دارونامه؛ آشنایی با داروی آتنولول
بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان , دارونامه
آتنولول (به انگلیسی: Atenolol)
رده: بتا بلوکر.
اشکال دارویی: قرص ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ میلی‌گرم
_ موارد مصرف آتنولول
آتنولول به علل گوناگونی مثل افزایش فشارخون، تسکین درد قلبی، پیشگیری از سردردهای میگرنی، و درمان بی‌نظمی ضربان قلب تجویز می‌شود. همچنین برای جلوگیری از دومین حمله قلبی در افرادی که یک بار دچار حمله قلبی شده‌اند، کاربرد دارد. ممکن است در شرایط دیگری نیز پزشکتان این دارو را برایتان تجویز کند. آتنولول با مسدود کردن برخی تکانه‌های عصبی به بخش‌های خاصی از بدن عمل می‌کند؛ به همین علت آن را یک مسدودکننده بتا می‌شناسند. با مسدود کردن این تکانه‌ها، آتنولول به قلب کمک می‌کند تا منظم‌تر و مؤثرتر بزند و در نتیجه بار کاری قلب کاهش یابد.
_ مکانیسم اثر آتنولول
مهارکننده رقابتی پاسخ به تحریک بتا آدرنرژیک است، به‌طور انتخابی رسپتورهای بتا ۱ را مهار می‌کند و به جز در دوزهای بالا، اثری روی رسپتورهای بتا ۲ ندارد.
_ فارماکوکینتیک آتنولول
حدود ۶۰-۵۰ درصد دارو از مجرای گوارش جذب می‌شود. پیوند این دارو به پروتئین‌های پلاسما اندک است. متابولیسم دارو به مقدار کم در کبد صورت می‌گیرد. نیمه‌عمر دارو ۷-۶ ساعت و زمان لازم برای رسیدن به اوج اثر ۴-۲ ساعت می‌باشد. ۱۰۰-۸۵ درصد دارو به صورت تغییر نیافته از راه کلیه دفع می‌شود.
_ چگونگی مصرف
آتنولول معمولاً روزی یک بار مصرف می‌شود. مهم است که دارو را هر روز سر ساعت معینی بخورید. معمولاً بهتر است دارو را صبح پیش از صبحانه مصرف کنید تا فراموشش نکنید. آتنولول را می‌توان با یا بدون غذا مصرف کرد. هر روز پیش از خوردن آتنولول نبضتان را بشمارید. اگر زیر ۵۰ در دقیقه بود پیش از خوردن داروی آن روز، با پزشکتان مشورت کنید. هیچگاه بیشتر از مقدار تجویز شده مصرف نکنید. از دستورات پزشکتان به دقت پیروی کنید.
اگر یک نوبت را فراموش کردید، به مجردی که آن را به یاد آوردید مصرفش کنید. البته اگر کمتر از ۸ ساعت تا نوبت بعدی مصرف دارو رسیده است، نوبت فراموش شده را رها کرده، به برنامه منظم دارویی‌تان بازگردید. مقدار دارو را دوبرابر نکنید و دارو را بدون هماهنگی با پزشکتان قطع نکنید. با قطع مصرف آتنولول ممکن است در معرض خطر یک حمله قلبی باشید. در اکثر مواردی که آتنولول تجویز می‌شود، بیماری مهار می شود ولی درمان نمی شود. و این بدین معناست که ممکن است لازم باشد چندین سال یا تا پایان زندگی آن را مصرف کنید.
_ هشدارها و عوارض جانبی
در صورت بروز هریک از علایم نادر ولی جدی زیر، مصرف آتنولول را قطع کرده، با پزشکتان تماس بگیرید:
اشکال در تنفس تنگی نفس ، یا خس‌خس سینه
سرد شدن کف دست و پا
ضربان قلب زیر ۵۰ در دقیقه
سرگیجه یا سیاهی رفتن چشم در هنگام بلند شدن از حالت خوابیده یا نشسته
تورم دست‌ها و پاها یا افزایش وزن ناگهانی (۵/۱ کیلو در ۴۸-۲۴ ساعت)
افسردگی ، گیجی، یا توهم (شنیدن، دیدن، یا احساس چیزهایی که وجود ندارند)
درد قفسه سینه ، مفاصل یا کمر
تب ، گلودرد
بثورات جلدی
هرگونه کبودی یا خونریزی غیرعادی
نشانه‌های زیر تا هنگام عادت کردن بدنتان با دارو ممکن است مشاهده شوند:
خواب‌آلودگی، خستگی، مشکل در خوابیدن ، اضطراب ، یبوست یا اسهال ، کابوس، یا کاهش توانایی جنسی، اگر این علایم ادامه یافتند یا مشکل‌ساز شدند، وضعیت را با پزشکتان در میان بگذارید.
_ موارد احتیاط
در صورت وجود هریک از موارد زیر پیش از مصرف آتنولول پزشکتان را مطلع سازید:
حساسیت به آتنولول یا دیگر داروهای مسدودکننده بتا
بارداری یا شیردهی.
در حال مصرف داروهای دیگر، به ویژه تزریقات حساسیت‌زدایی، کافئین، داروهای آسم ( آمینوفیلین ، دیفیلین ، اکستریفیلین ، تئوفیلین )، داروهای دیابت ( انسولین ، داروهای خوراکی پایین‌آورنده قند )، دیگر داروهای کاهنده فشار خون (مسدودکننده‌های کانال‌های کلسیمی، کلونیدین ، گوانابنز )، کوکائین ، یا مهارکننده‌های مونوآمین‌اکسیداز .
سابقه یا ابتلا به حساسیت، آسم، یا آمفیزم، مشکلات احتقانی قلب، بیماری قند، پرکاری تیرویید ، افسردگی، یا بیماری‌های کلیوی یا کبدی. اگر بیماری قند دارید، آتنولول ممکن است قند خون شما را افزایش دهد و نیز ممکن است علایم افت قند خون را مخفی کند. اگر دچار حساسیت باشید با مصرف آتنولول واکنش‌های حساسیتی‌تان ممکن است تشدید شود.
_ منع مصرف آتنولول
این دارو در شوک قلبی، نارسایی آشکار قلب، بلوک قلبی درجه دو یا سه دهلیزی-بطنی، برادی کاردی سینوسی و کاهش فشارخون سیستولیک به کمتر از ۱۰۰ میلی‌لیتر جیوه(برای پیشگیری از انفارکتوس مجدد میوکارد) نباید مصرف شود.
_ عوارض جانبی قرص آتنولول
عوارض جانبی متداول قرص آتنولول عبارتند از :
یبوست، سوء هاضمه
سرگیجه یا ضعف
خشکی دهان
ناتوانی جنسی
سردی اندام‌ها
گیجی
افسردگی
بی‌خوابی، کابوس
ادم یا تورم
خستگی، کمبود انرژی
عوارض جانبی جدی قرص آتنولول عبارتند از:
فشارخون پایین
هذیان
احساس پین و سوزن
واکنش‌های پوستی، بثورات، کهیر، پسوریازیس
تاری دید
دشواری در صحبت کردن یا شنیدن
ناتوانی درایستادن
نفس نفس زدن یا تنفس با صدای بلند
در صورت تجربه هر یک از علائم زیر بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید:
ضربان قلب آهسته و نامنظم
سرگیجه یا غش کردن
تورم پا یا مچ پا
تنگی‌نفس
تهوع، تب، ادرار تیره، از دست دادن اشتها
افسردگی
در حالی که قرص آتنولول باعث ایجاد عوارض جانبی سیستم عصبی مرکزی مانند افسردگی و کابوس می‌شود، به عنوان افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ٢ نیز شناخته شده است.
مسدود کننده‌های بتا به‌طور خطرناک قندخون را کاهش می‌دهند، که باعث می‌شود آن‌ها را برای افراد مبتلا به دیابت یا پیش دیابت بی‌خطرتر سازد.
_ تداخلات دارویی قرص آتنولول
در مورد هرگونه آلرژی که دارید، و در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، به صورت نسخه‌ای یا بدون نسخه، ویتامین‌ها، داروهای غیرقانونی ، و مکمل‌های غذایی یا مکمل‌های گیاهی به پزشک خود اطلاع دهید، زیرا ممکن است بر روی عملکرد قرص آتنولول تأثیر بگذارند و برعکس.
اگر قرص آتنولول را با دارو هاى سرفه یا سرماخوردگی مصرف می‌کنید، با داروساز مشورت کنید.
اگر اشکال در ریتم قلب، مسائل تنفسی مثل آسم، آمفیزم و برونشیت مزمن؛ بیماری‌های کلیوی؛ اشکال در گردش خون یا آلرژی جدی دارید با پزشک خود در میان بگذارید.
قرص آتنولول ممکن است باعث ایجاد علائم قندخون پایین مانند ضربان قلب تند (اغلب در ارتباط با هیپوگلیسمی) شود و کنترل قند خون را سخت‌تر کند.
مقدار مصرف انسولین و داروهای خوراکی پایین‌آورنده قندخون، هنگام مصرف همزمان با این دارو باید تنظیم گردد تا از کاهش بیش‌ازحد قندخون جلوگیری شود. در صورت مصرف همزمان داروهای مسدودکننده گیرنده بتا-یک آدرنرژیک با داروهای مسدودکننده کانال‌های کلسیمی یا کلونیدین، اثرات کاهش فشارخون ممکن است تشدید شود. مصرف همزمان داروهای مهارکننده مونوآمین اکسیداز با این دارو(مانند فورازولیدون و پروکاربازین) به علت امکان افزایش شدید فشارخون، توصیه نمی‌شود. در صورت مصرف همزمان این دارو با آمین‌های مقلد سمپاتیک که دارای فعالیت بتا-آدرنرژیک هستند، ممکن است اثرات هر دو دسته دارو کاهش یابند. گزانتین‌ها در صورت مصرف همزمان با این دارو ممکن است موجب مهار اثرات درمانی هر دو دسته دارو شوند. همچنین، کلیرانس تئوفلیلن افزایش می‌یابد.
_ دوز قرص آتنولول
قرص های آتنولول گرد، سفید و تخت هستند و در دوزهای ٢۵ میلی‌گرم ، ۵٠ میلی‌گرم و ١٠٠ میلی گرم دردسترس هستند.
دوز اولیه برای پرفشاری خون ۵٠ میلی‌گرم است که به صورت یک قرص در روز تجویز می‌شود و اثر کامل آن یک تا دو هفته است.
برای آنژیوگرافی، دوز اولیه ۵٠ میلی‌گرم است که به صورت یک قرص در روز تجویز می‌شود. اما اگر پاسخ مطلوب در یک هفته بدست نیاید، دوز به ١٠٠ میلی‌گرم افزایش می‌یابد که به صورت یک قرص در روز تجویز می‌شود.
قرص آتنولول به صورت خوراکی، با یا بدون غذا، معمولا یک تا دو بار در روز مصرف می‌شود.
از مصرف آب سیب یا پرتقال چهار ساعت پس از مصرف دارو اجتناب کنید، زیرا از جذب دارو جلوگیری می‌کنند.
_ مصرف بیش‌ازحد قرص آتنولول ( اُوِردوز )
در صورت مصرف بیش‌ازحد قرص آتنولول سریعا به اورژانس مراجعه کنید.
درمان مصرف بیش‌ازحد قرص آتنولول به صورت علامتى است و ممکن است منجر به مشکلاتی مانند نارسایی حاد قلبی، برادی کاردی، فشار خون بالا با شوک یا هیپوگلیسمی شود.
_ دوز فراموش شده قرص آتنولول
به محض این که به یاد آوردید، دوز فراموش شده را مصرف کنید. اگر دوز بعدی کمتر از ٨ ساعت باشد، دارو را در دوز بعدی مصرف کنید.
_ مصرف آتنولول در بارداری
مصرف قرص آتنولول در دوران بارداری توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است به جنین آسیب برساند. همچنین قبل از شیر دادن با پزشک خود مشورت کنید. نشان داده شده است که قرص آتنولول به شیر مادر منتقل می‌شود و ممکن است به کودک آسیب برساند.
_ توصیه هنگام مصرف
به‌طور منظم به پزشکتان مراجعه کنید تا بهبودی‌تان را زیر نظر داشته باشد.
در مورد میزان فعالیت قابل قبول بر اساس وضعیت بدنی‌تان با پزشکتان مشورت کنید. * آتنولول ممکن است درد قفسه سینه را کاهش دهد یا از آن جلوگیری کند و در نتیجه باعث شود تا از آن حد که برایتان بی‌خطر است فعال‌تر باشید. که این خود موجب درد قفسه سینه و علایم جدی دیگر می‌شود.
وزن‌تان را نسبت به قد و استخوانبندی‌تان در یک محدوده مناسب نگاه دارید. در صورت نیاز برای کاهش وزن از پزشکتان کمک بگیرید.
اگر برای کاهش فشار خون آتنولول مصرف می‌کنید، مصرف سدیم (نمک) خود را محدود کنید. از پزشکتان درخواست کنید دستوارات تغذیه‌ای در اختیارتان بگذارد یا شما را به یک متخصص تغذیه معرفی کند.
اگر سیگاری هستید، سیگار را ترک کنید، از پزشکتان بخواهید شما را به یک مشاور یا گروه ترک سیگار معرفی کنید.
الکل ننوشید.
از وضعیت خوابیده به نشسته یا ایستاده و یا از حالت نشسته به ایستاده آرام تغییر وضعیت دهید تا دچار سرگیجه ، سیاهی رفتن چشم یا غش نشوید.
در هوای سرد لباس گرم‌تر بپوشید، چرا که آتنولول ممکن است شما را به سرما حساس‌تر کند.
برای روزهای تعطیل مقدار کافی دارو در دسترس داشته باشید.
یک برگه شناسایی پزشکی که نشان دهد آتنولول مصرف می‌کنید به همراه داشته باشید.
پزشکان دیگر را از اینکه آتنولول مصرف می‌کنید مطلع سازید؛ زیرا آتنولول ممکن است بر روی برخی آزمون‌های آزمایشگاهی اثر بگذارد.
آتنولول را دور از دسترس کودکان، و دور از گرما ، نور مستقیم، و حرارت مرطوب نگه دارید (در این شرایط آتنولول فاسد می‌شود).
آتنولول تاریخ گذشته را دور از دسترس کودکان در توالت دور بریزید.
_ نبایدها
نباید تا مشخص شدن پاسخ بدنتان به دارو رانندگی کنید یا با وسایل خطرناک کار کنید. اگر خواب‌آلودگی یا سرگیجه مشکل‌ساز شد، با پزشکتان مشورت کنید.
نباید بدون مشورت با پزشکتان دارویی مصرف کنید؛ به ویژه داروهای محرک و داروهای سرفه یا سرماخوردگی که بدون تجویز پزشک قابل تهیه هستند.
منابع:
۳- darooyab.ir