هر آنچه باید در مورد استوما بدانید
بیماری‌‌ها و راه درمان , پیشگیری بهتر از درمان , فرناز اخباری ,
به گزارش سایت healthline.com
استوما چیست؟
استوما ایجاد سوراخی در شکم است که به خروج مواد زائد از بدن اجازه می‌دهد، در این حالت مواد اضافه سیستم گوارشی خارج نمی‌شود. و این کار زمانی انجام میشود که بخشی از روده یا مثانه باید بهبود یابد یا برداشته شود.
برای ایجاد استوما، پزشک قسمتی از روده کوچک یا بزرگ را روی سطح پوست می‌کشد و آن را روی سوراخی در شکم می‌دوزد. انتهای روده ضایعات را در دستگاه استومی، که کیسهای است که به استوما متصل است تخلیه می‌کند. روزنه‌ها معمولا گرد، قرمز و مرطوب هستند و اندازه آنها حدود ۱ یا ۲ اینچ است.
بسیاری از مردم از اصطلاحات «استوما» و «استومی» به جای یکدیگر استفاده می‌کنند، اما آنها معانی کمی متفاوت دارند:
- استومی به شکاف واقعی در شکم شما اشاره دارد.
- استوما به انتهای روده‌ای اشاره دارد که به استومی دوخته شده است.
استومی میتواند دائمی یا موقت باشد. اگر عضوی دارید که به طور دائم آسیب دیده است، احتمالاً به عضوی دائمی نیاز خواهید داشت. با این‌حال، اگر بخشی از روده شما فقط باید برای مدتی بهبود یابد، ممکن است استومی موقت داشته باشید.
انواع مختلف آن چیست؟
بسته به روشی که برای ایجاد آنها استفاده میشود، انواع مختلفی از استوما وجود دارد:
- کولوستومی. استوما با بخشی از کولون که به آن روده بزرگ نیز می‌گویند ایجاد میشود تا رکتوم را دور بزند. در برخی موارد، ممکن است قسمت پایینی روده بزرگ را برداشته شود که منجر به استومای دائمی شود. اگر کولون فقط نیاز به بهبودی داشته باشد، کولوستومی میتواند موقتی باشد. اگر سرطان کولون یا رکتوم، آسیب کولون یا انسداد روده بزرگ دارید، ممکن است به کولوستومی نیاز داشته باشید.
- اروستومی. پزشک با استفاده از روده کوچک یک کیسه می‌سازد. آنها حالب‌ها را به این کیسه متصل می‌کنند تا ادرار بدون عبور از مثانه به خارج از بدن تخلیه شود. اگر مثانه شما بیمار یا آسیب دیده باشد، ممکن است به اوروستومی نیاز داشته باشید.
- ایلئوستومی. استوما با استفاده از روده کوچک شما ایجاد میشود تا مواد زائد بتوانند روده بزرگ و راست روده شما را دور بزنند. این شایع‌ترین نوع استومای موقت است، اما میتواند دائمی نیز باشد. در صورت ابتلا به بیماری کرون، کولیت اولسراتیو یا سرطان روده ممکن است به ایلئوستومی نیاز داشته باشید.
صرف نظر از نوع استومایی که دارید، پزشک شما احتمالاً از یکی از این دو روش برای ایجاد آن استفاده خواهد کرد:
- استومی پایانی. انتهای بریده شده روده از طریق استومی کشیده شده و به دهانه دوخته میشود.
- استومی حلقه. یک حلقه روده از طریق دهانه کشیده میشود. سپس حلقه بریده میشود و هر دو انتهای آن به استومی متصل میشود. یک دهانه استوما برای مخاط است، در حالی که دیگری برای مدفوع است.
انتظار چه چیزی را میتوان داشت؟
قبل از جراحی استومی برای ایجاد استوما، شما تحت بی‌هوشی عمومی قرار می‌گیرید. پزشک شما قبل از ایجاد استوما با برداشتن قسمت‌های بیمار یا آسیب‌دیده روده‌تان شروع می‌کند.
پس از جراحی، دستورالعمل‌‌هایی در مورد نحوه مراقبت از دستگاه استومی و استوما به شما داده میشود. پس از ترخیص از بیمارستان، باید چند روز استراحت کنید و برای چند هفته از فعالیتهای شدید خودداری کنید. همچنین ممکن است پزشک به شما توصیه کند که در چند ماه اول در حین تنطیم بدن خود، از یک رژیم غذایی کم فیبر پیروی کنید. در چند هفته اول پس از جراحی، ممکن است متوجه شوید که گاز زیادی دارید که بسیار طبیعی است. همچنین ممکن است استومای شما در چند ماه اول کوچک شود که این نیز طبیعی است و بخشی از روند بهبودی است. اکثر افراد می توانند حدود شش تا هشت هفته پس از جراحی به سر کار بازگردند.
چه نوع مراقبتی نیاز است؟
دستگاه استومی شامل کیسهای است که استوما به داخل آن تخلیه میشود. بسته به نوع کیسه ای که دارید، باید هر سه تا هفت روز یکبار آن را عوض کنید. وقتی کیسه را عوض کردید، پوست اطراف استومای خود را با آب گرم تمیز کنید و بگذارید کاملا خشک شود. شما نیازی به استفاده از صابون ندارید، اما اگر این کار را می‌کنید، مطمئن شوید که بسیار ملایم و بدون عطر است. در حالی که کیسه برداشته میشود، مراقب هرگونه نشانه‌‌ای از تحریک، خون یا تغییر در اندازه و رنگ استومای خود باشید. در صورت مشاهده هر یک از این موارد با پزشک خود تماس بگیرید. در حالی که برخی تغییرات با بهبود استوما طبیعی هستند، بهتر است همیشه نکات ایمنی را مد نظر داشته باشید و با پزشک خود مشورت کنید.
علاوه بر تعویض کیسه هر چند روز یکبار، باید چند بار در روز کیسه را نیز خالی کنید. سعی کنید وقتی حدود یک سوم پر شد آن را خالی کنید تا از نشتی جلوگیری کنید. با بهبودی، میتوانید دوباره غذاهای مختلف را به رژیم غذایی خود وارد کنید. سعی کنید این کار را به آرامی انجام دهید تا متوجه شوید که در هضم غذای خاصی مشکل ندارید. به خاطر داشته باشید که ممکن است در هضم برخی از غذاهایی که قبلا می خوردید مشکل داشته باشید. همچنین میتوانید قوام و مقدار ضایعات موجود در کیسه خود را برای بررسی علائم کمآبی یا سایر مسائل کنترل کنید.
مطمئن شوید که نحوه مراقبت از استومای خود را قبل از ترک بیمارستان کاملاً درک کرده اید. پزشک شما باید مجموعه کاملی از دستورالعمل‌ها را در اختیار شما قرار دهد که می توانید آنها را به خانه نیز ببرید.
آیا استوما برگشت پذیر است؟
بسته به بیماری شما، استوما میتواند دائمی یا موقت باشد. اگر روده یا مثانه به طور دائم آسیب ندیده است و فقط نیاز به استراحت دارد، ممکن است استومای شما برگشت‌‌پذیر باشد. پزشک باید قبل از جراحی به شما بگوید که آیا استومای شما دائمی خواهد بود یا خیر. اگر استومای شما موقتی است، جراحی برای معکوس کردن آن معمولاً سه ماه تا یک سال پس از جراحی اصلی انجام میشود. این حالت به اندام های شما زمان می دهد تا بهبود یابند.
برای معکوس کردن استوما، باید مقدار کافی روده باقی بماند تا انتهای آن دوباره به یکدیگر بچسبد. در طی جراحی برگشت، پزشک مجدداً انتهای روده را می‌پیوندد و دهانه استومی را بسته و می‌دوزد. ممکن است مدتی طول بکشد تا روده دوباره به صورت عادی کار کند.
آیا استوما عوارضی دارد؟
اگرچه استوما یک جراحی نسبتاً رایج و بی خطر است، اما برخی از عوارض احتمالی وجود دارد. که شامل موارد زیر می باشد:
- تحریک پوست. این یک مشکل رایج است که توسط چسب روی دستگاه استومی ایجاد میشود. سعی کنید از وسیله دیگری استفاده کنید یا چسب مورد استفاده خود را تغییر دهید.
- کمآبی بدن. خروج مواد زائد زیاد از طریق استوما میتواند منجر به کم آبی بدن شود. در بیشتر موارد، میتوانید با نوشیدن مایعات بیشتر، بدن خود را آب‌رسانی کنید، اما موارد شدید ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشند. اجتناب از غذاهای حاوی قند، نمک و چربی میتواند خطر کمآبی بدن را کاهش دهد.
- نشتی. اگر دستگاه استوما به درستی جا نیفتد، ممکن است نشت کند. اگر این اتفاق بیفتد، احتمالاً به یک دستگاه جدید نیاز دارید که مناسب‌تر باشد.
- انسداد روده. اگر غذای شما جویده نشود یا به درستی هضم نشود، می تواند باعث انسداد روده شود. علائم انسداد شامل گرفتگی عضلات، درد معده و کاهش ناگهانی مواد زائد است. در صورت مشاهده علائم انسداد با پزشک خود تماس بگیرید. در حالی که ممکن است به خودی خود برطرف شود، برخی از انسدادها نیاز به درمان بیشتری دارند.
- عقبنشینی. این امکان وجود دارد که استوما به سمت داخل حرکت کند، که معمولاً به دلیل افزایش وزن، بافت اسکار یا قرارگیری نامناسب می‌باشد. عقبنشینی اتصال دستگاه را سخت می‌کند و همچنین می تواند باعث تحریک و نشتی شود. محصولات جانبی برای دستگاه می‌توانند کمک کننده باشند، اما ممکن است در موارد شدید به استومای جدید نیاز باشد.
- فتق پاراستومال. این یک عارضه مکرر است که زمانی اتفاق میافتد که روده شروع به فشار دادن به بیرون از طریق دهانه می‌کند. این موارد بسیار رایج هستند و اغلب خود به خود از بین می‌روند. با این حال، در برخی موارد ممکن است برای ترمیم آن نیاز به جراحی داشته باشید.
- نکروز. نکروز به مرگ بافت اشاره دارد، که زمانی اتفاق میافتد که جریان خون به استوما کاهش یابد یا قطع شود. معمولا در چند روز اول پس از جراحی این حالت اتفاق می افتد.
بیشتر عوارض مرتبط با استوما جزئی هستند، اما برخی، به ویژه نکروز و کمآبی بدن، می‌توانند به فوریت‌‌های پزشکی تبدیل شوند. در موارد زیر فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
- استفراغ می‌کنید و هیچ ماده زایدی در کیسه خود نمی‌‌بینید.
- پوست اطراف استوما آبی، بنفش یا قرمز بسیار تیره میشود.
- سرگیجه، احساس سبکی سر وتشنگی دایمی دارید.
زندگی با استوما
داشتن استوما میتواند تغییر بزرگی در زندگی باشد. با این حال، شما باید بتوانید تقریباً تمام فعالیتهای عادی خود را پس از بهبودی از این روش از سر بگیرید. نگاهی به برخی از وبلاگ‌های برتر استومی در سال ۲۰۱۷ بیندازید. فقط به یاد داشته باشید که از استومای خود به درستی مراقبت کنید، از جمله تخلیه و تعویض کیسه هر دفعه که لازم است و نظارت بر هرگونه تغییرجزو موارد ضروری است.
منبع: healthline.com