هشت آلرژی غذایی رایج
بیماریها و راه درمان, تغذیه سالم, شیرین کریمی, پیشگیری بهتر از درمان
به گزارش سایت healthline.com
آلرژی غذایی بسیار شایع است. در واقع حدود ۵٪ از بزرگسالان و ۸٪ از کودکان را تحت تأثیر آلرژی غذایی قرار میگیرند و این درصدها در حال افزایش است.
جالب اینجاست که گرچه امکان ایجاد آلرژی برای هر غذایی وجود دارد، اما بیشتر آلرژیهای غذایی فقط توسط هشت مادهی غذایی ایجاد میشود.
این مقاله مروری دقیق بر روی هشت مورد حساسیت غذایی شایع است. در مورد علائم آلرژیها، چه کسی در معرض خطر است و چه کاری میتوانید در این مورد انجام دهید، بحث میشود.
آلرژی غذایی چیست؟
آلرژی غذایی به وضعیتی گفته میشود که در آن برخی غذاها باعث تحریک و پاسخ ایمنی غیرطبیعی میشوند.
علت آلرژی این است که سیستم ایمنی بدن برخی از پروتئینهای موجود در یک مادهی غذایی را مضر تشخیص میدهد. سپس بدن یکسری اقدامات محافظتی را شروع میکند، از جمله آزادسازی مواد شیمیایی مانند هیستامین، که باعث التهاب میشود.
افرادی که آلرژی غذایی دارند حتی اگر در معرض مقدار بسیار کمی از غذای مشکلساز قرار بگیرند میتواند باعث واکنش آلرژیک شود.
علائم ممکن است از چند دقیقه بعد از قرار گرفتن در معرض مادهی حساسیتزا تا چند ساعت بعد ظاهر شوند و ممکن است شامل برخی از موارد زیر باشد:
- تورم زبان، دهان یا صورت؛
- ایجاد مشکل در تنفس؛
- افت فشارخون؛
- استفراغ؛
- اسهال؛
- کهیر؛
- جوشهای خارشی؛
- در موارد شدیدتر آلرژی غذایی میتواند باعث آنافیلاکسی شود. علائمی که میتوانند خیلی سریع ظاهر شوند، شامل بثورات خارشدار، تورم گلو یا زبان، تنگی نفس و فشار خون پایین است. برخی موارد میتوانند کشنده باشند.
اغلب بسیاری از عدم تحملها یا حساسیتهای غذایی با آلرژی غذایی اشتباه گرفته میشوند.
اما این حساسیتها یا عدم تحملهای غذایی هرگز سیستم ایمنی بدن را درگیر نمیکنند. یعنی گرچه این نوع عدم تحملهای غذایی میتوانند کیفیت زندگی شما را به شدت تحت تأثیر قرار دهند، اما تهدیدکنندهی زندگی نیستند.
آلرژیهای غذایی واقعی میتوانند به دو نوع اصلی تقسیمبندی شوند: آنتیبادی IgE و آنتیبادیِ غیرIgE. آنتیبادی نوعی پروتئین خون است که سیستم ایمنی بدن برای شناسایی و مبارزه با عفونت از آن استفاده میکند.
در آلرژی غذایی IgE، آنتیبادی IgE به دست سیستم ایمنی بدن آزاد میشود. در آلرژی غذایی غیر IgE، آنتیبادی IgE آزاد نمیشود و از سایر قسمتهای سیستم ایمنی بدن برای مقابله با تهدیدی که قابل تشخیص باشد استفاده میکند.
هشت آلرژی غذایی رایج:
۱- شیر گاو
حساسیت به شیر گاو اغلب در نوزادان و خردسالان مشاهده میشود، به ویژه هنگامی که آنها قبل از شش ماهگی در معرض پروتئین شیر گاو قرار گرفته باشند.
این یکی از رایج ترین آلرژیهای دوران کودکی است که ۲ تا ۳٪ از نوزادان و کودکان نوپا را مبتلا میکند.
اما حدود ۹۰٪ از کودکانِ مبتلاشده تا سه سالگی از این شرایط رنج می برند و این امر در بزرگسالان بسیار کمتر است.
آلرژی به شیر گاو میتواند به دو شکل IgE و غیر IgE بروز کند، اما حساسیت به شیر گاو IgE شایعترین و بالقوه جدیترین آن است.
کودکان یا بزرگسالان مبتلا به آلرژی IgE معمولا حدود ۵ تا ۳۰ دقیقه بعد از مصرف شیر گاو واکنش نشان میدهند. آنها علائمی مانند تورم، خارش، کهیر، استفراغ و در موارد نادر آنافیلاکسی را تجربه میکنند.
آلرژی غیر IgE معمولاً بیشتر دارای علائم رودهای مانند استفراغ، یبوست یا اسهال و همچنین التهاب دیوارهی روده است.
تشخیص آلرژی غیر IgE به شیر بسیار دشوار است. به این دلیل که بعضی اوقات علائم میتوانند غلائم عدم تحمل غذایی باشند و آزمایش خون برای تشخیص آن وجود ندارد.
اگر تشخیص آلرژی به شیر گاو داده شود، تنها درمان این است که از نوشیدن شیر گاو و خوردن غذاهای حاوی آن اجتناب کنید. این شامل هر نوع غذا یا نوشیدنی است که حاوی موارد زیر باشد:
- شیر؛
- پودر شیر؛
- پنیرها؛
- کره؛
- مارگارین (کره نباتی)؛
- ماست؛
- خامه (سرشیر)؛
- بستنی.
مادران شیرده به نوزادان مبتلا به آلرژی نیز ممکن است مجبور شوند شیر گاو و غذاهایی را که شیر در آن وجود دارد از رژیمهای غذایی خود حذف کنند.
در مورد نوزادانی که از شیر مادر تغذیه نمیکنند، یک متخصص بهداشت شیر خشکی که بر اساس شیر گاو ساخته شده است را جایگزینی مناسب میداند.
خلاصه:
آلرژی به شیر گاو بیشتر کودکان زیر سه سال را درگیر میکند. تشخیص حساسیت به شیر گاو به این معنی است که باید از همهی شیرها و فرآوردههای شیر خودداری شود.
۲- تخممرغ
حساسیت به تخممرغ دومین علت شایع آلرژی غذایی در کودکان است.
اما ۶۸ درصد از کودکانی که به تخم مرغ حساسیت دارند، تا سن ۱۶ سالگی آلرژی خود را پشت سر میگذارند.
علائم شامل موارد زیر است:
- ناراحتی گوارشی، مانند معده درد؛
- واکنشهای پوستی، مانند کهیر یا بثورات (جوش و خارش) پوستی؛
- مشکلات تنفسی؛
- آنافیلاکسی (که نادر است)؛
جالب است بدانید که ممکن است فقط به سفیدهی تخم مرغ حساسیت داشته باشید، اما به زردهی آن حساسیتی نداشته باشید و بالعکس. این به این دلیل است که پروتئین موجود در سفیده و زرده تخم مرغ کمی متفاوت است.
با این حال بیشتر پروتئینهای ایجادکنندهی آلرژی در سفیده وجود دارد، بنابراین آلرژی به سفیدهی تخم مرغ شایعتر است.
مثل سایر آلرژیها درمان آلرژی به تخممرغ نیز این است که یک رژیم غذایی بدون تخم مرغ داشته باشید.
اما ممکن است مجبور نباشید از همهی غذاهای مربوط به تخم مرغ اجتناب کنید، زیرا حرارت دادن به تخم مرغ میتواند شکل پروتئینهای ایجادکنندهی آلرژی را تغییر دهد.
در واقع یک مطالعه نشان داده است که حدود ۷۰ درصد از کودکان مبتلا به آلرژی تخم مرغ میتوانند خوردن بیسکویت یا کیک حاوی تخم مرغِ پخته را تحمل کنند.
برخی مطالعات همچنین نشان دادهاند که خوراندن غذاهای پخته شده به کودکان مبتلا به آلرژی تخم مرغ میتواند مدت زمان چیره شدن بر این آلرژی را برای آنها کوتاهتر کند.
با وجود این این برای همهی افراد صدق نمیکند، و عواقب مصرف تخم مرغ در صورت حساسیت به آن میتواند شدید باشد. به همین دلیل قبل از خوردن هر نوع ماده غذایی حاوی تخم مرغ باید با پزشک خود مشورت کنید.
خلاصه:
رایجترین نوع حساسیت به تخم مرغ حساسیت به سفیدهی تخم مرغ است. درمان آن داشتن یک رژیم غذایی بدون تخم مرغ است. با این حال برخی از افراد ممکن است بتوانند برخی از غذاهای حاوی تخم مرغ پخته شده را دوباره در رژیم غذایی خود وارد کنند.
۳- آجیلها و مغزهای درختی
حساسیت به آجیلهای درختی آلرژی به برخی از مغزها و دانههای حاصل از درختان است.
این یک آلرژی غذایی بسیار رایج است که تصور میشود حدود یک درصد از جمعیت ایالات متحد را تحت تأثیر قرار دهد.
برخی از نمونههای آجیل درختی عبارتند از:
- آجیل برزیلی؛
- بادامها؛
- بادام هندی؛
- میوههای مغزدار ماکادامیا؛
- پسته؛
- مغزهای کاج؛
- گردو.
افرادی که به آلرژی مغز درخت حساسیت دارند به محصولات غذایی ساختهشده با این مغزها مانند کرهی مغزها و روغن نیز حساسیت خواهند داشت.
این افراد بهتر است از خوردن تمام انواع مغزهای درختی اجتناب کنند، حتی اگر فقط به یک یا دو نوع از آنها حساسیت داشته باشند. زیرا اگر به یک نوع از آنها آلرژی داشته باشد مصرف آن باعث میشود آلرژی نسبت به انواع دیگر مغزهای درختی هم ایجاد شود. به علاوه، پرهیز از تمام انواع مغزها راحتتر از پرهیز از یک یا دو نوع از آنهاست. برخلاف سایر آلرژیها، آلرژی به مغزهای درخت معمولاً تا آخر عمر ادامه دارد.
همچنین آلرژیها میتوانند بسیار شدید باشند و آلرژیهای آجیل درختی مسئول حدود پنجاه درصد از مرگهای مربوط به آنفیلاکسیها هستند.
به همین دلیل به افرادی که به آجیلها و مغزها آلرژی دارند (و نیز افرادی که سایر آلرژیهای مرگبارِ بالقوه دارند) توصیه میشود همیشه داروی اِپیپن همراه داشته باشند.
اِپیپن ابزاری بالقوه برای نجات جان انسانهاست، کسانی که آلرژی دارند اِپیپن را به خود تزریق میکنند، در صورت بروز واکنش آلرژیک شدید این دارو یک دوز آدرنالین تزریق میکند.
آدرنالین هورمونی است که به طور طبیعی در هنگام استرس واکنش «جنگ یا فرار» را برمیانگیزد.
وقتی آدرنالین به صورت تزریق وارد بدن فردی میشود که واکنش آلرژیک شدید دارد، میتواند اثرات آلرژِی را معکوس کند و جان فرد را نجات دهد.
خلاصه:
حساسیت به آجیل درختی یکی از شایعترین آلرژیهای غذایی است. این بیماری اغلب با واکنشهای شدید همراه است و درمان آن معمولاً پرهیز مادامالعمر از تمام مغزها و آجیلهای درختی است.
۴- بادام زمینی
آلرژی به بادام زمینی مانند آلرژی به مغز درخت بسیار شایع است و میتواند باعث واکنشهای حساسیتی شدید و بالقوه کشنده شود.
اما این دو وضعیتِ آلرژیک متمایز در نظر گرفته میشوند، زیرا بادام زمینی جزو حبوبات است و کسانی که آلرژی به بادام زمینی دارند غالباً به مغزها و آجیلهای درختی نیز حساسیت دارند.
دلیل ایجاد حساسیت به بادام زمینی در افراد مشخص نیست، در عین حال تصور میشود افرادی که سابقه خانوادگی آلرژی به بادام زمینی دارند بیشتر در معرض خطرِ این نوع آلرژی هستند.
به همین دلیل پیش از این تصور میشد که قراردادن بادام زمینی در رژیم غذایی مادر شیرده یا در طی دورۀ از شیر گرفتن ممکن است باعث ایجاد حساسیت به بادام زمینی شود.
اما مطالعات نشان داده است که مصرف زودهنگام بادام زمینی ممکن است باعث ایمنشدن بشود.
آلرژی به بادام زمینی بر روی حدود ۴ تا ۸ درصد از کودکان و ۱ تا ۲ درصد از بزرگسالان اثر میگذارد.
اما در حدود ۲۲-۱۵٪ از کودکانی که به آلرژی بادام زمینی مبتلا میشوند، با رفتن به سن نوجوانی این مشکل برطرف میشود.
مانند سایر آلرژیها، آلرژی بادام زمینی با استفاده از ترکیبی از سابقه بیمار، آزمایش خارش پوست، آزمایش خون و چالشهای غذایی تشخیص داده میشود.
در حال حاضر، تنها درمان موثر پرهیز کامل از بادام زمینی و محصولات حاوی بادام زمینی است.
اما درمانهای جدیدی برای کودکان مبتلا به آلرژی بادام زمینی در حال انجام است. این موارد شامل دادن مقادیر دقیق و کم بادام زمینی تحت نظارت دقیق پزشک به منظورِ حساسیتزدایی از آلرژی است.
خلاصه:
آلرژی به بادام زمینی یک بیماری جدی است که میتواند باعث واکنش شدید آلرژیک شود. درمانِ آن پرهیز مادامالعمر از بادام زمینی و محصولات حاوی بادام زمینی است.
۵- صدفماهی
آلرژیِ صدف در اثر حمله بدن به پروتئینهای خانوادۀ ماهیان نرمتنان و سختپوستان، که به صدفماهی معروف هستند، رخ میدهد.
نمونههای صدفماهیان:
- میگو؛
- شاهمیگو؛
- خرچنگ آب شیرین؛
- خرچنگ دریایی؛
- ماهی مرکب؛
- گوشماهی.
متداولترین عامل ایجاد حساسیت به غذاهای دریایی پروتئینی به نام تروپومیوزین است. پروتئینهای دیگری که ممکن است در ایجاد پاسخ ایمنی نقش داشته باشند، آرژینین کیناز و زنجیره سبک میوزین (پروتئین اساسی میوزین) هستند.
علائم آلرژی به صدفماهیها معمولاً به سرعت بروز میکند و شبیه سایر حساسیتهای غذایی IgE است.
اما گاهی اوقات تشخیص یک حساسیت واقعی به غذاهای دریایی ممکن است دشوار باشد و راحت نتوان آن را از واکنش معکوس به یک ماده آلودهکنندۀ غذاهای دریایی، مانند باکتریها، ویروسها یا انگلها متمایز کرد. زیرا علائم میتوانند مشابه باشند، هر دو عارضه میتوانند باعث مشکلات گوارشی مانند استفراغ، اسهال و درد معده شوند.
آلرژی صدفی به مرور زمان برطرف نمیشود، بنابراین اکثر افراد مبتلا به این بیماری باید به کلی صدفماهیها را از رژیم غذایی خود حذف کنند تا از بروز واکنش آلرژیک جلوگیری کنند.
جالب اینجاست که حتی بخارهای حاصل از پخت صدف میتواند در کسانی که این نوع آلرژی دارند باعث ایجاد حساسیت به صدف شود. به بسیاری از افراد نیز توصیه میشود هنگام پختهشدن غذاهای دریایی از نزدیکشدن به آن خودداری کنند.
خلاصه:
متداولترین عامل ایجاد حساسیت به صدفماهی، پروتئینی به نام تروپومیوزین است. تنها درمان آلرژی به صدف حذف تمام صدفها از رژیم غذایی است.
۶- گندم
آلرژی به گندم واکنشی آلرژیک به یکی از پروتئینهای موجود در گندم است.
این نوع آلرژی بیشترین تأثیر را روی کودکان میگذارد. با وجود این کودکانی که به گندم آلرژی دارند اغلب تا رسیدن به ده سالگی از آن رنج میبرند.
آلرژی به گندم مانند سایر آلرژیها میتواند منجر به ناراحتی گوارشی، کهیر، استفراغ، بثورات، تورم و در موارد شدید آنافیلاکسی شود.
این بیماری اغلب با بیماری سلیاک (بیماری دستگاه گوارش که در اثر جذب ناقص خوراک در رودهها رخ میدهد) و حساسیت به گلوتن غیرسلیاک اشتباه گرفته میشود اینها میتوانند علائم هضم مشابهی داشته باشد.
اما آلرژی واقعی به گندم باعث واکنش ایمنی یکی از صدها پروتئین موجود در گندم میشود. این واکنش میتواند شدید و حتی گاهی کشنده باشد. اما بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن غیرسلیاک تهدیدکننده زندگی نیستند. اینها در اثر واکنش ایمنی غیر طبیعی به یک پروتئین خاص – گلوتن – اتفاق میافتد که در گندم نیز یافت میشود.
افراد مبتلا به بیماری سلیاک یا حساس به گلوتن غیرسلیاک باید از مصرف گندم و سایر غلات حاوی پروتئین گلوتن پرهیز کنند.
حساسیت به گندم اغلب از طریق آزمایش خراش پوست تشخیص داده میشود.
تنها درمان این است که از مصرف گندم و محصولات حاوی گندم پرهیز کنید. این پرهیز شامل غذاها و همچنین محصولات آرایشی و زیبایی که حاوی گندم هستند هم میشود.
خلاصه:
آلرژی به گندم میتواند ناشی از حساسیت به صدها پروتئین موجود در گندم باشد. تنها روش درمانی رژیم بدون گندم است اما این آلرژی در بسیاری از افراد قبل از رسیدن به سن مدرسه از بین میرود.
۷- سویا
آلرژی سویا حدود ۰٫۴٪ از کودکان را درگیر میکند و بیشتر در نوزادان و کودکان زیر سه سال دیده میشود.
کودکانی که به این نوع آلرژی مبتلا هستند توسط پروتئینی در دانههای سویا یا محصولات حاوی سویا تحریک میشوند. با وجود این حدود ۷۰ درصد از کودکانی که به سویا حساسیت دارند، آلرژی را پشت سر میگذارند.
علائم میتواند از خارش، سوزش دهان و آبریزش بینی گرفته تا اگزما و آسم یا مشکلات تنفسی باشد. در موارد نادر آلرژی سویا نیز میتواند باعث آنافیلاکسی شود.
جالب اینجاست که تعداد کمی از نوزادانی که به شیر گاو حساسیت دارند به سویا نیز حساسیت دارند.
محرکهای غذایی معمول آلرژی سویا شامل دانههای سویا و محصولات سویا مانند شیر سویا یا سس سویا است. از آنجا که سویا در بسیاری از غذاها یافت میشود، خواندن برچسبهای غذایی بسیار مهم است.
مانند سایر آلرژیها تنها درمان آلرژی سویا پرهیز از مصرف سویا است.
خلاصه:
آلرژی سویا توسط پروتئینهای موجود در دانههای سویا و محصولات سویا ایجاد میشود. اگر به سویا آلرژی دارید، تنها راه درمان حذف سویا از رژیم غذایی است.
۸- ماهی
آلرزی به ماهی نوعی آلرژی متداول است و حدود ۲ درصد از بزرگسالان را درگیر میکند.
برخلاف سایر آلرژیها، بروز آلرژی ماهی در اواخر زندگی غیرمعمول نیست، در واقع ۴۰٪ از افراد در بزرگسالی به این نوع آلرژی مبتلا میشوند.
مانند آلرژی به صدفها، آلرژی ماهی هم میتواند یک واکنش حساسیتی جدی و بالقوه کشنده ایجاد کند. علائم اصلی استفراغ و اسهال است، اما در موارد نادر آنافیلاکسی نیز می تواند رخ دهد.
این بدان معناست که به کسانی که به ماهی حساسیت دارند معمولاً اپیپِن داده میشود تا در صورت خوردن تصادفی ماهی آن را رد کنند.
از آنجا که علائم میتوانند مشابه باشند، آلرژی ماهی گاهی با واکنش به یک ماده آلوده در ماهی مانند باکتریها، ویروسها یا سموم اشتباه گرفته میشود.
علاوه بر این از آنجا که صدف و ماهی با بالهها پروتئین یکسانی ندارند، افرادی که به صدف حساسیت دارند ممکن است به ماهی حساسیت نداشته باشند.
اما بسیاری از افراد مبتلا به آلرژی ماهی به یک یا چند نوع ماهی حساسیت دارند.
خلاصه:
آلرژی به ماهی شایع است، اما ممکن است با واکنش نامطلوب به ماهی آلوده اشتباه گرفته شود.
سایر غذاها
هشت آلرژِی غذایی که در بالا ذکر شد، شایعترین آلرژیها هستند. اما آلرژیهای بیشتری وجود دارند.
آلرژیهای غذایی کمتر رایج میتوانند مجموعهای از علائم را ایجاد کنند، از خارش خفیف لب و دهان (معروف به سندرم آلرژی دهانی) گرفته تا آنافیلاکسی تهدیدکنندۀ زندگی.
برخی از آلرژیهای غذایی کمتر شایع عبارتند از:
- بذر کتان؛
- دانه کنجد؛
- هلو؛
- موز؛
- آووکادو؛
- کیوی؛
- میوههای گلساعتی (پشن فروت)؛
- کرفس؛
- سیر؛
- دانههای خردل؛
- بادیان؛
- بابونه.
خلاصه:
هر غذایی میتواند حساسیت ایجاد کند. غذاهای دیگری که مردم به آنها حساسیت دارند شامل میوهها، سبزیجات و دانههایی مانند دانه کتان یا کنجد است.
آیا فکر میکنید آلرژی غذایی دارید؟
گاهی اوقات تشخیص آلرژیهای غذایی و عدم تحمل غذایی دشوار است.
اگر مشکوک به آلرژی غذایی هستید، مهم است که با پزشک خود صحبت کنید.
برای تشخیص اینکه آیا شما آلرژی دارید یا عدم تحمل غذایی، پزشک احتمالاً تعدادی آزمایش تشخیصی انجام میدهد.
این آزمایشها و معاینات شامل موارد زیر است:
- بررسی رژیم غذایی: بررسی دقیق غذاهای خورده شده، از جمله زمان و علائم آن.
- آزمایش خراش پوست: مقدار کمی غذا با استفاده از یک سوزن ریز در پوست فرو برده میشود، سپس از نظر واکنش پوست کنترل میشود.
- چالشهای غذایی خوراکی: خوردن غذای مشکلدار در یک محیط کنترلشده و تحت نظارت پزشک، مقدار آن به تدریج افزایش مییابد.
- آزمایش خون: در برخی شرایط خون گرفته میشود و سطح آنتی بادی IgE اندازهگیری میشود.
اگر به غذایی حساسیت دارید، پزشک در مورد نحوه کنترل آن به شما مشاوره میدهد. همچنین ممکن است پزشک برای کمک به مدیریت رژیم غذاییتان شما را به یک متخصص تغذیه معرفی کند.
خلاصه:
اگر مشکوک به آلرژی غذایی هستید با پزشک خود صحبت کنید. آنها از طریق تعدادی آزمایش وضعیت را تشخیص میدهند.
ختم کلام
بیشتر آلرژیهای غذایی ناشی از هشت ماده غذایی است: شیر گاو، تخم مرغ، آجیل درختی، بادام زمینی، صدفماهی، ماهی، سویا و گندم.
برخلاف عدم تحمل غذایی، آلرژیهای غذایی به دلیل شناساییِ نادرست برخی از پروتئینهای موجود در مواد غذایی به عنوان پروتئین مضر توسط سیستم ایمنی بدن ایجاد میشود.
این آلرژیها میتوانند واکنشهای بالقوه تهدیدکنندۀ زندگی ایجاد کنند و تنها درمان آنها حذف آن مواد از رژیم غذایی است.
اگر مشکوک به آلرژی غذایی هستید، با پزشک خود در این باره صحبت کنید.
منبع: healthline.com