قندخون؛ علل افت قندخون یا افزایش قندخون
بیماری‌‌ها و راه درمان, تغذیه سالم, پیشگیری بهتر از درمان
قندخون (به انگلیسی: Blood Glucose Level) ، اندازه گلوکز موجود در خون انسان یا حیوان است. بدن انسان قادر است تا از طریق عمل هموستاز میزان قندخون راقند خون بسیار نظر است
_ یکا
یکای قندخون در استاندارد جهانی اندازه‌گیری، غلظت مولی است که به صورت میلی‌مول بر لیتر گزارش می‌شود و در ایالات متحده امریکا با مقیاس جرمی که میلی‌گرم بر دسیلیتر است ارائه می‌گردد.
_ میزان غیرطبیعی
کاهش قندخون از استاندارد متعارف (بسته به جنسیت و سن متفاوت است)، باعث بروز بیماری هیپوگلیسمی می‌گردد. افزایش قندخون از استاندارد متعارف نیز باعث بیماری هیپرگلیسمی می‌گردد که نوع حاد آن، دیابت نامیده می‌شود.
قندخون ناشتای طبیعی برای یک فرد طبیعی غیر‌دیابتی در حدود ۷۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم در دسیلیتر است.
مقادیر قندخون مطلوب برای افراد مبتلا به دیابت به شرح زیر می‌باشد:
– قندخون ناشتا : ۷۰ تا ۱۳۰ میلی گرم در دسیلیتر
– قندخون پس از وعده غذایی : کمتر از ۱۸۰ میلی‌گرم در دسیلیتر
– قندخون ۲ ساعت پس از صرف غذا: کمتر از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسیلیتر
قندخون ۲ ساعت بعد از صرف غذا در فرد عادی باید کمتر از ۱۲۰ میلی‌گرم در دسی لیتر باشد، ولی هدف مطلوب در بیماران دیابتی این است که این قندخون به کمتر از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسیلیتر برسد.
البته به یاد داشته باشید مقادیر مطلوب مذکور ممکن است برای تمام افراد دیابتی مصداق نداشته باشد و ممکن است شرایط بالینی شما به گونه ای باشد که پزشک معالج‌تان محدوده مطلوب قندخون برای شما را قدری متفاوت با مقادیر ذکر شده در نظر بگیرد؛ برای مثال افرادی که دچار افت قند خون ناآگاهانه می‌گردند ممکن است نیازمند یک قندخون بالاتر باشند.
در افراد دیابتی همان‌طور که میزان قندخون بالا می‌تواند مضر باشد، افت ناگهانی و مکرر قندخون نیز می‌تواند آثار نامطلوبی را به همراه داشته باشد. لذا در افرادی که با درمان مشخص افت مکرر قندخون را دارند، پزشک می‌تواند میزان قندخون بالاتری را در نظر بگیرد.
همان‌طور که ذکر شد افت قندخون یا هیپوگلیسمی یکی از عوارض بیماری دیابت است که در کنترل دیابت باید به آن توجه نمود. هیپوگلیسمی عبارت است از کاهش قندخون به کمتر از ۷۰ تا ۸۰ میلی‌گرم در دسیلیتر و علایم آن عبارتند از: افزایش ضربان قلب، سرگیجه، سنگینی سر، احساس گیجی و گنگی، لرزش، اضطراب ، عرق کردن ، خواب آلودگی، احساس ضعف و گرسنگی و اختلال در صحبت کردن.
ممکن است پزشک معالج‌تان بسته به شرایط بالینی شما یک محدوده قندخون خاص را برای شما به عنوان قندخون مناسب در نظر گیرد. لذا باید توجه داشته باشید که کنترل قند خون شما به منظور پیشگیری از بروز عوارض نامطلوب دیابت می‌باشد و نباید نگاه وسواس گونه به آن داشته باشید. بلکه باید قند خون خود را با مشورت پزشک متخصص، در یک محدوده مناسب حفظ کنید. همچنین می بایست از خطر افت قندخون مصون بمانید.
_ آن‌چه باید بدانید
شناخت علائم افت قندخون (هیپوگلیسمی) و درمان آن.
شناخت علائم افزایش قندخون (هیپرگلیسمی) و درمان آن.
برنامه‌ریزی برای رژیم غذایی صحیح.
پایش مرتب میزان قندخون.
چگونگی مراقبت از خود در مواقع بیماری.
یافتن، تهیه نمودن و نگه داشتن مکمل‌های مناسبی که برای بیماران دیابتی تولید می‌شوند.
انجام معاینات و آزمایش‌های دوره‌ای.
_ افت قند خون ( هیپوگلایسمی )
هیپوگلایسمی (HYPOGLYCEMIA) یا کاهش قندخون مهم‌ترین مشکلی است که در دیابت بوجود می‌آید و اغلب در اثر درمان با انسولین رخ می‌دهد.
هیپوگلیسمی عبارتست از قندخون زیر ۸۰ میلی‌گرم در دسیلیتر یا قندخون زیر ۹۰ میلی‌گرم در دسیلیتر همراه باعلائم مربوط به آن.
دلایل عمده‌ی هیپوگلیسمی عبارتست از:
* تزریق دوز زیاد انسولین یا مصرف بعضی از داروهای کاهنده‌ی قندخون مانند سولفونیل اوره‌ها و MEGLITINIDES . داروهای دیگر، همچون ممانعت کننده‌های آلفاگلوکوزیداز، بی‌گوانیدها و THIAZOLIDINEDIONES هم وقتی همراه با دیگر داروها مصرف شوند ممکن است باعث هیپوگلیسمی شوند.
* افزایش فعالیت فیزیکی یا انجام ورزش
* به تأخیر انداختن صرف غذا یا حذف وعده‌های غذایی
* مصرف وعده‌های غذایی که حجم کمی دارند.
* مصرف زیاد الکل
علائم هیپوگلیسمی عبارتند از: افزایش ضربان قلب، گرسنگی، سرگیجه، لرزش، اضطراب و حالات عصبی، تعریق، خواب‌آلودگی، گیجی و اشکال در تکلم.
در مواردی که هیپوگلیسمی در اثر مصرف انسولین ایجاد شده باشد، مصرف ۱۰ گرم گلوکز خوراکی، قندخون را در طی ۳۰ دقیقه تقریباً ۴۰ میلی‌گرم در دسیلیتر بالا می‌برد و مصرف ۲۰ گرم گلوکز در طی ۴۵ دقیقه قندخون را ۶۰ میلی‌گرم در دسی لیتر بالا می‌برد.
بعضی افراد در هنگام خواب دچار هیپوگلیسمی می‌شوند. علائم هیپوگلیسمی شبانه عبارتند از : خواب بد و کابوس دیدن و فریاد کشیدن، تعریق زیاد و خیس شدن لباس ها، احساس خستگی و تحریک پذیری در هنگام بیدار شدن از خواب.
البته در هنگام بروز اضطراب و استرس، در اثر ترشح هورمون آدرنالین، علائمی شبیه به هیپوگلیسمی در فرد بروز می‌کند که ممکن است اشتباهاً هیپوگلیسمی تشخیص داده شود، بنابراین بهترین راه تشخیص هیپوگلیسمی آزمایش قندخون است.
_ درمان:
در موقع بروز هیپوگلیسمی، وقتی که آزمایش قندخون ۷۰ میلی‌گرم در دسیلیتر و کمتر را نشان می‌دهد، توصیه می‌شود که فرد حداقل ۱۵ گرم کربوهیدرات مصرف کند. بدین منظور یک شخص دیابتی باید همیشه این مقدار کربوهیدرات را همراه با خود داشته باشد که این مقدار معادل است با یکی از مواد غذایی زیر:
– ۳-۲ قرص گلوکز
– نصف لیوان آب میوه یا ۱۲۰ سی‌سی
– ۱ لیوان شیر یا ۲۴۰ سی سی
– ۶-۵ تکه بیسکوییت
– ۲-۱ قاشق چای‌خوری شکر یا عسل
در مواردی که هیپوگلیسمی در اثر مصرف انسولین ایجاد شده باشد، مصرف ۱۰ گرم گلوکز خوراکی، قندخون را در طی ۳۰ دقیقه تقریباً ۴۰ میلی‌گرم در دسی لیتر بالا می‌برد و مصرف ۲۰ گرم گلوکز در طی ۴۵ دقیقه قند خون را ۶۰ میلی‌گرم در دسی لیتر بالا می‌برد.
۱۵ دقیقه بعد از صرف کربوهیدرات قندخون باید دوباره چک شود. اگر باز هم پایین بود، یک بار دیگر ۱۵ گرم کربوهیدرات باید مصرف شود و تا زمانی که قندخون حداقل به ۷۰ میلی‌گرم در دسیلیتر برسد، باید این کار تکرار شود.
بهتر است اگر یک ساعت به زمان صرف غذا وقت باقی است، یک میان وعده ی کوچک خورده شود.
_ افزایش قندخون (هیپرگلیسمی)
قندخون بالا هنگامی است که میزان قندخون خیلی بیشتر از میزان طبیعی آن بوده و مدتی هم به همان حال باقی بماند.( چه زمانی قندخون بالا را غیر قابل قبول به حساب می آوریم، مربوط می شود به اهداف کلی معالجه و وضعیت کلی جسمانی فرد). هنگامی که قندخون بالارفته و بالا باقی بماند به این معنی است که دیابت فرد از کنترل خارج شده است. البته این افزایش قندخون می تواند هم به تدریج بالا رفته و هر روز به میزان آن اضافه شده و یا ناگهانی ولی سریع افزایش یابد. قندخون بالا به دو صورت می تواند اتفاق بیافتد، یکی پس از خوردن مقدار زیاد غذا، دوم هنگامی که فرد بیمار می‌شود.
_ علل بالارفتن میزان قندخون
۱- کاهش مقدار انسولین تزریقی و یا مصرف قرص‌های دیابت.
۲- بیماری و یا وجود استرس‌های متفاوت(روانی – فیزیکی)
۳- خوردن بیش از حدّ معمول مواد غذایی.
۴- کاهش و یا حذف ورزش‌های برنامه‌ریزی شده و مورد نیاز
_ علایم
علاوه بر آزمایشات معمول روزانه که به طور منظم برای قندخون بالا انجام می‌دهید بایستی قند خون را در موارد زیر هم آزمایش کنید:
تشنگی غیرمعمول
گرسنگی غیرمعمول
پوست خشک همراه با خارش
تکرّر ادرار
شب ادراری
خستگی و خواب‌آلودگی غیرعادی
تارشدن دید
عفونت
_ درمان دیابت
قند خون بالا جزو فوریت‌های پزشکی نیست اما اگر بیش از حدّ تحمل بدن باشد، فوریت پزشکی محسوب شده و بایستی به سرعت چاره‌جویی شود. در حالات دیگر قند خون بالا می‌تواند از طرق زیر کاهش یابد:
سرموقع غذا خوردن
تزریق و یا مصرف مقدار تجویزشده انسولین و قرص‌های دیابت
آزمایش قندخون روزانه و یا به تعداد دفعاتی که پزشک معالج صلاح می‌داند.
ورزش‌های منظم و برنامه‌ریزی شده.
اگر قندخون بالای ۲۴۰ باشد و درهمان حال بماند یا اگر شما احساس بیماری می‌کنید بایستی پزشک معالج قندخون بالا و یا پرستار دیابت خود را مطلع کنید.
عوارض دیابت در درازمدت می‌تواند بسیارجدّی بوده و شنیدن آن برای بیماران قندخون بالا خوش آیند نباشد، اما مهم است که بدانیم و بیشتر و بهتر در درمان قندخون بالا بکوشیم. آمار نشان می‌دهد که سالیانه ۱۲۰۰۰ مورد جدید کوری در اثر قندخون بالا در آمریکا وجود دارد. توجه به علایم و نشانه‌های ناراحتی های چشمی در قندخون بالا نقش عمده‌ای در جلوگیری از دست دادن دید دارد.
توجه:
افرادی که بیش از ده سال مبتلا به بیماری قند بوده اند احتمالاً بیشتر با عوارض چشمی دیابت روبرو می‌شوند. در داخل چشم عروق بسیار ظریفی هستند که چشم را تغذیه می‌کنند. قند بالای خون و فشارخون بالابه تدریج به این عروق صدمه زده و این عروق صدمه دیده پاره شده و سبب خون‌ریزی داخل چشم می‌شوند.
نگه داشتن قندخون در حدّ طبیعی(کنترل خوب) و میزان فشار خون در حدّ پایین از صدمات عروق خونی جلوگیری می‌کند.
معالجه با لیزر، عروق صدمه دیده را ترمیم کرده و از کورشدن حتمی جلوگیری می‌کند.(البته هنگامی درمان قندخون بالا موفقیت‌آمیز است که عروق به طور کامل از بین نرفته باشند).
_ راه‌های مراقبت از دید چشم
اندازه‌گیری فشار خون به طور منظم و مکرر. ترک سیگار. معاینه سالانه چشم در افراد قندخون بالا توسط چشم پزشک امر بسیار مهمی است زیرا در مراحل اولیه، صدمات چشمی، علایمی از خود نشان نمی‌دهد و اگر هر یک از علایم قندخون بالا مشاهده شد فوری به چشم پزشک مراجعه کنید.
تارشدن دید و دو تا دیدن.
از دست دادن میدان دید.
دیدن نقطه های سیاه.
فشار و درد در چشم.
ضعف دید در نور کم.
_ عوارض کلیوی دیابت
آمار نشان می‌دهد که سالانه در حدود ۴ هزار بیمار قند خون بالا به عوارض کلیوی دچار می‌شوند. افرادی ۲۰ سال سابقه ابتلا به قندخون بالا را دارند (بیشتر در مورد افرادی است که در جوانی دچار دیابت شده‌اند). فشار خون بالا، قندخون بالا، عفونت های مکرر. عروق کوچ کلیه، مواد زاید بدن را دفع می‌کند، در دراز مدت در اثر صدمه دیدن این عروق، کار تصفیه خون از مواد زاید توسط کلیه مختل شده و اگر زود به فکر چاره نباشیم کلیه ها کاملاً از کار می‌افتد. بنابراین کنترل فشار خون، قند خون و معالجه سریع عفونت‌ها می تواند از این عارضه در قند خون بالا جلوگیری کند.
صدمات اولیه عروق کلیه ها علائم چندانی ندارند اما آزمایشات منظم ادرار و خون نشان خواهد داد که کلیه ها مواد زاید را دفع می‌کنند یا بالعکس موادی را که مورد نیاز بدن بوده و بایستی به جریان خود بازگردد را دفع می‌کند. صدمات جزئی در شروع بیماری را می‌توان با تغذیه مناسب و دارو معالجه کرد.
توجه به تغییرات و ناراحتی های ناشی از صدمات عروق کلیه و معالجات فوری و به موقع آن، کلیه ها را از ضایعات شدیدتر و از کار افتادن کامل آن حفظ می‌کند. از کار افتادگی کلیه‌ها در قند خون بالا را می‌توان با دیالیز معالجه کرد و بالاخره در صورت از دست دادن کامل کلیه‌ها، پیوند کلیه امکان‌پذیر است (شرایط امکان آن بایستی توسط پزشک معالج تعیین شود).
_ عوارض عروقی پا در بیماران با قندخون بالا که ممکن است منجر به قطع قسمتی از پا و یا ساق پا گردد:
افرادی که بیماری قند دارند در معرض خطر مشکلات عروق پا هستند. تقریباً ۲۰ هزار نفر بیمار قندخون بالا در آمریکا سالانه ناچار به قطع قسمتی از پا یا قطع کامل پا می‌شوند. پیشگیری از عوارض ناشی از اختلال کار عروق و در صورت بروز، معالجه به موقع می‌تواند از عواقب وخیم جلوگیری کند. میزان عوارض عروقی پا در افرادی که ۴۰ سال یا بیشتر دارند و در حدود ۱۰ سال است که مبتلا به قندخون بالا می باشند بالا است.
قندخون بالا می‌تواند به عروق پا صدماتی وارد کرده و در نتیجه جریان خون را به محل کاهش داده و فرد را در معرض خطر زخم‌ها و عفونت‌های بیشتری قرار دهد. قندخون بالا اعصاب پا را هم صدمه می‌رساند. هنگامی که زخم کوچکی و یا بریدگی مختصری در پا به وجود بیاید، به علت صدمات وارده به اعصاب پا، توسط مریض احساس نمی‌شود. در نتیجه در اثر پیشرفت زخم و عفونی شدن آن، صدمات غیر‌قابل جبرانی به پوست، عضلات و استخوان پا وارد می‌شود.
توجه داشته باشید که پوشیدن کفش تنگ، بی‌توجهی به بهداشت، پوشیدن جوراب‌های غیر نخی و یا غیر پنبه‌ای می‌تواند ایجاد مشکل کند. کفش راحت بپوشید، پاها را تمیز نگه دارید، هنگام کوتاه کردن ناخن های پا توجه داشته باشید که صدمه‌ای به بافت اطراف ناخن وارد نیاورند. از جوراب‌های نخی و یا پنبه ای استفاده کنید.
هر روز هنگام پوشیدن و در آوردن جوراب‌ها، پاهای خود را به دقت مورد معاینه قرار دهید. اگر تغییری در پوست می‌بینید بلافاصله از گروه بهداشتی خود کمک بگیرد. ( توجه: اگر ناخنهای شما خیلی خشک و محکم شده‌اند، قبل از کوتاه کردن ناخن‌ها، پاها را در آب ولرم برای مدتی بخیسانید.)
چگونه خطر عوارض قندخون بالا را کاهش داده و یا از آن جلوگیری کنید؟ بعضی افراد با داشتن بیماری قند هرگز عوارض دراز مدت قندخون بالا را تجربه نمی‌کنند. بعضی افراد ممکن است به یکی از عوارض دراز مدت ذکر شده مبتلا شوند و تعدادی دیگر از چندین عارضه قندخون بالا رنج ببرند.
در هر حال به درستی معلوم نیست که چرا افراد مختلف عوارض متفاوتی را تجربه کرده و یا بالعکس مبتلا به هیچ عارضه‌ای نمی‌شوند. اما می‌دانیم که با توجه و اجرای دستورالعمل‌های معالجه‌ای نه تنها سلامت عمومی فرد حفظ می‌شود بلکه خطر بروز عوارض قند خون بالا کاهش می‌یابد.
_ کنترل قندخون
شواهد بسیاری نشان می‌دهند که نگه داشتن میزان قندخون در حد طبیعی و یا نزدیک به میزان طبیعی خطر عوارض چشمی قندخون بالا را ۷۶ درصد، عوارض کلیوی را ۵۶ درصد و عوارض و صدمات عصب را تا ۶۰ درصد کاهش می‌دهد. کنترل خوب فشار خون. کنترل چربی خون (کلسترول و تری گلیسیرید). ترک سیگار.
به خاطر داشته باشید کاهش خطر بروز عوارض قندخون بالا فقط از طریق کنترل درست قندخون امکان‌پذیر است. کنترل قندخون یعنی توجه به تغذیه، داروهای مصرفی، ورزش و به طور کلی شناخت قندخون بالا و درک برنامه کلی درمانی قندخون بالا می‌باشد.
_ روش‌های طبیعی کنترل قندخون
* به طور مرتب ورزش کنید
هر چه فعالیت بدنی‌تان بیشتر باشد میزان قندی که در بدن می‌سوزد بیشتر می‌شود. فعالیت‌های ورزشی روزانه بهترین راه مقابله با قند خون بالاست و می‌تواند نیاز به انسولین را کاهش دهد. برای این کار لازم است که روزانه بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه ورزش کنید.
* مصرف کربوهیدرات‌ها را کاهش دهید
هر ماده‌ی غذایی که حاوی کربوهیدرات (مواد قندی) باشد در طولانی‌مدت روی میزان قندخون تأثیر می‌گذارد. برای پیشگیری و مقابله با افزایش قندخون توصیه می‌کنیم که تا حد امکان مصرف مواد غذایی سرشار از کربوهیدرات را کاهش دهید و با برنامه‌ریزی دقیق، این مواد غذایی را در برنامه‌ی غذایی‌تان بگنجانید.
محصولات غذایی تهیه شده از آرد مانند نان سفید، پاستاها، شیرینی‌جات، نان شیرینی، برنج، سبزیجاتی مانند سیب‌زمینی، ذرت، میوه‌های خشک و غیره حاوی بیشترین میزان کربوهیدرات‌ها هستند.
* مصرف پروتئین را افزایش دهید
مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین‌های کم‌چرب مانند ماهی، سینه‌ی مرغ و غیره به کاهش تبدیل کربوهیدرات‌ها به قندخون کمک می‌کند. در نتیجه میزان قندخون بیشتر کنترل می‌شود. توصیه می‌کنیم که روزانه از مصرف این مواد غذایی غافل نشوید.
* روزانه چند وعده‌ی غذایی داشته باشید
افرادی که دچار قند خون بالا هستند باید هر روز حداقل هر دو تا سه ساعت مواد غذایی سالم مصرف کنند. این کار مانع از افزایش ناگهانی قند خون می‌شود.
* تکنیک‌های آرام‌بخش را یاد بگیرید
کبد افرادی که به طور مرتب تحت استرس و فشارهای روحی روانی هستند گلیکوژن بیشتری در جریان خونشان آزاد می‌کند. گلیکوژن ذخیره شده‌ی گلوکز است که به سرعت قند خون را بالا می‌برد. توصیه می‌کنیم که تکنیک‌های آرام‌بخش را در پیش بگیرید و استرس را از خود دور کنید.
* دارچین را دریابید
نتایج بررسی‌های متعدد نشان می‌دهد که دارچین تأثیر مثبتی در درمان دیابت و مقابله با قندخون بالا دارد. این ادویه‌ی خوش‌عطر و خوش‌طعم قیمت مناسبی دارد و در دسترس است. بنابراین بهانه‌ای برای مصرف نکردن آن وجود ندارد.
دارچین حساسیت بدن نسبت به انسولین را کاهش می‌دهد و به این ترتیب وابستگی بدن به این هورمون کمتر شده و میزان قندخون تنظیم می‌شود.
* گلابی خاردار یا میوه‌ی کاکتوس را وارد سبد غذایی‌تان کنید
نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهند که گلابی خاردار یا همان میوه‌ی کاکتوس برای کاهش قندخون بسیار موثر است. به خاطر اینکه این میوه حاوی میزان زیادی فیبر و دیگر ترکیبات مغذی است که باعث سوزاندن قند و تنظیم قندخون می‌شود و به این ترتیب یک میوه‌ی ایده‌آل برای افرادی دیابتی است. خوشبختانه این میوه وارد بازار میوه و تره‌بار ایران نیز شده است و می‌توانید از خواص آن بهره‌مند شوید.
* سیر یار سلامتی
یک ماده‌ی غذایی مفیدی که باید حتماً در برنامه‌ی غذایی افرادی که از قند خون بالا رنج می‌برد وجود داشته باشد سیر است. نتایج بررسی‌های متعدد نشان می‌دهد که مصرف منظم سیر می‌تواند باعث کاهش قندخون در بین مبتلایان به دیابت نوع ۱ و نوع ۲ شود. به خاطر اینکه سیر این قدرت را دارد که قند را بسوزاند و حاوی ترکیبات دیگری است که تأثیری مشابه با انسولین دارد. توجه داشته باشید که خاصیت سیر به همین‌جا ختم نمی‌شود. این ماده‌ی غذایی علاوه بر کاهش چربی خون برای مقابله با برخی از سرطان‌ها نیز موثر است. در نتیجه بهتر است حتماً سیر را در برنامه‌ی غذایی‌تان بگنجانید.
* پیاز
نتایج بررسی‌هایی که در دانشگاه «گزیرا» انجام شده است نشان می‌دهد که مصرف روزانه ۱۰۰ گرم پیاز قرمز خام نقش مهمی در کاهش میزان قندخون در بین مبتلایان به دیابت نوع ۱ و ۲ دارد. به خاطر اینکه پیاز سرشار از ترکیبات مفیدی مانند فلاوونوئیدها و گوگرد است.
* سیاه گیله
اثر ضددیابت یک بار مصرف عصاره این گیاه که اثری مشابه انسولین دارد، تا چند هفته در بدن باقی می‌ماند. به علاوه این گیاه دارویی در پیشگیری از عوارض بلندمدت دیابت مانند عوارض قلبی- عروقی، عصبی، کلیوی و چشمی تا حدی موثر است. عصاره آن به مقدار۸۰ تا ۱۶۰ میلی‌گرم ۳ بار در روز برای بیماران مبتلا به دیابت توصیه می‌شود.
* خارمریم
گیاه خارمریم موجب افزایش حساسیت سلول‌ها به انسولین و کاهش قندخون می‌شود. ماده موثر آن سیلی مارین نام دارد که تجویز آن به مقدار ۲۰۰ میلی‌گرم ۳ بار در روز موجب کاهش مختصر قندخون ناشتا و هموگلوبین HbA1C و چربی‌های خون می‌شود.
* شنبلیله
۱۵ تا ۵۰ گرم پودر دانه شنبلیله خیسانده در آب موجب کاهش قندخون ناشتا و بعد از غذا می‌شود. پودر دانه شنبلیله علاوه بر کاهش مختصر قندخون باعث کاهش چربی‌های خون نیز می‌شود.
* هندوانه ابوجهل
مقدار ۱۰۰ میلی‌گرم ۳ بار در روز ماده موثر هندوانه ابوجهل به مدت ۲ ماه در بیماران دیابتی نوع دوم، موجب کاهش مختصر میزان هموگلوبین HbA1C و قندخون ناشتا می شود.
* چای سبز
مصرف روزانه ۵/۱ گرم پودر چای سبز خشک موجب کاهش مختصر قندخون در بیماران دیابتی می‌شود. مقدار توصیه شده برای بیماران دیابتی مصرف ۲ فنجان چای دم کرده در روز است.
* دم کرده گزنه
گزنه در طب سنتی ایران به عنوان یک داروی کاهنده گلوکز خون معرفی شده است. عصاره برگ گزنه می‌تواند یک نقش حفاظتی در برابر افزایش میزان قندخون و تخریب سلول‌های پانکراس داشته باشد.
منبع: مجله پزشکی دکتر سلام