو برای بهبود بیماری روش معمول بعد از مراجعه به پزشک است. با این‌حال استفاده از دارو اصول و قواعدی دارد که معمولا توسط پزشک گوشزد می‌شود یا روی جعبه‌ی دارو درج شده و خوردن است. قرص‌ها شکلی از دارو هستند که استفاده از آن‌ها قواعد و اصول مشخصی دارد. در خوردن قرص باید موارد زیر را رعایت کنید. می‌توانید با متخصص داروساز گفت‌وگو کنید.

میزان مصرف دارو

میزان مصرف باید مطابق نظر پزشک باشد. هیچ فردی نمی‌تواند تعداد دفعات و دوز مصرفی دارو را مطابق میل شخصی عوض کند. زیرا ممکن است استفاده بیش از اندازه از دارو باعث بروز عوارضی مانند مسمومیت، حالت تهوع یا گیجی شود.

زمان مصرف دارو: بعضی داروها برای جذب بهتر باید با معده‌ی خالی مصرف شوند درحالی‌که بعضی دیگر از داروها ممکن است باعث ایجاد ناراحتی در معده شود و بهتر است با غذا مصرف شود. این مورد را پزشک هنگام ویزیت تذکر می‌دهد.

شکل مصرف دارو: قرص‌ها از ترکیباتی هستند که با بلعیدن یا جویدن مصرف می‌شوند. بلعیدن قرص نباید به تنهایی باشد و حتما باید با آب باشد. این بخش در مورد استفاده از داروها مهم‌ترین بخش است. چون استفاده‌ی  نادرست از قرص مشکلاتی را برای فرد ایجاد می‌کند.

اصول مصرف صحیح قرص چیست؟

قرص‌ یک فرآورده‌ی دارویی جامد است که به شکل‌های مختلف جویدنی، زیر زبانی، مکیدنی و جوشان وجود دارد. براساس تشخیص پزشک یکی از انواع قرص‌ها برای فرد تجویز می‌شود.

1. تابحال به خطی که روی قرص‌ها هست دقت کرده‌اید؟ قرص‌هایی را که خط دارند می‌توان موقع استفاده نصف کرد یا حتی به‌صورت یک چهارم استفاده کرد. اما قرص‌های بدون خط حتما باید به‌صورت درسته مصرف شود.
2. قرص‌ها به شکل بلعیدنی و جویدنی و مکیدنی استفاده می‌شوند. مثلا در قرص‌های آسپرین که باید جویده شود با جویدن سطح جذب بیشتر می‌شود، همچنین آنزیم‌های اختصاصی موجود در بزاق باعث جذب بهتر دارو می‌شود. همچنین شکل‌های مکیدنی از قرص ویتامین c وجود دارد. اما اکثر قرص‌ها باید بلعیده شوند.
3. بلعیدن باعث می‌شود قرص از مری به سمت معده حرکت کند. نوشیدن آب باعث می‌شود قرص راحت این مسیر را طی کند و به دیواره‌ی مری نچسبد. افرادی که بدون آب یا با آب کم قرص مصرف می‌کنند، با مشکلات چسبیدن قرص به مری مواجه می‌شوند.
4. نوشیدنی‌های دیگر غیر از آب ممکن است باعث عدم جذب مواد شیمیایی موجود در قرص شود. جذب برخی قرص‌ها نیز با آب میوه بالاتر می‌رود. پس بهتر است برای پیشگیری از مشکل یا عارضه این موارد را به‌طور دقیق بشناسیم.
5. استفاده از قرص جوشان حتما باید با آب باشد. قرص جوشان را داخل مایعات دیگر مانند نوشابه، آب میوه، شیر نباید حل کنید.
6. قرص‌های زیر زبانی به منظور تسریع در اثربخشی قرص یا ناپایدار بودن در اثر اسید معده، یا به‌دلیل جذب کم از روده به این شکل استفاده می‌شوند. نیتروگلیسیرین یکی از نمونه‌های این دارو است که برای کنترل آنژین صدری استفاده می‌شود.

روش استفاده‌ی صحیح قرص آهن چگونه است؟

بسیاری از افراد دچار مشکل فقر آهن هستند و به همین دلیل قرص آن مصرف می‌کنند. اما رعایت اصولی هنگام خوردن قرص آن باعث بالارفتن جذب آن می‌شود. اگر این موارد را رعایت کنید مشکلی برای شما پیش نمی‌آید.

• قرص آهن را حتما با تجویز پزشک و بعد از اثبات کم خونی با آزمایش خون مصرف کنید. مصرف خودسرانه قرص آهن باعث ایجاد مشکلات کبدی می‌شود.
• خوردن قرص آهن بهتر است با معده‌ی خالی باشد. یعنی زمان مناسب استفاده یک ساعت قبل از غذا یا دو ساعت بعد از غذا است. علت این‌ست که آهن یک ین فلزی است و اسید معده فرایند جذب آن را طولانی‌تر می‌کند.
• کلسیم میزان جذب آهن را کم می‌کند. توصیه می‌شود همراه قرص آهن به‌هیچ وجه شیر ننوشید، یا قرص‌های مکمل کلسیم و آهن را باهم مصرف نکنید. بهتر است قرص آهن را با آب بخورید.
• داروهای ضد اسید معده، داروی پوکی‌استخوان، داروی تیروئید و پارکینسون و بعضی آنتی‌بیوتیک‌ها با قرص آهن تداخل دارویی دارد و نباید باهم مصرف شوند.
• ویتامین c جذب آهن را بیشتر می‌کند و حالت تهوع را کاهش می‌دهد. پس خوردن قرص آهن با آب پرتقال میزان جذب آن را بالا می‌برد و مشکل کسانی را که حالت تهوع دارند حل می‌کند. فلفل دلمه‌ای و لیمو هم منابع غنی از ویتامین c هستند.
• قرص آهن را همیشه درسته ببلعید و هیچ‌گاه آن را خرد نکنید.
• بهترین زمان استفاده از قرص آهن شب قبل از خواب است.

روش استفاده‌ی صحیح آنتی‌بیوتیک‌ها  چگونه است؟

در مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها باید اصول زیر را رعایت کنید.

• مهم‌ترین اصل مصرف آنتی‌بیوتیک، خودداری از مصرف بی‌رویه و خودسرانه دارو است. آنتی‌بیوتیک میکروب‌های روده را از بین می‎‌برد و درصورتی‌که بیش از اندازه مصرف شود عوارضی مانند اسهال برای فرد به همراه خواهد داشت.
• بهترین زمان مصرف آنتی بیوتیک سر ساعت است. معنای این جمله این است که اگر قرار است قرصی را سه مرتبه در روز بخورید، باید فاصله‌های زمانی بین وعده‌های استفاده را رعایت کنید. برای استفاده‌ی ۲۴ ساعته حتما فاصله‌ی ۸ ساعته بین قرص‌ها را رعایت کنید.
• قرص‌ها را حتما در جای مناسب نگهداری کنید. مثلا آزیترومایسین را در جای خنک و یخچال باید نگهداری کنید، در حالی‌که کلاریترومایسین درصورتی‌که در دمای اتاق نگهداری شود اثربخشی بالاتری دارد.
• هنگام استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها حتما آب فراوان بنوشید، به‌خصوص در استفاده‌ی کپسول‌ها اگر آب کمی مصرف شود ممکن است کپسول به دیواره‌ی مری بچسبد و مشکلاتی را برای فرد ایجاد کند.
• هیچ‌وقت آنتی‌بیوتیک را با الکل یا نوشیدنی‌های الکلی مصرف نکنید. زیرا الکل سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند و روند بهبودی را به تاخیر می‌اندازد. همچنین مصرف همزمان آنتی‌بیوتیک با الکل باعث ایجاد حالت تهوع، استفراغ، شکم درد همراه است.
• یکی از مواد غذایی که باعث اثر آنتی‌بیوتیک را کم می‌کند لبنیات است. درصورتی‌که تحت درمان با آنتی‌بیوتیک هستید از مصرف شیر، ماست، پنیر و کشک خودداری کنید.
• دوساعت قبل و شش ساعت بعد از مصرف آنتی‌بیوتیک مجاز به استفاده از چای، نوشابه و آب‌میوه هستید.

روش استفاده‌ی صحیح از مولتی ویتامین‌ها چگونه است؟

مولیتی ویتامین‌ها به منظور رفع کمبود ویتامین‌ها تجویز می‌شوند. اما استفاده‌ی درست از آن‌ها بر اثربخشی تاثیر دارد و می‌تواند از عوارض احتمالی پیشگیری کند. در مصرف مولتی ویتایمن‌ها باید موارد زیر را رعایت کنید.

• مولتی‌ویتامین را با یک لیوان کامل آب بخورید. خوردن مولتی ویتامین با چای یا قهوه ممکن است تمام مواد مفید موجود در قرص را ازبین ببرد.
• قرص مولتی ویتامین جویدنی را قبل از بلعیدن خوب بجوید. انواع زیر زبانی قرص مولتی‌ویتامین را زیر زبان قرار دهید و اجازه دهید خوب حل شوند.
• میزان مصرف حتما باید مطابق نظر پزشک باشد و دوز مصرفی را مطابق میل خود زیاد یا کم نکنید. استفاده‌ی بیش از اندازه از مولتی ویتامین باعث ضربان قلب نامنظم، گیجی، ضعف عضلانی، لکه‌های دندانی و افزایش ادرار می‌شود.
• اگر یکی از وعده‌های استفاده از دارو را فراموش کردید، به محض به یادآوردن باید آن را مصرف کنید. ولی وقتی نزدیک وعده‌ی بعدی به یاد آوردید، فقط دوز جدید را مصرف کنید.
• قرص‌ها را در دمای اتاق و دور از رطوبت و نورخورشید نگه دارید.

روش استفاده‌ی صحیح از قرص‌های خواب آور چگونه است؟

قرص‌های خواب‌آور راهیچ‌گاه بیش از دوز مصرفی تجویز شده توسط دکتر مصرف نکنید. چون باعث اختلال در هوشیاری شما می‌شود. همچنین پزشک خود را از داروهایی دیگری که مصرف می‌کنید، مطلع نمایید، چون ممکن است تداخل دارویی داشته باشند.

همراه دارو چه نوشیدنی بخوریم؟

بهترین نوشیدنی برای خوردن  قرص آب است. آب باعث می‌شود قرص به دیواره‌ی مری نچسبد و به راحتی از آن عبور کند.

ممکن است بپرسید مایعات دیگر هم می‌تواند از چسبیدن قرص به مری جلوگیری کند. پس می‌توان قرص‌ها را با آبمیوه، چای یا شیر می توان مصرف کرد؟ پاسخ ما به این سوال منفی است. چون آب علاوه بر روان کردن حرکت قرص باعث باز شدن راحت آن در معده و جذب مواد شیمیایی موجود در آن می‌شود درحالی‌که مثلا شیر ممکن است باعث از بین بردن خاصیت آنتی‌بیوتیک‌ها می‌شود یا مانع جذب آهن شود.

چرا خوردن قرص با چای ضرر دارد؟ نوشیدنی‌های داغ مانند چای اثر قرص را از بین می‌برند. همچنین کافئین موجود در چای و قهوه باعث می‌شود مخرب است.

چای سبز نیز حاوی ویتامین k است و باعث می‌شود داروهاای ماند وارفارین که رقیق کننده‌ی خون هستند اثربخشی خوبی نداشته باشند.

اثرات شیر بر داروها

شیر به‌دلیل داشتن کلسیم بر داروهای مکمل آهن تاثیر منفی دارد. همچنین کلسیم موجود در شیر داروهای هورمونی تیروئیدی را هم با مشکل مواجه می‌کند.

خوردن دارو با آب هویج

مصرف همزمان داروهای ضد آکنه مانند ایزوتروتونوئین با مکمل‌های ویتامین A جذب آن را با اختلال مواجه می‌کند. آب هویج به‌دلیل داشتن مقادیر بالای ویتامین A نباید با این دارو مصرف شود. البته مصرف تا دولیوان آب ویج روزانه اشکال ندارد و مقدار مصرف نباید بیش‌تر از این شود.

خوردن دارو با آب گریپ‌فوروت

گریپ فوروت ترکیباتی دارد که باعث بهم زدن فعالیت آنزیمی در بیش از ۵۰ دارو می‌شود. همچنین اثرات بعضی داروها را در خون بالا می‌برد. استاتین‌ها گروهی از داروها هستند که برای پایین آوردن کلسترول خون استفاده می‌شود و آب گریپ فروت با اختلال در عملکرد آنزیم‌ها اثرات این دارو را افزایش می‌دهد.

دیگر داروهایی که نباید همراه با آب گریپ فروت مصرف شود :

• داروهای قلب؛
• آلرژی؛
• اضطراب؛
• آسم؛
• سرطان؛
• افسردگی؛
• صرع؛
• پرفشاری خون؛
• داروهای عفونت؛
• سکته‌های مغزی و قلبی؛
• و لخته‌های خونی است.

خوردن دارو با آب پرتقال

آب پرتقال باعث بالا رفتن سطح پتاسیم در خون می‌شود و با علائمی مانند تپش قلب و گرفتگی عضلات همراه است. مگر در مواردی که فرد فقر آهن داشته باشد و پزشک برای جذب بهتر آهن توصیه به مصرف آب پرتقال می‌کند.

در صورت بروز عوارض، چگونه اثر قرص را از بین ببریم؟

عوارض قرص‌های خوابآور زیاد و آزار دهنده است به حدی که گاهی فرد قادر به انجام فعالیت‌های معمول زندگی نخواهد بود.

• برای از بین بردن عوارض خوردن قرص‌های خواب آور ورزش کنید و آب فراوان بنوشید. عوارض قرص خواب آور شامل خستگی، بی‌حالی، کمبود تمرکز است و اگر در هفته سه بار ورزش کنید می‌توانید این عوارض را کاهش دهید.
• درصورتی‌که در عملکرد جنسی مشکل دارید می‌توانید از پزشک بخواهید داروی دیگری را جایگزین کند یا دورز مصرف داروها را کم کند.
• خشکی دهان یکی از عوارض معمول برای خوردن قرص‌های خواب آور است. بهتر است از آدامس‌های بدون قند استفاده کنید یا مکررا آب بنوشید.
• یبوست ناشی از خوردن قرص‌های خواب‌آور را با مصرف غلات، میوه‌ها و سبزیجات حاوی فیبر برطرف نمایید.

مراجعه به پزشک

مصرف برخی قرص‌ها ممکن است برای فرد عوارضی را ایجاد کند. مثلا فرد دچار حالت تهوع یا گیجی شود، مشکل تنفسی داشته باشد، کهیر بزند، دست‌ها و صورت یا گلو ورم کند، حتی ممکن است هوشیاری‌اش را از دست بدهد و از هوش برود. اگر هر کدام از این نشانه‌ها را مشاهده کردید حتما برای ادامه‌ی مصرف دارو از پزشک یا داروساز نظر بخواهید.

منبع: paziresh24.com