بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان,

 

داشتن حتی یکی از عوامل خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی به این معنی است که باید بیشتر مراقب باشید. با دارا بودن دو عامل، یعنی باید تغییرات قابل‌توجهی در زندگی خود ایجاد کنید. دانشمندان متوجه شده‌اند که وقتی افراد دارای بیش از یک عامل خطر مانند کلسترول بالا و فشارخون بالا هستند، همکاری این دو عامل می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را بسیار بالاتر ببرد.

زمانی که کلسترول و فشارخون بالا است، حتی اگر سطح آن‌ها به آرامی افزایش یابد، ریسک ابتلا به امراض قلبی و عروقی بالا می‌رود. کلسترول بالا و فشارخون بالا در صورت عدم کنترل، در نهایت موجب حمله قلبی و سکته مغزی می‌شود. نارسایی کلیوی و کم شدن قدرت بینایی نیز ممکن است رخ دهد.

ضمن این که علائم این دو فاکتور خطرناک با یکدیگر همپوشانی دارند. اما اگر از آنچه که اتفاق می‌افتد آگاهی داشته باشید، می‌توانید با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود، عوارض کمتری را تجربه کنید.

_ ارتباط کلسترول بالا و فشار خون بالا

_ کلسترول بالا

اگر پزشک به شما گفته است که کلسترول خونتان بالا است یعنی سطح کلسترول در خون شما بالاتر از حد طبیعی است. کلسترول نوعی ماده چرب است که بدن شما برای تولید هورمون‌های خاص، تولید ویتامین D و ساخت سلول‌های سالم، از آن استفاده می‌کند. بنابراین بدن ما به صورت اتوماتیک مقداری کلسترول تولید می‌کند. اما متاسفانه علاوه بر کلسترول تولیدی، مقداری از این ماده نیز از طریق مواد غذایی وارد بدن می‌شود.

افزایش سطح کلسترول در خون می‌تواند خطر بیماری قلبی عروقی، حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد. وقتی میزان کلسترول در خون زیاد باشد، مقداری از این ماده چرب به دیواره شریان‌ها می‌چسبند. با گذشت زمان، این تجمع، شریان‌ها را مسدود یا محدود می‌کند.

ماده چرب چسبیده به دیواره رگ‌ها در نهایت سفت می‌شود و یک نوع پلاک غیر قابل انعطاف تشکیل می‌دهد که به شریان‌ها آسیب می‌رساند. با تشکیل پلاک، شریان‌ها دیگر مثل گذشته باز نیستند و انعطاف خود را از دست می‌دهند. در نهایت، تنگی‌شرایین موجب می‌شود که لخته خون در رگ‌های شکل گرفته و انسداد ایجاد شود. اگر این لخته خون به سمت قلب حرکت کند، می‌تواند عوارض جدی برای بدن داشته باشد و موجب سکته قلبی شود.

_ چه عددی به منزله کلسترول بالا است؟

پزشکان برای تعیین وضعیت کلسترول، از چند عدد استفاده می‌کنند. با توجه به گزارش محققان National Heart, Lung, and Blood Institute، اعداد زیر برای تعیین سطح کلسترول استفاده می‌شوند:

_ کلسترول کل:

کلسترول سالم: کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
مرز بالا: بین ۲۰۰ تا ۲۳۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
بالا: ۲۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و بالاتر

_ لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) یا کلسترول بد:

LDL سالم: کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
LDL قابل قبول: بین ۱۰۰ تا ۱۲۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
مرز بالا: بین ۱۳۰ تا ۱۵۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
بالا: بین ۱۶۰ تا ۱۸۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
خیلی زیاد: ۱۹۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و بالاتر

_ لیپوپروتئین با چگالی پایین (HDL) یا کلسترول بد:

HDL سالم: ۶۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر
HDL قابل قبول: بین ۴۱ تا ۵۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
HDL ناسالم: ۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا پایین‌تر

برخی از عوامل ممکن است در افزایش سطح کلسترول دخیل باشند. رژیم غذایی، وزن بدن و فعالیت بدنی می‌تواند سطح کلسترول را تحت تاثیر قرار دهد، اما ژن‌ها، سن و جنسیت نیز ممکن است در این عامل تاثیرگذار باشند.

 

 

_ چگونه کلسترول بالا می‌تواند منجر به افزایش فشارخون شود؟

افرادی که سطح کلسترول خونشان بالا است، اغلب در معرض فشارخون بالا نیز قرار دارند. به همین دلیل می‌توان گفت که کلسترول بالا و فشارخون بالا با یکدیگر ارتباط تنگاتنگی دارند.

اما چرا این‌طور است؟

اول، بیایید به آن چه که متخصصان انجمن قلب آمریکا آن را فشارخون بالا می‌نامند، نگاهی کنیم. طبق این تعریف، فشارخون بالا زمانی رخ می‌دهد که نیروی وارد شده از طرف خون به دیواره عروق‌خونی، زیاد است.

بیایید با یک مثال تاثیر فشارخون بر روی بدن را توضیح دهیم. اکثر ما هنگام آبیاری باغچه، برای این که به گل‌های ظریف باغچه آسیبی وارد نشود، فشار آب را کم می‌کنیم. اما برای آبیاری درختان تنومند سعی می‌کنید از آب پرفشار استفاده کنیم.

اکنون تصور کنید که شیلنگ باغچه چندین ساله است که در معرض گرد و خاک بوده و دیواره درونی آن جرم گرفته است. این عامل باعث می‌شود که شیلنگ کمی سفت نیز شود. در این شرایط برای به دست آوردن فشار مناسب باید شیر آب را بیشتر باز کنید. زیاد کردن فشار آب باعث می‌شود که به دیواره درونی شیلنگ فشار بیشتری وارد شود.

حال رگ را به جای شیلنگ، گل‌های باغچه را به جای اندام‌های بدن و قلب را به جای شیر آب بگذارید. اگر فشار خون‌تان بالا است، قلب و شریان‌های شما با سناریو مشابه‌ای مواجه هستند. از آن‌جایی که شریان ها سفت یا ضعیف می شوند (یکی از علل سفت شدن شریان ها، افزایش کلسترول بالا است) قلب باید برای پمپ کردن خون در بدن و رساندن اکسیژن و مواد مغذی به بخش های مختلف، بیشتر کار کند.

 

 

_ کلسترول بالا و فشارخون بالا در آسیب‌رساندن به شریان‌ها با هم همکاری می‌کنند

با گذشت زمان، این فشار، باعث آسیب‌دیدگی شریان‌ها و سایر رگ‌های خونی می‌شود. زیرا آن‌ها فقط برای یک جریان ثابت طراحی شده اند. در نتیجه، وقتی فشار داخلی آن‌ها بالا می‌رود، شانس نازک شدن و پارگی‌شان نیز بیشتر می‌شود.

این پارگی‌ها محل‌های خوبی برای تجمع کلسترول اضافی خون هستند. این جمله به این معنی است که فشارخون بالا باعث ایجاد فشار در داخل عروق می‌شود و تجمع کلسترول خون، باعث انقباض بیشتر پلاک و کاهش قطر شریان‌ها می‌شود. تمام این عوامل سبب ایجاد فشار بر روی قلب و عضله آن می‌شوند. در واقع، با گذشت زمان، کلسترول بالا و فشارخون بالا می‌توانند باعث ایجاد مشکلاتی در چشم، کلیه‌ها، مغز و سایر اعضای بدن نیز شوند.

مطالعات انجام شده بر روی ارتباط بین کلسترول بالا و فشارخون بالا

محققان تا به حال به این نتیجه رسیده‌اند که کلسترول بالا می‌تواند منجر به فشارخون بالا شود. در سال ۲۰۰۲، شرکت‌کنندگان در یک تحقیق که دارای سه سطح کلسترول (کم، متوسط ​​و بالا) بودند به سه گروه تقسیم شدند. سپس فشارخون آن‌ها در شرایط مختلف مانند زمان استراحت و هنگام ورزش کردن اندازه گیری شد.

نتایج این تحقیق که در مجله Human Hypertension منتشر شده نشان می‌دهد که افرادی که کلسترول بالا دارند، فشار خونشان در طول فعالیت بدنی به‌طور قابل‌توجهی بالاتر از افرادی است که سطح کلسترول خون‌شان پایین است. محققان نتیجه گرفتند که حتی افزایش اندکی در کلسترول ممکن است فشارخون را تحت تاثیر قرار دهد.

مطالعه بعدی که در مجله Hypertension منتشر شده، نتیجه مشابهی را به دست آوردند. محققان داده‌های مربوط به ۴۶۸۰ فرد ۴۰ تا ۵۹ ساله را از ۱۷ منطقه مختلف ژاپن، چین، انگلستان و ایالات متحده آمریکا تجزیه و تحلیل کردند. محققان فشار خون، سطح کلسترول و رژیم غذایی این افراد را طی ۲۴ ساعت مورد بررسی قرار دادند. نتایج این تحقیق نشان داد که کلسترول به‌طور مستقیم با فشارخون مرتبط است.

سایر مطالعات انجام شده در این زمینه

در واقع، به نظر می‌رسد که کلسترول بالا ممکن است فشارخون بالا را پیش‌بینی کند. این جمله همان موضوعی است که محققان در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۵ در Hypertension منتشر شده روی آن تاکید کرده‌اند. آن‌ها اطلاعات ۳۱۱۰ مرد سالم را طی ۱۴ سال مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. در پایان مطالعه بیش از ۱۰۰۰ نفر از این افراد مبتلا به فشارخون بالا شدند.

نتایج نشان دادند که:

مردانی که کلسترول تام در خون‌شان بالا است، ۲۳ درصد بیشتر از افرادی که کلسترول‌شان طبیعی است، مبتلا به فشارخون می‌شوند.
مردانی که کلسترول HDL شان بالا است، ۳۹ درصد بیشتر از سایرین با خطر ابتلا به فشارخون بالا مواجه هستند.
مردانی که کلسترول HDL شان در حد ناسالم است، ۵۴ درصد بیشتر از سایرین با افزایش خطر ابتلا به فشارخون بالا مواجه‌اند.
مردانی که کلسترول HDL شان بالا است، ۳۲ درصد کمتر از دیگران به فشار خون بالا مبتلا می‌شوند.

همان محققان یک آزمایش مشابه را طی ۱۱ سال بر روی زنان انجام دادند و نتایج قابل مقایسه‌ای یافتند. مطالعه آن‌ها در مجله JAMA منتشر شد. زنانی که کلسترول‌شان بالا بود، شانس بیشتری برای ابتلا به فشارخون بالا داشتند.

اقداماتی که برای کنترل هر دو عامل خطر می توانید انجام دهید.

خبر خوب این است که هر دو این عوامل خطر بسیار قابل کنترل هستند. مثلا داروهایی در دسترس هستند که کلسترول بالا و فشارخون بالا را تحت کنترل نگه می‌دارند.

علاوه بر این رهکارهایی وجود دارد که می توانند به شما در کاهش کلسترول و فشارخون کمک کنند:

سیگار نکشید.
حداقل ۳۰ دقیقه در روز ورزش کنید و دو بار در هفته تمرینات قدرتی انجام دهید.
رژیم غذایی سالمی که حاوی مقدار زیادی غلات سبوس‌دار، میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین‌های بدون چربی و چربی‌های سالم مانند روغن ماهی و آجیل هستند را دنبال کنید.
از مصرف مواد غذایی چرب و حاوی سدیم و قند زیاد پرهیز کنید.

منابع:

۱- پیام سلامت

۲- NHLBI Publications and Resources

۳- Relationship of Dietary Cholesterol to Blood Pressure: The INTERMAP Study
۴- A Prospective Study of Plasma Lipid Levels and Hypertension in Women
۵- ?What is High Blood Pressure
۶- Serum cholesterol affects blood pressure regulation