تاثیر خانواده گیاه شاه‌دانه ( گراس ) بر روی اسپرم، تخمک و "DNA " - جامعه پزشکان ایران

بیماری‌‌ها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان, دارونامه , ایدز و انواع اعتیاد , اخبار پزشکی , بهنوش فرجی

ماری‌جوانا، گُل، گِراس، مرجان،علف و یا ماری، گُلِ خشکِ گیاه شاه‌دانه به انگلیسی Cannabis است که از آن به‌عنوان محرک و داروی روان‌گردانِ طبیعی استفاده می‌شود و در بین مصرف‌کنندگان در ایران بیشتر با نام گُل، ماری یا مرجان شناخته شده است و نوع صنعتی گیاه ماری‌جوانا هست که اسم اولیه اون کوش افغان بوده و در حال حاضر توی ایران برعکس تصورات رایج است.

به جز ماری‌جوانا، ترکیبات دیگری از گیاه شاه‌دانه نظیر حشیش و روغن حشیش نیز به‌دست می‌آید.

تتراهیدروکانابینول ترکیبِ مؤثر همهٔ فراورده‌های گیاه شاه‌دانه و عامل اصلیِ آثارِ سرخوشی‌آورِ آن است اعصاب، درون‌اندیشی و افزایش اشتها از مهم‌ترین آثارِ دلخواه ذهنی و جسمیِ ماری‌جوانا است و از عوارض موقتیِ مهم مصرف آن می‌توان به کاهش حافظهٔ کوتاه‌مدت، خشکی دهان، سرخی‌دیدگان، اختلال در مهارت‌های حرکتی، و گاهی احساس اضطراب و وحشت اشاره کرد.

ماری‌جوانا، به‌عنوان یک مادهٔ محرک تفریحی، داروی درمانی، و همچنین در برخی مراسم مذهبی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این گیاه بیشتر به‌صورت تنفسِ دودِ حاصل از سوختن ( تدخینی ) و گاهی به‌صورت خوراکی است. در حالت تدخینی، این گیاه را معمولاً خُرد می‌کنند و در کاغذ نازکی معروف به پِیپِر ( paper ) می‌پیچند و مصرف می‌کنند.

از اوایل قرن بیستم، در اغلب کشورهای دنیا، محدودیت‌هایی قانونی درمورد استفاده و فروش ماری‌جوانا و دیگر محصولاتِ گیاه شاهدانه وضع شده‌است. علاوه‌براین، ماری‌جوانا در برخی کشورهای دنیا مانند کانادا، بلژیک، استرالیا، هلند، اسپانیا و همچنین ۳۲ ایالت از کشور آمریکا به‌عنوان یک درمانِ گیاهی با تجویز پزشکان مورد استفاده قرار می‌گیرد که به‌عنوان ماری‌جوانای طبی از آن یاد می‌شود و در اغلب این کشورها مصرف آن قانونی است.

اولین نشانه‌ها از مصرف ماری‌جوانا به هزارهٔ سوم پیش از میلاد و یا ۵ هزار سال پیش از این مربوط می‌شود.

• شاه‌دانه و باروری انسان

استفاده از کانابیس ممکن است اثرات مختلف بر روی باروری انسان داشته باشند، بسته به جنس، سلامت عمومی، وضعیت اجتماعی، اقتصادی و چندین عوامل دیگر

در اینجا، ما نگاهی به مطالعات انجام شده در مورد کانابیس و باروری انسان می‌پردازیم.

• مصرف کانابیس ( گراس ) و باروری مردان

درست است که با مصرف کانابیس میل جنسی در افراد افزایش پیدا می‌کند اما مطالعات مختلف نشان داده‌اند که مصرف کانابیس در باروری مردان باعث کاهش ( اسپرماتوژنز ) تولید اسپرم در بیضه و سطح تستوسترون می‌شود.
حتی برای مردان سالم و بالغ استفاده از خانواده گیاه شاهدانه ( کانابیس ) اثرات منفی بر باروری، و عملکرد سیستم تناسلی مردان داشته است.

مطالعات اولیه توسط گروه ( Kolodny ) بر روی این مسئله بر‌می‌گردد به سال ۱۹۷۴ که سطح هورمون تستوسترون بعد از مصرف کانابیس ( گراس ) مورد مطالعه قرار گرفت که از هر ۱۷ نفر ۶ نفر تعداد اسپرم‌شان کاهش پیدا کرده بود.

و مطالعات بعدی در سال ۱۹۹۲ توسط گروه ( Vescovi ) صورت گرفت که دریافتند که سطح هورمون ( LH ) هورمون مهم غده هیپوفیز که تابع تولید مثل می‌باشد.

و در افراد مصرف کننده کانابیس سطح هورمون ( LH ) قابل‌توجهی کاهش یافته بود.

سیستم اندوکانابینوئید ( endocannabinoid ) نقش مهمی در تنظیم سلامت تناسلی مردان مانند تعداد اسپرم، سطوح تستوسترون، و سطوح هورمون‌های چون ( LH ) را بازی می‌کند.

در سال ۱۹۹۳ اولین بار گیرنده‌های اندوکانابینوئید در بیضه انسان مورد مطالعه قرار گرفت و این تحقیق تا سال ۲۰۰۲ به طول انجامید، این مطالعه بر روی گیرنده‌های مایع منی انسان ( CB1 ) بعد از مصرف کانابیس بود که گیرنده‌ها به سرعت بعد از مصرف کانابیس تحریک می‌شدند، اما به سرعت گیرنده‌ها انرژی خود را از دست می‌دادند و این قضیه باعث کاهش تحرک اسپرم می‌شد.

در سال ۱۹۹۴ تحقیق بروی سلول‌های اسپرم انسان توسط گروه ( Yanagimachi ) مشخص شد که اسپرم پستانداران، از جمله انسان، قادر به بارور کردن تخمک بلافاصله پس از خروج از بیضه می‌باشد. و اسپرم‌ها در معرض برخی از هورمون‌های حیاتی، آنزیم‌ها و پروتئین در سفر خود به سمت تخمک می‌باشند.

در سال ۲۰۱۲، یک بررسی از تحقیقات در مورد اثرات مصرف کانابیس روی باروری مردان برای جامعه آمریکا آندرولوژی انجام شد. و محققان دریافتند که در اکثر مطالعات انجام شده، که مصرف کانابیس تاثیر منفی بر فیزیولوژی تولید مثل مرد بود.

کانابیس دارای ماده‌ای به نام تی اچ سی THC ( تتراهیدروکانابینول ) است.

که میزان تی اچ سی در مجاورت با سر اسپرم قرار بگیرد ماده تی اچ سی باعث ایجاد تغییراتی در قسمت سر اسپرم ( آکروزم ) مردان می‌شود این حالت در افراد سیگاری به علت نیکوتین با شدت کمتر هم دیده می‌شود.

آکروزوم در سر اسپرم مردان معتاد به کانابیس دچار تغییر شکل می‌شود و از حالت ائرودینامیک و تیزی خارج و پخ صاف می‌شوند .

اسپرم افراد معتاد به کانابیس در ابتدا دارای سرعت زیادی می‌شود و تمامی انرژی حرکتی اسپرم به سرعت مصرف می‌شود و آنها در نیمه راه رسیدن به تخمک دچار خستگی و بی‌حرکتی شده زیرا انرژی دم اسپرم برای شنا کردن تمام می‌شوند و به این دلیل اسپرم به تخمک نمی‌رسد.

توجه

ممکن است در آزمایش اسپرم گرام حرکت اسپرم افراد سیگاری طبیعی و یا حتی خیلی خوب گزارش بشود اما در بدن انسان اسپرم افراد سیگاری و معتاد به کانابیس قادر به رسیدن به تخمک نیستند.

• مصرف کانابیس و باروری در زنان

از آنجا که بهداشت باروری زنان بسیار در خود پیچیده است، و نه تنها در توانایی باردار شدن بلکه توانایی حمل فرزندان سالم تا به هنگام تولد.
با توجه به مطالعاتی که صورت گرفته است مصرف کانابیس در باروری زنان نسبت به باروری مردان ( اختلالات فیزولوژیکی تولید مثل ) اثرات کمتری خواهد داشت.

تحقیقات انجام شده مصرف کانابیس در وهله اول باعث مختل شدن چرخه قاعدگی و کاهش قابل‌توجهی تولید تخمک‌ها با کیفیت می‌باشد و در آخر سر به ناباوری در زنان صورت می‌گیرد.

• اثرات مصرف کانابیس بر روی DNA

با افزایش مصرف کانابیس در سال‌های اخیر در سطح جهان، تاثیراتی بر روی جمعیت خواهد گذاشت.
در حالی که یک فرد ممکن است سالم به نظر برسد و حتی یک زندگی عادی هم داشته باشد، اما آسیب‌های پنهان به DNA نیز صدماتی به نسل‌های آینده خواهد گذاشت.
مطالعات اخیر پروفسور استوارت ریس از دانشگاه استرالیای غربی درباره تاثیر کانابیس بر روی DNA این‌گونه بوده است که نشان‌دهنده تغییرات جهش سلولی‌ست، حتی این مطالعات به تصویب رسیده و در مجله ” Mutation Research – Fundamental and Molecular Mechanisms of Mutagenesis ” منتشر شده است.
پروفسور ریس در این‌باره توضیح می‌دهد که مواد شیمیایی موجود در خانواده گیاه شاه‌دانه باعث تغییر ساختار DNA کاربر می‌شود.
این تغییر ساختار DNA باعث جهش سلولی می‌باشد که این جهش سلولی منجر به بیماری‌های سرطانی و بیمارهای دیگر برای نسل‌های آینده است.
این تغییر جهش حتی از سمت مادر هم می‌تواند صورت گیرد.