سوزن سوزن شدن و بیحسی صورت و پشت سر
بیماریها و راه درمان, پیشگیری بهتر از درمان,
وجود حسهای غیر طبیعی در بدن در پزشکی با عنوان پارستزی شناخته میشود. این حسها میتوانند شامل به صورت خارش، سوزن سوزن شدن، بیحسی و یا حتی سوزش باشند. این احساسات غیر عادی گاهی قبل از درد ناشی از قرار گرفتن پوست در معرض برخی از محرکها یا حتی آسیب بافتی خفیف رخ میدهند. در انتهای دیگر طیف پارستزی، بیحسی است که به معنی از دست دادن حس لامسه است. پارستزی میتواند در هر جایی از بدن رخ دهد. اما اندامهایی مانند بازوها و پاها و گاها سر از جمله بخشهایی از بدن هستند که بیشتر دچار سوزن سوزن شدن یا بیحسی میشوند.
_ علل سوزن سوزن شدن و بیحسی صورت و پشت سر
سوزن سوزن شدن و بیحسی سر و صورت معمولا به آسیبهای عصبی موثر بر روی ستون فقرات گردنی (C1-C4) و عصب سه قلو مربوط میشود. هر بیماری که بر روی بخشهای خاصی از نخاع، مغز و اعصاب تاثیر بگذارد، میتواند باعث سوزش و بیحسی شود، زیرا این ساختارها مسئول انتقال سیگنال از صورت و سر به مغز و یا رمزگشایی سیگنال ارسالی به این مناطق میباشند.
_ علل سوزن سوزن شدن و بیحسی صورت و پشت سر عبارتند از:
اختلالات موثر بر روی ستون فقرات مانند فتق دیسک
بیماریهای عصبی مثل بیماری مولتیپل اسکلروزیس (ام اس)
اختلالات عروقی مانند آترواسکلروز
عفونتهایی مانند مننژیت
مسمومیت، به ویژه مسوم شدن با فلزات سنگین مانند مسمومیت با سرب
صرع
تومور
آسیبهای ناشی از وارد آمدن ضربه به سر
تغییرات متابولیک مانند هیپوکالمی
علل دیگر نیز برای سوزن سوزن شدن و بیحسی صورت و پشت سر وجود دارد، که بعضی از آنها را در ادامه این مطلب با جزئیات بیشتر مورد بحث قرار میدهیم.
_ علل مربوط به عصب و مغز
اغلب علل سوزن سوزن شدن و بیحسی صورت و پشت سر مربوط به یک بیماری عصبی است.
_ هرپس زوستر (زونا)
هرپس زوستر (زونا) به معنی واکنش مجدد ویروس آبله مرغان بر روی ریشههای عصبی است. این ویروس میتواند چندین دهه در بدن نهفته بماند. ویروس آبله مرغان پس از فعالیت مجدد، معمولا عصب سه قلو و اعصاب ستون فقرات گردنی را تحت تاثیر قرار میدهد. این تاثیر معمولا علائم زیر را ایجاد میکند:
ایجاد لکههای قرمز در یک طرف صورت، پوست سر و یا نیم تنه بالایی. گاهی اوقات نیز ضایعاتی وجود دارد اما سوزش احساس میشود.
احساس درد در ناحیه آسیب دیده
تب
سردرد
اختلال بینایی، شنوایی یا چشایی
_ نورالژی پس از هرپس
نورالژی پس از هرپس سیمپلکس عارضهای است که در اثر فعال شدن تبخال رخ میدهد. این عارضه بیشتر در افراد بالای ۶۰ سال دیده میشود. سوزن سوزن شدن صورت، بیحسی یا درد ممکن است چند ماه یا حتی چند سال طول بکشد. همچنین حساسیت به لمس نیز وجود دارد و خارش نیز ممکن است وجود داشته باشد. هیچ درمانی برای این نورالژی وجود ندارد اما معمولا به مرور زمان از بین میرود.
_ بیماری لایم
بیماری لایم یک عفونت تلقیح شده توسط پشه آلوده به باکتری Borrelia burgdorferi است. علائم این بیماری عبارتند از:
بثورات قرمز دایرهای با مرکز رنگی که در عرض چند روز یا چند هفته پس از گزیده شدن توسط پشه ایجاد میشوند. بثورات ممکن است چند هفته روی پوست بمانند.
گاهی اوقات تب و خستگی وجود دارد.
سوزن سوزن شدن، فلج عضلات صورت، اختلالات بینایی، ضعف حافظه، درد مفاصل (به خصوص در زانو) و مشکلات قلبی که میتوانند ماهها تا سالها بعد از آلودگی ظاهر شوند.
_ نورالژی عصب سه قلو
نورالژی عصب سه قلو یک اختلال مزمن عصبی ناشناخته است که اکثرا بر روی بزرگسالان تاثیر میگذارد.
این اختلال باعث ایجاد نشانههای زیر میشود:
درد ناگهانی و شدید صورت که از چند ثانیه تا دو دقیقه طول میکشد. درد با مسواک زدن، اصلاح صورت، جویدن، صحبت کردن، خندیدن، یا حتی لبخند اتفاق میافتد.
سوزن سوزن شدن و بیحسی به عنوان یک علامت هشداردهنده قبل از وقوع درد میدهد.
علائم ممکن است به صورت اپیزودیک رخ دهند. اما تعداد وقوع و شدت آنها کم کم پیشرفت میکند.
_ درد نوروپاتیک عصب سه قلو
این درد عارضهای است که در اثر تروما، انجام خدمات دندانپزشکی، جراحی یا بیماریهایی مانند دیابت یا سکته مغزی رخ میدهد.
علائم این بیماری معمولا در یک طرف صورت رخ داده و شامل موارد زیر میشوند:
درد دائمی و خسته کننده یا سوزش
بیحسی و گزگز
_ مولتیپل اسکلروزیس
مولتیپل اسکلروز (MS) یک بیماری خودایمنی است که بر روی مغز، عصب و نخاع اثر میگذارد.
علائم این بیماری معمولا بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی ظاهر میشوند و عبارتند از:
تیره شدن بینایی و یا حتی کوری که معمولا در یک چشم رخ میدهد
ضعف عضلانی یا فلج شدن که معمولا در یک طرف بدن رخ میدهد
حسهای غیر عادی یا درد در مکان های مختلف بدن
اختلال گفتاری، افت شنوایی و عدم تعادل
مشکل در تمرکز کردن
سرگیجه
خستگی
_ صرع
در بیماری صرع، فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در سلولهای مغزی میتواند باعث تشنج شود. ممکن است سوزن شدن، بیحسی، تغییر در حس چشایی و بویایی و متعاقب آن تشنج، اسپاسم عضلانی و گاهی کاهش هوشیاری رخ دهد.
_ سندرم گلینباره
در سندرم گلین باره، سیستم ایمنی، معمولا چند روز یا چند هفته پس از مسمومیت تنفسی و یا مسمومیت غذایی، به اعصاب محیطی حمله میکند.
علائم این بیماری در عرض چند ساعت یا چند هفته شکل میگیرند. این علائم عبارتند از:
ضعف عضلانی و بیحسی که از پا شروع میشود و به قسمت نیم تنه بالایی و سر سرایت میکند.
گاهی علائم از دست یا صورت شورع میشوند و به پاها سرایت میکنند.
مشکل در کنترل مثانه و روده
درد شدید
کم شدن ضربان قلب
مشکل در حرکت دادن چشم و صورت، صحبت کردن، جویدن یا بلعیدن
مشکل تنفسی (فقط در موارد شدید)
_ میلوپاتی سیفلیتی
میلوپاتی سیفلیتی (tabes dorsalis) یکی از عوارض جانبی نادر سیفلیس درمان نشده است.
این بیماری علائم زیر را دارد:
احساسات غیرطبیعی ( دردهای رعد و برقی).
ضعف عضلانی و کاهش رفلکس بدن
کاهش قدرت هماهنگی و مشکل در راه رفتن
بیماریهای روانی
_ علل فیزیولوژیک
_ اضطراب و حملات وحشت
سوزن سوزن شدن و بیحسی صورت و پشت سر را زمانی میتواند به اضطراب نسبت داد که به سرعت پس از قرار گرفتن در معرض اضطراب ایجاد شود.
_ مواد غذایی
غذاها و نوشیدنی های مختلفی وجود دارند که می توانند منجر به سوزن سوزن شدن و بیحسی صورت و پشت سر شوند. این حالت ممکن است به آلرژی غذایی مربوط باشد که در آن سیستم ایمنی بدن به یک ماده کاملا بیضرر واکنش نشان میدهد. علت دیگر این عارضه ممکن است مسمومیت با مواد سمی موجود در غذاها باشد.
_ علل مربوط به گردشخون
_ سکته مغزی و TIA
سکته مغزی زمانی رخ میدهد بخشی از بافت مغز به دلیل انسداد یا پارگی شریان مغزی، میمیرد. حمله ایسکمیک گذرا (TIA) یا “مینی سکته مغزی” هنگامی رخ میدهد که عرضه خون به مدت کوتاهی محدود میشود و بافت مغز نمیمیرد. نشانههای حمله ایسکمیک گذرا بهطور ناگهانی ظاهر میشوند و ممکن است در عرض چند دقیقه تا چند ساعت ناپدید شوند. اما در سکته مغزی طولانی این نشانهها ممکن است دائمی باشند.
ضعف صورت، بازو یا پاها که معمولا در یک طرف بدن رخ میدهد
مشکل در صحبت کردن، بلع و اختلالات بینایی
احساس سردرگمی و اختلال در حافظه
فلج شدن دائمی اندامها
این علائم در سکته مغزی ممکن است دائمی باشند، اما برخی از آنها گاها پس از چند هفته و یا چند ماه بهبود پیدا میکنند.
_ اختلال در گردشخون
در اختلال گردشخون وریدی، خونرسانی به پشت مغز (مخچه) و استخوان مغز، به علت مسدود شدن شریانها قطع میشود.
علائم مشخص این اختلال عبارتند از:
از بین رفتن کامل قدرت بینایی
دو بینی
سرگیجه
بی تعادلی و عدم هماهنگی بین اندامها
خستگی و سوزش سر
علائم دیگری که شبیه به علائم سکته مغزی هستند
_ آنژین صدری
آنژین صدری نشانهای از عدم تأمین اکسیژن کافی برای قلب است. این عارضه عمدتا به علت انقباض عروق کرونر که خون را به قلب عرضه میکنند رخ میدهد.
علائم آنژین صدری به ندرت قبل از ۳۰ سالگی ظاهر میشوند و بسیار شبیه به علائم حمله قلبی هستند:
درد شدید یا کسلکننده در پشت استخوان ستون فقرات، که به وسیله فعالیت بدنی، احساسات شدید و یا سایر استرسها ایجاد میشود. درد ممکن است چند دقیقه طول بکشد (این درد در موارد شدید تا ۳۰ دقیقه طول میکشد).
درد و یا بیحسی فک، شانه چپ، بازو یا دست
سرگیجه، تعریق، حالت تهوع و تنگینفس
_ واسکولیت
سوزن سوزن شدن و بیحسی صورت و پشت سر میتواند نتیجه اختلال در خونرسانی به اعصاب توسط انسداد در شریانهای کوچک و متوسط بدن باشد.
نام این بیماری واسکولیت است. انواع مختلفی از واسکولیت وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:
آرتریت سلول غول پیکر
گرانولوماتوز وگنر
واسکولیت ناکروتئینی
پلیآرتریت ندوزا
سندرم خروجی سینه
_ علل مربوط به آسیبها
_ آسیبدیدگی سر یا نخاع
زخم، کبودی، شکستگی جمجمه و استخوان صورت و شکستگی مهره میتواند اعصاب محیطی را تحت تاثیر قرار داده یا آسیب نخاعی و مغزی ایجاد کند. این آسیبها از مهمترین علل سوزن سوزن شدن و بیحسی صورت و پشت سر محسوب میشوند. در رفتن فک ممکن است درد یا بیحسی در ناحیه فک و مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) ایجاد کند. آسیب نخاعی موثر ب روی ستونفقرات گردنی (بالاتر از سطح C4)، ممکن است باعث سوزش و بیحسی سر شود.
_ علل مربوط به اختلالات ستونفقرات
اختلالات زیر که بر روی ستونفقرات گردن تاثیر میگذارند، میتوانند باعث سوزن سوزن شدن و بیحسی صورت و پشت سر شوند.
آرتریت نخاعی (اسپوندیلیت)
تنگیکانال نخاعی
دژنراتیو دیسک (DDD)
فتق دیسک
پوکیاستخوان
_ سایر علل سوزن سوزن شدن و بیحسی صورت و پشت سر
_ رشد توده
رشد تومور (خوش خیم یا بدخیم) و یا آبسه (جمع شدن آب و چرک در ناحیهای از بدن پس از عفونت) در مغز، گوش، بینی، سینوس پارانازال، دهان، غدد پاپوئیدی، ماهیچه، پوست، جمجمه، مهره یا نخاع می تواند بهطور مستقیم بر روی عصب تاثیر بگذارد.
_ اختلالات متابولیک
اختلالات متابولیک که ممکن است باعث سوزش در هر جایی از بدن شوند عبارتند از:
غلظت غیرطبیعی کلسیم (هیپوکلسمی، هیپرکلسمی)، پتاسیم (هیپوکالمی، هیپوکالمی)، منیزیم، سدیم، ویتامین B1 (تیامین)، B6، B12، تیروکسین و آلدوسترون در خون.
هیپوگلیسمی (کاهش قندخون) که بیشتر در مبتلایان به دیابت نوع یک و مصرف کنندگان الکل رخ میدهد.
افزایش اوره (در نارسایی مزمن کلیه)
آمیلوئیدوز
پورفیری (اختلال ارثی یا اکتسابی است که بر روی سنتز هموگلوبین تاثیر میگذارد)
بیماری تیروئیدی
یائسگی
_ مصرف دارو و سموم
داروهایی مانند داروهای ضدتشنج، لوموتیل، آمیودارون، کالیسمیته، دیگوکسین، دیروکاپرول، مفاووین، ریلوزول، تترودوتوکسین، تالیوم، توپیرامات، آنتیرترو ویروسی، مترونیدازول و مصرف بیش از حد لیدوکائین یا SSRI (داروهای ضدافسردگی).
مصرف بیش از حد مکمل ویتامین B6
پرتودرمانی و شیمیدرمانی
مصرف الکل باعث ایجاد پاراستزی مزمن میشود. ترک الکل بعد از نوشیدن طولانی مدت این ماده نیز میتواند موجب احساس سوزن شدن یا خارش شود.
مصرف بیش از حد تنباکو
مسمومیت با فلزات سنگین (آرسنیک، سرب، جیوه)، اکسید نیتروژن، مسمومیت سیگواترا با ماهیهای گرمسیری، نیش مار و مونوکسید کربن.
_ علل دیگر
میگرن
عفونتهایی مانند HIV، جزام، هرپس سیمپلکس، هاری، زخمهای دهانی و عفونتهای آربیروویروس
بیماریهای خودایمنی و بیماری موثر بر روی بافت همبند مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس اریتماتوز سیستمی (SLE)، سندرم سیگرن
اختلالات خونی مانند ترومبوز، پلی سیتمی، ترومبوسیتوز، لوسمی و کمخونی خطرناک
اختلالات استخوانی و مفصلی مانند آرتریت و نرمیاستخوان
فیبرومیالژیا
کمبود مواد مغذی مانند ویتامین B1 (بربری)، ویتامین B5 و ویتامین B12
بیماریهای ارثی مانند بیماری رفسام، بیماری فابی، بیماری شارکوت ماری، پوتریفی، سندرم دنی براون و آتاکسی-تلانژکتازی.
ضعف در سیستم ایمنی که ممکن است با سوءتغذیه، عفونت HIV و دیابت کنترل نشده ارتباط داشته باشد.
منابع:
۱- پیام سلامت