تخمکگذاری چیست و چگونه میتوانم تشخیص دهم که در حال تخمکگذاری هستم؟
بیماریها و راه درمان , بارداری و زایمان, بهداشت بانوان , فرناز اخباری , یشگیری بهتر از درمان
به گزارش سایت helloclue.com
مهمترین چیزهایی که باید بدانید
تخمکهای شما در کیسههایی به نام فولیکول در تخمدان شما زندگی میکنند.
فولیکولها برای رشد و رهاسازی تخمک خود به شرایط مناسب نیاز دارند: محیط، سلامتی و رفتار شما همگی در این امر نقش دارند.
برای اطلاع از زمان تخمکگذاری، میتوانید چرخه، مایع دهانه رحم، دمای پایه بدن و یا آزمایش تخمکگذاری داشته باشید.
تخمکگذاری گاهی با لکه بینی یا درد همراه است.
تخمکگذاری چیست؟
تخمکگذاری عبارت است از خروج تخمک از تخمدان در لوله فالوپ. این حالت بهطور معمول حدود ۱۳-۱۵ روز قبل از شروع هر دوره قاعدگی اتفاق میافتد. زمان تخمکگذاری نیز مانند دوره قاعدگی میتواند از یک چرخه به چرخه دیگر متفاوت باشد، و ممکن است در دورهای که اصلا تخمکگذاری ندارید، سیکل متمایزی داشته باشید.
درک اصول نحوه عملکرد تخمکگذاری میتواند ابزاری قدرتمند برای سلامت شما باشد.
معمولا افراد تنها پس از مشکلات بارداری با این موضوع آشنا میشوند. اما درک این فرآیند میتواند بینشی فراتر از باروری به شما ارائه دهد. شما هرگونه تغییر هورمونی در بدن خود را در آن زمان بهتر درک خواهید کرد و میدانید که چه عواملی (مانند استرس) ممکن است بر زمان تخمکگذاری شما تأثیر بگذارد و چرا تاثیر میگذارد.
در حال حاضر در کشورهای غربی گزارش شده است که هر خانم در طول عمر خود تقریباً ۴۰۰ بار تخمکگذاری دارد. این تعداد تحت تأثیر استفاده از داروهای ضدبارداری (که بسیاری از آنها مانع تخمکگذاری میشوند)، زمان بارداری و شیردهی و هرگونه رفتار یا بیماری که بر هورمونهای تولید مثل (مانند اختلالات خوردن، PCOS) موثر است میباشد. در دوران ماقبل تاریخ، زنان کمتر از نیمی از دفعات کنونی تخمکگذاری داشتهاند.
اتفاقات زیادی در هر تخمکگذاری اتفاق میافتد. و اگر شرایط مناسب نباشد، این اتفاق نمیافتد.
تکثیر و رهاسازی تخمک در هر چرخه در پاسخ به فراز و نشیبهای پیچیده هورمونهای تولید مثل شما اتفاق میافتد. تخمکگذاری (و چرخه قاعدگی بهطور کلی) تحت تأثیر عوامل انرژیزا، تغذیهای، احساسی و اجتماعی قرار دارد.
عوامل کوتاه مدت مانند جت لگ، تغییرات فصلی، استرس و سیگار کشیدن و همچنین عوامل طولانی مدت مانند سندرم تخمدان پلیکیستیک و اختلالات تیروئید میتواننند موثر باشند.
نحوه عملکرد تخمکگذاری: اصول اولیه
تخمکهای ریز در کیسههایی به نام فولیکول در تخمدان شما ایجاد میشوند. فولیکولها چندین ماه قبل از آماده شدن برای رهاسازی تخمک خود رشد میکنند (حدودا بیش از ۱۷۵ روز یا بیش از ۶ سیکل). در هر زمان، فولیکولهایی در مراحل مختلف رشد در تخمدان شما وجود دارد.
دانشمندان قدیمی فولیکول را با خود تخمک اشتباه میگرفتند.
فولیکولها دچار تغییرات باور نکردنی میشوند که منجر به تخمکگذاری میشود و قسمتها و لایههای زیادی را ایجاد میکند که هر کدام عملکردهای خاص خود را دارند. با اینحال، اکثر فولیکولها هرگز به تخمکگذاری نمیرسند و در مراحل مختلف رشد یا پیش از رشد از بین میروند.
در ابتدای هر چرخه قاعدگی، چند عدد (تقریبا ۱۰ عدد) فولیکول در حال رشد برای تخمکگذاری در آن چرخه در نظر گرفته میشود. تقریباً در نیمه راه فاز فولیکولی، یک فولیکول غالب میشود.
درست مانند یک ورزشکار فوقستاره که از گروه انتخاب میشود، همه منابع برای تهیه آن فولیکول منفرد صرف میشود و سایر پتانسیلها از بین میروند.
هنگامی که فولیکول آماده است، تخمک خود را آزاد میکند. تخمک از تخمدان خارج میشود و توسط لوله فالوپ گرفته میشود (این دو در واقع متصل نیستند در انتهای لوله فالوپ تخمک را از حفره شکم جمع میکند). پس از آزاد شدن، تخمک حدود ۱۲ تا ۲۴ ساعت فرصت دارد تا توسط اسپرم در لوله فالوپ بارور شود. اگر تخمک در این مرحله بارور نشود ازبین میرود. اگر بارور شود، طی ۶ تا ۱۲ روز بعد به رحم میرسد تا احتمالاً برای بارداری درون آن کاشته شود.
همه این رویدادها توسط تغییرات چرخهای در هورمونهای تولید مثل شما پیش میرود. هورمونها انتخاب و رشد فولیکولها، آزادسازی هر تخمک و آمادهسازی رحم برای کاشت احتمالی را کنترل میکنند.
این قسمت اول چرخه را فولیکولار مینامند (حالا میدانید نام آن از کجا آمده است).
مغز، هورمونها و تخمکگذاری
ارتباط مغز و تخمدان که رشد و تخمکگذاری فولیکول را کنترل میکند، محور هیپوتالاموس هیپوفیز یا محور HPO نامیده میشود.
قبل از تخمکگذاری
مغز در طول یک سیکل ترشحات مداوم هورمون تحریککننده فولیکول یا FSH دارد. FSH دقیقاً همان کاری را انجام میدهد که نامش است و باعث تحریک رشد فولیکولها میشود. با رشد فولیکولها، استروژن تولید میشود. با انتخاب و رشد فولیکول غالب (روزهای ۶ تا ۹ چرخه)، استروژن شروع به افزایش میکند. یک فولیکول با قطر حدود ۱۰ میلیمتر ،فولیکول غالب میشود و معمولاً به قطر حدود دو سانتیمتر و تا حدود ۳٫۳ سانتیمتر میرسد. این تقریباً به اندازه یک انگور یا یک فندق با پوسته آن است.
آماده برای آزادسازی
هنگامی که مقدار استروژن به آستانه بالای خود میرسد، تخمک آماده رهاسازی است. سپس مغز موجی از هورمون لوتئینیزه (LH) تولید میکند که باعث تخمکگذاری میشود. ترشح تخمک از فولیکول و تخمدان حدود ۲۴ ساعت بعد (۱۰-۱۲ ساعت پس از اوج LH) اتفاق میافتد. فولیکول از آنزیمها برای تجزیه دیواره خود و ایجاد یک دهانه خروجی استفاده میکند و اجازه میدهد تخمک کوچک از مرکز خود آزاد شود.
در انتهای لوله فالوپ، یک ساختار انگشت مانند خونی متورم میشود تا تخمک را گرفته و وارد خود کند. در همین حال، تخمک تغییرات خود را برای آمادهسازی برای لقاح احتمالی انجام میدهد. فولیکول قبل از تخمکگذاری منبع اصلی استروژن در بدن است. فولیکول غالب منبع بیش از ۹۰درصد از تولید استروژن در دوره قبل از تخمکگذاری است.
به نمودار هورمونها توجه کنید. خواهید دید که استروژن که به رنگ آبی نشان داده شده با میزان کم شروع میشود و در اواسط فاز فولیکولی شروع به افزایش میکند.
بعد از تخمکگذاری
ممکن است تخمک در راه لوله باشد، اما کار فولیکول هنوز به پایان نرسیده است. هورمون لوتئینیزه باعث میشود که فولیکول بزرگ استروژن سازبه دستگاه تولید پروژسترون تبدیل شود.
این تولید کننده جدید پروژسترون (که استروژن نیز تولید میکند) جسم زرد یا به زبان لاتین «بدن زرد» نامیده میشود (زیرا رنگ آن زرد است). در هر چرخهای که تخمکگذاری رخ میدهد، جسم زرد جدیدی ساخته میشود. اگر تخمکگذاری اتفاق نیفتد، بهطور کلی پروژسترون افزایش نمییابد.
اگر تخمک توسط اسپرم بارور نشود و سپس در دیواره رحم کاشته نشود (پس از حرکت در لوله فالوپ، که چند روز طول میکشد)، جسم زرد شروع به کاهش میکند و سطح هورمون کاهش مییابد و پریود شما آغاز خواهد شد. اگر حاملگی اتفاق بیفتد، جسم زرد پروژسترون کافی برای رشد بارداری شما فراهم میکند، تا زمانی که جفت بتواند کنترل خود را به دست آورد.
درست بعد از تخمکگذاری به هورمونها نگاه کنید. سطح استروژن کمی کاهش مییابد و سپس پروژسترون (و استروژن) شروع به افزایش میکند. اگر هیچ سیگنال هورمونی مبنی بر شروع حاملگی وجود نداشته باشد، در اواسط مرحله لوتئال دوباره شروع به کاهش میکنند و در نهایت باعث پریود میشوند.
تخمکگذاری شما مانند یک ساعت نیست
هر عاملی که بر ضربان هورمونی در مغز شما تأثیر میگذارد، میتواند بر تخمکگذاری شما تأثیر بگذارد. عوامل محیطی و درونی مانند استرس، رژیم غذایی و تغییرات ورزشی میتواند باعث شود که تخمکگذاری شما کمی زودتر یا دیرتر اتفاق بیفتد یا اصلا رخ ندهد. قاعدگی شما ممکن است زودتر یا دیرتر بیاید و سبکتر یا سنگینتر شود.
فاز فولیکولار شما در مقایسه با فاز لوتئال به عنوان «پلاستیک» در نظر گرفته میشود.
زیرا معمولاً طول آن را از چرخهای به چرخه دیگر تغییر میکند. اگر طول دوره لوتئال معمولی خود را میدانید (اغلب ۱۳ تا ۱۵ روز)، میتوانید برای تخمین زمان تخمکگذاری، معکوس بشمارید. تغییرات طول چرخه شما معمولاً در فاز فولیکولی مشخص میشود زمانی که طول میکشد تا فولیکول به نقطه تخمکگذاری برسد.
معمولاً هنگام شروع قاعدگی، تخمکگذاری منظم وجود ندارد. همچنین داشتن تخمکگذاری نامنظم درست پس از بارداری و شیردهی و در طی نزدیک شدن به سن یائسگی معمول است.
علت اهمیت
اگر عدم تخمکگذاری هر چند وقت یکبار باشد ممکن است نگرانکننده نباشد، اما اگر عادی شود یا تخمکگذاری بهطور کامل متوقف شود و هورمون دریافت نکنید، در نتیجه نگرانیهای جدی در مورد سلامتی ایجاد میشود.
فرآیند تخمکگذاری سطح لازم استروژن و پروژسترون را در بدن شما ایجاد میکند هورمونهایی که فراتر از باروری نقش دارند. آنها بر تراکم استخوان، سلامت قلب، متابولیسم، کیفیت خواب، سلامت روان و فراتر از آن تأثیر میگذارند. در نتیجه دریافت مقدار کافی از آنها مهم است.
عدم تخمکگذاری در سالهای باروری با پوکیاستخوان، بیماریهای قلبی عروقی و برخی از سرطانها در سالهای آتی در زندگی همراه است. بهعنوان مثال، ورزشکارانی که دارای اختلالات قاعدگی هستند، بهطور قابلتوجهی بیشتر دچار شکستگی میشوند.
از کجا بفهمم تخمکگذاری دارم؟
یک بزرگسال، احتمالاً بیشتر اوقات تخمکگذاری دارد اگر چرخه شما بهطور کلی در محدوده باشد (این برای بزرگسالان ۲۴ تا ۳۸ روز است، با چرخه به چرخه کمتر از ۷ تا ۹ و هر دوره قاعدگی ۲ تا ۷ روز ) چرخهای که بهطور مداوم خارج از این محدوده است (طولانی، کوتاه یا بسیار نامنظم) میتواند نشانهای از عدم تخمکگذاری باشد و دلیلی برای مراجعه به پزشک باشد.
برای آگاهی از تخمکگذاری و آغاز زمان سیکل پریود، ممکن است موارد زیر را امتحان کنید:
پیگیری طول و منظم بودن چرخه خود در یادداشت.
با استفاده از آزمایشات تخمکگذاری ادرار، در داروخانه قابل خریداری است.
پیگیری علائم فیزیکی باروری خود برای چند دوره، از جمله دمای پایه بدن و مایع دهانه رحم.
از پزشک خود بخواهید مشخصات هورمونی شما را بررسی کند (با آزمایش خون که در مرحله اواسط لوتئال گرفته شده است).
چه موقع آزمایش تخمکگذاری انجام میدهم؟
شما میتوانید در هر زمان از روز آزمایش کنید، اما بهتر است هر روز در یک ساعت مشخص آن راانجام دهید.
در مورد کیتهای تست تخمکگذاری توصیه میشود زمانی را انتخاب کنید که ۴ ساعت قبل از آزمایش ادرار نکردهاید یا مایعات بیش از حد مصرف نکرده باشید. LH معمولاً صبحها، بین ۴ تا ۸ صبح افزایش مییابد. اگر قبل از افزایش میزان آن آزمایش دهید، ممکن است آن روز به نتیجه منفی برسید، اما باید روز بعد نتیجه مثبت بگیرید. اگر میخواهید اولین افزایش LH را تشخیص دهید یا اگر در نتیجهگیری مثبت مشکل دارید، در طول روز در زمانهای مختلف آزمایش کنید تا ببینید چه موقع بدن شما بهتر عمل میکند.
منبع: helloclue.com