علت سردردهای دوران قاعدگی
بهداشت بانوان, بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان
اکثر خانم‌ها در دوران قاعدگی دچار سردرد می‌شوند می‌خواهیم علت این امر و راه‌هایی پیشگیری کننده از آن را بدانیم.
درست همین‌جاست که بعضی از خانم‌ها گله می‌کنند آقایان زندگی خیلی راحت‌تری دارند! متاسفانه خیلی از خانم‌ها با این نوع سردرد آشنایی ندارند و فکر می‌کنند به میگرن معمولی مبتلا هستند بنابراین به درمان‌های رایج و قرص‌های مسکن رومی‌آورند اما از آنها نتیجه‌ای نمی‌گیرند در حالی که باید بدانند این سردردها بر اثر «نوسانات هورمون‌های جنسی زنانه» اتفاق می‌افتد و شیوه درمان‌شان کمی متفاوت از میگرن عادی است.
اگر شما هم با نزدیک شدن به قاعدگی دچار حملات شدید سردرد می‌شوید صحبت‌های دکتر ناصر زنگی‌آبادی، فوق تخصص مغز و اعصاب (نوروافتالمولوژی/اپی لپتولوژی)، عضو هیات علمی دانشگاه (پژوهشکده علوم اعصاب شفا بیمارستان خاتم‌الانبیای تهران، مرکز تحقیقات علوم اعصاب و مرکز تحقیقات افضل کرمان) را از دست ندهید.
_ میگرن؛ آزاردهنده اما بی‌خطر
سردرد میگرنی حدود ۱۲ تا ۱۵ درصد از جمعیت کل زمین را درگیر می‌کند و در زنان سه‌برابر مردان اتفاق می‌افتد. بیشتر افراد اولین حمله میگرن را بین سنین ۲۵ تا ۶۱ سالگی تجربه می‌کنند. این سردرد معمولا با دردی مبهم شروع شده و به مرور به دردی با کیفیت خنجری و ضربان‌دار در ناحیه شقیقه‌ها تبدیل می‌شود که گاهی با تهوع و استفراغ همراه است. حدود ۱۵ تا ۲۰درصد از بیماران میگرنی قبل از شروع سردردشان دچار علائمی می‌شوند که به آنها پیش‌درآمد سردرد میگرنی یا «اورا» می‌گویند.
اورا می‌تواند به صورت تاثیر در بینایی (مثل دیدن جرقه‌های نور و فلاش زدن)، تغییرات بویایی (مثل استشمام بوی بد)، نوسانات حسی (مثل سوزن‌سوزن شدن انگشتان) و تغییراتی در حس چشایی باشد. این پدیده که به‌طور معمول ۲۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد درواقع نوعی اخطار برای شروع سردرد میگرنی است.
_ مقصر هورمون‌ها هستند!
شیوع میگرن قبل از بلوغ در پسران بیشتر از دختران است اما بعد از شروع اولین قاعدگی به‌طور واضحی در دختران افزایش پیدا می‌کند. این موضوع نشان می‌دهد ارتباط تنگاتنگی بین تغییرات هورمونی به‌خصوص استروژن و سردردهای میگرنی وجود دارد. البته استعداد زنان برای سردرد میگرنی در مراحل مختلف زندگی متفاوت است. برای مثال در زمان منارک (شروع اولین قاعدگی)، شروع هر سیکل قاعدگی، مصرف قرص‌های ضد بارداری، بارداری زودرس، دوران پس از زایمان، قبل از شروع یائسگی، بعد از یائسگی و دوران مصرف هورمون‌های استروژن و پروژسترون شیوع این سردرد افزایش می‌یابد.
_ اولین حمله در سال اول قاعدگی
حدود یک‌سوم از خانم‌های مبتلا به میگرن اولین حملات میگرنی خود را در سال اول بعد از شروع قاعدگی تجربه می‌کنند. سیکل قاعدگی نمایانگر تنظیم و تعادل عالی بین هورمون‌های مغز، هیپوفیز، هیپوتالاموس و تخمدان‌هاست. همراه با افزایش سطح استروژن و پروژسترون، تخمک‌گذاری در روزهای میانی سیکل بین روزهای ۱۱ تا ۱۵ رخ می‌دهد. بعد از تخمک‌گذاری هم سطح هورمونی شروع به افزایش می‌کند و در آخر سیکل قبل از خونریزی قاعدگی، افت شدید هورمون‌ها دیده می‌شود. به نظر می‌رسد افت هورمون‌ها خصوصا استروژن، مغز و عروق خونی را تحت تاثیر قرار داده و منجر به بروز سردرد میگرنی می‌شود. رحم نیز به تنهایی هورمونی به نام پروستاگلاندین ترشح می‌کند که باعث کرامپ‌های عضلانی قبل از عادت ماهانه، قاعدگی دردناک و سردرد می‌شود. البته قابل توجه است که هورمون‌های زنانه تنها عامل سردرد نیستند بلکه هورمون سروتونین به عنوان عامل اولیه و تحریک‌کننده تمامی سردردها شناخته شده است.
_ در چه روزی از ماه رخ می‌دهد؟
به عقیده بعضی از متخصصان، میگرن قاعدگی سردردی است که از نظر زمانی ۲ روز قبل از قاعدگی و ۳ روز بعد از شروع آن رخ می‌دهد. البته ممکن است میگرن قبل از قاعدگی هم پیش بیاید. میگرن قبل از قاعدگی معمولا با علائمی مانند دردهای مفصلی، آکنه، خستگی، افزایش اشتها و تمایل به خوردن شکلات و نمک همراه است. علاوه بر این، افرادی که از سردرد قبل از قاعدگی رنج می‌برند معمولا از کاهش تمایلات جنسی، اختلال در حافظه و حملات اضطراب نیز شکایت دارند که این علائم اغلب در شروع قاعدگی برطرف می‌شود. به‌طور کلی ۶۰ درصد زنان مبتلا به میگرن در زمان قاعدگی یا قبل از شروع آن بیشتر از سایر اوقات دچار سردرد می‌شوند. این سردردها از نظر زمانی طولانی‌تر و از نظر کیفیت شدیدتر هستند و سخت‌تر به درمان پاسخ می‌دهند. لازم به ذکر است که میگرن قاعدگی معمولا بدون اوراست و در یک سمت سر شروع شده و کیفیت خنجری دارد در ضمن ممکن است همراه با تهوع، استفراغ و حساسیت به نور و صدا باشد.
چگونه درمان می‌شود؟ سردردهای دوران قاعدگی
اول از همه در این دوران تا می‌توانید آب بنوشید. و از مکمل‌ها و یا غذاهایی که حاوی منیزیم(در این لینک غذاهای حاوی منیزیم را بشناسید) و ویتامین B هستند بخورید.
روغن اسطوخودوس:سردردهای میگرنی
روغن اسطوخودوس نه تنها بوی خیلی خوبی دارد بلکه برای دردهای میگرنی و سردرد بسیار مفید است. این روغن را هم می‌توانید بخور کنید و هم به صورت موضعی روی پیشانی و شقیقه بمالید. ۲ تا ۴ قطره روغن را در ۳ فنجان آب در حال جوش بریزید و بخار آن را تنفس کنید. این روغن را هیچ‌وقت نخورید.
روغن نعنا:
نعنا و بوی آن برای سردردهای اضطرابی بسیار مفید است. بوییدن بوی تازه نعنا باعث می‌شود که جریان خون در سر بیشتر شود. سردرد و میگرن معمولا به علت عدم جریان خون در سر است.استنشاق بوی روغن نعنا باعث می‌شود رگ‌های خونی باز و بسته شوند و خون راحتتر جریان یابد. به محض احساس سردرد این روغن را عمیقا بو کنید.
روغن ریحان برای درمان سردرد
ریحان خاصیت شل‌کنندگی عضلات و ماهیچه‌ها را دارد. استنشاق بوی ریحان و روغن آن سردردهای ناشی از گرفتگی شقیقه‌ها را برطرف می‌کند. می‌توانید اگر به روغن آن دسترسی ندارید از دمنوش ریحان تازه استفاده کنید.
تغییر در رژیم غذایی
تحقیقات نشان‌داده است برخی غذاها سردرد را تشدید می‌کند.غذاهایی مثل هات‌داگ، گوشت، ترشیجات، میوه‌هایی مثل موز، مرکبات، آواکادو، پیاز و خوراکی‌هایی مثل شکلات، کره بادام‌زمینی. اگر از این غذاها زیاد می‌خورید سعی کنید رژیم خود را تغییر دهید.
ماساژ پیشانی و سر
شما می‌توانید این کار را خودتان انجام دهید. ماساژ سر در کاهش سردرد بسیار موثر است. نه تنها حرکت گردشی دو انگشت اشاره و سبابه بر روی شقیقه‌ها درد را کمتر می‌کند بلکه محققان ثابت کردند ماساژ پشت سر و جمجه تاثیر زیادی بر آرام شدن سردرد دارد.
تخم کتان
برخی سردردها ناشی از التهابات درون بدن است. امگا۳ مانع از التهاب می‌شود. تخم‌کتان حاوی مقدار زیادی امگا۳ واسید چرب مفید است که هم می‌شود در غذا و سالاد خورد و هم می‌توان از روغن آن برای ماساژ پیشانی استفاده کرد.
زنجبیل
گیاه معجزه‌آسا برای درمان سردرد است. دمنوش زنجبیل تازه رگ‌ها را گشاد می‌کند مهمت آنکه حالت تهوع ناشی از اختلالت هورمونی را هم ازبین می‌برد و سردردهای قاعدگی را درمان می کند. حتی امروزه قرص زنجبیل هم برای درمان سردردهای میگرنی به بازار آمده است.
گل بابونه
بابونه همان‌قدر که خاصیت تب‌بری دارد برای درمان سردردهای قاعدگی هم بسیار مفید است. دمنوش بابونه برای سردردهای میگرنی و قاعدگی به کار می‌رود. کسانی که روزانه یک یا دو فنجان دمنوش این گیاه را می‌نوشند خیلی کمتر دچار سردرد می‌شوند.
بارداری دردسر را کم می‌کند!
در دوران بارداری فقط حدود ۱۹ درصد از خانم‌ها از سردرد میگرنی رنج می‌برند. درواقع به نظر می‌رسد بارداری با ترشح مداوم هورمون‌های استروژن و پروژسترون، زنان را از ابتلا به سردرد محافظت می‌کند. با این حال اگر در بارداری سردرد میگرنی رخ دهد بعد از سه ماهه اول فروکش خواهد کرد. درمان سردرد در سه ماهه اول به دلیل حساسیت بسیار زیاد جنین به دارو باید با دقت فراوان انجام شود چراکه اکثر داروهای مسکن در این سه ماه منع مصرف دارند.
با یائسگی هم شاید خلاص نشوید!
یائسگی با اتمام کامل قاعدگی و تخمک‌گذاری، یک روزه رخ نمی‌دهد بلکه ممکن است بدن ماه‌ها و حتی سال‌ها تحت تاثیر این تغییرات باقی بماند. در روند یائسگی حدود ۵۰ درصد زنان دچار درجاتی از کاهش توانایی جسمی و احساسی می‌شوند. حدود ۲۵ درصد از آنها نیز از دردهای مفصلی، ضربان قلب نامنظم، گرگرفتگی و سردرد رنج می‌برند. برای برطرف کردن این علائم می‌توان از هورمون‌های جایگزین استفاده کرد. با این حال تمامی درمان‌ها عوارض جانبی خود را دارند و باید حتما به‌طور صحیح و با مشورت پزشک انتخاب شوند.
پنیر، شکلات و پیتزا نخورید
محرک‌های غذایی لزوما در تمامی بیماران ایجاد سردرد میگرنی نمی کنند بلکه ممکن است برای هر بیمار ماده غذایی خاصی محرک حمله میگرن شود بنابراین در مورد فهرست محرک‌های غذایی متخصص خود باشید و به صورت تجربی این خوراکی‌ها را شناسایی کنید. طبیعتا با حذف این مواد غذایی از ابتلا به سردرد جلوگیری خواهید کرد.
به‌طور کلی بهتر است از مصرف این مواد غذایی پرهیز کنید: پنیرهای به عمل آورده شده، پنیر چدار، پنیر خامه‌ای، پنیر کپک‌زده، پنیر کهنه، ترشی، شور، شکلات، مواد تخمیر شده و کهنه، آجیل و تنقلات، کره، بادام‌زمینی، شیرینی‌های شکلات‌دار یا پنیری مثل کیک پنیر، سویاسس، گوشت شور و دودی، ماهی شور و دودی، میوه‌های ترش، موز، پیتزا، مقدار زیاد چای، قهوه و نوشیدنی‌های کولا و کافئین‌دار، سوسیس، کالباس، جگر مرغ و نوشیدنی‌های الکلی.
زایمان و سردردهای تنشی
ابتلا به سردرد بعد از زایمان و دردهای زایمانی شایع است. این نوع سردرد به واسطه افت شدید سطح استروژن و پروژسترون رخ می‌دهد و اغلب از نوع تنشی (درد به صورت یک نوار محکم در اطراف سر و با کیفیت فشارنده خفیف) است اما بیماران میگرنی هم بعد از زایمان می‌توانند دچار سردرد شوند. با این حال سردرد آنها اغلب خفیف‌تر از زمان عادی است.
توصیه‌های ضد سردرد!
برای کاهش شدت حملات میگرن به توصیه‌های زیر عمل کنید:
– هر روز سه وعده غذایی و یک میان‌وعده در آخر شب بخورید یا شش وعده غذایی کوچک در طول روز بخورید و از گرسنگی پرهیز کنید.
– از خوردن مواد غذایی شیرین با شکم خالی بپرهیزید و آنها را به هیچ عنوان جایگزین وعده غذایی نکنید.
– تمامی مواد غذایی به‌خصوص مواد پروتئینی باید تازه تهیه و آماده شود. در خوردن غذایی که بیش از دو یا سه روز در یخچال مانده است، احتیاط کنید.
– از کشیدن سیگار بپرهیزید چراکه می‌تواند باعث سردرد یا تشدید آن شود.
– برای مصرف غذا زمان خاصی را مشخص کنید. خوردن وعده غذایی را به تاخیر نیندازید یا آن را حذف نکنید. انجام ورزش روزانه را هم فراموش نکنید.
منابع:
۱- سایت drzakerin.com
۲- سایت تنظیم خانواده