آشنایی با هایپرتنسیون ریوی؛ علائم و نشانه‌های آن
بیماریها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان , تغذیه سالم
هایپرتنسیون ریوی یا پُرفشاری شش ( Pulmonary hypertension ) در پزشکی به افزایش فشار خون در سرخ‌رگ ریوی یا سیاه‌رگ ریوی و به‌طورکل افزایش فشارخون در عروق شش‌ها شناخته شده‌است. شریان‌ها در ریه‌ها سفت و تنگ می‌شود. فشار بالا در داخل شریان ریوی نیروی بطن راست باید برای پمپ‌کردن خون از قلب به ریه‌ها را افزایش می‌دهد. در نهایت افزایش حجم کار می‌تواند به نارسایی قلب منجر شود.
مشکلات مختلف باعث فشارخون بالا در رگ‌های ریوی می‌شود. فشارخون بالای رگ‌های ریوی می‌تواند باعث تنگی نفس و درد قفسه سینه شود.
افراد مبتلا به فشارخون شریان‌های ریوی با مشکلات زیادی همچون کوتاهی مدت زمان تنفس، خستگی و فقدان شادابی و سرزندگی دست به گریبانند.
به‌علاوه این بیماری که بیشتر در زنان شایع است تنها چند سال پس از شروع و گسترش می‌تواند زندگی فرد بیمار را تهدید کند.
روش‌های درمانی کنونی می‌توانند پیشرفت بیماری را به تاخیر انداخته و اندکی علائم مربوط به آن را بهبود بخشند، اما یک روش درمانی قطعی برای غلبه بر این بیماری هنوز یافت نشده است.
_ فشار خون ریوی و پیوند قلب
هرچه زمان پیش رود فرسایش قلب می‌تواند به شریان‌هائی که به ریه‌ها ختم می شود فشار وارد آورد و باعث افزایش فشار خون ریوی شود. ممکن است قلب خود شما بتواند در برابر این فشار‌ها مقاومت نموده ولی اگر شما از جمله افرادی هستید که می‌خواهید پیوند قلب انجام دهید باید بدانید قلبی که از طرف اهدا کننده برای شما در نظر گرفته شده است اینکه قبلاً به‌طور طبیعی کار می‌کرده است ممکن است بی‌خبر از همه چیز و همه‌جا، هنگامی که بطن راستش با مشکل پمپاژ‌خون با فشاری بالاتر از حد معمول مواجه می‌شود، نتواند از عهده‌ی کار بر‌آید و با آن فشار بسازد و کار کند.
هنگامی‌که افراد تیم سرگرم آزمایشات و تشخیص هستند فشار شریان‌های ریوی را که به ریه‌ها ختم می‌شود اندازه‌گیری می‌کنند. اگر از شما زیاد بالا است، قلب پیوندی تازه احتمالاً در برابر فشار ناتوان است و چه بسا شما را برای انجام عمل پیوند قلب نمی‌پذیرد. در هر حال، ممکن است تشخیص داده شود که نام شما را در لیست بیمارانی که برای پیوند قلب – ریه نام‌شان به ثبت رسیده است، اضافه نمایند.
به‌تازگی محققان انستیتو ماکس‌پلانک و دانشمندان دانشگاه گیسن برای اولین بار موفق شدند نه‌تنها روند پیشرفت بیماری را در یک مدل جانوری متوقف کنند بلکه روند بیماری را به وسیله استنشاق درمانی معکوس کنند.
بد کارکردن بافت‌های داخلی عروق در مراحل اولیه گسترش این بیماری ریوی را رو به افزایش میگذارد. این بافت‌های درونی رگ‌های‌خونی از سطح کاملا صاف برخوردارند از این رو تضمین‌کننده حداقل اصطکاک در مسیر جریان خون می‌باشند.
به علاوه این بافت‌ها قطر رگ‌های‌خونی را تنظیم کرده و توزیع خون را با نیازمندی‌های اصلی بدن تطابق می‌دهند. رشد رگ‌های‌خونی به وسیله این بافت‌ها کنترل می‌شود. بد کار کردن این بافت‌ها در نتیجه فشار خون شریان‌های ریوی باعث انقباض و باریک شدن رگ‌های خونی می‌شود.
به علاوه در نتیجه تکثیر بیمارگونه سلولهای دیواره رگ‌های خونی این دیواره ضخیم‌تر شده و خود مانعی در برابر جریان خون می‌شود. برای غلبه بر مقاومت این دیواره‌های ضخیم، قلب باید با شدت بیشتری خون را پمپاژ کند. این موضوع باعث تغییرات آسیب‌شناختی بطن راست و در نهایت رسیدن به شرایط سکته قلبی سمت راست می‌شود.
در شرایط عادی کل این سیستم با عوامل محدودی در حالت توازن نگه داشته می‌شوند که اکسید نیتروژن نقش مرکزی در برقراری این توازن را به‌عهده دارد. سال‌هاست که متخصصان از اهمیت استثنایی این گاز در کارکرد رگ‌های‌خونی مطلعند. این گاز یکی از مولفه‌هایی است که عرض رگ‌های خونی و تکثیر سلول را تنظیم می‌کند.
کاهش ناگهانی تولید اکسید نیتروژن توسط بافت‌های درونی رگ نقش مهمی در پیشرفت بیماری فشارخون ریوی دارد. تولید اکسید نیتروژن در نتیجه واکنش‌های مختلف بیوشیمیایی اتفاق می‌افتد که بسیار پیچیده است.
تلاش متخصصان بر این بود که در یک نقطه کلیدی این فرآیند بتوانند مداخلاتی داشته باشند. برای این کار از موش خرماهایی که به صورت آزمایشگاهی به فشار خون ریوی مبتلا شده بودند، استفاده شد. طی یک دوره ۴ هفته‌ای این موش‌ها به صورت مکرر اسپری حاوی عناصر فعال را استنشاق می‌کردند نتایج شگفت‌انگیز بود.
نه‌تنها پیشرفت بیماری متوقف شده بود بلکه در تمامی نواحی بهبودی کاملا مشهود بود و فعالیت بافت‌های درونی به حالت اول برگشته بود. همچنین تکثیر سلولهای دیواره رگ متوقف شده و روند باریک‌شدن رگ‌های خونی معکوس شده بود. هم‌اکنون محققان درصددند تا آزمایش‌های بیشتری روی توانایی بالقوه درمانی این روش انجام دهند.
مدیریت موضعی روند درمان بوسیله اسپری می‌تواند منجر به حذف اثرات جانبی شدید در نتیجه درمان‌های مرسوم شود.
مطالعات بیشتری نیاز است تا نشان دهد که نتایج به دست آمده روی مدل جانوری در نمونه‌های انسانی هم قابل مشاهده است یا خیر. محققان امیدوارند که این روش درمان طی ۵سال آینده راه خود را به بیمارستان‌ها و کلینیک‌های پزشکی باز کند.
_ علایم فشار خون ریوی چیست؟
فشارخون ریوی در مرحله اولیه علایمی ندارد. هنگامی که بیماری پیشرفت کرد، علایم بدتر می‌شوند و می‌تواند شامل علایم زیر باشد:
تنگی‌نفس همراه یا بدون انجام فعالیت
خستگی
سرگیجه
درد یا احساس فشار در قفسه سینه
ضربان قلب سریع
تورم پا و شکم
آنژین صدری
غش و یا سنکوپ
ادم محیطی (تورم اطراف مچ پا و پاها)
و نیز به ندرت هموپتیزی (سرفه‌خونی) هستند.
علایم فشارخون ریوی معمولاً باعث محدودیت در ورزش و انجام فعالیت‌ها می‌شود.
_ علل فشارخون ریوی چیست؟
مواردی زیادی باعث ایجاد فشارخون ریوی می‌شود. با این حال، بعضی اوقات علت مشخص نمی‌شود. زمانی که علت فشارخون ریوی مشخص نشود، فشار خون ریوی اولیه (PPH) یا فشار خون ریوی ایدیوپاتیک (IPH) نامیده می‌شود.
فشارخون ریوی ثانویه زمانی است که فشارخون ریوی در اثر بیماری دیگری ایجاد شود. علل شایع، مشکلات تنفسی مانند بیماری‌های انسدادی مزمن ریوی (آمفیزم و برونشیت مزمن) هستند. علل دیگر شامل نارسایی احتقانی قلب، نقص مادرزادی قلب، وجود لخته در عروق‌ریوی، ایدز (سندرم نقص ایمنی مادرزادی)، سیروز (یک نوع بیماری کبدی مزمن)، لوپوس، فیبروز ریوی (شرایطی که باعث ایجاد اسکار در ریه می شود) و داروهایی خاص است.
هر دو نوع فشارخون ریوی (اولیه و ثانویه) معمولاً دائمی هستند و درمان باعث کاهش علایم و بهبود زندگی بیمار می‌شود.
_ چگونه پزشک متوجه می‌شود که من دچار فشارخون ریوی هستم؟
علایم فشارخون ریوی شبیه علایم دیگر بیماریها است، در نتیجه تشخیص بیماری مشکل است. برای تشخیص فشارخون ریوی، پزشک اکوی قلب انجام می‌دهد. در این تست، پزشک وسیله‌ای را روی قفسه سینه قرار می‌دهد. این وسیله امواج صوتی تولید می‌کند. از این امواج برای دیدن قلب و تخمین فشار خون در عروق ریوی استفاده می‌شود.
_ فشار خون ریوی چگونه درمان می‌شود؟
اگر علت فشار خون ریوی مشخص شود، درمان می‌تواند کمک کننده باشد. تنفس با کپسول اکسیژن یکی از درمان‌ها است. گاهی اوقات، مصرف داروهای بلوک کننده کانال های کلسیم، داروهای رقیق کننده خون و داروهای مدر (دیورتیک) نیز کمک کننده هستند. گشاد‌کننده‌های عروق و آنتاگونیست‌های گیرنده اندوتلین، انواع دیگری از داروها هستند که ممکن است برای درمان فشار خون ریوی استفاده شوند. پزشک تصمیم می‌گیرد که کدام نوع دارو را برای شما تجویز نماید.
منبع: سایت اطلاعات پزشکان و کادر درمان