۲۰ خوراکی مناسب بیماران کلیوی
بیماری‌‌ها و راه درمان , پیشگیری بهتر از درمان , بهنوش فرجی، تغذیه سالم,
به گزارش سایت healthline.com
بیماری کلیه یک مشکل شایع می‌باشد که حدود ۱۰٪ از جمعیت جهان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. درست است که کلیه‌ها اندامی کوچک‌اند اما قدرتمند هستند که وظایف مهم بسیاری را انجام می‌دهند.
وظایف آنها شامل: تصفیه مواد زائد، ترشح هورمون‌های تنظیم‌کننده فشارخون، متعادل کردن مایعات در بدن، تولید ادرار و به غیر از این وظایف، موارد بسیار مهم دیگری هم برعهده آن‌هاست. این اندام‌های حیاتی می‌توانند به روش‌های مختلفی دچار آسیب‌دیدگی شوند. دیابت و فشارخون بالا شایع‌ترین عوامل خطر در بیماریهای کلیوی هستند. به‌غیر از دیابت و فشارخون، چاقی، سیگار کشیدن، ژنتیک، جنسیت، و سن می‌تواند خطر را در بیماریهای کلیوی افزایش دهند. قندخون و فشارخون بالا باعث آسیب به رگ‌های خونی در کلیه‌ها می‌شود و توانایی آنها برای عملکرد بهینه را کاهش می‌دهند. هنگامی که کلیه‌ها به درستی کار نمی‌کنند، مواد زائد در خون ایجاد می‌شوند.
بنابراین، لازم است افراد مبتلا به بیماری کلیوی رژیم غذایی خاصی را دنبال کنند.
رژیم غذایی و بیماری کلیوی
محدودیت‌های غذایی بستگی به میزان آسیب‌دیدگی کلیه متفاوت می‌باشند. و به عنوان مثال، افرادی که در مراحل اولیه بیماری کلیوی هستند، محدودیت‌های غذای‌شان نسبت به افرادی که در مرحله نارسایی کلیوی می‌باشند، که به نام بیماری کلیوی مرحله نهایی (ESRD) نیز شناخته می‌شوند. متفاوت است.
اگر بیماری کلیوی دارید، پزشک شما نسبت به نیازتان بهترین رژیم غذایی را برای‌تان تعیین می‌کند.
برای بیشتر مبتلایان به بیماری کلیوی پیشرفته، پیروی از یک رژیم غذایی مناسب کلیه، که به کاهش مقدار ضایعات در خون کمک می‌کند، از اهمیت زیادی برخوردار است.
این رژیم غذایی اغلب به عنوان یک رژیم غذایی کلیوی شناخته می‌شود. که باعث تقویت عملکرد کلیه‌ها می‌شود، و در عین حال از آسیب بیشتر هم جلوگیری می‌کند.
در حالی که محدودیت‌های رژیم غذایی متفاوت هستند، به‌طور معمول توصیه می‌شود که تمام افراد مبتلا به بیماریهای کلیوی مصرف مواد زیر را محدود کنند:
• سدیم: سدیم که در بسیاری از غذاها وجود دارد و به عنوان یکی از اجزا اصلی در آشپزخانه نمک است. کلیه‌های آسیب دیده نمی‌توانند سدیم اضافی را تصفیه کنند و باعث افزایش سطح خون می‌شوند. که اغلب توصیه می‌شود مصرف سدیم به کمتر از ۲,۰۰۰ میلی‌گرم در روز محدود کنید.
• پتاسیم: پتاسیم که نقش بسیار مهمی در بدن دارد، اما افراد مبتلا به بیماری کلیوی باید مصرف این ماده مغذی را محدود کنند تا از سطح بالای خون و خطرناک بودنش جلوگیری شود. توصیهایی که برای این افراد می‌شود، مصرف پتاسیم را به کمتر از ۲،۰۰۰ میلی‌گرم در روز محدود کنید.
• فسفر: کلیه‌هایی که آسیب‌دیدهاند نمی‌توانند فسفر اضافی را تصفیه کنند، که به‌عنوان یک ماده معدنی موجود در بسیاری از غذاها است. مقادیر زیاد فسفر می‌تواند به بدن آسیب برساند ، بنابراین برای بیماران کلیوی مقدارفسفر توصیه شده برای این افراد کمتر از ۸۰۰-۱۰۰۰ میلی گرم در روز محدود شود.
• پروتئین: یکی دیگر از مواد مغذی است که ممکن‌ست افراد مبتلا به بیماری کلیوی نیاز به محدود کردن آن داشته باشند، زیرا کلیه‌های آسیب‌دیده نمی‌توانند مواد زائد ناشی از متابولیسم پروتئین را تصفیه کنند.
با این حال، افراد مبتلا به بیماری کلیوی که در مرحله نهایی تحت دیالیز قرار می‌گیرند، ، نیاز بیشتری به پروتئین دارند.
هر فرد که مبتلا به بیماری کلیوی است، شرایطی متفاوتی نسبت به دیگری دارد. به همین دلیل، با مراجعه به پزشک برای مشخص کردن نیازهای غذایی مختص به خود از اهمیت زیادی برخوردار است.
خوشبختانه؛ گزینههای غذایی سالم و خوشمزه بسیاری وجود دارند که از محتوای فسفر، پتاسیم و سدیم کمی برخوردار هستند.
در ادامه با برخی از بهترین مواد غذایی برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی بیشتر آشنا می‌شویم.
گل کلم:
گل کلم گیاهی مغذی است که منبع خوبی برای بسیاری از مواد مغذی از جمله ویتامین C ، ویتامین K و ویتامین B فولات محسوب می‌شود.
همچنین مملو از ترکیبات ضدالتهابی مانند ایندولها است و به‌عنوان یک منبع عالی فیبر محسوب می‌شود. به علاوه؛ می‌توان از پوره گل کلم به جای پوره سیب‌زمینی برای یک دورچین کم پتاسیم استفاده کرد.
یک پیمانه (۱۲۴ گرم) گل کلم پخته حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۱۹ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۱۷۶ میلی‌گرم
– فسفر: ۴۰ میلی‌گرم
بلوبری:
بلوبری مملو از مواد مغذی‌ست و به‌عنوان یکی از بهترین منابع آنتی‌اکسیدانی شناخته شده است. و به ویژه؛ بلوبری حاوی آنتوسیانین‌ها می‌باشد، که نوعی آنتی‌اکسیدان است، که ممکن است در برابر بیماریهای قلبی، و برخی از انواع سرطان‌ها، زوال شناختی و دیابت از انسان محافظت کند.
آنها همچنین علاوه بر این که سدیم، پتاسیم و فسفر کمی دارند. بلوبری یک منبع عالی دوستدار کلیه است.
زیرا یک پیمانه (۱۴۸ گرم) بلوبری تازه حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۱٫۵ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۱۱۴ میلی‌گرم
– فسفر: ۱۸ میلی‌گرم
ماهی سی بس:
ماهی سی بس یک منبع پروتئین با کیفیت و حاوی اسیدهای چربی سالم امگا-۳ است. این اسیدهای چرب به کاهش التهاب کمک می‌کنند و ممکن‌ست خطر زوال شناختی، افسردگی و اضطراب را کاهش دهند.
در شرایطی که تمام ماهی‌ها حاوی فسفر زیاد هستند، سی بس حاوی مقادیر کمتری از این ماده نسبت به دیگر غذاهای دریایی است.
به علاوه؛ مصرف این ماده غذایی در پرس‌های کوچک به‌منظور زیر کنترل داشتن سطوح فسفر مصرفی اهمیت دارد.
سه اونس (۸۵ گرم) ماهی سی بس پخته حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۷۴ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۲۷۹ میلی‌گرم
– فسفر: ۲۱۱ میلی‌گرم
انگور قرمز:
انگور قرمز نه تنها یک خوراکی خوشمزه است، بلکه مواد مغذی مختلفی را نیز در اختیار بدن انسان قرار می‌دهد. این میوه مملو از ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌هایی به نام فلاونوئیدها است که توانایی در کاهش التهاب را از خود نشان داده است.
و به ویژه؛ انگور قرمز سرشار از رزوراترول، نوعی فلاونوئید است و فوایدی برای سلامت قلب و محافظت در برابر دیابت و زوال شناختی را نشان داده است.
یک پیمانه (۷۵ گرم) انگور قرمز حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۱٫۵ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۱۴۴ میلی‌گرم
– فسفر: ۱۵ میلی‌گرم
سفیده تخم‌مرغ:
زرده تخم مرغ یک خوراکی بسیار مغذی اما حاوی مقادیر زیادی فسفر است، در صورتی که سفیده تخم‌مرغ این‌طور نیست و گزینه بهتری برای افرادی است که یک رژیم غذایی دوستدار کلیه را دنبال می‌کنند.
سفیده تخم‌مرغ منبع خوبی برای پروتئین با کیفیت بالا و دوستدار کلیه است.
به علاوه؛ سفیده تخم‌مرغ انتخابی عالی برای افرادی‌ست که دیالیز انجام می‌شوند و به مصرف پروتئین بیشتری با فسفر کمتر نیاز دارند.
دو سفیده تخم‌مرغ بزرگ (۶۶ گرم) حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۱۱۰ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۱۰۸ میلی‌گرم
– فسفر: ۱۰ میلی‌گرم
سیر:
به افراد مبتلا به مشکلات کلیوی توصیه می‌شود تا مقدار سدیم دریافتی خود از رژیم غذایی را محدود کنند.
سیر می‌تواند جایگزینی خوب برای نمک باشد زیرا هم به بهبود عطر و طعم غذا کمک می‌کند و هم محتوای مواد مغذی آن را افزایش دهد.
سیر منبع خوبی از منگنز، ویتامین های C و B6 است و حاوی ترکیبات گوگردی می‌باشد که از خواص ضدالتهاب سود می‌برند.
سه حبه سیر (۹ گرم) حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۱٫۵ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۳۶ میلی‌گرم
– فسفر: ۱۴ میلی‌گرم
گندم سیاه:
بسیاری از غلات کامل حاوی مقادیر زیاد فسفر هستند، اما گندم سیاه یک استثنا محسوب می‌شود.
گندم سیاه یک ماده غذایی بسیار مغذی است که منبع خوبی برای ویتامین‌های B، منیزیم، آهن و فیبر محسوب می‌شود.
و همین‌طور؛ گندم سیاه فاقد گلوتن است، از این رو، انتخاب خوبی برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک یا عدم تحمل گلوتن است.
نصف پیمانه (۸۴ گرم) گندم سیاه پخته حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۳٫۵ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۷۴ میلی‌گرم
– فسفر: ۵۹ میلی‌گرم
روغن زیتون:
روغن زیتون منبعی خوبی برای چربی های سالم و بدون فسفر است که آن را به گزینه ای خوب برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی تبدیل می‌کند.
افراد مبتلا به بیماری کلیوی پیشرفته معمولا در حفظ وزن با دشواری مواجه هستند، از این رو، انتخاب مواد غذایی سالم و پر کالری، مانند روغن زیتون، برای این افراد اهمیت دارد.
بیشتر محتوای چربی موجود در روغن زیتون یک چربی تک‌غیراشباع به نام اسید اولئیک است که از خواص ضدالتهاب سود می‌برد.
به علاوه؛ چربی‌های تک‌غیراشباع در دماهای بالا پایدار هستند، از این رو، روغن زیتون می تواند انتخابی سالم برای پخت و پز باشد.
یک قاشق غذاخوری (۱۳٫۵ گرم) روغن زیتون حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۰٫۳ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۰٫۱ میلی‌گرم
– فسفر: ۰ میلی‌گرم
بلغور:
بلغور یک محصول گندم کامل است که جایگزینی دوستدار کلیه برای دیگر غلات کامل که محتوای فسفر و پتاسیم زیاد دارند، محسوب می‌شود.
این ماده غذایی مغذی منبع خوبی از ویتامین‌های B، منگنز، آهن و منیزیم است. همچنین، بلغور منبعی عالی برای پروتئین گیاهی و سرشار از فیبر غذایی است که برای گوارش سالم اهمیت دارد.
نصف فنجان (۹۱ گرم) بلغور حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۴٫۵ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۶۲ میلی‌گرم
– فسفر: ۳۶ میلی‌گرم
کلم:
کلم یکی از اعضای خانواده سبزیجات چلیپایی و سرشار از ویتامین ها، مواد معدنی و ترکیبات گیاهی قدرتمند است.
کلم منبع خوبی از ویتامین های K، C و بسیاری از ویتامین های B است.
افزون بر این؛ کلم حاوی فیبر نامحلول است که این نوع فیبر به حفظ سلامت دستگاه گوارش از طریق بهبود شرایط حرکات روده و حجیم‌تر شدن مدفوع کمک می‌کند.
کلم از محتوای سدیم، پتاسیم و فسفر کم برخوردار است و یک پیمانه (۷۰ گرم) کلم خرد شده حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۱۳ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۱۱۹ میلی‌گرم
– فسفر: ۱۸ میلی‌گرم
مرغ بدون پوست:
اگرچه محدود کردن مصرف پروتئین برای برخی افراد مبتلا به بیماری کلیوی ضروری است، تامین مقادیر کافی از پروتئین با کیفیت بالا برای سلامت انسان ضروری است.
گوشت سینه مرغ بدون پوست حاوی فسفر، پتاسیم و سدیم کمتری نسبت به گوشت مرغ با پوست است.
سه اونس (۸۴ گرم) گوشت سینه مرغ بدون پوست حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۶۳ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۲۱۶ میلی‌گرم
– فسفر: ۱۹۲ میلی‌گرم
فلفل دلمه‌ای:
فلفل دلمه‌ای حاوی مقادیر فراوان مواد مغذی است، اما بر خلاف بسیاری از سبزیجات دیگر پتاسیم کمی دارد.
فلفل دلمه‌ای سرشار از ویتامین C است که یک آنتی‌اکسیدان قدرتمند محسوب می شود. یک فلفل دلمه‌ای قرمز کوچک می‌تواند ۱۰۵ درصد از مقدار مصرف توصیه شده ویتامین C در روز را تامین کند.
همچنین، آنها سرشار از ویتامین A هستند که یک ماده مغذی مهم برای عملکرد مطلوب سیستم‌ایمنی محسوب می شود و افراد مبتلا به بیماری کلیوی اغلب با افت عملکرد سیستم‌ایمنی مواجه هستند.
یک فلفل دلمه ای قرمز کوچک (۷۴ گرم) حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۳ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۱۵۶ میلی‌گرم
– فسفر: ۱۹ میلی‌گرم
پیاز:
پیاز انتخاب عالی‌ست برای افزودن به رژیم غذایی دوستدار کلیه است زیرا نه تنها به بهبود عطر و طعم غذاها کمک می‌کند، بلکه سدیم کمی دارد.
از آنجایی که کاهش مصرف نمک می تواند چالش برانگیز باشد، استفاده از پیاز می‌تواند گزینه ای خوب برای بهبود عطر و طعم غذاها باشد.
سرخ کردن پیاز و سیر در روغن زیتون می تواند بدون این که سلامت کلیه‌ها را در معرض خطر قرار دهد، عطر و طعم غذاها را بهبود ببخشد.
افزون بر این؛ پیاز منبع خوبی برای ویتامین C، منگنز، و ویتامین‌های B است و همچنین حاوی فیبرهای پری‌بیوتیک است که به حفظ سلامت دستگاه گوارش از طریق تغذیه باکتری‌های خوب روده کمک می‌کند.
یک پیاز کوچک (۷۰ گرم) حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۳ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۱۰۲ میلی‌گرم
– فسفر: ۲۰ میلی‌گرم
آراگولا:
بسیاری از سبزیجات سبز برگ، مانند اسفناج و کیل، حاوی پتاسیم فراوان هستند و به سختی می‌توان آنها را در یک رژیم غذایی دوستدار کلیه گنجاند.
با این وجود این‌که؛ آراگولا یک سبزی مغذی حاوی پتاسیم کم است که می تواند به عنوان گزینه‌ای خوب در سالادها و دورچین‌های دوستدار کلیه قرار بگیرد.
آراگولا منبع خوبی برای ویتامین K و مواد معدنی منگنز و کلسیم است که همگی برای سلامت استخوانی اهمیت دارند.
این سبزی مغذی حاوی نیترات‌ها نیز است که مشخص شده است به کاهش فشارخون کمک می‌کند در این شرایط می‌تواند برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی بسیار مفید باشد.
یک پیمانه (۲۰ گرم) آراگولای خام حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۶ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۷۴ میلی‌گرم
– فسفر: ۱۰ میلی‌گرم
ماکادمیا:
اکثر مغزدانه‌ها حاوی فسفر فراوان هستند و مصرف آنها برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی توصیه نمی‌شوند.
با این وجود این‌که؛ ماکادمیا یک گزینه خوشمزه برای افراد مبتلا به مشکلات کلیوی است. آنها از فسفر بسیار کمتری نسبت به مغزدانه‌های محبوب مانند بادام‌زمینی و بادام برخوردار هستند.
ماکادمیا مملو از چربی‌های سالم، ویتامین‌های B، منیزیم، مس، آهن، و منگنز نیز است.
یک اونس (۲۸ گرم) ماکادمیا حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۱٫۴ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۱۰۳ میلی‌گرم
– فسفر: ۵۳ میلی‌گرم
تربچه:
تربچه یک سبزی ترد و انتخابی سالم برای افزودن به یک رژیم غذایی دوستدار کلیه محسوب می شود زیرا حاوی پتاسیم و فسفر بسیار کم بوده اما مملو از بسیاری مواد مغذی دیگر است.
تربچه منبع خوبی از ویتامین C است که یک آنتی‌اکسیدان قدرتمند محسوب می شود و توانایی خود در کاهش خطر بیماری قلبی و آب مروارید را نشان داده است.
به‌علاوه؛ مزه تند تربچه آن را به گزینه ای خوب برای افزودن به غذاهای کم سدیم تبدیل می‌کند.
نصف پیمانه (۵۸ گرم) تربچه خرد شده حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۲۳ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۱۳۵ میلی‌گرم
– فسفر: ۱۲ میلی‌گرم
شلغم:
شلغم یک ماده غذایی دوستدار کلیه است و انتخابی خوب برای سبزیجاتی سرشار از پتاسیم، مانند سیب‌زمینی و کدوی زمستانی، محسوب می‌شود.
این سبزی ریشه دار مملو از فیبر و ویتامین C است و همچنین منبع خوبی برای ویتامین B6 و منگنز محسوب می‌شود.
نصف پیمانه (۷۸ گرم) شلغم پخته حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۱۲٫۵ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۱۳۸ میلی‌گرم
– فسفر: ۲۰ میلی‌گرم
آناناس:
بسیاری از میوه‌های گرمسیری مانند پرتقال، موز و کیوی سرشار از پتاسیم هستند.
خوشبختانه؛ آناناس یک جایگزین شیرین و کم پتاسیم برای افرادی است که به مشکلات کلیوی مبتلا هستند.
به‌علاوه؛ آناناس سرشار از فسیر، منگنز، ویتامین C و بروملین، آنزیمی که به کاهش التهاب کمک می‌کند، است.
یک پیمانه (۱۶۵ گرم) آناناس خرد شده حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۲ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۱۸۰ میلی‌گرم
– فسفر: ۱۳ میلی‌گرم
کرنبری:
کرنبری برای سلامت دستگاه ادراری و کلیه‌ها مفید است. این میوه‌های کوچک و ترش مزه حاوی مواد مغذی گیاهی به نام پروآنتوسیانیدین‌های نوع A هستند که به باکتری‌ها اجازه اتصال به دیواره داخلی دستگاه ادراری و مثانه را نمی‌دهند، بر همین اساس، از عفونت پیشگیری می‌کنند.
این شرایط برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی مفید است زیرا با افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های دستگاه ادراری مواجه هستند.
کرنبری به اشکال مختلف خشک شده، پخته، تازه یا آبمیوه قابل مصرف است. این میوه از محتوای پتاسیم، فسفر و سدیم کم برخوردار است.
یک پیمانه (۱۰۰ گرم) کرنبری تازه حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۲ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۸۰ میلی‌گرم
– فسفر: ۱۱ میلی‌گرم
قارچ شیتاکه:
قارچ‌های شیتاکه می‌توانند به‌عنوان انتخاب گیاهی برای گوشت برای افرادی که رژیم غذایی دوستدار کلیه آنها باید از نظر پروتئین محدود باشد، استفاده کرد.
این ماده غذایی منبعی عالی برای ویتامین‌های B، مس، منگنز، و سلنیم است.
به‌علاوه؛ قارچ شیتاکه منبع خوبی برای پروتئین گیاهی و فیبر غذایی است.
قارچ شیتاکه محتوای پتاسیم کمتری نسبت به قارچ پورتوبلو و قارچ دکمه‌ای سفید دارد، از این رو، گزینه بهتری برای افرادی است که یک رژیم غذایی دوستدار کلیه را دنبال می‌کنند.
یک پیمانه (۱۴۵ گرم) قارچ شیتاکه پخته حاوی مواد زیر است:
– سدیم: ۶ میلی‌گرم
– پتاسیم: ۱۷۰ میلی‌گرم
– فسفر: ۴۲ میلی‌گرم
منبع: healthline.com