نوشته شده توسط تحریریه جامعه پزشکان ایران

کیست پانکراس چیست و چه علائمی دارد؟

بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان,

 

پانکراس یا لوزالمعده غده‌ای است که پشت معده قرار دارد و عملکرد اصلی آن، سنتز هورمون‌های مرتبط با متابولیسم گلوکز است. همچنین پانکراس آنزیم‌هایی ترشح می‌کند که در گوارش دخالت دارند. لوزالمعده می‌تواند تحت تاثیر انواع عوارض قرار بگیرد و عملکردش تغییر کند، مثلا کیست لوزالمعده.

کیست لوزالمعده، حفره‌ای مسدود شده و پُر از مایعی است که روی آن را سلول‌های بافت پوششی گرفته‌اند. این کیست‌ها در هر قسمتی از لوزالمعده می‌توانند ایجاد شوند و می‌توانند از هر نوع بافتی باشند. به‌علاوه این کسیت‌ها ممکن است در داخل خود لوزالمعده یا روی آن باشند.

خوشبختانه در بیشتر موارد کیست لوزالمعده خوش‌خیم است و حاوی سلول‌های سرطانی نیست. اما درصد کمی از آن‌ها سرطانی می‌شوند.

انواع کیست‌های لوزالمعده

کیست‌های لوزالمعده به دو دسته تقسیم می‌شوند: کیست کاذب و کیست واقعی. اصلی‌ترین تفاوت بین این دو نوع کیست این است که کیست‌های کاذب با بافت پوششی پوشانده نشده‌اند و در عوض لایه‌ای از بافت فیبروز اطراف آن‌هاست.
کیست‌های کاذب، شایع‌ترین نوع تومورها در لوزالمعده‌اند که ظاهرا ۹۰ درصد موارد را تشکیل می‌دهند.

علائم کیست لوزالمعده

بیشتر موارد کیست‌های لوزالمعده بدون علامت‌اند، بنابراین تشخیص آن معمولا اتفاقی است. علائمی هم که ظاهر می‌شوند معمولا نتیجه‌ی فشاری است که به دیگر اندام‌ها وارد می‌شود:

. تهوع و استفراغ
. درد مداوم در قسمت بالای شکم
. یرقان یا زرد شدن پوست و غشای مخاطی
. توده‌ای قابل لمس در بالای شکم
. کاهش وزن
. احساس پُری خیلی زود بعد از شروع خوردن غذا

علت تشکیل کیست لوزالمعده چیست؟

کیست‌های لوزالمعده معمولا دلیل به‌خصوصی ندارند. کیست‌های کاذب لوزالمعده ممکن است با التهاب این عضو یا برخی دیگر از فرایندهای التهابی لوزالمعده مرتبط باشند. زیرا آنزیم‌های گوارشی، مانند آمیلاز، لوزالمعده را تحریک می‌کنند.
از طرفی دیگر کیست لوزالمعده می‌تواند مربوط به عوارض کمتر شایع ژنتیکی دیگری باشد، مانند بیماری کلیه پلی‌کیستیک یا حتی هیپل لینداو. در واقع مطالعات نشان داده‌اند ۴۷ درصد افرادی که کیست لوزالمعده دارند، دچار بیماری هیپل لینداو می‌باشند.

ریسک فاکتورهای کیست لوزالمعده

مصرف الکل و سنگ کیسه صفرا از ریسک فاکتورهای التهاب لوزالمعده‌اند و التهاب لوزالمعده نیز خودش ریسک فاکتوری برای کیست کاذب این عضو است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

به ندرت پیش می‌آید کیست لوزالمعده عفونی شود؛ اما اگر تب و شکم‌درد مداوم داشتید باید به پزشک مراجعه کنید. پارگی کیست لوزالمعده می‌تواند وضعیت اورژانسی برای بیمار ایجاد کند اما خوشبختانه این اتفاق نادر است. پارگی کیست لوزالمعده می‌تواند حفره شکم را دچار عفونت کند.

تشخیص کیست لوزالمعده

در خیلی از موارد تشخیص کیست لوزالمعده تصادفی روی می‌دهد. به طور کلی، معمولا در آزمایشات تصویری که برای دیگر عوارض انجام می‌شود، کیست‌های لوزالمعده شناسایی می‌شوند. وقتی کیست شناسایی شد، پزشک متخصص باید تست‌های دیگری برای بررسی ویژگی‌های این کیست تجویز کند که معمولا شامل تست‌های زیر می‌شود:

. ام آر آی
. سی تی اسکن
. سونوگرافی شکم
. اندوسکوپی
. ای آر سی پی

ام آر آی یکی از آزمایشات تصویری است که بیشترین و دقیق‌ترین اطلاعات را ارائه می‌دهد و می‌تواند کیست‌های ریز و تمام تغییراتی را که علائم بدخیمی‌اند نشان دهد. تست ERCP نیز برای تشخیص بین خوش‌خیمی و بدخیمی تومورها مفید است زیرا پزشک می‌تواند نمونه‌هایی برای بیوپسی بگیرد.

درمان کیست لوزالمعده

درمان کیست لوزالمعده بستگی به اندازه آن، علائمی که ایجاد می‌کند و احتمال بدخیمی آن دارد. بیشتر کیست‌های کاذب خودبه‌خود برطرف می‌شوند، بنابراین فقط نیاز به پیگیری دارند.
اگر کیست لوزالمعده خیلی بزرگ باشد یا علائم ناراحت کننده‌ای برای بیمار ایجاد کند، ممکن است نیاز به تخلیه‌ی کیست باشد. تخلیه کیست لوزالمعده می‌تواند حین اندوسکوپی، لاپاراسکوپی یا از طریق سطح پوست انجام شود.
در مورد کیست‌های بسیار بزرگ یا کیست‌هایی که به طور واضح ریسک بدخیمی دارند، عمل جراحی برای برداشتن کامل تومور انجام می‌شود. حین عمل باید تمام سلول‌های کیست به طور کامل برداشته شوند تا عود نکنند.

چگونه می‌توان از ایجاد کیست لوزالمعده پیشگیری کرد؟

بهترین راه پیشگیری از کیست لوزالمعده، پیشگیری از التهاب آن است که معمولا در اثر مصرف الکل یا سنگ کیسه صفرا ایجاد می‌شود. اگر سنگ کیسه صفرا عامل التهاب لوزالمعده باشد، احتمالا لازم است کیسه صفرا برداشته شود.

منبع: tebyan.net


 

اشتراک‌‌گذاری:
0

دیدگاهتان را بنویسید

نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را وارد کنید بخش های مورد نیاز علامت گذاری شده اند